Bilans płatniczy i

Bilans płatniczy i

równowaga płatnicza

równowaga płatnicza

Bilans płatniczy to zestawienie

Bilans płatniczy to zestawienie

wszystkich transakcji

wszystkich transakcji

ekonomicznych dokonywanych

ekonomicznych dokonywanych

między rezydentami krajowymi

między rezydentami krajowymi

(mieszkańcami – osobami

(mieszkańcami – osobami

fizycznymi i prawnymi) a

fizycznymi i prawnymi) a

zagranicą w danym okresie,

zagranicą w danym okresie,

najczęściej jednym roku.

najczęściej jednym roku.

Transakcje ekonomiczne są

Transakcje ekonomiczne są

to wszelkie formy wymiany

to wszelkie formy wymiany

wartości, tj. wzajemna

wartości, tj. wzajemna

wymiana dóbr, usług,

wymiana dóbr, usług,

pieniędzy lub innych

pieniędzy lub innych

aktywów.

aktywów.

Rodzaje transakcji

Rodzaje transakcji

ujmowanych w bilansie

ujmowanych w bilansie

płatniczym:

płatniczym:

Transakcje odpłatne

Transakcje odpłatne

- sprzedaż i zakup towarów i

- sprzedaż i zakup towarów i

usług,

usług,

- zamiana towarów i usług na

- zamiana towarów i usług na

inne towary i usługi,

inne towary i usługi,

- zamiana jednego waloru

- zamiana jednego waloru

finansowego na inny walor

finansowego na inny walor

finansowy.

finansowy.

Transakcje nieodpłatne:

Transakcje nieodpłatne:

- otrzymywanie lub

- otrzymywanie lub

dostarczanie towarów i

dostarczanie towarów i

usług bez ekwiwalentu

usług bez ekwiwalentu

pieniężnego lub

pieniężnego lub

rzeczowego,

rzeczowego,

- otrzymywanie lub

- otrzymywanie lub

dostarczanie walorów

dostarczanie walorów

finansowych bez

finansowych bez

ekwiwalentu.

ekwiwalentu.

Transakcje w bilansie

Transakcje w bilansie

płatniczym mogą mieć

płatniczym mogą mieć

charakter autonomiczny

charakter autonomiczny

bądź wyrównawczy.

bądź wyrównawczy.

Transakcje autonomiczne są

Transakcje autonomiczne są

niezależne od stanu bilansu

niezależne od stanu bilansu

płatniczego i obejmują

płatniczego i obejmują

wszystkie transakcje

wszystkie transakcje

importowe i eksportowe dóbr i

importowe i eksportowe dóbr i

usług, transfery wielostronne

usług, transfery wielostronne

oraz większość ruchów

oraz większość ruchów

kapitałowych,

kapitałowych,

długoterminowych i

długoterminowych i

krótkoterminowych

krótkoterminowych

obliczonych na zysk.

obliczonych na zysk.

Transakcje wyrównawcze są

Transakcje wyrównawcze są

to wszystkie inne

to wszystkie inne

transakcje, w tym sprzedaż

transakcje, w tym sprzedaż

złota lub walut

złota lub walut

zagranicznych przez bank

zagranicznych przez bank

centralny w celu

centralny w celu

wypełnienia luki między

wypełnienia luki między

dochodami a płatnościami

dochodami a płatnościami

zagranicznymi.

zagranicznymi.

Uwagi metodologiczne:

Uwagi metodologiczne:

- każda transakcja zagraniczna jest

- każda transakcja zagraniczna jest

zapisywana w bilansie płatniczym

zapisywana w bilansie płatniczym

dwukrotnie: raz po stronie

dwukrotnie: raz po stronie

„winien”, drugi raz po stronie

„winien”, drugi raz po stronie

„ma”,

„ma”,

- każde zwiększenie rzeczowych

- każde zwiększenie rzeczowych

czy finansowych składników

czy finansowych składników

majątkowych kraju ma

majątkowych kraju ma

odpowiednik w zmniejszeniu

odpowiednik w zmniejszeniu

innego ze składników majątkowych

innego ze składników majątkowych

lub wzroście zobowiązań

lub wzroście zobowiązań

(pasywów),

(pasywów),

Uwagi metodyczne c.d.:

Uwagi metodyczne c.d.:

