Generacje rozwojowe systemów informacyjnych

Literatura



P. Adamczewski, Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, MIKOM, Warszawa

2003



Architektura zintegrowanego systemu informatycznego zarządzania, red. A. Bytniewski,

Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2005



M. Cieciura, Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowań, Vizja

Press&IT, Warszawa 2006



W. Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie,

rodzaje, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002



J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa 2005



E. Kolbusza, W. Olejniczak, Z. Szyjewski, Inżynieria systemów informatycznych w e-

gospodarce, PWE, Warszawa 2005



P. Lech, Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERP II, Difin, Warszawa 2003



T. Łagowski, Systemy informacyjne zarządzania organizacjami gospodarczymi w procesie

globalizacji z wspomaganiem informatycznym, Wydawnictwo PJWSTK, Warszawa 2006



C. Olszak, H. Soroka, Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, AE, Katowice

2001 C. Olszak, H. Soroka, Zintegrowane systemy informatyczne w zarządzaniu, AE,

Katowice 2001



Wstęp do informatyki gospodarczej, red. A. Rokicka-Broniatowska, Szkoła Główna

Handlowa, Warszawa 2006



St. Wrycza, Ćwiczenia UML 2.1, Helion, Gliwice 2007



St. Wrycza, Język UML 2,0 w modelowaniu systemów informatycznych, Helion, Gliwice

2006

System

To każda

celowo wyodrębniona całość

złożona z części,

powiązań (relacji) między nimi oraz między każdą częścią i

całością. Oznacza to, że system:



Jest tworem celowym (zamierzonym przez twórcę)



Może on realizować cel (lub ich wiązkę) w jeden lub na wiele

sposobów



Nie ma części izolowanych w stosunku do innych jego części



Części i ich wzajemne powiązania tworzą strukturę systemu



Powiązania między częściami a całością (systemu) polegają na

tym, że każda część systemu ma przyczyniać się do powodzenia

całości.

Uwaga

: cel lub ich wiązka może być zrealizowana wyłącznie przez

system, rozpatrywany jako całość. Stąd system, rozpatrywany

całościowo, nabywa takich własności, jakich nie posiada żadna

z jego części. Ten efekt zwany jest synergią (wzmocnieniem).

System a otoczenie



Każdy system jest „zanurzony” w jego otoczeniu. Oznacza to, że

badając określony system, obserwator ustala jego granice. Wszystko

to, co znajduje się poza granicami systemu, stanowi jego otoczenie,

które może być traktowane jako system. Otoczenie systemu dzieli się

na: otoczenie bliższe i dalsze. Możliwie dokładnie trzeba określić

otoczenie bliższe, tzn. ten wycinek otoczenia z którym badany system

wchodzi w istotne dla jego funkcjonowania związki i współzależności.



Wewnętrzne części systemu traktowane są jako jego podsystemy.

Tworzą one powiązany relacjami zbiór hierarchiczny. Podział taki jest

zawsze skończony i kończy się na podsystemie elementarnym w

ramach danej obserwacji systemu. Obserwator systemu dokonuje

ustalenia, co jest podsystemem elementarnym, w ramach każdej jego

obserwacji i zgodnie z jej celem.



System jest powiązany z otoczeniem przez jego Wejścia (WE) oraz

Wyjścia (WY). Istnieją dwa rodzaje WE i WY: zasileniowe i

informacyjne.



Funkcjonowanie systemu polega na transformacji (T), czyli

przekształceniu (zamianie) WE na WY. Im więcej wiemy o zasadach

(regułach) transformacji systemu i im dokładniej potrafimy ją

zdefiniować, w tym większym stopniu możemy mieć wpływ na sposób

jego funkcjonowania.

Nadawcy i odbiorcy

informacji



W ujęciu ogólnym: fizyczne organizacyjne i

prawne podmioty informacyjne uczestniczące w

przekazie i wymianie informacji.



Fizycznymi podmiotami informacyjnymi

są

ludzie, czyli pracownicy zatrudnieni w danym

obiekcie gospodarczym lub automatyczne

urządzenia nadawczo-odbiorcze.



