WSPÓŁCZESNE

WSPÓŁCZESNE

PROBLEMY PRACY I

PROBLEMY PRACY I

ZAWODÓW

ZAWODÓW

W TEORII I BADANIACH

W TEORII I BADANIACH

NAUKOWYCH

NAUKOWYCH

Literatura

Literatura

1.

1.

Bauman Z., (2000)

Bauman Z., (2000)

Praca, konsumpcja i nowi ubodzy

Praca, konsumpcja i nowi ubodzy

,

,

Wyd. WAM, Kraków.

Wyd. WAM, Kraków.

2.

2.

Beck U., (2002)

Beck U., (2002)

Społeczeństwo ryzyka. W drodze do

Społeczeństwo ryzyka. W drodze do

innej rzeczywistości

innej rzeczywistości

, Wyd. Naukowe

, Wyd. Naukowe

Scholar,

Scholar,

Warszawa.

Warszawa.

3.

3.

Bourdieu P., (2005)

Bourdieu P., (2005)

Dystynkcja. Społeczna krytyka

Dystynkcja. Społeczna krytyka

władzy sądzenia

władzy sądzenia

, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.

, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.

4.

4.

Buragge M., Torstendahl R., (1990)

Buragge M., Torstendahl R., (1990)

Profession in Theory

Profession in Theory

and History

and History

, Sage Publication, London-New Delhi,

, Sage Publication, London-New Delhi,

5.

5.

Castells M (2009)

Castells M (2009)

Koniec tysiąclecia

Koniec tysiąclecia

, Wyd. Naukowe

, Wyd. Naukowe

PWN, Warszawa.

PWN, Warszawa.

6.

6.

Domkin R., (2010)

Domkin R., (2010)

The Future of Work

The Future of Work

, Published by

, Published by

Palgrave Mcmilan.

Palgrave Mcmilan.

7.

7.

Drucker P., (1995)

Drucker P., (1995)

Zarządzanie w czasach burzliwych.

Zarządzanie w czasach burzliwych.

Nowe

wyzwania

–

nowe

horyzonty

Nowe

wyzwania

–

nowe

horyzonty

,

Akademia

,

Akademia

Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.

Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.

8.

8.

Mills C.W., (1965)

Mills C.W., (1965)

Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy

Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy

średnie

średnie

, tłum. P. Graff, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa.

, tłum. P. Graff, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa.

9.

9.

Chojnacki W., (2008),

Chojnacki W., (2008),

Profesjonalizacja wojska w teorii i

Profesjonalizacja wojska w teorii i

badaniach socjologicznych

badaniach socjologicznych

, Wyd. AON, Warszawa.

, Wyd. AON, Warszawa.

Cel wykładu

Cel wykładu

Uzasadnienie potrzeby intensyfikacji badań
nad tradycyjnymi i nowymi sposobami
analizy oraz interpretacji pracy, rynku i
zawodów w obszarze socjologii pracy i
zarządzania wiedzą .
Refleksyjność poznawczą rozumiem jako
próbę odchodzenia od Kartezjańskiej triady

podmiot – przedmiot - uniwersalne kryteria
racjonalności

do

współczesnych relacji

podmiotowo-przedmiotowych wspartych
wielowymiarową analizą sieci powiązań o
alternatywnych rozwiązaniach

.

Problem główny wykładu

Problem główny wykładu

Na ile efektywne wykorzystanie analizy

Na ile efektywne wykorzystanie analizy

mega-

i

mikro-trendów,

metody

mega-

i

mikro-trendów,

metody

biograficznej, zogniskowanych wywiadów

biograficznej, zogniskowanych wywiadów

grupowych

oraz

autorskiej

metody

grupowych

oraz

autorskiej

metody

sieciowej koordynacji badań,

sieciowej koordynacji badań,

może

może

przyczynić się do uzyskiwania bardziej

przyczynić się do uzyskiwania bardziej

precyzyjnej i wiarygodnej wiedzy o

precyzyjnej i wiarygodnej wiedzy o

zmianach, jakim podlegają zawody pod

zmianach, jakim podlegają zawody pod

wpływem kulturowo zinternalizowanej

wpływem kulturowo zinternalizowanej

sfery

poznawczej,

symbolicznej

i

sfery

poznawczej,

symbolicznej

i

komunikacyjnej,

które

warunkują

komunikacyjnej,

które

warunkują

postawy i wyobraźnię badaczy.

postawy i wyobraźnię badaczy.