- w zakresie transakcji

- w zakresie transakcji

nieodpłatnych dla zachowania

nieodpłatnych dla zachowania

dwustronnego zapisu w bilansie

dwustronnego zapisu w bilansie

płatniczym stosuje się rozwiązanie

płatniczym stosuje się rozwiązanie

umowne: drugą stroną transakcji są

umowne: drugą stroną transakcji są

pozycje „transfery” w bilansie,

pozycje „transfery” w bilansie,

- dwukrotny zapis każdej transakcji

- dwukrotny zapis każdej transakcji

w bilansie płatniczym, raz po

w bilansie płatniczym, raz po

stronie „winien”, drugi po stronie

stronie „winien”, drugi po stronie

„ma” powoduje, że bilans płatniczy,

„ma” powoduje, że bilans płatniczy,

w sensie rachunkowym jest zawsze

w sensie rachunkowym jest zawsze

zrównoważony, natomiast nie

zrównoważony, natomiast nie

oznacza to jednak, ze bilans

oznacza to jednak, ze bilans

płatniczy zawsze wykazuje

płatniczy zawsze wykazuje

równowagę w sensie

równowagę w sensie

ekonomicznym,

ekonomicznym,

Uwagi metodyczne c.d.:

Uwagi metodyczne c.d.:

- rodzaj danych statystycznych:

- rodzaj danych statystycznych:

możliwe jest ewidencjonowanie

możliwe jest ewidencjonowanie

danych o obrotach towarowych z

danych o obrotach towarowych z

zagranicą na podstawie danych

zagranicą na podstawie danych

urzędów celnych (SAD – Single

urzędów celnych (SAD – Single

Administrative Document,

Administrative Document,

dokument odprawy celnej), lub też

dokument odprawy celnej), lub też

na podstawie danych bankowych o

na podstawie danych bankowych o

zrealizowanych płatnościach za

zrealizowanych płatnościach za

towary eksportowane i

towary eksportowane i

importowane oraz zawartych

importowane oraz zawartych

umowach kredytowych,

umowach kredytowych,

Uwagi metodyczne c.d.:

Uwagi metodyczne c.d.:

- ceny towarów i usług w obrotach

- ceny towarów i usług w obrotach

zagranicznych: według MFW

zagranicznych: według MFW

transakcje eksportowe w bilansach

transakcje eksportowe w bilansach

płatniczych powinny być ujmowane

płatniczych powinny być ujmowane

w cenach fob (free on board),

w cenach fob (free on board),

natomiast transakcje importowe

natomiast transakcje importowe

powinny być ujmowane w cenach

powinny być ujmowane w cenach

cif (cost, insurance, freight),

cif (cost, insurance, freight),

- waluta ewidencjonowania

- waluta ewidencjonowania

obrotów w bilansach płatniczych,

obrotów w bilansach płatniczych,

w zasadzie bilans powinien być

w zasadzie bilans powinien być

ujmowany w walucie narodowej

ujmowany w walucie narodowej

kraju, pod warunkiem, że dana

kraju, pod warunkiem, że dana

waluta jest wymienialna w skali

waluta jest wymienialna w skali

międzynarodowej,

międzynarodowej,

Uwagi metodyczne c.d.:

Uwagi metodyczne c.d.:

- zakres przedmiotowy transakcji

- zakres przedmiotowy transakcji

obejmowanych bilansem

obejmowanych bilansem

płatniczym, najbardziej

płatniczym, najbardziej

rozpowszechniony jest system

rozpowszechniony jest system

rozliczeń wolnodewizowych, w

rozliczeń wolnodewizowych, w

którym płatności są dokonywane w

którym płatności są dokonywane w

walutach swobodnie

walutach swobodnie

wymienialnych; w przypadku braku

wymienialnych; w przypadku braku

walut wymienialnych narzucana

walut wymienialnych narzucana

jest wymiana bezpieniężna

jest wymiana bezpieniężna

(barter).

(barter).

Struktura bilansu płatniczego

Struktura bilansu płatniczego

Rachunek

Rachunek

bieżący,

bieżący,

Bilans

Bilans

obrotów

obrotów

bieżących

bieżących

Towary

Towary

Bilans handlowy

Bilans handlowy

Wg grup towarowych

Wg grup towarowych

Wg partnerów wymiany

Wg partnerów wymiany

Usługi

Usługi

Bilans usług

Bilans usług

Transportowe, turystyczne,

Transportowe, turystyczne,

ubezpieczeniowe, militarne,

ubezpieczeniowe, militarne,

licencyjne i techniczne, inne

licencyjne i techniczne, inne

Dochody

Dochody

Bilans dochodów

Bilans dochodów

Z inwestycji zagranicznych

Z inwestycji zagranicznych

(bezpośrednich i portfelowych)

(bezpośrednich i portfelowych)

Płace zatrudnionych zagranicą

Płace zatrudnionych zagranicą

Transfery

Transfery

Bilans transferów

Bilans transferów

Publiczne (np. pomoc charytatywna)

Publiczne (np. pomoc charytatywna)

Prywatne (np. spadki, darowizny)

Prywatne (np. spadki, darowizny)

Rachunek

Rachunek

kapitałowy

kapitałowy

i finansowy

i finansowy

Rachunek kapitałowy

Rachunek kapitałowy

Rachunek finansowy

Rachunek finansowy

Inwestycje bezpośrednie, portfelowe

Inwestycje bezpośrednie, portfelowe

(udziałowe i dłużne)