Podmioty organizacyjne

to różne komórki

obiektu gospodarczego (poszczególne stanowiska

pracy, sekcje, wydziały, zakłady)



Podmioty prawne

to obiekty jako jednostki w

rozumieniu formalnym, traktowane przy tym jako

jednostki wyodrębnione całości.

Zbiory informacji



zestawy wiadomości o charakterze

ekonomicznym

- w postaci liczbowej

(numerycznej), tekstowej (alfabetycznej

lub alfanumerycznej), graficznej lub

dźwiękowej (multimedialnej) - generowane

przez nadawców informacji w określonym

porządku przestrzennym i czasowym.



Mają w coraz większym stopniu

charakter

zestandaryzowanych zestawów danych

czy komunikatów

, o ściśle zdefiniowanej

zawartości i formie.

Podstawowe rodzaje zbiorów

informacji

L p .

K r y ter ium

gr u p ow a nia

W y od r ęb n ion e gr u p y zb ior ó w

inf or m a cj i

1 .

M iejsc e w p ro c esie
p rz etw arz an ia

w ejśc io w e
w ew n ętrz n e ( w ew n ątrz y stem o w e)
w y jśc io w e

2 .

S to p ień p rz etw o rz en ia

ź ró d ło w e ( p ierw o tn e)
p o śred n ie ( p rz ejśc io w e)
w y n ik o w e

3 .

T y p ( f o rm a)

lic z b o w e ( n u m ery c z n e)
tek sto w e ( alf ab ety c z n e i alf an u m )
m u ltim ed ialn e

4 .

S p o só b o p isu z jaw isk a
ek o n o m ic z n eg o

id en ty fi k u jąc e
k w an ty fi k u jąc e

5 .

P o z io m z m ien n o śc i

stałe
w z g lęd n ie stałe
z m ien n e

Kanały informacji



Sformalizowane i nie sformalizowane drogi

(trasy)

przepływów informacyjnych, stanowiących

ewidencyjne lub informacyjne odwzorowanie

przepływów zasileniowych (rzeczowych i finansowych)

zarówno w obrębie obiektu gospodarczego, jak i w

relacjach obiektu z jego otoczeniem.



Sformalizowane kanały informacyjne to takie drogi

obiegu dokumentów i takie procedury wykonywania

zadań, które przybierają postać obowiązujących

regulaminów lub instrukcji, określających nadawców i

odbiorców poszczególnych informacji, miejsca

wykonywania konkretnych operacji przetwarzania,

odpowiedzialnych za nie oraz ramy czasowe ich

wykonywania.

Metody i techniki przetwarzania

informacji



To zalgorytmizowane procedury oraz nie

sformalizowane reguły automatycznej i

nieautomatycznej (tradycyjnej) obróbki zbiorów

informacji, które w drodze od nadawcy do odbiorcy

(czyli od postaci źródłowej do wynikowej) są w

całości lub częściowo poddawane koniecznym

transformacjom czynnościowym (ewidencji,

przechowywaniu, kontroli, przesyłaniu, prezentacji

oraz operacjom arytmetycznym i logicznym).



Metody i techniki przetwarzania dzielimy na dwie

grupy: tradycyjne (nieinformatyczne) i

informatyczne (automatycznego przetwarzania

danych)

Gromadzenie informacji



Istotą jest

zbieranie, rejestrowanie i

ewidencjowanie danych

(i komunikatów

gospodarczych), czyli informacyjne zasilanie

obiektu i jego poszczególnych komórek

organizacyjnych.



Dane identyfikujące i opisujące ilościowo,

wartościowo i jakościowo operacje gospodarcze

są zbierane zgodnie z obowiązującymi

przepisami, regulującymi ewidencje zaszłości

gospodarczych, rejestrowane na

przeznaczonych do tego celu urządzeniach

ewidencyjnych i porządkowane w postaci

zbiorów danych.

Przetwarzanie informacji



To wykonywanie na danych typowych operacji

arytmetycznych (dodawania, odejmowania,

mnożenia, dzielenia itp.) i logicznych

(ustalania relacji równości, większości czy

mniejszości, porządkowania zbiorów danych na

podstawie ustalonych relacji). Z danych

źródłowych zgromadzonych i wprowadzonych

do systemu uzyskuje się w wyniku ich

przetwarzania informacje wynikowe żądane

przez odbiorców. Służą one zasilaniu

informacyjnemu zbiorów informacji.