Dorobek socjologii pracy

Dorobek socjologii pracy

•

analiza zmian zachodzących w różnych typach

profesji

takich jak akademickich, publicznych,

biznesowych, politycznych, wolnych oraz dyspozycyjnych;

•

cech konstytutywnych pracy

(przekształcanie się

czynności i umiejętności w profesję) i

konsekutywnych

(cech osobowości, społecznego podziału pracy i prestiżu,
wartościowania) zawodu oraz jego cech strukturalnych;

•

kulturotwórczej i integracyjnej roli pracy

, w tym

identyfikacja pracownika z zawodem i prezentowanie
właściwej postawy społeczno-moralnej;

•

analiza zawodu jako fenomenu kultury

, który

zmienia organizacje i instytucje oraz życie społeczne.

Zaniechania w obszarze

Zaniechania w obszarze

psychologii pracy i organizacji

psychologii pracy i organizacji

oraz socjologii pracy

oraz socjologii pracy

Niedocenianie znaczenia wartości kulturowych i

Niedocenianie znaczenia wartości kulturowych i

wielokulturowości w latach 1980-2010 spowodowało

wielokulturowości w latach 1980-2010 spowodowało

pojawienie się wielu luk w obszarze socjologii i

pojawienie się wielu luk w obszarze socjologii i

pedagogiki pracy. W szczególności dotyczy to:

pedagogiki pracy. W szczególności dotyczy to:



koncepcji i modeli psychologicznych i socjologicznych

koncepcji i modeli psychologicznych i socjologicznych

pracy;

pracy;



metod i technik badawczych;

metod i technik badawczych;



realizowanych prac naukowo-badawczych;

realizowanych prac naukowo-badawczych;



skromnego zaplecza instytucjonalnego;

skromnego zaplecza instytucjonalnego;



zatomizowanych środowisk badawczych;

zatomizowanych środowisk badawczych;



ograniczonej współpracy interdyscyplinarnej i

ograniczonej współpracy interdyscyplinarnej i

międzynarodowej.

międzynarodowej.

Kultura i zawód jako czynniki

Kultura i zawód jako czynniki

integrujące

integrujące

W pełni doceniając znaczący dorobek socjologii i psychologii

W pełni doceniając znaczący dorobek socjologii i psychologii

pracy nie możemy jednak zapominać o potrzebie

pracy nie możemy jednak zapominać o potrzebie

integracji

integracji

czynników kulturowych z cechami społeczno-ekonomicznymi

czynników kulturowych z cechami społeczno-ekonomicznymi

pracy, w tym traktowania zawodów jako istotnych elementów

pracy, w tym traktowania zawodów jako istotnych elementów

struktury społecznej i systemu pracy.

struktury społecznej i systemu pracy.

Dlatego też warto nadal rozwijać twórczo rozpoczęte przez P.

Dlatego też warto nadal rozwijać twórczo rozpoczęte przez P.

Bourdieu i D. Passeron badania nad przyczynami zmian w

Bourdieu i D. Passeron badania nad przyczynami zmian w

uwarstwieniu społecznym pod wpływem nowych technologii,

uwarstwieniu społecznym pod wpływem nowych technologii,

analizy pracy, organizacji pracy, edukacji i szkoleń oraz traktować

analizy pracy, organizacji pracy, edukacji i szkoleń oraz traktować

je jako ważne obszary reprodukcji kultury proinnowacyjnej.

je jako ważne obszary reprodukcji kultury proinnowacyjnej.

Niewątpliwie wzbogaciłoby to naszą wiedzę o tym, dlaczego ludzie

Niewątpliwie wzbogaciłoby to naszą wiedzę o tym, dlaczego ludzie

robią to co robią? jak to robią? kiedy to robią? oraz z jakim

robią to co robią? jak to robią? kiedy to robią? oraz z jakim

zaangażowaniem robią to co robią?

zaangażowaniem robią to co robią?

Powyższe rozważania powinny bardziej ukierunkować

Powyższe rozważania powinny bardziej ukierunkować

naszą wyobraźnię na myślenie innowacyjne o pracy pod

naszą wyobraźnię na myślenie innowacyjne o pracy pod

wpływem zmian społecznych, ekonomicznych i

wpływem zmian społecznych, ekonomicznych i

kulturowych w wymiarze narodowym,

kulturowych w wymiarze narodowym,

międzynarodowym i globalnym.

międzynarodowym i globalnym.

Nowe zawody

Nowe zawody

Charakterystyczną

cechą

nowoczesnej

Charakterystyczną

cechą

nowoczesnej

gospodarki wolnorynkowej jest pojawianie się

gospodarki wolnorynkowej jest pojawianie się

nowych zawodów

nowych zawodów

widzianych przez pryzmat ich

widzianych przez pryzmat ich

optymalnego

dostosowania

do

potrzeb

optymalnego

dostosowania

do

potrzeb

społeczeństwa informacyjnego.

społeczeństwa informacyjnego.