(udziałowe i dłużne)

Pozostałe inwestycje (kredyty, spłaty

Pozostałe inwestycje (kredyty, spłaty

i inne)

i inne)

Saldo błędów i opuszczeń

Saldo błędów i opuszczeń

Pozycje finansujące

Pozycje finansujące

Rezerwy zagraniczne

Rezerwy zagraniczne

Zadłużenie zagraniczne

Zadłużenie zagraniczne

Z rachunkowego punktu widzenia

Z rachunkowego punktu widzenia

bilans płatniczy (BP) – z

bilans płatniczy (BP) – z

uwzględnieniem bilansu obrotów

uwzględnieniem bilansu obrotów

wyrównawczych (BOD) – jest

wyrównawczych (BOD) – jest

zawsze równy zero.

zawsze równy zero.

BP = BOB + BOK + BOD = 0

BP = BOB + BOK + BOD = 0

Z ekonomicznego punktu widzenia

Z ekonomicznego punktu widzenia

bilans płatniczy często jest

bilans płatniczy często jest

niezrównoważony, szczególnie w

niezrównoważony, szczególnie w

krótki okresie, np. miesiąca,

krótki okresie, np. miesiąca,

kwartału czy roku czy nawet 2-3

kwartału czy roku czy nawet 2-3

lata, kiedy występują również

lata, kiedy występują również

transakcje nie obsługujące

transakcje nie obsługujące

realnych procesów gospodarczych.

realnych procesów gospodarczych.

W systemie kursu płynnego

W systemie kursu płynnego

bilans płatniczy jest zawsze

bilans płatniczy jest zawsze

zrównoważony, ponieważ

zrównoważony, ponieważ

deficytowi na rachunku obrotów

deficytowi na rachunku obrotów

bieżących odpowiada

bieżących odpowiada

jednakowa, co do wielkości

jednakowa, co do wielkości

nadwyżka na rachunku obrotów

nadwyżka na rachunku obrotów

kapitałowych, i na odwrót.

kapitałowych, i na odwrót.

Krótkookresowe przyczyny

Krótkookresowe przyczyny

nierównowagi bilansu płatniczego:

nierównowagi bilansu płatniczego:

- zmiany wielkości PKB,

- zmiany wielkości PKB,

- zmiany krajowego poziomu cen,

- zmiany krajowego poziomu cen,

- krótkookresowe zmiany

- krótkookresowe zmiany

terms of

terms of

trade

trade

,

,

- zmiany poziomu kursu

- zmiany poziomu kursu

walutowego,

walutowego,

- zmiany wysokości stopy

- zmiany wysokości stopy

procentowej i stopy zysku w

procentowej i stopy zysku w

stosunku do stóp krajowych,

stosunku do stóp krajowych,

- strukturalne zmiany w popycie

- strukturalne zmiany w popycie

zagranicznym na towary

zagranicznym na towary

eksportowane przez dany kraj,

eksportowane przez dany kraj,

- klęski naturalne.

- klęski naturalne.

Automatyczne mechanizmy

Automatyczne mechanizmy

przywracania równowagi

przywracania równowagi

bilansu płatniczego w krótkim

bilansu płatniczego w krótkim

okresie:

okresie:

- mechanizm cenowy,

- mechanizm cenowy,

- mechanizm dochodowy,

- mechanizm dochodowy,

- mechanizm kursu

- mechanizm kursu

walutowego,

walutowego,

- mechanizm stopy

- mechanizm stopy

procentowej.

procentowej.

Mechanizm cenowy

Mechanizm cenowy

Deficyt

bilansu

płatniczego

Zmniejszenie

podaży

pieniądza

Spadek

cen

krajowych

Poprawa

konkurencyjności

cenowej

Spadek

importu

Wzrost

eksportu

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Mechanizm cenowy

Mechanizm cenowy

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Zwiększenie

podaży

pieniądza

Wzrost

cen

krajowych

Spadek

konkurencyjności

cenowej

Wzrost

importu

Spadek

eksportu

Deficyt

bilansu

płatniczego

Mechanizm dochodowy

Mechanizm dochodowy

Deficyt

bilansu

płatniczego

Spadek

wydatków

globalnych

Spadek

dochodu

narodowego

Wzrost

eksportu

Spadek

importu

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Mechanizm dochodowy

Mechanizm dochodowy

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Wzrost

wydatków

globalnych

Wzrost

dochodu

narodowego

Spadek

eksportu

Wzrost

importu

deficyt

bilansu

płatniczego

Mechanizm kursu walutowego

Mechanizm kursu walutowego

Deficyt

bilansu

płatniczego

Spadek kursu

waluty krajowej

(deprecjacja)