Przechowywanie informacji



Polega ono na zapisywaniu danych na

trwałych nośnikach (papierowych,

magnetycznych, optycznych) w postaci

i formie umożliwiających ich łatwe

wykorzystanie w kolejnych procesach

przetwarzania, bez konieczności

ponownego realizowania operacji

wejściowych.

Prezentowanie informacji



Polega na dostarczeniu odbiorcom

niezbędnych informacji wynikowych w

wymaganych przez nich terminach, miejscu,

zakresie, postaci, przekrojach czy stopniu

szczegółowości (agregacji), dlatego też

często bywa nazywane wyjściem systemu

informacyjnego.



Zakres i jakość informacji wynikowych

emitowanych przez system stanowią jedne z

najważniejszych kryteriów jego oceny

zarówno przy pozyskiwaniu systemu, jak i w

trakcie jego eksploatacji.

Przesyłanie informacji



Wiąże się z przemieszczaniem się zasobów

informacyjnych pomiędzy komórkami

organizacyjnymi obiektu wykonującymi

kolejne operacje przetwarzania.



Polega na wymianie informacji między

obiektem a jego otoczeniem; wtedy mówi się

o zewnętrznych procesach informacyjno-

komunikacyjnych.



Polega często operacjom pomocniczym jak:

ich dodatkowe porządkowanie i

kompletowanie, konwersja, kompresja i

szyfrowanie

Cechy jakościowe informacji

wynikowych

L p .

N a z w a c ech y

K r ó tk a c h a r a k ter y sty k a

1 .

R z e tel n o ś ć

i n f o rm a c j e w y n i k o w e m u s z ą w i ern i e
o p i s y w a ć o p era c j e g o s p o d a rc z e i s ta n y

2 .

S el ek ty w n o ś ć

i n f o rm a c j e w y n i k o w e p o w i n n y  b y ć
z a w s z e d o b ra n e p o d  k ą tem
c h a ra k tery s ty k  o p i s y w a n eg o  p ro b l em u
c z y  s to s o w a n e j  m eto d y  z a rz ą d z a n i a

3 .

A d res o w a l n o ś ć

z a k res  p rz ed m i o to w y , d o k ł a d n o ś ć  i
a k tu a l n o ś ć  i n f o rm a c j i  m u s z ą  b y ć
d o s to s o w a n e  d o  i n d y w i d u a l n y c h
p o trz eb  o k reś l o n eg o  o d b i o rc y ,
w y z n a c z a n y c h  p rz e z  c h a ra k ter
w y k o n y w a n y c h  p rz ez  n i eg o  z a d a ń

4 .

T erm i n o w o ś ć

d o s ta rc z a n i e  i n f o rm a c j i  n a  ż ą d a n i e, w e
w ł a ś c i w y m   c z a s i e l u b  d a n y c h
o k res o w y c h  w  ś c i ś l e w y z n a c z o n y c h
term i n a c h

5 .

O d p o w i ed z i a l n
o ś ć

z g o d n o ś ć z k o n k retn y m
z a p o trz eb o w a n i em n a i n fo rm a c j e

6 .

W y m a g a n a
p o s ta ć

s p o s ó b  p rez en ta c j i , s z c z eg ó ł o w o ś ć ,
ro d z a j  n o ś n i k a  z g o d n e z  w y m a g a n i a m i
o k reś l o n eg o  o d b i o rc y

Funkcja przesyłania

informacji



Rozumiana jest jako czysty przekaz

informacji (jednostronny lub

dwustronny, kanałami

informacyjnymi od nadawcy do

odbiorcy). Powinna być traktowana

jako podstawowa (i jedyna) funkcja

systemu komunikacyjnego obiektu

gospodarczego.