Zawód ma wielorakie zastosowanie, pod

Zawód ma wielorakie zastosowanie, pod

warunkiem modyfikacji jego treści, celów i zadań,

warunkiem modyfikacji jego treści, celów i zadań,

w każdym z trzech sektorów gospodarki.

w każdym z trzech sektorów gospodarki.

Przykładem jest różnica w obszarze celów, zadań,

Przykładem jest różnica w obszarze celów, zadań,

struktury

organizacyjnej,

efektywności

struktury

organizacyjnej,

efektywności

przedsiębiorstw państwowych i prywatnych.

przedsiębiorstw państwowych i prywatnych.

Rolnictwo- przemysł – usługi – NGO`s ?

Struktura osób pracujących według

Struktura osób pracujących według

grup zawodów w latach 2005-2009

grup zawodów w latach 2005-2009

Grupy zawodów

Grupy zawodów

2005

2005

2007

2007

2009

2009

Menedżerowie, kierownicy, wyżsi

Menedżerowie, kierownicy, wyżsi

urzędnicy

urzędnicy

5.1

5.1

5.5

5.5

5.7

5.7

Specjaliści

Specjaliści

14.3

14.3

15.0

15.0

16.5

16.5

Technicy i personel średni

Technicy i personel średni

12.7

12.7

11.1

11.1

11.7

11.7

Pracownicy biurowi

Pracownicy biurowi

8.2

8.2

7.6

7.6

7.5

7.5

Pracownicy usług osobistych,

Pracownicy usług osobistych,

sprzedawcy

sprzedawcy

12.8

12.8

12.5

12.5

11.5

11.5

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy

14.4

14.4

13.3

13.3

12.8

12.8

Robotnicy przemysłowi,

Robotnicy przemysłowi,

rzemieślnicy

rzemieślnicy

16.0

16.0

17.5

17.5

18.0

18.0

Operatorzy i monterzy maszyn

Operatorzy i monterzy maszyn

8.6

8.6

8.3

8.3

8.8

8.8

Pracownicy przy pracach prostych

Pracownicy przy pracach prostych

7.9

7.9

9.1

9.1

7.6

7.6

J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia
Polaków, Warszawa 2009, s.117.

Struktura osób bezrobotnych według

Struktura osób bezrobotnych według

ostatnio wykonywanego zawodu w latach

ostatnio wykonywanego zawodu w latach

2005-2009

2005-2009

Zawód ostatnio wykonywany

Zawód ostatnio wykonywany

2005

2005

2007

2007

2009

2009

Menedżerowie, kierownicy, wyżsi

Menedżerowie, kierownicy, wyżsi

urzędnicy

urzędnicy

1.8

1.8

1.7

1.7

0.5

0.5

Specjaliści

Specjaliści

3.5

3.5

3.0

3.0

3.0

3.0

Technicy i personel pośredni

Technicy i personel pośredni

9.1

9.1

6.3

6.3

7.2

7.2

Pracownicy biurowi

Pracownicy biurowi

8.3

8.3

11.1

11.1

8.2

8.2

Pracownicy usług osobistych,

Pracownicy usług osobistych,

sprzedawcy

sprzedawcy

15.7

15.7

23.6

23.6

20.1

20.1

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy

2.9

2.9

3.9

3.9

1.4

1.4

Robotnicy przemysłowi, rzemieślnicy

Robotnicy przemysłowi, rzemieślnicy

30.5

30.5

21.8

21.8

29.4

29.4

Operatorzy i monterzy maszyn

Operatorzy i monterzy maszyn

9.6

9.6

8.9

8.9

8.5

8.5

Pracownicy przy pracach prostych

Pracownicy przy pracach prostych

18.6

18.6

19.6

19.6

21.6

21.6

J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa 2009,

s.117.

Odsetek osób, które wskazały

Odsetek osób, które wskazały

najważniejsze cechy pracy zawodowej

najważniejsze cechy pracy zawodowej

Najważniejsze cechy pracy

Najważniejsze cechy pracy

zawodowej

zawodowej

Mężczyźni

Mężczyźni

Kobiety

Kobiety

2007

2007

2009

2009

2007

2007

2009

2009

Odpowiednia płaca

Odpowiednia płaca

75.2

75.2

76.9

76.9

73.7

73.7

75.0

75.0

Brak napięć i stresów

Brak napięć i stresów

49.4

49.4

53.9

53.9

57.3

57.3

58.5

58.5

Stabilność zatrudnienia

Stabilność zatrudnienia

42.8

42.8

50.0

50.0

45.4

45.4

52.3

52.3

Praca zgodna z

Praca zgodna z

umiejętnościami

umiejętnościami

31.5

31.5

28.9

28.9

27.8

27.8

27.0

27.0

Duża samodzielność

Duża samodzielność

24.7

24.7

26.8

26.8

17.4

17.4

20.2

20.2

Możliwość osobistego

Możliwość osobistego

rozwoju

rozwoju

21.2

21.2

24.9

24.9

26.7

26.7

30.1

30.1

J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków,

Warszawa 2009, s.118

.

