

Kultura języka (od łac. cultura - uprawa,

uprawnienie czegoś, dbanie, troszczenie

się o coś, pielęgnowanie) –



to świadomość językowa, troska o język

ojczysty, duma z jego wielowiekowych

tradycji;



Umiejętność poprawnego (zgodnego z

normą), sprawnego i estetycznego

posługiwania się językiem;



działalność mówiącego językiem

społeczeństwa, zmierzająca do jak

najlepszego opanowania, bogacenia i

doskonalenia środków językowych

(działalność naukowa, działalność

praktyczna)



Dyscyplina naukowa, przedmiot



Język to dwuklasowy system znaków

służący do porozumiewania się w

obrębie danej społeczności.



System=kod= oznacza

uporządkowanie

(wyrazy + gramatyka, czyli reguły ich

użycia)



Znaki językowe –dwustronne znaki

konwencjonalne, sygnały – symbole. Cechuje

je:



Arbitralność, brak naturalnego związku

między formą i treścią;



Semantyczność, odwołanie do okr. el.

rzeczywistości;



Dwustopniowość struktury, np. morfemy –

znaki proste, wyrazy, zdania –znaki złożone ;



Autonomiczność, zdolność do mówienia o

różnych aspektach rzeczywistości



Kreacyjność, tworzenie nowych znaków.



Np.. T,o,k = kot, tok, oko

Cechy znaku językowego

Funkcje języka

komunikatywna

socjalizująca

kulturotwórcza



Akt komunikacji językowej

KONTEKST (f. informacyjna)

KOMUNIKAT (f. artystyczna)

N (f. ekspresywna)-----O (f.

impresywna)



KONTAKT (f. fatyczna)



KOD (f. metajęzykowa)



(Kanał komunikacyjny

(Kanał komunikacyjnya)

)



Istniejący w pamięci zasób obrazów, znaków

językowych, wiedza o ich użyciu, system wartości i

ocen, postaw i umiejętności;



KOMPETENCJA JĘZYKOWA – zdolność do

posługiwania się językiem, rozumiana nie tylko jako

umiejętność tworzenia tekstów w danym języku, ale

także umiejętność odróżniania tekstów poprawnych

(zgodnych z normą) od tekstów zbudowanych

błędnie.



KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA - jednostkowa

umiejętność używania języka odpowiednio do

odbiorcy oraz do okoliczności towarzyszących

procesowi komunikacji. Kompetencja ta oznacza więc

umiejętność stosowania reguł gramatycznych,

konstruowania wypowiedzi poprawnych i

adekwatnych do danej sytuacji.



KOMPETENCJA PRAGMATYCZNA – SOCJOKULTUROWA,

umiejętność kodowania i dekodowania funkcjonalnych

komunikatów, problem „mowy nie wprost”



NORMA JĘZYKOWA – zbiór zasad i reguł

posługiwania się środkami językowymi,

sformułowanych przez językoznawców i

zwyczajowo uznawanych za obowiązujące

w społeczeństwie (norma skodyfikowana).



W wydawnictwach z zakresu kultury

języka wyróżnia się ponadto tzw. normę

zwyczajową, rozumianą jako zbiór

środków językowych i sposobów

porozumiewania się za ich pomocą,

uznawanych przez dane społeczeństwo za

poprawne.



podział normy językowej na normę wzorcową i

normę użytkową (potoczną).



Norma wzorcowa to zbiór reguł i zasad

posługiwania się środkami językowymi

pozostającymi w zgodzie z tradycja językową,

regułami gramatyki i słownictwa, jak również z

tendencjami rozwojowymi polszczyzny. Środki te

powinny być używane w sytuacjach oficjalnego

kontaktu słownego (szkoły, urzędy, kościoły,

środki przekazu). Środków językowych z poziomu

wzorcowego używa się w tekstach naukowych i

popularnonaukowych, w literaturze pięknej i w

klasycznej publicystyce.,



Norma użytkowa (potoczna) to zbiór środków

językowych zaaprobowanych przez

społeczeństwo, a jednocześnie zaakceptowanych

przez kodyfikatorów jako dopuszczalne w

sytuacjach nieoficjalnego kontaktu słownego.



