Czym są emocje i jaką

pełnią funkcję?

.

Emocja

jest subiektywnym stanem

psychicznym, uruchamiającym priorytet dla
związanego z nią programu działania. Jej
odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany
somatyczne, ekspresje mimiczne i
pantomimiczne oraz zachowania (Frijda, 1986;
za: Doliński, 2000).

Nastrój

to stan afektywny mający walencję

(pozytywną lub negatywną) i intensywność
(zwykle niewielką), zawierający też mniej lub
bardziej wykrystalizowane oczekiwania co do
odczuwania w najbliższej przyszłości stanów
zgodnych ze swoją walencją (Batson, 1990; za:
Doliński, 2000).

Definicje

Co odróżnia emocje od

nastroju, temperamentu i

innych pojęć afektywnych?

I.

Richard J. Davidson: O emocji, nastroju i
innych pojęciach afektywnych.

II.

Paul Ekman: Nastroje, emocje i cechy.

III.

Nico Frijda: Różnorodność afektu: emocje i
zdarzenia, nastroje i sentymenty.

O emocji, nastroju i innych pojęciach

afektywnych

(Davidson, 1999)

1.

Nastroje:

a)

są zawsze obecne i nadają afektywny koloryt

wszystkiemu, co robimy;

b)

ich główną funkcją jest modulacja i

selekcjonowanie czynności poznawczych

(np. nasila

pamięciową dostępność pewnych treści)

;

c)

są konsekwencją zdarzeń spostrzeganych jako

pojawiające się w wolnym tempie.

2.

Emocje:

a)

chwilowe perturbacje pojawiające się na tle

nastroju;

b)

ich podstawową funkcją jest modulacja i selekcja

działań;

c)

są konsekwencją zdarzeń spostrzeganych jako

pojawiające się szybko i bez ostrzeżenia.

Nastroje, emocje i cechy

(Ekman, 1999)

1.

Nastroje:

a)

czas trwania: kilka godzin, dni;

b)

mogą zostać wywołane: zmianami stanów

neurohormonalnych i/lub biochemicznych oraz na

skutek częstego przeżywania powtarzających się

emocji o dużej sile;

c)

mogą obniżać próg pobudzenia tych emocji, które

najczęściej im towarzyszą.

2.

Emocje:

a)

czas trwania: kilka sekund, minut;

b)

mogą zostać wywołane: zdarzeniami

zewnętrznymi, wspomnieniami lub wyobraźnią;

c)

towarzyszy im specyficzny wyraz mimiczny.

Różnorodność afektu: emocje i

zdarzenia, nastroje i sentymenty

(Frijda,

1999)

1.

Nastroje:

a)

mają charakter stanów nieintencjonalnych;

b)

są bardziej rozmyte i globalne niż emocje;

c)

posiadają specyficzne następstwa: uogólnione

zmiany progów pobudzenia i treści sądów.

2.

Emocje:

a)

są uwikłane w relacje człowieka z pewnymi

obiektami;

b)

afekt, ocena i gotowość do działania są

skoncentrowane na konkretnym obiekcie.

Co odróżnia emocje od nastroju?

EMOCJE

NASTROJE

CZAS

od ułamka

sekundy do

kilku minut

od kilku godzin,

tygodni, nawet

do kilku miesięcy

INTENSYWNOŚĆ

intensywne

mało intensywne

OBIEKT

mają

nie mają

GOTOWOŚĆ DO

DZIAŁANIA

zmieniają

stan

gotowości

nie zmieniają

stanu gotowości

TREŚĆ

bogata

uboga

Jaką funkcję pełnią emocje?

I.

James Averill: Doniosłość emocji.

II.

Gerald Clore: Dlaczego przeżywamy
emocje.

III.

Nico Frijda: Emocje są funkcjonalne – na
ogół.

IV.

Robert Levenson: Funkcjonalne podejście
do ludzkich emocji.

V.

Lee Anna Clark i David Watson:
Funkcjonalne i dysfunkcjonalne reakcje
uczuciowe.

1.

Wyjaśnienie funkcjonalne polega na określeniu

konsekwencji, do jakich wyjaśniana reakcja ma

doprowadzić w danych warunkach.

2.

Każda reakcja może mieć wiele różnych

konsekwencji:

a)

zamierzone i nie zamierzone;

b)

krótkofalowe i długofalowe;

c)

szczególne i typowe;

d)

indywidualne i grupowe.