Znaczenie pracy i zawodów w

Znaczenie pracy i zawodów w

przedsiębiorstwach społecznych

przedsiębiorstwach społecznych

W przedsiębiorstwach rynkowych są

W przedsiębiorstwach rynkowych są

jednostki, zespoły i grupy społeczne,

jednostki, zespoły i grupy społeczne,

które troszczą się

które troszczą się

o pozyskiwanie,

o pozyskiwanie,

wykorzystanie wiedzy w celu realizacji

wykorzystanie wiedzy w celu realizacji

interesów własnych i organizacji oraz

interesów własnych i organizacji oraz

zaspokajania

rzeczywistych

potrzeb

zaspokajania

rzeczywistych

potrzeb

społeczeństwa.

społeczeństwa.

•

integracja założeń teoretyczno-praktycznych

opartych na nowych technikach i technologiach
informatycznych, rozumianych jako wielowymiarowe
sieci

komunikowania

interpersonalnego

służące

budowaniu kapitału kulturowego i intelektualnego;

•

powstawanie nowych potrzeb społecznych

pod

wpływem

rosnącego

zapotrzebowania

klientów

i

organizacji na konsultantów, doradców i ekspertów;

•

doskonalenie

normatywnych

procesów

i

procedur

sprzyjających powstawaniu nowych zawodów i

specjalności

np.

projektantów

komputerowych,

specjalistów

ds.

cyberprzestrzeni,

menedżerów

planowania karier, konsultantów, menedżerów wiedzy czy
administratorów sieci informatycznych.

Współczesne trendy a zmiany w

zawodach

Ewolucja zawodów

Ewolucja zawodów

Nowe zawody ewoluują w dużej mierze w kierunku

Nowe zawody ewoluują w dużej mierze w kierunku

większej

niezależności

i

odpowiedzialności

większej

niezależności

i

odpowiedzialności

pomieszczając się pomiędzy wymaganiami państwa,

pomieszczając się pomiędzy wymaganiami państwa,

instytucji

i

organizacji

a

autonomią

instytucji

i

organizacji

a

autonomią

odpowiedzialności jednostki i samorealizacją.

odpowiedzialności jednostki i samorealizacją.

Odróżnia je od tradycyjnych zawodów długi okres

Odróżnia je od tradycyjnych zawodów długi okres

edukacji, szkolenia, doświadczenia zawodowego oraz

edukacji, szkolenia, doświadczenia zawodowego oraz

ciągły

proces

doskonalenia

zawodowego

i

ciągły

proces

doskonalenia

zawodowego

i

samorealizacji,

w

kontekście

potrzeb

samorealizacji,

w

kontekście

potrzeb

monitorowanego rynku pracy.

monitorowanego rynku pracy.

Wykorzystując wiedzę jako zasób strategiczny,

Wykorzystując wiedzę jako zasób strategiczny,

organizacje wpisują się w profesjonalizację, dzięki

organizacje wpisują się w profesjonalizację, dzięki

której mogą uzyskać wyższy poziom autonomiczności

której mogą uzyskać wyższy poziom autonomiczności

i tożsamości niż zawód mechanika lub rzemieślnika.

i tożsamości niż zawód mechanika lub rzemieślnika.

Pytanie „Czy nowe zawody uzyskają uznanie

Pytanie „Czy nowe zawody uzyskają uznanie

społeczne jako całkowicie profesjonalne na rynku

społeczne jako całkowicie profesjonalne na rynku

pracy?

pracy?

Nowe procesy

Nowe procesy



podejście socjologiczne było dominujące do

podejście socjologiczne było dominujące do

zawodu, aż do momentu przełomu

zawodu, aż do momentu przełomu

socjolingwistycznego lat siedemdziesiątych,

socjolingwistycznego lat siedemdziesiątych,

w którym pojawiły się nowe procesy takie jak:

w którym pojawiły się nowe procesy takie jak:



socjalizacja i rekrutacja do zawodu;

socjalizacja i rekrutacja do zawodu;



profesjonalizacja jako

profesjonalizacja jako

specyficzna/specjalistyczna działalność w

specyficzna/specjalistyczna działalność w

ramach wykonywanego zawodu;

ramach wykonywanego zawodu;



instytucjonalizacja stowarzyszeń,

instytucjonalizacja stowarzyszeń,

ogniskowana na narzędziach społecznej

ogniskowana na narzędziach społecznej

integracji poprzez pewne zawody;

integracji poprzez pewne zawody;



zróżnicowania pomiędzy potrzebami

zróżnicowania pomiędzy potrzebami

profesjonalistów, interesami pracodawców a

profesjonalistów, interesami pracodawców a

wymaganiami stawianymi przez rynek.

wymaganiami stawianymi przez rynek.