Strukturalizacja systemu

informacyjnego



struktura funkcjonalna



struktura informacyjna



struktura techniczna



struktura przestrzenna



struktura konstrukcyjno-

technologiczna

Struktura funkcjonalna

Stanowi zbiór celów i zadań systemu oraz

ich wzajemnych współzależności. Wiąże

ona bezpośrednio system informacyjny z

wytwórczymi i zarządczymi funkcjami

obiektu gospodarczego w układzie: misja

obiektu - cele obiektu - cele systemu

wytwarzania i zarządzania - cele systemu

informacyjnego - zadania systemu

informacyjnego. Struktura ta ma charakter

nadrzędny w stosunku do pozostałych

struktur

Struktura funkcjonalna -

przekroje



Przekrój struktury organizacyjnej

(wg schematu organizacyjnego

obiektu).



Przekrój struktury procesów

gospodarczych (procesy finansowe,

procesy logistyczne i dystrybucyjne,

procesy produkcyjne itd.)

Przekrój struktury

organizacyjnej



Umożliwia odniesienie celów i zadań

systemu informacyjnego do elementów

struktury organizacyjnej obiektu,

pozwalając sporządzić ich mapę na tle

tej struktury.



Umożliwia ich szczegółowe analizy i

wyciągnięcie wniosków dotyczących

restrukturyzacji obiektu w celu

usprawnienia procesów informacyjnych i

komunikacyjnych.

Przekrój struktury procesów

gospodarczych

Pozwala zdefiniować cele i zadania

informacyjne i komunikacyjne w

poszczególnych wyodrębnionych sferach

działalności obiektu. Przykładowo w sferach

wytwarzania w nowoczesnych systemach

wspomagania produkcji opartych na

koncepcji MRP II wyróżnia się następujące

cele: zwiększenie terminowości działania o

90%, wzrost wydajności pracy o 20%,

podniesienie rentowności wykorzystania

majątku produkcyjnego o połowę itp.

Zwiększenie terminowości

działania

Dekompozycja celu na zadania:



określenie struktur wyrobów i transakcji materiałowych,



zarządzanie bazą danych produkcyjnych,



planowanie sprzedaży i produkcji w różnych horyzontach

czasowych, z planowaniem kroczącym włącznie,



planowanie zdolności produkcyjnych,



harmonogramowanie produkcji i sterowanie nią,



zarządzanie popytem i planowanie dystrybucji,



planowanie potrzeb materiałowych i prowadzenie

kontroli zasileń materiałowo-technicznych, w tym

przyjmowanie dostaw wraz z elementami kontroli

jakości,



zarządzanie zapasami i produkcją w toku.

Struktura informacyjna - dwa

podstawowe elementy



zbiory informacyjne

tj. zbiory danych

wejściowych, zbiory podstawowe

(systemowe, wewnętrzne), zbiory

informacji wynikowych a także

procedury ich transformacji (algorytmy)

w układzie: wejście - zbiory - wyjście



zbiór metainformacji

, czyli zbiór

informacji o zasobach informacyjnych

systemu. Odgrywa rolę swoistego

katalogu zasobów wchodzących w skład

systemu.

Struktura informacyjna a struktura

funkcjonalna



Realizacja każdej funkcji i zadania systemu

angażuje w procesie przetwarzania

określone elementy struktury

informacyjnej. Precyzyjne ustalenie

struktury funkcjonalnej umożliwia wierne

odwzorowanie jego struktury

informacyjnej; z kolei jej dokładny opis

pozwala weryfikować funkcje i zadania z

punktu widzenia kompletności, zupełności

oraz dostępności wymaganych przez nie

zasobów informacyjnych.

Struktura techniczna



Jest utworzona z zastosowanych w przetwarzaniu

środków technicznych wraz z oprogramowaniem.

Prawidłowa struktura techniczna powinna być

zgodna ze strukturami funkcjonalną i

informacyjną, tzn. zapewnić swobodną realizację

funkcji i zadań przetwarzania określonych w tej

pierwszej, a jednocześnie obsługiwać

(przechowywać i przetwarzać) zasoby

informacyjne określone w tej drugiej.



Podstawowa teza: dobór sprzętu do wymagań

funkcjonalnych i informacyjnych, a nie

„przycinanie” systemu do możliwości

sprzętowych.

