Psychologia poznawcza

Artur Zydorowicz

Psychologia poznawcza

Psychologia procesów
poznawczych
Psychologia poznania
Psychologia kognitywna

JAK

ludzie zdobywają, przechowują,

przekształcają i wykorzystują
informację (wiedzę)?

DLACZEGO?

JAK?

PO CO?



Ciekawość



Usprawnienie normalnego
funkcjonowania



Terapia zaburzeń funkcjonowania



Konstruowanie systemów „na
podobieństwo” człowieka

Narodziny
psychologii poznawczej



Zmiana poglądów na naukę

•

Karl Popper: obserwacja nigdy nie jest
obiektywna, jest ukierunkowana przez
teorię;

•

Thomas Kuhn: przyjmowane przez
naukowców teorie zależą od dominującego
paradygmatu; zmiany paradygmatów (w
wyniku rewolucji naukowych) są
uwarunkowane także przez czynniki
społeczne

amerykańskiej



Kryzys

behawioryzmu

•

Rozczarowanie metodami b. w odniesieniu do
wyższych funkcji poznawczych (np. języka, rozwoju
poznawczego, rozwiązywania złożonych problemów)



Rozwój lingwistyki

•

Noam Chomsky: krytyka „Verbal Behavior” Skinnera

•

Teoria odwołująca się do struktur umysłowych



Odkrycia neuroanatomii

•

Rola mózgu w sterowaniu zachowaniem

•

Funkcjonalna struktura mózgu



Rozwój teorii komunikacji

•

Shannon: teoria informacji (kodowanie –
przesyłanie – dekodowanie; pojemność
informacyjna)



Rozwój informatyki

•

Maszyny „myślące” (Newell i Simon –
Ogólny Rozwiązywacz Problemów, 1955):
model dla myślenia człowieka?

1956 (11 września), MIT

Narodziny współczesnej psychologii

poznawczej

Paradygmat przetwarzania informacji

(Metafora komputerowa) *



1967

– Urlic Neisser „Cognitive

Psychology”

Paradygmat przetwarzania
informacji



System poznawczy przetwarza
informację



Informacja jest w formie symboli



Przetwarzanie sekwencyjne w
kolejnych fazach



Budowa systemu przetwarzającego
informację nie jest istotna

Psychologia poznawcza w
Europie



Behawioryzm w Europie?



Prekursorzy współczesnej psychologii

poznawczej:

•

Wundt: elementy świadomości

•

Psychologia Postaci

•

Od fenomenologii. Prawa organizacji doświadczeń

wewnętrznych

•

Jean Piaget

•

Wyjaśnianie rozwoju poznawczego przez odniesienie

do abstrakcyjnych struktur

•

Sir Frederick Bartlett

Podejścia alternatywne



Psychologia ekologiczna (GIBSON)

•

Brak przetwarzania informacji



Sieci neuropodobne (układy
dynamiczne)

•

Równoległe, rozproszone przetwarzanie
informacji

Wejś-
cie

Rejestry
sensory-
czne

STM

Pamięć
robocza

Wyjście

LTM

Atkinson & Shiffrin’68

Uproszczony schemat systemu poznawczego
jako systemu przetwarzającego informacje

Niekoniecznie prawdziwe założenia
paradygmatu przetwarzania informacji



Przetwarzanie w sekwencji faz



Informacja w formie symboli



Pamięć zlokalizowana



Architektura systemu nie jest ważna

•

Wyjaśnienie fukcjonalne (równoważność
funkcji)

Podejścia alternatywne



Psychologia ekologiczna (GIBSON)

•

Brak przetwarzania informacji



Sieci neuropodobne (układy
dynamiczne)

•

Równoległe, rozproszone przetwarzanie
informacji



Rola społecznego uczenia się

„Minął już w psychologii okres świetności

wielkich teorii opierających się na jednym
pojęciu wszystko wyjaśniającym.”

Ulric Neisser

„Systemy polimorficzne”, 1994

Związki z innymi dziedzinami



Neurofizjologia + psychologia poznawcza
= neuropsychologia poznawcza (cognitive
neuroscience, cognitive neuropsychology)

•

Obrazowanie pracy mózgu; badanie
skutków uszkodzeń



AI („modele za rozwiązania”)



Lingwistyka i antropologia (różnice
międzykulturowe w poznawaniu)

NAUKA O

POZNAWA-

NIU

Psychologia

poznawcza

Filozofia

Neurofizjo-
logia

Informatyka

AI

Lingwistyka

Antropologia

Litertura



Obowiązkowa



R.J. Sternberg, Psychologia poznawcza,

WSiP, Warszawa, 2001



E. Nęcka, J. Orzechowski, B. Szymura,

Psychologia poznawcza, PWN,

Warszawa, 2006



U. Neisser, „Systemy polimorficzne...”

w: Z. Chlewiński (red.), Modele Umysłu,

PWN, 1999

Literatura, c.d.



Uzupełniająca



Z. Chlewiński (red.), Modele Umysłu,
PWN, Warszawa, 1999



S. Pinker, Jak działa umysł, KiW,
Warszawa, 2002



A. Gopnik, P. Kuhl. A. Meltzoff,
Naukowiec w kołysce, Media Rodzina,
Poznań, 2005



E. Nęcka i in., r. 1



U. Neisser, „Systemy
polimorficzne...” w: Z. Chlewiński
(red.), Modele Umysłu, PWN, 1999.

„

Podstawowy powód, dla którego należy badać

procesy poznawcze stał się tak oczywisty jak
powód badania czegokolwiek innego: trzeba je
badać dlatego, że są.”

U. Neisser, 1967