Monitorowanie rynku pracy

Monitorowanie rynku pracy

Potrzebna jest obecnie nie tylko dobra

Potrzebna jest obecnie nie tylko dobra

diagnoza i prognoza zawodów, ale także

diagnoza i prognoza zawodów, ale także

diagnostyka

rynku

pracy.

Szczególnie

diagnostyka

rynku

pracy.

Szczególnie

istotna jest odpowiedź na dwa pytania:

istotna jest odpowiedź na dwa pytania:

Jakie zawody będą się ze sobą integrowały

Jakie zawody będą się ze sobą integrowały

tworząc przestrzeń do powstawania nowych

tworząc przestrzeń do powstawania nowych

stanowisk wielozawodowych?

stanowisk wielozawodowych?

oraz

oraz

Jaki będzie potrzebny zakres wiedzy i

Jaki będzie potrzebny zakres wiedzy i

umiejętności kandydata dla efektywnego

umiejętności kandydata dla efektywnego

wykonywania zadań na prognozowanych

wykonywania zadań na prognozowanych

stanowiskach pracy?

stanowiskach pracy?

Znaczenie pracy jest mocno

Znaczenie pracy jest mocno

eksponowane w literaturze z zakresu

eksponowane w literaturze z zakresu

ekonomii oraz socjologii w dwóch

ekonomii oraz socjologii w dwóch

wymiarach:

wymiarach:

- wewnętrznym

- wewnętrznym

– podkreślającym

– podkreślającym

znaczenie satysfakcji osiąganej

znaczenie satysfakcji osiąganej

bezpośrednio w dążeniu do wykonywania

bezpośrednio w dążeniu do wykonywania

oczekiwanej pracy;

oczekiwanej pracy;

- zewnętrznym

- zewnętrznym

- związanym z

- związanym z

materialnymi i niematerialnymi

materialnymi i niematerialnymi

nagrodami, które wynikają z

nagrodami, które wynikają z

wykonywanej pracy w środowisku

wykonywanej pracy w środowisku

społecznym.

społecznym.

Znaczenie pracy

Instrumentalny i subiektywny wymiar

Instrumentalny i subiektywny wymiar

pracy

pracy

Zdaniem socjologów francuskich ważne jest zwrócenie

Zdaniem socjologów francuskich ważne jest zwrócenie

uwagi na formy identyfikacji człowieka z pracą

uwagi na formy identyfikacji człowieka z pracą

[1]

[1]

.

.

Definiują oni pracę jako całość posiadająca:

Definiują oni pracę jako całość posiadająca:



obiektywny (wymiar instrumentalny);

obiektywny (wymiar instrumentalny);



subiektywny (wymiar personalny).

subiektywny (wymiar personalny).

Za istotne uważają oni odróżnienie

Za istotne uważają oni odróżnienie

pracy

pracy

uwarunkowanej tylko zewnętrznym przymusem

uwarunkowanej tylko zewnętrznym przymusem

od

od

pracy zdeterminowanej

pracy zdeterminowanej

wewnętrzną silną motywacją

wewnętrzną silną motywacją

,

,

satysfakcją i zadowoleniem

satysfakcją i zadowoleniem

z wykonywania pracy, którą określa indywidualny

z wykonywania pracy, którą określa indywidualny

wysiłek włożony w pracę.

wysiłek włożony w pracę.

Wartość pracy jest bardzo widoczna w czasie

Wartość pracy jest bardzo widoczna w czasie

bezrobocia, w trakcie którego ludzie żyją w sytuacji

bezrobocia, w trakcie którego ludzie żyją w sytuacji

deprywacji,

deprywacji,

która daleko przekracza straty w

która daleko przekracza straty w

osobistych dochodach.

osobistych dochodach.

[1]

[1]

Bourdieu P., (2005)

Bourdieu P., (2005)

Dystynkcja. Społeczna krytyka

Dystynkcja. Społeczna krytyka

władzy sądzenia

władzy sądzenia

. Warszawa, Wyd. Naukowe Scholar s.

. Warszawa, Wyd. Naukowe Scholar s.

541-542.

541-542.

