Relacje lekarz- pacjent
Relacje lekarz- pacjent
Aspekty socjologiczne
Relacje społeczne
Relacje społeczne
W każdej relacji społecznej występuje
zjawisko zależności, wynikającej ze
świadomych oddziaływań ludzi na siebie:
zależności te mogą mieć charakter
przyczynowy, strukturalny i funkcjonalny.
Relacje społeczne mogą zachodzić w sposób
symetryczny lub asymetryczny, gdy
partnerzy posiadają zróżnicowaną władzę
lub gdy jeden z partnerów dąży do
dominacji nad drugim
Relacje między lekarzem a
Relacje między lekarzem a
pacjentem
pacjentem
Relacje między lekarzem a
pacjentem można określić jako
system unormowanych
oddziaływań między nimi,
wynikających z sytuacji
zdrowotnej pacjenta.
Dwa podejścia
Dwa podejścia
w relacji lekarz pacjent
w relacji lekarz pacjent
Model biologiczny-
zachowania są
ukierunkowane na zadania
instrumentalne
Model psychospołeczny-
dotyczy
zachowań społecznych,
afektywnych, ekspresywnych
Teorie wyjaśniające relacje lekarz-
Teorie wyjaśniające relacje lekarz-
pacjent:
pacjent:
Teoria ról społecznych T. Parsonsa
Teoria konfliktu E. Freidsona
Teoria wymiany
Teoria interakcjonizmu
symbolicznego
Relacje lekarz- pacjent a teorie
Relacje lekarz- pacjent a teorie
socjologiczne-
socjologiczne-
model zgodności T.
model zgodności T.
Parsonsa
Parsonsa
ROLA
PACJENTA
BRAK RÓWNOŚCI W
RELACJACH
PRESTIŻ
ZAWODOWY
I
KOMPETENCJ
E
SYTUACJA
ZALEŻNOŚC
I
ROLA
LEKARZ
A
ASYMETRIA
RELACJI
Wspólny cel lekarza i pacjenta- poprawa lub
podtrzymanie zdrowia pacjenta
Odmienność ról- odmienny charakter ich
udziału w realizacji wspólnego celu
Lekarz podchodzi do choroby obiektywnie,
pacjent- subiektywnie
Pełnienie ról lekarza i pacjenta jest ściśle
określone przez system norm społecznych
Naruszenie emocjonalnej równowagi pacjenta
przez czynność instrumentalną wymaga
czynności ekspresywnej
Relacje lekarz- pacjent a teorie
Relacje lekarz- pacjent a teorie
socjologiczne - model niezgodności
socjologiczne - model niezgodności
E. Freidsona
E. Freidsona
Odmienność ról społecznych
zakłada różnicę
interesów,oczekiwań, wiedzy.
Ta różnica wyraża się w
zachowaniach postawach oraz
reakcjach lekarza i pacjenta.
Konflikt według E. Freidsona
Konflikt według E. Freidsona
W relacjach lekarz- pacjent zawsze istnieje
potencjalny konflikt, który został nazwany
zderzeniem perspektyw.
Inna jest
perspektywa laika
: jego sposób
widzenia roli pacjenta i lekarza, specyficzna
interpretacja choroby, nieprofesjonalna
diagnoza, inna
perspektywa profesjonalisty:
ocena własnej roli jako eksperta od spraw
zdrowia i choroby, dystans
profesjonalisty,brak emocjonalnego
zaangażowania.
Źródła konfliktu
Źródła konfliktu
System oddziaływania laików
Jest to zakres informacji o chorobie,
przyczynach leczeniu ( i lekarzu ), z
którym pacjent przychodzi do do lekarza.
-
Struktura i organizacja opieki lekarskiej
-
Wyróżnia się dwa rodzaje praktyk: „zależną
od klienta” oraz „zależną od profesji”.
-
Zderzenie dwóch kultur
-
Lekarz i pacjent żyją w dwóch różnych
środowiskach społecznych, w których
istnieją inne wzorce zachowań.
Konflikt
Konflikt
Nieprofesjonalne oceny
pacjentów odgrywają istotną
rolę w relacjach z lekarzem,
decydują o rezultacie tego
kontaktu, wpływają na sposób
realizacji lekarskich zaleceń.
Relacje lekarz- pacjent a teorie
Relacje lekarz- pacjent a teorie
socjologiczne- interakcjonizm
socjologiczne- interakcjonizm
symboliczny
symboliczny
Relację lekarz- pacjent można opisać w
kategoriach interakcji- społecznego działania, w
którym dwie osoby oddziaływają na siebie za
pośrednictwem komunikacji, modyfikując
wzajemnie swoje zachowania.