Struktura przestrzenna



Rozumiana jako zbiór miejsc środowiska

(najczęściej geograficznego), w których

rozmieszczone są obiekty systemu określone w

trzech poprzednich strukturach: funkcjonalnej,

informacyjnej i technicznej. Chodzi o podmioty

wytwarzania i zarządzania, miejsca tworzenia,

zbierania, gromadzenia, przetwarzania,

przechowywania, przesyłania oraz emisji danych

i informacji, lokalizacja procedur przetwarzania

oraz stosowane środki techniczne i programowe.



Struktura przestrzenna określa rozmieszczenie

zasobów i elementów systemu w środowisku oraz

zasady i sposoby ich wzajemnego powiązania.

Struktura konstrukcyjno-

technologiczna



Przedstawia z jednej strony istotę konstrukcji

systemu informacyjnego, z drugiej zaś aspekt

stosowanej w nim technologii przetwarzania danych



W pierwszym przypadku postrzegamy jego podział

na podsystemy, moduły, jednostki przetwarzania,

elementy, które mogą być przedmiotem

samodzielnego wdrożenia i eksploatacji, a więc

stanowią swoiste tworzywo konstrukcyjne, czyli

segmenty, z których można składać system,

dopasowując go do potrzeb użytkownika.



W przypadku drugim mamy na myśli ramy, które

narzuca systemowi zastosowana w nim technologia

przetwarzania.

Typologia systemów

informacyjnych



Zróżnicowane cele, funkcje i zadania

wykonywane przez systemy informacyjne oraz

związane z nimi skala i zakres zastosowań

informatyki ekonomicznej powodują

konieczność przeprowadzenia podziału

typologicznego tych systemów.



Systemy informacyjne można grupować

według różnych kryteriów. Przyjęte kryteria

podziału powinny stanowić istotne cechy,

pozwalające wyróżnić podstawowe klasy

spotykane w rzeczywistości gospodarczej.

Typologia systemów informacyjnych -

kryteria



Skala funkcjonowania systemu



Zakres merytoryczny systemu



Generacja systemu (poziom

wspomagania)



Poziom kompleksowości



Stopień integracji



Stopień uniwersalności

Informacyjne systemy

makroekonomiczne

Obejmują swym zasięgiem obszar całego kraju

lub regionu (ewentualnie innej struktury

geograficznej, administracyjnej czy gospodarczej)

albo też są tworzone z myślą o wspomaganiu

informacyjnym poszczególnych działów, sektorów,

gałęzi czy branż (np. bankowości, ubezpieczeń,

rynku kapitałowego, administracji publicznej,

ewidencji statystycznej). Wyróżnia je nie tylko

skala funkcjonowania, ale też konieczność

uwzględnienia niejednorodności obsługiwanych

obiektów, powodująca znaczne trudności w

trakcie ich tworzenia i eksploatacji (konieczność

standaryzacji procedur, struktur danych).

Informacyjne systemy

mikroekonomiczne

Są one związane z funkcjonowaniem wyodrębnionych

jednostek gospodarczych, administracyjnych i

instytucji szczebla „podstawowego”. Stanowią one

znaczną większość systemów informacyjnych. Ich

zróżnicowanie merytoryczne, przedmiotowe czy też

technologiczne jest zdecydowanie największe, wynika

bowiem z różnorodności form własności (jednostki

państwowe, prywatne, spółdzielcze, samorządowe),

zakresów działania (produkcja, obrót towarowy,

bankowość i finanse, ubezpieczenia, administracja

rządowa i samorządowa, usługi instytucje informacyjne

itp.), wielkości (od jednoosobowych po ogromne

korporacje), rozproszenia (od skupionych terytorialnie

po działające na znacznym obszarze - np. duże banki).

Kryterium: zakres

merytoryczny

Systemy wspomagające:



sferę wytwarzania (produkcji)



logistykę i dystrybucję (zaopatrzenie, gospodarkę

materiałową i sprzedaż itp.)



gospodarkę zasobami finansowymi firm

(budżetowanie, controlling, analizy finansowe,

sprawozdawczość itp.)



zarządzanie i administrowanie (na szczeblach

strategicznym, taktycznym i operacyjnym)



obrót towarowy (detaliczny, hurtowy i giełdowy)



bankowość (rachunki bieżące, lokaty, kredyty itp.)



administrację publiczną (ewid. gosp. ludności,

pojazdów, podatki, rejestr gruntów itp.)