Wzrost eksportu

Poprawa

konkurencyjności

cenowej eksportu

Spadek importu

Pogorszenie

konkurencyjności

cenowej importu

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Mechanizm kursu walutowego

Mechanizm kursu walutowego

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Wzrost kursu

waluty krajowej

(aprecjacja)

Spadek eksportu

Pogorszenie

konkurencyjności

cenowej eksportu

Wzrost importu

Poprawa

konkurencyjności

cenowej importu

deficyt

bilansu

płatniczego

Mechanizm stopy procentowej

Mechanizm stopy procentowej

Deficyt

bilansu

płatniczego

Zmniejszenie

krajowej

podaży

pieniądza

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Wzrost poziomu

stopy procentowej

w kraju

Spadek kursu

pieniądza krajowego

Napływ

kapitału

zagranicznego

Mechanizm stopy procentowej

Mechanizm stopy procentowej

Nadwyżka

bilansu

płatniczego

Zwiększenie

krajowej

podaży

pieniądza

Deficyt

bilansu

płatniczego

Spadek poziomu

stopy procentowej

w kraju

Wzrost kursu

pieniądza krajowego

Odpływ

kapitału

zagranicznego

Krótkookresowe k

Krótkookresowe k

onsekwencje

onsekwencje

nierównowagi bilansu płatniczego

nierównowagi bilansu płatniczego

W gospodarce otwartej występuje ścisła

W gospodarce otwartej występuje ścisła

współzależność między równowaga

współzależność między równowaga

zewnętrzną (równowagą bilansu

zewnętrzną (równowagą bilansu

płatniczego) a równowagą wewnętrzną.

płatniczego) a równowagą wewnętrzną.

Zakres tej współzależności jest tym

Zakres tej współzależności jest tym

większy, im bardzie otwarta jest

większy, im bardzie otwarta jest

gospodarka narodowa, zgodnie z

gospodarka narodowa, zgodnie z

równaniem:

równaniem:

(Exp – Imp) / kurs walutowy = (S - I) + (T

(Exp – Imp) / kurs walutowy = (S - I) + (T

- G) = - obroty kapitałowe

- G) = - obroty kapitałowe

Krótkookresowe k

Krótkookresowe k

onsekwencje

onsekwencje

nierównowagi bilansu płatniczego

nierównowagi bilansu płatniczego

Ujemne

saldo

bilansu

płatniczego

Spadek kursu

pieniądza
krajowego

Impuls deflacyjny

Ubytek rezerw

dewizowych

Zmniejszenie ilości

pieniądza

Krótkookresowe k

Krótkookresowe k

onsekwencje

onsekwencje

nierównowagi bilansu płatniczego

nierównowagi bilansu płatniczego

Dodatnie

saldo

bilansu

płatniczego

Wzrost kursu

pieniądza
krajowego

Impuls inflacyjny

Wzrost rezerw

dewizowych

Zwiększenie ilości

pieniądza

Równowaga i

Równowaga i

nierównowag

nierównowag

a

a

bilansu

bilansu

płatniczego

płatniczego

w długim okresie

w długim okresie

Wewnętrzne czynniki wpływające na sytuację w

Wewnętrzne czynniki wpływające na sytuację w

bilansie płatniczym w długim okresie

bilansie płatniczym w długim okresie

Czynniki popytowe

Czynniki popytowe

Czynniki podażowe

Czynniki podażowe

1.

1.

Stopa wzrostu

Stopa wzrostu

gospodarczego określająca

gospodarczego określająca

rozmiary i dynamikę wzrostu

rozmiary i dynamikę wzrostu

dochodów społeczeństwa

dochodów społeczeństwa

2.

2.

Stopa oszczędzania

Stopa oszczędzania

wpływająca na dynamikę

wpływająca na dynamikę

zmian popytu globalnego i

zmian popytu globalnego i

importowego oraz na stopę

importowego oraz na stopę

inwestycji

inwestycji

3.

3.

Stopa importu

Stopa importu

4.

4.

Źródła wzrostu

Źródła wzrostu

gospodarczego (inwestycje,

gospodarczego (inwestycje,

wydatki budżetowe, eksport)

wydatki budżetowe, eksport)

5.

5.

Sposoby i proporcje

Sposoby i proporcje

finansowania inwestycji

finansowania inwestycji

krajowych (oszczędności

krajowych (oszczędności

wewnętrzne, kapitał

wewnętrzne, kapitał

zagraniczny)

zagraniczny)

1.

1.

Relacja między stopą

Relacja między stopą

wzrostu produkcji na

wzrostu produkcji na

eksport a stopą

eksport a stopą

wzrostu produkcji na

wzrostu produkcji na

rynek wewnętrzny

rynek wewnętrzny

2.

2.

