Zagraniczna

polityka

ekonomiczna

Pojęcia

Zagraniczna polityka ekonomiczna to

oddziaływania państwa na stosunki
gospodarcze z zagranicą, które powinno mieć
charakter:



aktywny – polegający na inicjowaniu działań
niepodejmowanych samodzielnie przez podmioty
gospodarcze oraz na ograniczaniu działalności
niekorzystnej z punktu widzenia państwa jako całości,



całościowy – polegający na ścisłym zintegrowaniu z
ogólną polityką ekonomiczną kraju,



świadomy – oznaczający oparcie polityki zagranicznej
na bilansie korzyści i strat z nią związanych.

Formy zagranicznej polityki
ekonomicznej

Zagraniczna polityka handlowa – dotyczy

zazwyczaj tylko wymiany towarów
między krajami i można ją podzielić na:



politykę eksportową – obejmującą
oddziaływanie państwa na rozmiary
eksportu, jego strukturę i opłacalność,



politykę importową – obejmującą
oddziaływanie państwa na rozmiary,
strukturę i opłacalność wyrobów
przywożonych do kraju.

Formy zagranicznej polityki
ekonomicznej



Zagraniczna polityka usługowa –

oddziaływanie państwa na handel usługami

w relacji kraj-zagranica i zagranica-kraj,

oddziaływanie może się odbywać pośrednio

bądź bezpośrednio,



Zagraniczna polityka migracyjna -

oddziaływanie państwa na przepływ

ludności w relacji kraj-zagranica i

zagranica-kraj, można ja podzielić na

politykę emigracyjną i politykę imigracyjną,

Formy zagranicznej polityki
ekonomicznej



Zagraniczna polityka kapitałowa –

kształtowanie przez państwo ruchów kapitału

w relacji kraj-zagranica i zagranica-kraj, można

wyróżnić następujące polityki:



kredytową – składa się z polityki zaciągania kredytów

i polityki udzielania kredytów,



bezpośrednich inwestycji zagranicznych – to

oddziaływanie państwa przede wszystkim na

przypływ tych inwestycji do danego kraju,



inwestycji portfelowych – jest utożsamiana z wieloma

elementami w tym oddziaływaniem na: przepływ

kapitału krótkoterminowego w relacji kraj-zagranica,

poziom stóp procentowych i kursu walutowego,

wielkość deficytu budżetowego i związanej z nim

emisji papierów skarbowych, prywatyzację

gospodarki.

Formy zagranicznej polityki
ekonomicznej



Zagraniczna polityka technologiczna:



sensu largo – oddziaływanie państwa na

przekazywanie dorobku intelektualnego

powstałego w trakcie badan podstawowych i

stosowanych oraz doświadczeń nabytych w

toku procesów produkcyjnych w relacji kraj-

zagranica i zagranica-kraj,



sensu stricte – oddziaływanie przez państwo

na przekazywanie wiedzy technicznej i

umiejętności jej stosowania przy wytwarzaniu

wyrobów w relacji kraj-zagranica i zagranica-

kraj.

Podmioty zagranicznej polityki
ekonomicznej

Zagraniczna polityka ekonomiczna

prowadzona jest przez państwo za pomocą

dwóch grup podmiotów:



ogólnosystemowych – prezydent,

parlament, rząd i wszystkie instytucje z nim

związane,



bezpośrednio związanych z zagraniczną

polityką ekonomiczną – przedsiębiorstwa

przemysłowe i handlowe, banki, urzędy

celne, instytucje ubezpieczające działalność

gospodarczą za granicą.

Cele, środki i narzędzia

zagranicznej polityki ekonomicznej



Przez pojęcie celów zagranicznej polityki
ekonomicznej rozumieć należy wybór
przez państwo określonych priorytetów w
stosunkach gospodarczych z zagranicą,
cele można podzielić na:



cele ogólne i specyficzne,



cele jakościowe i ilościowe,



o charakterze krótkoterminowym i
długoterminowym.

Cele, środki i narzędzia

zagranicznej polityki ekonomicznej
c.d.



Przez pojęcie środków zagranicznej polityki
ekonomicznej rozumie się odpowiednie
fundusze (zasoby finansowe) służące państwu
do osiągnięcia celów zagranicznej polityki
ekonomicznej,



Przez pojęcie narzędzi zagranicznej polityki
ekonomicznej rozumie się nośniki informacji
przekazywane przez państwo podmiotom
uczestniczącym w stosunkach gospodarczych z
zagranicą ze względu na osiągnięcie celów tej
polityki.

Rodzaje narzędzi polityki
makroekonomicznej



Polityka kursu walutowego,



Polityka stopy procentowej,



Polityka pieniężna,



Polityka fiskalna,



Polityka dochodowa,



Polityka budżetowa,

Rodzaje narzędzi polityki
mikroekonomicznej



Narzędzia endogeniczne – w dużej mierze
zależą od państwa, które się nimi posługuje
i można je podzielić następująco:



polityka przemysłowa,



polityka rolna,



polityka inwestycyjna,



polityka technologiczna,



polityka edukacyjna,



polityka ochrony środowiska naturalnego.

