formuła Radbrucha

„Konflikt pomiędzy sprawiedliwością i bezpieczeństwem prawnym

należałoby rozwiązać w ten sposób, ażeby prawo pozytywne,
zagwarantowane przez ustawodawstwo i władzę państwową, miało
pierwszeństwo również i wtedy, gdy treściowo jest niesprawiedliwe i
niecelowe, chyba że sprzeczność ustawy pozytywnej ze
sprawiedliwością osiąga taki stopień, że ustawa jako «prawo
niesprawiedliwe» powinna ustąpić sprawiedliwości. Nie jest możliwe
przeprowadzenie dokładnej granicy pomiędzy przypadkami ustawowego
bezprawia a prawa obowiązującego mimo jego niesłusznej treści; jedno
można jednak wyraźnie oddzielić: tam, gdzie w ogóle nie dąży się do
sprawiedliwości, gdzie świadomie zaprzecza się zasadzie równości,
będącej istotą zasady sprawiedliwości, tam ustawa przestaje być już
tylko «niesprawiedliwym prawem», ale w ogóle traci charakter prawa”.

formuła Radbrucha

Teza o rażącej niesprawiedliwości (Unerträglichkeitsthese)
Teza o zaprzeczeniu (Verleugnungsthese)
Teza o odpowiedzialności pozytywizmu prawniczego za degenerację

systemu prawnego w III Rzeszy.

Postępowanie w sprawie Sprzysiężenia 20 Lipca

Wyrok Federalnego Trybunału Sprawiedliwości z 12 lutego 1952 roku

(BGHSt 2, 173) - dotyczący postępowania przeciwko członkom
Sprzysiężenia 20 Lipca. Sąd rozstrzygał o odpowiedzialności
oskarżycieli publicznych w postępowaniu sądowym przeciwko
członkom Sprzysiężenia. Funkcjonariuszom SS, reprezentującym
oskarżyciela publicznego, po zakończeniu II wojny światowej
postawiono zarzut pomocnictwa w zabójstwie. Centralnym
zagadnieniem była legalność procesów przeciwko członkom
Sprzysiężenia, powołanych przez Hitlera sądów do ich
prowadzenia i ich podstawa prawna. Z kolei argumentacja
koncentrowała się na zagadnieniu sprawiedliwej procedury, fair
trial.

sprawa strzelców przy murze berlińskim

art. 315 ust. 1 przepisów wprowadzających kodeks karny (EGStGB, 1990 r.):

zabójstwa na granicy mogły być osądzone w przypadku, gdy za przestępstwa
uznawały je przepisy obu krajów niemieckich, obowiązujące w czasie ich
popełnienia:

- § 2 ust. 3 niemieckiego kodeksu karnego (StGB): według jakiego prawa miały

być one oceniane obecnie – według zasady prawa łagodniejszego; prawo
NRD?:

- prawo karne NRD – kontratypy (okoliczności wyłączające bezprawność czynu):

ustawa z 1968 roku o milicji ludowej NRD, następnie z 1982 o ochronie granic
NRD: zezwolenie na użycie broni, aby zapobiec przestępstwu;

- przestępstwem był kwalifikowany typ nielegalnego przekroczenia granicy (np.

przy użyciu niebezpiecznego narzędzia);

- Ustawa Zasadnicza RFN, Art.103 ust. 2 GG Czyn podlega karze jedynie, gdy

jego karalność została stwierdzona ustawą, zanim czyn został popełniony;
nullum crimen sine lege praevia, stricta, certa, scripta;

argumenty z bezprawia

•

z języka

•

z jasności

•

z efektywności (efekt ryzyka)

•

z pewności prawnej

•

z relatywizmu

•

z demokracji

•

ze zbędności

•

z uczciwości