Kryterium: poziom

kompleksowości



systemy proste

(niekompleksowe) - nie

obsługują całego zakresu tematycznego

(funkcji, zadań i zasobów informacyjnych)

we wspomaganej dziedziny



kompleksowe

Kompleksowość jest cechą wyrażającą zakres

tematyczny systemu oraz stopień wykorzystania

informacji wynikowych generowanych przez

system w procesach informowania,

sprawozdawczości czy podejmowania decyzji,

związanych z obszarem, który jest wspomagany.

Kryterium: stopień integracji

systemu



zintegrowane

- spełniające

przedstawione warunki integracji

funkcjonalnej, informacyjnej i

technologicznej



nie zintegrowane

, w których brakuje

silnych związków funkcjonalnych,

informacyjnych czy technologicznych

(nazywane są również systemami

autonomicznymi)

Kryterium: stopień

uniwersalności



systemy indywidualne

- tworzone, gdy

użytkownik nie jest w stanie znaleźć na rynku

rozwiązań w pełni go satysfakcjonujących. Ich

realizacja obejmuje pełny cykl tworzenia SI



systemy powielarne

(zw. powtarzalnymi,

typowymi, standardowymi). Ze względu na

przyjęcie przy ich tworzeniu założenia, że

będą eksploatowane przez wielu różniących

się użytkowników, w odmiennych warunkach,

projektuje się je uwzględniając wymogi

uniwersalności i nadając im elastyczny

charakter.

Generacje rozwojowe systemów

informacyjnych

Początkowo system informacyjny obiektu

gospodarczego miał na celu realizację

funkcji gromadzenia, przetwarzania i

magazynowania dużych porcji danych

ewidencyjnych. Głównymi jego

wykonawcami i użytkownikami były osoby

związane z pracami księgowymi.

Ewidencjonowały one podstawowe

transakcje gospodarcze oraz przetwarzały

je dla celów sprawozdawczych.

Systemy transakcyjne (ST)

We wczesnym stadium swojej ewolucji ST służyły

do przeprowadzania cyklicznych kalkulacji na

dużych zbiorach danych ewidencyjnych.

Stosowano wówczas tzw. technologię

przetwarzania partiowego. Przed przetwarzaniem

dane należało zakodować, tzn. doprowadzić do

postaci zrozumiałej dla urządzeń wejściowych

komputera oraz zorganizować w zestawy (partie).

Proces ten był żmudny i istotnie wydłużał ogólny

czas przetwarzania. Wynikiem pracy systemu były

obszerne wydruki zestawień tabelarycznych. Okres

rozwoju tych systemów - późne lata pięćdziesiąte.

Systemy transakcyjne (bazy

danych)

W latach sześćdziesiątych metodę przetwarzania

partiowego zastąpiono technologią baz danych.

Kładzie ona nacisk na realizację funkcji

gromadzenia i magazynowania danych dzięki

czemu powstała możliwość wielokrotnego

dostępu do przechowywanych informacji. Na tym

etapie rozwoju ST przestały być utożsamiane

jedynie ze wspomaganiem czynności księgowych.

Zgromadzone dane mogły być przetwarzane

według różnych algorytmów, a zatem służyć

realizacji bardziej złożonych zadań. Wyniki

generowane przez te systemy znalazły

zastosowanie we wspieraniu operacyjnego

szczebla zarządzania w podejmowaniu decyzji.

Systemy informatyczne zarządzania-

klasy MIS



SIZ (

Management Information

Systems

- MIS) jednodziedzinowe



SIZ (

Management Information

Systems

- MIS) wielodziedzinowe

Systemy informowania

kierownictwa



Do powstania systemów MIS przyczyniły się rozwój

technologii baz danych oraz zmiana przetwarzania

transakcyjnego na przetwarzanie bezpośrednie (no-line).

Pozwoliło to na bieżące planowanie i kontrolę procesów

produkcji.



Systemy informowania kierownictwa powinny ułatwiać

podejmowanie decyzji na różnych poziomach zarządzania.