Rodzaje narzędzi polityki
mikroekonomicznej c.d.



Narzędzia egzogeniczne – w dużej
części niezależne od państwa, które się
nimi posługuje, można je podzielić na:



narzędzia taryfowe,



narzędzia parataryfowe,



narzędzia pozataryfowe.

Narzędzia taryfowe (cła)



Przez pojęcie cła rozumie się opłaty

nakładane przez państwo na towary

przekraczające granicę celną. Cło jest

odpowiednikiem podatku zwiększającego

dochody budżetowe państwa. Jego

efektem jest wzrost ceny i obciążenie

konsumenta dodatkowymi kosztami. Z

historycznego punktu widzenia cło jest

najstarszym narzędziem zagranicznej

polityki ekonomicznej (a dokładnie

handlowej).

Rodzaje ceł



Sposób ustalania ceł:



od wartości (ad valorem),



od ilości,



kombinowane (od wartości i od ilości),



Kierunek ruchów towarów:



importowe,



eksportowe,



tranzytowe,



Funkcje ceł:



ochronne,



fiskalne,

Rodzaje ceł c.d.



Poziom ceł:



minimalne,



maksymalne,



Sposób traktowania partnerów:



preferencyjne,



dyskryminacyjne:



wyrównawcze,



antydumpingowe,



retorsyjne,



Sposób podejmowania decyzji:



autonomiczne,



umowne.

Narzędzia parataryfowe

Są to ograniczenia w handlu zagranicznym nie

będące cłami, a powodujące skutki identyczne

jak cła. Są to narzędzia „prawie” taryfowe,

uruchamiające mechanizm taki sam lub zbliżony

do mechanizmu cła. Jedynym wyjątkiem są

subwencje, które nie dają skutków identycznych

jak cła i służą pobudzaniu eksportu zamiast

ograniczaniu importu. Narzędzia parataryfowe

(poza subsydiami) prowadzą do wzrostu ceny

towaru importowanego i zmniejszają jego

konkurencyjność na rynku wewnętrznym kraju,

który je stosuje.

Narzędzia parataryfowe a
cła

Narzędzia parataryfowe w przeciwieństwie do

ceł są uznawane przez instytucje regulujące
handel międzynarodowy za niezgodne z
zasadami funkcjonowania gospodarki
rynkowej, w tym rozumieniu są one więc
nielegalne. Są często stosowane w praktyce
jako skuteczniejsze i łatwiejsze w porównaniu z
cłami. Nie mają charakteru powszechnego i
jako narzędzia selektywne obejmują tylko
niektóre podmioty gospodarcze i wybrane
towary.

Narzędzia parataryfowe -
rodzaje



Opłaty wyrównawcze – są różnicą między niższą

ceną towaru importowanego a wyższą, ustaloną i

gwarantowaną przez państwo, ceną wewnętrzną

towaru produkowanego w kraju. Podstawową

funkcją opłat wyrównawczych jest podniesienie

ceny towaru importowanego do poziomu ceny

krajowej w celu zrównania ich konkurencyjności,



Opłaty fiskalne – są stosowane wobec towarów

nie produkowanych w kraju importera w celu

zwiększenia dochodów budżetowych. Opłatami

tego typu są na ogół obciążone towary

luksusowe,

Narzędzia parataryfowe –
rodzaje c.d.



Opłaty specjalne – są stosowane na ogół wobec
towarów importowanych mających substytuty
krajowe, są stosowane zazwyczaj wobec tych
towarów przywożonych z zagranicy, które cechują
się wysoką elastycznością cenową popytu, można
do nich zaliczyć opłaty: konsularne, stemplowe,
za otrzymanie numeru statystycznego,
administracyjne. Opłaty specjalne są traktowane
jako bariery parataryfowe tylko wtedy, gdy są
nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do
świadczeń państwa,

Narzędzia parataryfowe –
rodzaje c.d.



Podatki – jeżeli różnią się względem towarów

importowanych w porównaniu z towarami

produkowanymi w kraju. Można rozróżnić podatki:



bezpośrednio obciążające zysk importera,



pośrednio zmniejszające zysk importera przez

podniesienie ceny wewnętrznej przywożonego towaru,



podatki jednakowo obciążające wszystkie towary

importowane (tzw. podatki graniczne),



Depozyty importowe – obciążenie importera przez

państwo obowiązkiem wpłaty na specjalny

nieoprocentowany rachunek kwoty

proporcjonalnej do wielkości importu,

Narzędzia parataryfowe –
rodzaje c.d.