Interakcja jest procesem twórczym, jej
uczestnicy wyznaczają jej przebieg przez
nieustanną interpretację podejmowanych
działań
Komunikacja jest wymianą symboli werbalnych i
niewerbalnych, jest negocjowaniem znaczeń i
definiowaniem sytuacji
Relacje lekarz- pacjent a teorie
Relacje lekarz- pacjent a teorie
socjologiczne- teoria wymiany
socjologiczne- teoria wymiany
Interakcja utożsamiana jest z wymianą-
zachowania jednostki są nagradzane
lub karane przez partnera interakcji
Interakcja polega na przedstawianiu
siebie i narzucaniu roli partnerowi
Obie strony starają się przekazać
pozytywne informacje, a niekorzystne
ukryć
Modele relacji lekarz- pacjent
Modele relacji lekarz- pacjent
według R. A. Pierloota
według R. A. Pierloota
Model komunikacji
Model komunikacji
Oczekiwania pacjenta-
pacjent chce być
wysłuchany, otrzymać wskazówki oraz
wsparcie emocjonalne
Postawa lekarza-
poszukuje informacji,
współpracuje, pełni inne role
Koncepcja interakcji-
sprzężenie
zwrotne, kształtowanie, wymiana
kontekstów, obustronne pełnienie roli
Najbardziej odpowiednie dla-
sterowania
kontekstami
Model społeczno- kulturowy
Model społeczno- kulturowy
Oczekiwania pacjenta-
społeczne uznanie
choroby, leczenie zgodnie z jego pozycją
społeczną
Postawa
lekarza
-
branie pod uwagę społeczno-
kulturowych uwarunkowań sytuacji pacjenta i
jego choroby
Koncepcja interakcji-
wypełnianie ról, wpływ
innych ról na wypełnianie roli lekarza i pacjenta,
społeczno- kulturowe uwarunkowania chorób
Najbardziej odpowiednie dla
-zrozumienia
pacjenta i jego choroby w szerszym kontekście
społecznym
Model medycznego przenoszenia
Model medycznego przenoszenia
Oczekiwania pacjenta-
powtarzanie
dziecięcych konfliktów i potrzeb w relacji
lekarz- pacjent
Postawa lekarza-
otwarcie na nawroty reakcji
pacjentów, wrażliwość na wszystkie
dziecinne reakcje pacjentów
Koncepcja interakcji-
nawroty, potwierdzenie,
przekazanie, przekazanie zwrotne
Najbardziej odpowiednie dla-
zrozumienia
powracających potrzeb u pacjenta i lekarza
Model ludzkiego spotkania-
Model ludzkiego spotkania-
przyjacielski
przyjacielski
Oczekiwania pacjenta-
przyjaźń,
współpartnerstwo
Postawa lekarza-
orientacja na człowieka-
nie na pacjenta, skupienie uwagi na
człowieku nie na pacjencie
Koncepcja interakcji-
potrzeby
egzystencjalne
Najbardziej odpowiednie dla-
sytuacji
poważnych stresów
Model relacji lekarz- pacjent według
Model relacji lekarz- pacjent według
Szasza i Hollendra
Szasza i Hollendra
Kryterium: stopień aktywności
Kryterium: stopień aktywności
partnerów
partnerów
Model
Rola
lekarza
Rola
pacjenta
Kliniczne
zastosowan
ie modelu
prototyp
aktywność
- bierność
Robi coś
dla
pacjenta
Przyjmuje,
niezdolny
do
reagowani
a
Narkoza,
śpiączka,
ostry
uraz,
Rodzice-
niemowl
ę
Kierowani
e
-
współprac
a
Mówi
pacjentow
i
co robić
współprac
uje
Zakażenia,
choroby
ostre
Rodzice-
dziecko
Współ-
uczestnict
wo
Pomaga
pacjentow
i, żeby
sam sobie
pomógł
Uczestnik
w
partnerst
wie
Większość
chorób
przewlekłyc
h
Dorosły-
dorosły
Język komunikacji w relacji lekarz-
Język komunikacji w relacji lekarz-
pacjent
pacjent
JĘZYK,
SŁOWNICTWO
JĘZYK
MEDYCZNY
JĘZYK
CODZIENNY
JĘZYK
CODZIENNY
LEKARZ
PACJENT
Komunikaty werbalne i niewerbalne
Komunikaty werbalne i niewerbalne
Komunikat werbalny- porozumiewanie
się za pomocą słów
Komunikat niewerbalny- mimika, gest,
fizyczne rekwizyty
Przy pomocy komunikatów werbalnych i
niewerbalnych partnerzy mogą
manipulować wrażeniami- sposób
prezentowania siebie