Subiektywny wymiar pracy

Subiektywny wymiar pracy

Ponowne zainteresowanie

Ponowne zainteresowanie

subiektywnym wymiarem

subiektywnym wymiarem

pracy

pracy

może okazać się korzystne w śledzeniu

może okazać się korzystne w śledzeniu

alternatywnych ścieżek badań nad nowymi zawodami i

alternatywnych ścieżek badań nad nowymi zawodami i

specjalnościami związanymi z rynkowymi usługami

specjalnościami związanymi z rynkowymi usługami

biznesowymi i pozarynkowymi. Nie dają się one jednak

biznesowymi i pozarynkowymi. Nie dają się one jednak

zredukować

tylko

do

prostego

rachunku

zredukować

tylko

do

prostego

rachunku

ekonomicznego lecz wymagają posiadania

ekonomicznego lecz wymagają posiadania

dobrej

dobrej

reputacji, opinii, uznania i zaufania

reputacji, opinii, uznania i zaufania

[1

[1

]

]

.

.

Posiadanie

Posiadanie

inteligencji społecznej

inteligencji społecznej

rozumianej jako

rozumianej jako

samoświadomość i dojrzałość społeczna połączona z

samoświadomość i dojrzałość społeczna połączona z

panowaniem nad sobą i sprawami społecznymi

panowaniem nad sobą i sprawami społecznymi

[2]

[2]

,

,

umożliwia

dopasowanie

i

identyfikację

ze

umożliwia

dopasowanie

i

identyfikację

ze

środowiskiem pracy dla efektywnego wykorzystania

środowiskiem pracy dla efektywnego wykorzystania

swojego potencjału dla organizacji i własnego rozwoju.

swojego potencjału dla organizacji i własnego rozwoju.

[1]

[1]

Giddens A., (2007)

Giddens A., (2007)

Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i

Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i

społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności

społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności

, Wyd. Naukowe

, Wyd. Naukowe

PWN, Warszawa, s. 98.

PWN, Warszawa, s. 98.

[2] Goleman D., (2007)

[2] Goleman D., (2007)

Inteligencja społeczna

Inteligencja społeczna

, tłum. Jankowski A.,

, tłum. Jankowski A.,

Wyd. REBIS, Poznań, s. 350.

Wyd. REBIS, Poznań, s. 350.

Uznanie społeczne pracy

Uznanie społeczne pracy

Istnieje problem

Istnieje problem

społecznego uznania nowych

społecznego uznania nowych

zawodów

zawodów

, które wymagają świadczenia usług na

, które wymagają świadczenia usług na

wysokim poziomie nadal jest sprawą otwartą.

wysokim poziomie nadal jest sprawą otwartą.

W literaturze nie jest wystarczająco

W literaturze nie jest wystarczająco

zaprezentowany ten nurt rozważań, co wynika z

zaprezentowany ten nurt rozważań, co wynika z

różnic stanowisk i jej niedoceniania wśród

różnic stanowisk i jej niedoceniania wśród

socjologów organizacji m.in.:

socjologów organizacji m.in.:



systemu wartości normatywnych;

systemu wartości normatywnych;



podstaw sprawowania kontroli;

podstaw sprawowania kontroli;



procesu dochodzenia do profesjonalizmu;

procesu dochodzenia do profesjonalizmu;



metod i zasad rozszerzania zakresu autonomii;

metod i zasad rozszerzania zakresu autonomii;



wartości kultury organizacyjnej zarówno jawnej

wartości kultury organizacyjnej zarówno jawnej

jaki ukrytej;

jaki ukrytej;



potrzeby doskonalenia procesu komunikacji.

potrzeby doskonalenia procesu komunikacji.

Sylwetka doradcy

Sylwetka doradcy

zawodowego

zawodowego

Standard kwalifikacji zawodowych doradca zawodowy kod
zawodu 241303

Praca doradcy polega na udzielaniu bezrobotnym i
poszukującym pracy, pomocy w wyborze odpowiedniego
zawodu i miejsca zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze
kandydatów do pracy.

Pomoc bezrobotnym i poszukującym pracy polega na:

• udzielaniu informacji o zawodach i rynku pracy oraz
szkoleniach;

• udzielaniu porad z wykorzystaniem standardowych metod
ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub
zmianę zatrudnienia, w tym badaniu zainteresowań i
uzdolnień zawodowych;

• kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i
lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności
zawodowej do pracy i zawodu lub kierunku szkolenia;
• inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad
zawodowych dla bezrobotnych poszukujących pracy.

Właściwe zdefiniowanie profesjonalizmu w

Właściwe zdefiniowanie profesjonalizmu w

gospodarce rynkowej jest niezwykle istotne w

gospodarce rynkowej jest niezwykle istotne w

projektowaniu

i

badaniu

efektywności

projektowaniu

i

badaniu

efektywności

funkcjonowania

modeli

kompetencyjno-

funkcjonowania

modeli

kompetencyjno-

kwalifikacyjnych w wymiarze indywidualnym,

kwalifikacyjnych w wymiarze indywidualnym,

grupowym i organizacyjnym.

grupowym i organizacyjnym.