Relacja między stopą

Relacja między stopą

wzrostu produkcji

wzrostu produkcji

konkurującej z

konkurującej z

importem a stopą

importem a stopą

wzrostu produkcji

wzrostu produkcji

kierowanej na rynek

kierowanej na rynek

wewnętrzny

wewnętrzny

3.

3.

Zmiany udziału

Zmiany udziału

importowanych

importowanych

surowców i

surowców i

półfabrykatów w

półfabrykatów w

produkcji globalnej

produkcji globalnej

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga

nierównowaga

płatnicza

płatnicza

Międzynarodowa

Międzynarodowa

równowaga płatnicza to taki

równowaga płatnicza to taki

układ międzynarodowych

układ międzynarodowych

przepływów produktów i

przepływów produktów i

czynników wytwórczych,

czynników wytwórczych,

przy którym bilanse

przy którym bilanse

płatnicze różnych krajów i

płatnicze różnych krajów i

ich grup są wzajemnie

ich grup są wzajemnie

zrównoważone

zrównoważone

.

.

Międzynarodowa równowaga

Międzynarodowa równowaga

płatnicza dotyczy układu

płatnicza dotyczy układu

obrotów i bilansów płatniczych

obrotów i bilansów płatniczych

wszystkich krajów rozumianych

wszystkich krajów rozumianych

jako całość, zrównoważonych w

jako całość, zrównoważonych w

sposób wielostronny, tj. aby

sposób wielostronny, tj. aby

deficyt danego kraju (grupy

deficyt danego kraju (grupy

krajów) z innym krajem (inną

krajów) z innym krajem (inną

grupą krajów) był w krótkim

grupą krajów) był w krótkim

okresie równoważony nadwyżką

okresie równoważony nadwyżką

osiąganą w obrotach z trzecim

osiąganą w obrotach z trzecim

krajem (trzecią grupą krajów).

krajem (trzecią grupą krajów).

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

praktyce

praktyce

Punktem centralnym

Punktem centralnym

międzynarodowej nierównowagi

międzynarodowej nierównowagi

jest utrzymujący się od wielu lat,

jest utrzymujący się od wielu lat,

rekordowo wysoki i z roku na rok

rekordowo wysoki i z roku na rok

powiększający się deficyt obrotów

powiększający się deficyt obrotów

bieżących największej gospodarki

bieżących największej gospodarki

świata, Stanów Zjednoczonych

świata, Stanów Zjednoczonych

.

.

Zmiany na rachunku obrotów bieżących

Zmiany na rachunku obrotów bieżących

Stanów Zjednoczonych (w mln. $)

Stanów Zjednoczonych (w mln. $)

Źródło: METI 2007

Źródło: METI 2007

1999

1999

2000

2000

2001

2001

2002

2002

2003

2003

2004

2004

2005

2005

2006

2006

Eksport

Eksport

dóbr

dóbr

i usług

i usług

965 884

965 884

1 070

1 070

597

597

1 004

1 004

896

896

974 721

974 721

1 017

1 017

757

757

1 157

1 157

250

250

1 283

1 283

070

070

1 445

1 445

703

703

Import

Import

dóbr

dóbr

i usług

i usług

-1 230

-1 230

974

974

-1 450

-1 450

432

432

-1 370

-1 370

022

022

-1 398

-1 398

446

446

-1 514

-1 514

672

672

-1 769

-1 769

341

341

-1 997

-1 997

441

441

-2

-2

20422

20422

5

5

Bilans

Bilans

dóbr

dóbr

i usług

i usług

-265

-265

090

090

-379

-379

835

835

-365

-365

126

126

-423

-423

725

725

-496

-496

915

915

-612

-612

092

092

-714

-714

371

371

-758

-758

522

522

Bilans

Bilans

rachunku

rachunku

obrotów

obrotów

bieżących

bieżących

-301

-301

630

630

-417

-417

426

426

-384

-384

699

699

-459

-459

641

641

-522

-522

101

101

-640

-640

148

148

-754

-754

848

848

-811

-811

477

477

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Symptomy międzynarodowej

Symptomy międzynarodowej

nierównowagi:

nierównowagi:

wartość amerykańskiego importu w

wartość amerykańskiego importu w

2005r. była blisko 2 razy większa niż

2005r. była blisko 2 razy większa niż

eksportu,

eksportu,

deficyt w wymiany handlowej Stanów

deficyt w wymiany handlowej Stanów

Zjednoczonych sięga sumy 800 mld

Zjednoczonych sięga sumy 800 mld

dol., co odpowiada blisko 7%

dol., co odpowiada blisko 7%

amerykańskiego PKB i ponad 2%

amerykańskiego PKB i ponad 2%

PKB całego świata,

PKB całego świata,

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

dodatkowo, problem ten dotyczy

dodatkowo, problem ten dotyczy

kraju, który emituje główną walutę

kraju, który emituje główną walutę

rezerwową świata (ok. 80% wartości

rezerwową świata (ok. 80% wartości

urzędowych rezerw dewizowych

urzędowych rezerw dewizowych

wszystkich banków centralnych

wszystkich banków centralnych

świata ma wciąż postać dolarową),

świata ma wciąż postać dolarową),

ujemna pozycja inwestycyjna netto

ujemna pozycja inwestycyjna netto

Stanów Zjednoczonych wyniosła w

Stanów Zjednoczonych wyniosła w

2005r. blisko 30% PKB tego kraju,

2005r. blisko 30% PKB tego kraju,

Pozycja inwestycyjna netto Stanów

Pozycja inwestycyjna netto Stanów

Zjednoczonych (w mln $)