3.

„

Każda emocja może pełnić wiele funkcji, w

zależności od tego, który jej aspekt weźmiemy

pod uwagę, na jakich konsekwencjach się

skupimy i czy będą to konsekwencje dla

jednostki, gatunku, czy dla społeczeństwa”

(op.cit., str. 93).

Doniosłość emocji

(Averill, 1999)

1.

Główną funkcją emocji jest dostarczenie

informacji:

a)

innym ludziom poprzez ekspresję mimiczną i

wokalną;

b)

samej jednostce poprzez myśli i odczucia.

2.

Funkcjonalność emocji zapewnia umiejscowienie

ich w:

a)

konkretnym czasie;

b)

konkretnym miejscu;

c)

konkretnych okolicznościach;

d)

powiązanie ich z konkretnym obiektem/obiektami.

IS:

„

Aby emocje mogły być funkcjonalne muszą być nie

tylko odczuwane, ale odczucia te muszą też

dostarczać różnicującej informacji o otoczeniu”

(op.cit., str. 95).

Dlaczego przeżywamy emocje

(Clore,

1999)

1.

Eksperyment Martina

(1986, za: Clore, 1999)

a)

zadanie aktywizujące pewne myśli i odczucia

emocjonalne;

b)

lektura dwuznacznego opisu pewnej osoby i jej

ocena.

Dowody empiryczne

(Clore, 1999)

przerwane

ukończone

negatywny

pozytywny

nastrój

zadanie

BRAK

WPŁYWU

BRAK

WPŁYWU

WYŻSZA

OCENA

NIŻSZA

OCENA

1.

Pennebaker

(1991, za: Clore, 1999)

przeprowadził

badanie z udziałem osób, które doświadczyły

traumatycznych zdarzeń.

2.

Rezultat: opowiedzenie po raz pierwszy o

traumatycznych doświadczeniach doprowadziło

u badanych do dużych zmian w poziomie

pobudzenia i lęku.

3.

Wyjaśnienie: „słowne opowiadanie o swoim

cierpieniu prowadzi do jego umiejscowienia w

konkretnym czasie, miejscu i okolicznościach”

(op.cit., str. 95).

Dowody empiryczne – c.d.

(Clore, 1999)

1.

Na emocję składają się:



ocena zdarzeń jako istotnych lub nieistotnych;



wzbudzenie pewnych reakcji fizjologicznych,

zachowań i przeżyć.

IS:

„Funkcją emocji jest sygnalizowanie zdarzeń

istotnych dla interesów jednostki i motywowanie

wysiłków ukierunkowanych na poradzenie sobie z

tymi zdarzeniami” (op.cit., str. 111).

2.

Emocje afunkcjonalne: smutek i żal.

3.

Emocje dysfunkcjonalne: fobie i ataki paniki.

Emocje są funkcjonalne – na ogół

(Frijda,

1999)

Funkcjonalne podejście do ludzkich

emocji

1.

Funkcje intrapersonalne:

a)

koordynacja systemów reagowania - r

eakcja

emocjonalna zawiera trzy rodzaje przejawów:



subiektywne doświadczenie



zachowanie



reakcje fizjologiczne

;

b)

zmiana hierarchii reakcji;

c)

wsparcie fizjologiczne;

d)

„skróty” w przetwarzaniu informacji.

2.

Funkcje interpersonalne:

a)

komunikacja i kontrola;

b)

ustalenie naszej relacji z innymi osobami, ideami i

obiektami;

c)

przechowywanie wpływów ewolucji, uczenia się i

kultury.

(Levenson, 1999)

1.

Funkcje emocji można podzielić na:



te, które mają podstawowe znaczenie ewolucyjne

(strach);



i te o współczesnym rodowodzie

(tęsknota)

.

2.

Trzy typy funkcji emocji:



systemy sygnalizacji



mobilizacja zasobów



zachowanie zasobów, np. w przypadku smutku

3.

Dysfunkcjonalne mogą być pewne

właściwości emocji, ale nie emocje same w

sobie:



nasilona częstość



nasilone natężenie



zbyt długi czas trwania

Funkcjonalne i dysfunkcjonalne reakcje

uczuciowe

(Clark & Watson, 1999)

w przypadku emocji negatywnych