Ponieważ podejmowane decyzje mają różną strukturę, nie

ma więc jednego systemu informowania kierownictwa, który

byłby przeznaczony dla wszystkich. Systemy klasy MIS

upowszechniły się na operacyjnym poziomie zarządzania

przy podejmowaniu decyzji dobrze ustrukturalizowanych.



W porównaniu z systemami transakcyjnymi zyskały one

przyjazne procedury obsługi użytkownika, bibliotekę

procedur statystyczno-ekonometrycznych oraz zbiory

danych historycznych.

Systemy automatyzacji

biura



Systemy automatyzacji biura (

Office Automation

Systems

, OAS lub SAB) powstały na przełomie lat 60. i 70.

Systemy tej klasy nie służą do tworzenia nowych danych,

lecz do ich przetwarzania, przesyłania i analizy. Można je

podzielić na kilka kategorii:

–

Systemy publikacji elektronicznych: przetwarzanie tekstów,

DTP (desktop-publishing), systemy kopiowania (powielania)

–

Systemy komunikacji: poczta elektroniczna, poczta głosowa,

faks, wideokonferencje Systemy współpracy: telekonferencje,

systemy zarządzania pracą grupową

–

Przetwarzanie obrazów: zarządzanie dokumentami

elektronicznymi, przetwarzanie i prezentacja grafiki, systemy

multimedialne

–

Systemy zarządzania biurem: harmonogramowanie,

przydzielanie i kontrola wykonywanych zadań.



Systemy automatyzacji biura zmieniały się w czasie i

zyskiwały coraz większą funkcjonalność.

Systemy wspomagania

decyzji



Systemy wspomagania decyzji (

Decision Support Systems - DSS

) to

systemy komputerowe wyposażone w interaktywny dostęp do danych i

modeli, wspomagające rozwiązanie specyficznych sytuacji decyzyjnych,

które nie dają się rozwiązać automatycznie z użyciem samego komputera.



Architektura systemów DSS składa się z trzech głównych elementów:

–

Interaktywnego dialogu

–

Baz danych

–

Baz modeli.



W systemach wspomagania decyzji istotny i konieczny jest udział

decydenta. Następuje wtedy interakcja między użytkownikiem a

komputerem.



Systemy wspomagania decyzji zostały stworzone w celu usprawnienia

procesu podejmowania decyzji przez pojedynczych menedżerów. Jednak

większość decyzji nie jest podejmowana przez pojedyncze osoby lub

grupy osób. W takich sytuacjach stosowane są specjalne pakiety

komputerowe - systemy klasy GDS (

Groupe Decision

Support

– grupowe

wspomaganie decyzji), GDSS (

Groupe Decision

Support System

grupowe

–systemy wspomagania decyzji

), GSS (Groupe Decision

Support System

–

grupowe systemy wspomagania) lub

CSCW

(

Computer Supported co-

Operative Work

– komputerowe wspomaganie pracy grupowej).

G en eracja sy stem u

P o w stan ie i
ro z w ó j

P o d staw o w a
ch arak tery sty k a

U w agi

S y stem y
tran sak cy jn e
(ew id en cy jn o -
sp raw o z d aw cz e)

jed n o d z ied z in o w
e (M IS )

lata 6 0 i 7 0 rejestracja z asz ło ści

go sp o d arcz y c h ,
ew id en c ja w ed łu g
ściśle o k reślo n y ch
z asad ,
sp raw o z d aw cz o ść
o k reso w a, rap o rty
o z ad an ej
z aw arto śc i

b rak m o ż liw o ści
sw o b o d n ej
ek sp lo atac ji
d an y ch , z az w y cz aj
h isto ry cz n y ch
ch arak ter
in fo rm ac ji
w y n ik o w y ch

w ielo d zied zin o w e,
zin tegro w an e (IM IS

lata 70 i 80

jak  w y żej -  ró żn ica
p o lega n a o b jęciu
zasięgiem  k ilk u
p o w iązan y ch  d zied zin

jak w y żej - ró żn ica
p o lega n a m o żliw o ści
tw o rzen ia zestaw ień
p rzek ro jo w y ch