Zjednoczonych (w mln $)

Źródło: METI 2007

Źródło: METI 2007

Aktywa

Aktywa

Pasywa

Pasywa

Aktywa minus

Aktywa minus

pasywa

pasywa

Aktywa rządu

Aktywa rządu

USA

USA

265 566

265 566

Zadłużenie rządu

Zadłużenie rządu

USA 2

USA 2

7222 423

7222 423

- 2 456 857

- 2 456 857

Prywatne

Prywatne

aktywa 10

aktywa 10

813 636

813 636

Zadłużenie

Zadłużenie

prywatne 10

prywatne 10

902 954

902 954

- 89 318

- 89 318

Pożyczki 3

Pożyczki 3

215 180

215 180

Długi

Długi

3 459 043

3 459 043

- 243 863

- 243 863

Łącznie 11

Łącznie 11

079 202

079 202

Łącznie 13

Łącznie 13

652 377

652 377

-2 546 175

-2 546 175

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

ujemne oszczędności gospodarstw

ujemne oszczędności gospodarstw

domowych w krajach anglosaskich,

domowych w krajach anglosaskich,

zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych,

zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych,

silny wzrost cen nieruchomości w

silny wzrost cen nieruchomości w

krajach anglosaskich, w niektórych

krajach anglosaskich, w niektórych

przypadkach mający charakter „bąbli”

przypadkach mający charakter „bąbli”

spekulacyjnych, które powodują deficyt

spekulacyjnych, które powodują deficyt

oszczędności sektora prywatnego,

oszczędności sektora prywatnego,

rosnący deficyt obrotów bieżących i

rosnący deficyt obrotów bieżących i

szybki wzrost zadłużenia zagranicznego,

szybki wzrost zadłużenia zagranicznego,

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

akumulacja rezerw dewizowych

akumulacja rezerw dewizowych

przez instytucje sektora

przez instytucje sektora

publicznego w krajach Azji

publicznego w krajach Azji

Wschodniej i w krajach

Wschodniej i w krajach

naftowych, na skalę nie mającą

naftowych, na skalę nie mającą

precedensu w historii.

precedensu w historii.

Światowe rezerwy dewizowe (w mld

Światowe rezerwy dewizowe (w mld

$)

$)

Źródło: METI 2007

Źródło: METI 2007

Kraj

Kraj

200

200

0

0

200

200

1

1

200

200

2

2

200

200

3

3

200

200

4

4

200

200

5

5

200

200

6

6

Japon

Japon

ia

ia

347

347

388

388

451

451

653

653

824

824

829

829

875

875

USA

USA

43

43

41

41

39

39

39

39

39

39

38

38

41

41

Strefa

Strefa

Euro

Euro

219

219

208

208

216

216

188

188

181

181

167

167

184

184

Chiny

Chiny

166

166

212

212

289

289

403

403

610

610

819

819

1

1

066

066

Kraje

Kraje

nafto

nafto

we

we

85

85

90

90

93

93

116

116

154

154

204

204

b.d.

b.d.

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Deficyt obrotów bieżących Stanów

Deficyt obrotów bieżących Stanów

Zjednoczonych ma swój odpowiednik

Zjednoczonych ma swój odpowiednik

w długotrwałych nadwyżkach

w długotrwałych nadwyżkach

obrotów bieżących innych regionów

obrotów bieżących innych regionów

globu, zwłaszcza Azji Wschodniej, a

globu, zwłaszcza Azji Wschodniej, a

ostatnio także krajów naftowych.

ostatnio także krajów naftowych.

Bilans obrotów bieżących krajów

Bilans obrotów bieżących krajów

Europy jest mniej więcej

Europy jest mniej więcej

zrównoważony.

zrównoważony.