Profesjonalizm osiągany przez pracowników

Profesjonalizm osiągany przez pracowników

odzwierciedla

również

poziom

odzwierciedla

również

poziom

zaawansowania zmian w przejściu od firmy

zaawansowania zmian w przejściu od firmy

rynkowej do społecznego przedsiębiorstwa

rynkowej do społecznego przedsiębiorstwa

rynkowego opartego na wiedzy.

rynkowego opartego na wiedzy.

Profesjonalizm w gospodarce

rynkowej

Profesjonalizacja a podział pracy

Profesjonalizacja a podział pracy

Profesjonalizacja jest systemem dzięki któremu

można uzasadnić a priori społeczny podział pracy:

•

pierwszy powód wynika z wrażliwość pracy

i jej

otwartości na każdą grupę zawodów określanych jako
profesjonalne;

•

drugi powód to system wartości

(ideologii), który

wskazuje na potrzebę perfekcyjnego wykonywania pracy
zgodnie z logiką zysku typowego dla modelu gospodarki
rynkowej oraz strategii działania przedsiębiorstwa
społecznego lub organizacji tzw. trzeciego sektora.

W gruncie rzeczy głównym problemem jest

opracowanie elastycznych standardów zawodowych
zawierających

transparentne

kryteria

kwalifikacyjno-kompetencyjne

za pomocą których,

skutecznie

będzie

można

odróżnić

pracowników

znajdujących się na poszczególnych etapach rozwoju
zawodowego.

Tożsamość społeczna pracy

Tożsamość społeczna pracy

Zrozumienie prawdziwej tożsamości pracy jest

możliwe w nawiązaniu do:

• „

wielkich narracjach oświeceniowych

”, których

istota oparta na epizodycznych osiągnięciach
rozumu i wolności, które obecnie mogą rozszerzać
obszar wolności do konsumpcji i perfekcjonizmu.

•

„

myślenia

i

działania

spekulatywnego

”

rozumianego w sensie heglowskim, jako historyczny
etap rozwoju nowoczesności opartej na dążeniu
„ducha jednostki” do swego wyzwolenia poprzez
wiedzę, wartości, autonomię i odpowiedzialność za
podjęte decyzje i działania.

Model ten preferuje jednostki potrafiące

rozwiązywać najważniejsze problemy teoretyczne i
praktyczne ważne dla społeczeństwa.

Wielozawodowość

Wielozawodowość

Dla teoretyków i badaczy istotna jest:

Dla teoretyków i badaczy istotna jest:



Czy większa klarowność pojęć, definicji i

Czy większa klarowność pojęć, definicji i

kryteriów oraz ich uporządkowanie umożliwi

kryteriów oraz ich uporządkowanie umożliwi

lepsze zrozumienie wielozawodowści,

lepsze zrozumienie wielozawodowści,

wartości społecznych oraz identyfikację

wartości społecznych oraz identyfikację

problemów strategicznych dla państwa i

problemów strategicznych dla państwa i

społeczeństwa?

społeczeństwa?



Czy kategorie i zmienne mogą być

Czy kategorie i zmienne mogą być

analizowane niezależnie od wartości i

analizowane niezależnie od wartości i

zmieniających się potrzeb rynku pracy?

zmieniających się potrzeb rynku pracy?

Nowe zawody a mechanizmy

Nowe zawody a mechanizmy

integracji

integracji

Nowe zawody w dużej mierze skażone są swoistą

Nowe zawody w dużej mierze skażone są swoistą

„korozją” wynikająca ze „ścierania się”, a nawet

„korozją” wynikająca ze „ścierania się”, a nawet

występowania ostrych konfliktów i zderzeń -

występowania ostrych konfliktów i zderzeń -

tradycji z nowoczesnością.

tradycji z nowoczesnością.

Można je było

Można je było

zaobserwować

na

etapie

budowania

tzw.

zaobserwować

na

etapie

budowania

tzw.

społecznej

gospodarki

rynkowej

i

państwa

społecznej

gospodarki

rynkowej

i

państwa

prawnego w Polsce.

prawnego w Polsce.

Obecnie

istnieją

dostateczne,

ale

nie

Obecnie

istnieją

dostateczne,

ale

nie

wystarczające warunki do budowania dobrej

wystarczające warunki do budowania dobrej

własnej, opartej na teoretycznych i empirycznych

własnej, opartej na teoretycznych i empirycznych

podstawach klasyfikacji zawodów. Mogą one

podstawach klasyfikacji zawodów. Mogą one

jedynie

służyć

do

budowania

modeli

o

jedynie

służyć

do

budowania

modeli

o

wbudowanych

mechanizmach

integracji

wbudowanych

mechanizmach

integracji

umożliwiających dokonywanie stosownych zmian

umożliwiających dokonywanie stosownych zmian

w klasyfikacji zawodów.

w klasyfikacji zawodów.