Podwyższenie podstawy wymiaru cła –
przyjęcie za podstawę ustalenia obciążenia
celnego ceny wewnętrznej w kraju
importującym zamiast ceny ustalonej w
transakcjach zagranicznych, czyli arbitralne
podwyższenie podstawy wymiaru cła,



Kontyngenty taryfowe – obniżają bądź likwidują
stawki celne do pewnego poziomu importu,
mogą dotyczyć wszystkich eksporterów do
danego kraju lub tylko niektórych,

Narzędzia parataryfowe –
rodzaje c.d.



Normy techniczne, sanitarne, weterynaryjne,

fitosanitarne, ekologiczne itp. – traktowane jako

bariery parataryfowe tylko wtedy, kiedy

przewyższają powszechnie obowiązujące

standardy, zmuszając producentów

zagranicznych do ponoszenia dodatkowych

nakładów w celu sprostania podwyższonym

wymogom na rynku importera,



Subsydia krajowe – służą utrzymaniu bądź

zwiększeniu produkcji krajowej określonego

wyrobu z różnych powodów, jednak najczęstszą

przyczyną ich stosowania jest przeciwdziałanie

importowi wyrobów substytucyjnych,

Narzędzia parataryfowe –
rodzaje c.d.



Subsydia eksportowe – służą poprawie

konkurencyjności towarów eksportowych, jest to

świadczenie ze strony państwa na rzecz

przedsiębiorstw produkujących i sprzedających

swoje towary za granicą, należą m.in. do nich

premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo

eksporterom w celu obniżenia kosztów eksportu,



Ułatwienia fiskalne – wszelkie ulgi podatkowe

udzielane przedsiębiorstwom produkującym na

eksport lub eksportującym (np. obniżka podatku

od płac lub zysku, zmniejszenie kwoty zysku

podlegającego opodatkowaniu),



Ulgi kredytowe,

Narzędzia pozataryfowe

Są to głównie ograniczenia administracyjne

inne niż cła i narzędzia parataryfowe. Ich

funkcją jest bezpośrednie ograniczenie

obrotów z zagranicą, są stosowane

selektywnie, z natury mają więc

charakter dyskryminacyjny. Mogą tylko

pośrednio oddziaływać na wymianę z

zagranicą za pośrednictwem

mechanizmu cenowego, bezpośrednio

wykorzystują formę nakazu i zakazu.

Narzędzia pozataryfowe -
rodzaje



Zakazy importu i eksportu – inaczej zwane

embargiem, mogą być wprowadzane ze

względów politycznych, sanitarnych,

ekologicznych, ekonomicznych i innych,



Ograniczenia ilościowe – inaczej

kontyngenty, czyli określenie przez

państwo wolumenu importu lub eksportu,

który nie może być przekroczony w skali

roku (lub innym okresie), można wyróżnić

kontyngenty globalne i bilateralne,

Narzędzia pozataryfowe –
rodzaje c.d.



Licencje importowe i eksportowe – przez
licencje importowe rozumie się zezwolenia
wydawane przez władze państwowe
przedsiębiorstwom na przywóz określonej ilości
konkretnego towaru, licencje są rozdzielane
dopóki nie zostaną wyczerpane ustalone limity,



Dobrowolne ograniczenia eksportu –
wprowadzane z formalnego punktu widzenia
przez kraj ograniczający swój eksport,
zazwyczaj na żądanie importera,

Narzędzia pozataryfowe –
rodzaje c.d.



Ograniczenia dewizowe – całkowite lub
częściowe zniesienie swobody obrotów
dewizowych z zagranicą,



Handel państwowy – polega na kontroli przez
państwo produkcji i zbytu niektórych towarów,
np. alkoholu i wyrobów alkoholowych, tytoniu i
wyrobów tytoniowych, broni i uzbrojenia armii,
zwłaszcza kiedy kontrola państwa obejmuje
również eksport i import, podporządkowując go
wyraźnie interesom producentów krajowych,

Narzędzia pozataryfowe –
rodzaje c.d.



Zakupy rządowe (publiczne) – mogą się
stać ograniczeniem pozataryfowym w
przypadku kiedy są preferowane towary
krajowe, nawet jeżeli są droższe od
importowanych,



Przepisy domieszkowe – polegają one na
zobowiązaniu producentów krajowych do
wykorzystywania w określonym procencie
surowców i materiałów oraz półfabrykatów
produkcji krajowej,

Narzędzia pozataryfowe –
rodzaje c.d.



Reguły pochodzenia – w przypadku gdy

stosowanie przepisów domieszkowych napotyka

trudności związane z odróżnieniem produkcji

krajowej komponentów od ich importu,

stosowane są reguły pochodzenia (zazwyczaj w

obrębie stref ekonomicznych). Reguły

pochodzenia określają jaka część wartości

towaru sprzedawanego w obrębie ugrupowania,

musi być dodana w obrębie ugrupowania,



Minimalne wymogi eksportowe – stawiane przez

państwo eksporterom krajowym, zazwyczaj w

przypadku krajów mających trudności z bilansem

handlowym, producent krajowy zobligowany do

eksportu i konkurowania na trudniejszym rynku,

czyni to zazwyczaj kosztem konsumenta

krajowego.