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Szczególna rola Chin:

Szczególna rola Chin:

wschodząca superpotęga

wschodząca superpotęga

gospodarcza świata,

gospodarcza świata,

systematyczna nadwyżka

systematyczna nadwyżka

eksportowa,

eksportowa,

pierwszy kraj na świecie pod

pierwszy kraj na świecie pod

względem wielkości zasobów rezerw

względem wielkości zasobów rezerw

dewizowych (1,4 bln dol. w połowie

dewizowych (1,4 bln dol. w połowie

2007r.),

2007r.),

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

bardzo istotny „krańcowy” wpływ na

bardzo istotny „krańcowy” wpływ na

światowy popyt i podaż, a w

światowy popyt i podaż, a w

konsekwencji na ceny rynku

konsekwencji na ceny rynku

światowego produktów

światowego produktów

przetworzonych oraz surowców,

przetworzonych oraz surowców,

Chiny redukują światową inflację cen

Chiny redukują światową inflację cen

dóbr przemysłowych, zwłaszcza w

dóbr przemysłowych, zwłaszcza w

dziedzinie produkcji towarów

dziedzinie produkcji towarów

wytwarzanych za pomocą technik o

wytwarzanych za pomocą technik o

stosunkowo wysokiej pracochłonności,

stosunkowo wysokiej pracochłonności,

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Chiny zwiększając popyt na paliwa

Chiny zwiększając popyt na paliwa

ułatwiają krajom naftowym zwyżkę cen

ułatwiają krajom naftowym zwyżkę cen

ropy naftowej,

ropy naftowej,

Chiny mają też istotny wpływ na stopy

Chiny mają też istotny wpływ na stopy

procentowe i kursy walutowe w całym

procentowe i kursy walutowe w całym

świecie,

świecie,

niski koszt pracy zawarty w cenach szybko

niski koszt pracy zawarty w cenach szybko

zwiększającego się chińskiego eksportu

zwiększającego się chińskiego eksportu

niweluje zwyżkową presję na płace i

niweluje zwyżkową presję na płace i

poziom cen towarów w krajach wyżej

poziom cen towarów w krajach wyżej

rozwiniętych,

rozwiniętych,

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

lokowanie rosnących rezerw

lokowanie rosnących rezerw

dewizowych na międzynarodowym

dewizowych na międzynarodowym

rynku finansowym „spycha” w dół

rynku finansowym „spycha” w dół

kształtujące się tam stopy procentowe,

kształtujące się tam stopy procentowe,

antyinflacyjny nacisk konkurencji ze

antyinflacyjny nacisk konkurencji ze

strony „niewyczerpanego” rezerwuaru

strony „niewyczerpanego” rezerwuaru

taniej siły roboczej w Chinach jest tak

taniej siły roboczej w Chinach jest tak

silny, że wysokie ceny ropy naftowej w

silny, że wysokie ceny ropy naftowej w

świecie nie wywierają istotnego

świecie nie wywierają istotnego

wpływu na zwyżkę cen dóbr finalnych

wpływu na zwyżkę cen dóbr finalnych

w świecie,

w świecie,

polityka usztywnionego kursu

polityka usztywnionego kursu

chińskiego yuana względem dolara

chińskiego yuana względem dolara

sprawia, że ponawiające się

sprawia, że ponawiające się

sporadycznie naciski rynku

sporadycznie naciski rynku

międzynarodowego na zmniejszenie

międzynarodowego na zmniejszenie

kursu dolara nie prowadzą do zmiany

kursu dolara nie prowadzą do zmiany

kursowej na „linii” Stany Zjednoczone-

kursowej na „linii” Stany Zjednoczone-

Chiny, ale przenoszą się na kurs dolar-

Chiny, ale przenoszą się na kurs dolar-

euro (presja na wzrost na wzrost kursu

euro (presja na wzrost na wzrost kursu

euro).

euro).

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Co oznacza i jakie konsekwencje może

Co oznacza i jakie konsekwencje może

mieć obecna globalna nierównowaga

mieć obecna globalna nierównowaga

płatnicza?

płatnicza?

Na razie brak jest większych

Na razie brak jest większych

negatywnych konsekwencji nierównowag

negatywnych konsekwencji nierównowag

obrotów bieżących na głównych

obrotów bieżących na głównych

kierunkach wymiany handlowej.

kierunkach wymiany handlowej.

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

Powody do obaw:

Powody do obaw:

bardzo szybkie zwiększanie się

bardzo szybkie zwiększanie się

deficytu obrotów bieżących

deficytu obrotów bieżących

Stanów Zjednoczonych (przy

Stanów Zjednoczonych (przy

utrzymujących się tendencjach

utrzymujących się tendencjach

dług zagraniczny Stanów

dług zagraniczny Stanów

Zjednoczonych może przekroczyć

Zjednoczonych może przekroczyć

w latach 2010-2012 poziom 50%

w latach 2010-2012 poziom 50%

PKB tego kraju),

PKB tego kraju),

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

możliwe załamanie się kursu

możliwe załamanie się kursu

dolara i zachwianie zaufania w

dolara i zachwianie zaufania w

długofalową stabilność waluty

długofalową stabilność waluty

amerykańskiej (wbrew

amerykańskiej (wbrew

„ekonomicznemu prawu grawitacji

„ekonomicznemu prawu grawitacji

kurs dolara” w krótkim, a nawet

kurs dolara” w krótkim, a nawet

średnim okresie może się równie

średnim okresie może się równie

dobrze się wzmacniać, jak i

dobrze się wzmacniać, jak i

osłabiać),

osłabiać),

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

niezbędne są dostosowania za

niezbędne są dostosowania za

pomocą kursów walut

pomocą kursów walut

(uelastycznienie kursu yuana) i

(uelastycznienie kursu yuana) i

przesunięć zagregowanego popytu

przesunięć zagregowanego popytu

wewnętrznego (wzrost konsumpcji

wewnętrznego (wzrost konsumpcji

w krajach nadwyżkowych – Azja

w krajach nadwyżkowych – Azja

Wschodnia), a także w wymianie

Wschodnia), a także w wymianie

handlowej,

handlowej,

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

nierównowaga płatnicza

groźba głębokiej recesji w Stanach

groźba głębokiej recesji w Stanach

Zjednoczonych niesie zagrożenie

Zjednoczonych niesie zagrożenie

poważną recesją w reszcie świata, a

poważną recesją w reszcie świata, a

konsekwencji może to spowodować

konsekwencji może to spowodować

nawrót protekcjonizmu, a także

nawrót protekcjonizmu, a także

załamanie z trudem budowanej

załamanie z trudem budowanej

przez dziesięciolecia swobody

przez dziesięciolecia swobody

wymiany pod egidą GATT/WTO.

wymiany pod egidą GATT/WTO.

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

Jakie działania należy realizować aby

Jakie działania należy realizować aby

„najczarniejszy” scenariusz się nie

„najczarniejszy” scenariusz się nie

spełnił?

spełnił?

Niezbędny jest wzrost inwestycji w

Niezbędny jest wzrost inwestycji w

krajach wysoko rozwiniętych i

krajach wysoko rozwiniętych i

gospodarkach wschodzących (z

gospodarkach wschodzących (z

wyjątkiem szczególnego przypadku

wyjątkiem szczególnego przypadku

Chin, gdzie inwestycje w relacji do PKB

Chin, gdzie inwestycje w relacji do PKB

są bardzo wysokie i wg. niektórych

są bardzo wysokie i wg. niektórych

prognoz kraj ten zbliża się do sytuacji

prognoz kraj ten zbliża się do sytuacji

„przeinwestowania”).

„przeinwestowania”).

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

Stany Zjednoczone powinny dążyć do

Stany Zjednoczone powinny dążyć do

ograniczenia nadmiernej konsumpcji

ograniczenia nadmiernej konsumpcji

indywidualnej i zbiorowej i wzrostu

indywidualnej i zbiorowej i wzrostu

stopy oszczędności.

stopy oszczędności.

Grupa gospodarek wschodzących

Grupa gospodarek wschodzących

powinna dążyć do skierowania

powinna dążyć do skierowania

oszczędności wewnętrznych na

oszczędności wewnętrznych na

zwiększenie własnego potencjału

zwiększenie własnego potencjału

wytwórczego i zwiększenia

wytwórczego i zwiększenia

konsumpcji, zamiast gromadzenia

konsumpcji, zamiast gromadzenia

rezerw dewizowych.

rezerw dewizowych.

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

Poprawa efektywności inwestycji

Poprawa efektywności inwestycji

poprzez rozluźnienie polityki

poprzez rozluźnienie polityki

fiskalnej i pieniężnej.

fiskalnej i pieniężnej.

Zmiany instytucjonalne w

Zmiany instytucjonalne w

kierunku zwiększenia

kierunku zwiększenia

elastyczności płac i cen oraz

elastyczności płac i cen oraz

wrażliwości przedsiębiorstw na

wrażliwości przedsiębiorstw na

bodźce proefektywnościowe (przy

bodźce proefektywnościowe (przy

utrzymaniu niezbędnych

utrzymaniu niezbędnych

ograniczeń budżetowych).

ograniczeń budżetowych).

Międzynarodowa

Międzynarodowa

nierównowaga płatnicza

Rozwój i zwiększenie sprawności

Rozwój i zwiększenie sprawności

sektora finansowego w „krajach

sektora finansowego w „krajach

nadwyżkowych”.

nadwyżkowych”.

Realizacja reform systemowych w

Realizacja reform systemowych w

gospodarkach wschodzących, gdzie

gospodarkach wschodzących, gdzie

doraźne nakręcanie koniunktury za

doraźne nakręcanie koniunktury za

pomocą forsowania nadwyżek

pomocą forsowania nadwyżek

eksportowych stało się substytutem

eksportowych stało się substytutem

obiektywnie bardziej dzisiaj

obiektywnie bardziej dzisiaj

potrzebnych reform.

potrzebnych reform.