Podstawowe uwarunkowania

Podstawowe uwarunkowania

zawodu

zawodu

Zawód kreuje możliwość uzasadniania miejsca

w społecznym podziale pracy, własnej pozycji
społecznej i wysokość wynagrodzenia wśród innych
profesji poprzez definiowanie i standaryzację
kwalifikacji zawodowych i kompetencji oraz wiedzy i
umiejętności.

Skuteczność empiryczna modelu zawodu nie

może być utożsamiana tylko z analizą zbioru cech
czy wysokością wynagrodzenia, ale także z
osiągniętym

statusem zawodowym

.

Warto byłoby również dokonać analizy sieci

komunikacji między przedstawicielami podobnych
jaki różnych zawodów, a także nowej interpretacji
zawodu jako wymogu dla jego uzasadnienia na
poziomie

poznawczym,

badawczym

i

komunikacyjnym.

Podsumowanie

Podsumowanie

Proces transformacji systemowej od społeczeństwa

Proces transformacji systemowej od społeczeństwa

industrialnego

do

postindustrialnego

oraz

industrialnego

do

postindustrialnego

oraz

indywidualne i grupowe kariery wymuszają potrzebę

indywidualne i grupowe kariery wymuszają potrzebę

zmiany sposobu myślenia i działania. Oznacza to, że

zmiany sposobu myślenia i działania. Oznacza to, że

skończył się okres, w którym wystarczyły analizy

skończył się okres, w którym wystarczyły analizy

rozwoju liniowego i logiki binarnej.

rozwoju liniowego i logiki binarnej.

Być może szansą odejścia od rozwoju liniowego jest

Być może szansą odejścia od rozwoju liniowego jest

dokonanie przejścia od wycinkowych badań i

dokonanie przejścia od wycinkowych badań i

lokalnych perspektyw do długookresowych studiów i

lokalnych perspektyw do długookresowych studiów i

prób skoncentrowanych się na współpracy w ramach

prób skoncentrowanych się na współpracy w ramach

zespołów o międzynarodowym składzie personalnym.

zespołów o międzynarodowym składzie personalnym.

Potrzebny jest szybszy transfer wiedzy nie tylko z

Potrzebny jest szybszy transfer wiedzy nie tylko z

systemu edukacji do firm, ale i odwrotnie, co

systemu edukacji do firm, ale i odwrotnie, co

powinno również być ważnym przedmiotem badań

powinno również być ważnym przedmiotem badań

nie tylko dla specjalistów z zakresu finansów i

nie tylko dla specjalistów z zakresu finansów i

rachunkowości,

socjologii

organizacji

oraz

rachunkowości,

socjologii

organizacji

oraz

zarządzania personelem.

zarządzania personelem.

Podsumowanie cd.

Podsumowanie cd.

Warto

również

podkreślić,

że

transformacja

Warto

również

podkreślić,

że

transformacja

społeczeństwa polskiego w kierunku integracji z coraz

społeczeństwa polskiego w kierunku integracji z coraz

bardziej zglobalizowaną gospodarką światową nie

bardziej zglobalizowaną gospodarką światową nie

może być zredukowana do sporów ideologicznych

może być zredukowana do sporów ideologicznych

neoliberałów

z

neokonserwatystami

i

neoliberałów

z

neokonserwatystami

i

socjaldemokratami czy też systemu biurokratycznego

socjaldemokratami czy też systemu biurokratycznego

z grupami i zespołami zadaniowymi.

z grupami i zespołami zadaniowymi.

Debata o pracy i zawodach wpisuje się w budowę

Debata o pracy i zawodach wpisuje się w budowę

wielkiego

projektu

państwa

i

społeczeństwa

wielkiego

projektu

państwa

i

społeczeństwa

narodowego o strukturze sieciowej, w którym

narodowego o strukturze sieciowej, w którym

głównymi siłami pędowymi z jednej strony są szybkość

głównymi siłami pędowymi z jednej strony są szybkość

, elastyczność i kontrola przepływu kapitału, usług i

, elastyczność i kontrola przepływu kapitału, usług i

siły roboczej, a z drugiej tożsamość narodowa,

siły roboczej, a z drugiej tożsamość narodowa,

społeczna i kulturowa.

społeczna i kulturowa.

DZIĘKUJĘ PAŃSTWU

DZIĘKUJĘ PAŃSTWU

ZA UWAGĘ

ZA UWAGĘ