S y stem y
in f o rm o w an ia
(in f o rm acy jn o -
d ecy zy jn e)

S IK - sy stem y
in f o rm o w an ia
k iero w n ictw a

lata 80

m o żliw o ść sw o b o d n ej
ek strak cji, p rezen tacji
w o d p o w ied n iej
f o rm ie i tran sf eru d o
w y sp ecjalizo w an y ch
ap lik acji an ality czn y ch

języ k i zap y tań ,
m o żliw o ść an alizy
d an y ch p o ch o d zący ch
z w ielu źró d eł

S y stem y
w sp o m agan ia
d ecy zji

d o rad cze

lata 80 i 90

w sp o m agan ie d ecy zji
d o b rze
u stru k tu ralizo w an y ch

zasto so w an ie m eto d
m atem aty czn y ch ,
staty sty czn y ch ,
o p ty m alizacy jn y ch

ek sp erto w e

d ru ga p o ł lat
80, lata 90

w sp o m agan ie d ecy zji
słab o
u stru k tu ralizo w an y ch ,
d o starczan ie
sp ecjalisty czn ej w ied zy

zasto so w an ie m eto d
sztu czn ej in teligen cji

System informacyjny – ujęcie

statyczne i dynamiczne



Wielopoziomowa struktura, która pozwala

użytkownikowi tego systemu na transformowanie

określonych informacji wejścia na pożądane

informacje wyjścia za pomocą odpowiednich

procedur i modeli. Na podstawie otrzymywanych

informacji są podejmowane określone decyzje

(definicja statyczna).



W podejściu dynamicznym definiuje się go jako

„zbiór strumieni informacyjnych opisanych na jego

strukturze organizacyjnej, tzn. na strukturze sfery

procesów realnych i sfery procesów zarządzania.

Definicja ta kładzie nacisk na obieg strumieni

informacyjnych w organizacji, wskazuje jednak, że

obieg ten zależy od struktury organizacyjnej.

Grupy systemów

informacyjnych



transakcyjne (ewidencyjno-

sprawozdawcze)



informowania (informacyjno-decyzyjne)



wspomagania decyzyjnego (doradcze i

ekspertowe)

Każdą z tych grup różnicuje poziom

wspomagania funkcji zarządczych w

obiekcie gospodarczym.

Systemy transakcyjne -

lata 50-te

We wczesnym stadium swojej ewolucji ST służyły

do przeprowadzania cyklicznych kalkulacji na

dużych zasobach danych ewidencyjnych..

Stosowano wówczas tzw. technologię

przetwarzania partiowego. Przed

przetwarzaniem dane należało zakodować , tzn.

doprowadzić do postaci zrozumiałej dla urządzeń

wejściowych komputera oraz zorganizować w

zestawy (partie). Proces ten był bardzo żmudny i

istotnie wydłużał ogólny czas przetwarzania.

Wynikiem pracy systemu był zazwyczaj obszerne

wydruki zestawień tabelarycznych. Okres ich

rozwoju przypada na późne lata 50-te.

Systemy transakcyjne -

lata 60-te



W latach 60-tych metodę przetwarzania partiowego

zastąpiono technologią baz danych. Kładzie ona nacisk

na realizację funkcji gromadzenia i magazynowania

danych, dzięki czemu powstała możliwość

wielokrotnego dostępu do przechowywanych

informacji. Przestały być utożsamiane jedynie ze

wspomaganiem czynności księgowych. Zgromadzone

dane mogły być przetwarzane według różnych

algorytmów i służyć realizacji bardziej złożonych

zadań. Wyniki generowane przez te systemy znalazły

zastosowanie we wspieraniu operacyjnego szczebla

zarządzania w podejmowaniu decyzji.

Zintegrowane systemy informatyczne

zarządzania



Wynikiem zastosowania ZSIZ jest

gromadzenie danych w scentralizowanej

bazie, co daje możliwość emisji zestawień

przekrojowych dotyczących całokształtu

działalności obiektu.



Zakres wspomagania dostarczanego przez

ZSIZ poszerzył się o udostępnianie informacji

menedżerom podejmującym decyzje na

poziomie taktycznym a nawet strategicznym.

Document Outline