Np. Piętnaście deka czy piętnaście deko?



POPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA –
zgodność wypowiedzi z obowiązującą
w danym okresie i środowisku norma
językową (w tekstach nieoficjalnych z
normą użytkową, w tekstach
oficjalnych z normą wzorcową),
unikanie błędów językowych.



BŁĄD JĘZYKOWY- nieświadome
odstępstwo od obowiązującej normy
językowej.



INNOWACJA- błąd językowy
nieuzasadniony funkcjonalnie (nowy
element w języku), który niczemu nie
służy.



PLEONAZM-NP. COFNĄŁ SIĘ DO TYŁU, KONTUNUUJ DALEJ

niepotrzebnie dodany wyraz oznaczający to samo:

TAUOLOGIA- NP. GENEZA I POCHODZENIE, POPRAWA I

POLEPSZENIE



BŁĄD SŁOWNIKOWY- NP. KONKURS DLA ABONAMENTÓW

(POPR. ABONENTÓW)

użycie wyrazu o poprawnej pisowni, lecz niewłaściwym

znaczeniu w zdaniu



BŁĄD FONETYCZNY- NP. \"NIE CHCEM, ALE MUSZEM (POPR.

NIE CHCĘ, ALE MUSZĘ) pisanie wyrazów tak jak słyszymy (-

idom, miszcz, sie, +idą mistrz, się)



BŁĄD FLEKSYJNY- NP. JESTEŚMY PRZYJACIELAMI (POPR.

PRZYJACIÓŁMI)



BŁĄD SŁOWOTWÓRCZY- NP. SPECKOMISJA (POPR. KOMISJA

SPECJALNA)

przekręcanie poprawnej formy wyrazu

BŁĄD SKŁADNIOWY- zastosowanie niewłaściwego

przypadka, np. USTĄPIĆ KOMUŚ MIEJSCE (USTĄPIĆ

MIEJSCA)

gdy treść zdania jest niejasna [Wracając ze spaceru z

psem, piana ciekła mu z pyska (komu???)]



BŁĄD FRAZEOLOGICZNY-NP. TAJEMNIECA POLISZYNSZYLA

( POPR. POLISZYNELA)

tworzenie nowych związków frazeologicznych (np.

-wywrzeć piętno; +wycisnąć piętno)

dodanie niewłaściwej końcówki, zła odmiana, błędny rodzaj

rzeczownika, niewłaściwa postać wyrazu



BŁĄD ORTOGRAFICZNY- JASNO ZIELONY (POPR.

JASNOZIELONY)

... rzuk, grzegrzułka, żeka, mrufka:]



BŁĄD STYLISTYCZNY-\ np. używanie słów z języka

potocznego lub socjolektu w odmianie oficjalnej, np.

Premier pojechał po bandzie



BŁĄD LOGICZNY – np. Są plusy dodatnie i plusy ujemne

tego rozwiązania



Rada Języka Polskiego została
powołana w roku 1996 Uchwałą nr
17/96 Prezydium Polskiej Akademii
Nauk jako Komitet przy Prezydium PAN.
Od maja 2000 roku działa na mocy
Ustawy o języku polskim z dnia 7
października 1999 roku, uchwalonej
przez Sejm RP.



programy radiowe, telewizyjne,
wydawnictwa, instytucje: Towarzystwo
Miłośników Języka Polskiego (z siedzibą w
Krakowie, wydaje „Język Polski”) oraz
Towarzystwo Kultury Języka (z siedzibą w
Warszawie, wydaje Poradnik Językowy),
Komisja Kultury Języka Komitetu
Językoznawczego PAN, Komisja Kultury
Słowa Towarzystwa Naukowego
Warszawskiego (od 1990).