

Metale i stopy stosowane w protetyce

stomatologicznej



Galwanoforming



Samodzielne wykonanie: modelowanie na

modelu gipsowym- odtworzenie kształtów

anatomicznych zęba z wosku odlewowego



Podziały metali i stopów:

1. Szlachetne

2. Nieszlachetne

I.Podstawowe – te, z których składa się

proteza stomatologiczna

II.Pomocnicze – te, które używane są w

czasie procesu wykonywania protezy.



Czyste metale nie mogą być stosowane w
protetyce klinicznej jako materiały
podstawowe ze względu na niskie
właściwości:

- technologiczne (np. lejność)
- wytrzymałościowe



W protetyce stosowane są mieszaniny

pierwiastków metalicznych utworzone w

procesie wspólnego przetapiania tj.

stopy

o

właściwościach fizykochemicznych lepszych

niż średnie właściwości składników stopu.



Stopy podobnie jak metale mają budowę

krystaliczną



Szlachetne: złoto (Au), pallad (Pd), platyna
(Pt), oraz srebro (Ag), miedź (Cu), cyna
(Sn), ind (In)



Nieszlachetne: kobalt (Co), chrom (Cr),
nikiel (Ni) molibden (Mo), tytan (Ti), żelazo
(Fe), oraz domieszki wolframu, magnezu,
berylu, kadmu czy metaloidu krzemu i
niemetalu węgla



Jednorodne (homogenne):

-obok siebie występują atomy różnych metali
-zbudowane z jednego typu kryształów



Niejednorodne (niehomogenne):

-metale tworzą odrębne kryształy
-mają gorsze właściwości fizykochemiczne i

biologiczne ( np. mogą ulegać korozji)



Wymagania stawiane metalom i stopom
protetycznym:

1.

obojętność dla ustroju – brak szkodliwego
działania miejscowego i ogólnego na ustrój

2.

niezmienność właściwości chemicznych w
środowisku jamy ustnej- odporność na
korozję

3.

odpowiednia wytrzymałość mechaniczna

4.

brak smaku i zapachu

Właściwości stopów:



Zakres temperatury topnienia



Gęstość



Wytrzymałość



Twardość



Podatność na korozję



Przedział temperatury topnienia stopu od

stanu stałego (solidus) do stanu

całkowitego upłynnienia (liquidus)zależy od

temperatury topnienia poszczególnych

składników.



Podział stopów:

1.

Stopy średniotopliwe 850-1200 ºC-

wysokoszlachetne i szlachetne

2.

Stopy wysokotopliwe 1275-1700 ºC-

nieszlachetne



Ma znaczenie kliniczne ze względu na
cykliczne odkształcenia i naprężenia
elementów protezy wywołane siłami żucia.



Jest charakterystyczna dla danego stopu i
określona modułem sprężystości podłużnej (
modułem Younga)



Korozja – chemiczny lub elektrochemiczny proces

niszczenia ciał stałych rozpoczynający się na ich

powierzchni



Każdy metal cechuje potencjał elektrochemiczny-

zależnie od wartości potencjału w stosunku do

elektrody wodorowej stopy ułożono w tzw. szereg

napięciowy



Każdy metal ma zdolność wytrącania z roztworu i

osadzania na sobie metalu zajmującego wyższe

miejsce w szeregu napięciowym.



Metal zajmujący niższe miejsce wysyła swoje jony

do elektrolitu zawierającego jony metalu

uszeregowanego wyżej



W warunkach jamy ustnej ze względu na

obecności śliny może zachodzić korozja

elektrochemiczna



Metale szlachetne mają wysoki potencjał

elektrochemiczny, metale nieszlachetne

niski



Korozja zachodzi wówczas, gdy w jamie

ustnej znajdują się dwa różne metale lub ich

stopy o różnym potencjale

elektrochemicznym, co powoduje częściowe

rozpuszczenie się metalu o niższym

potencjale



Korozja może wystąpić także w obecności

jednego rodzaju stopu w wyniku tworzenia

ogniwa lokalnego- dotyczy to stopów

heterogennych lub homogennych w

przypadku niewłaściwej obróbki cieplnej i

mechanicznej stopu.



Obecność prądów galwanicznych może być

przyczyną zmian patologicznych zwanych

elektrometalozami, które są jedna z postaci

stomatopatii protetycznych



Kurczliwość metali podczas zastygania
wynosi 1-2%. Jest to różnica między formą a
stężałym metalem wypełniającym formę.
Masa osłaniająca zawiera składniki
wyrównujące kurczliwość metalu podczas
zastygania tzn. wpływające na ekspansje
termiczną (rozszerzalność) masy



Zawierają metale szlachetne: Au, Pt, Pd, Ir

oraz nieszlachetne: Ag, Cu, Ni (dodatki

stopowe nie mogą przekroczyć 25% masy

stopu)



Najniższa dopuszczalna karatowość stopu

złota do stosowania w jamie ustnej to 18

karatów (=próba 750)



Uważane za materiał najbardziej

uniwersalny



Zastosowanie: wszystkie typy protez

stałych i niektóre elementy ruchomych



Ze względu na zawartość składników

stopowych wyróżniamy stopy:

-

Miękkie

-

Średnio twarde

-

Twarde

Dodatek Pt (3-10%) i Pd zwiększa twardość i

sprężystość stopu

Zawartość złota w stopie to tzw. próba złota,

określana jest:

1. systemem karatowym
2. systemem tysięcznym

Karatowość stopu złota:



Czyste złoto jest 24-karatowe



Jeżeli na 24 części wagowe stopu przypada
20 części złota, to jest on 20-karatowy

Próba złota w systemie tysięcznym:



Próba 960 oznacza, że na 1000 części
wagowych stopu jest 960 części czystego
złota



Przeliczenie próby karatowej na tysięczną:

24:100 = 20:x



Pełnią rolę zastępczych stopów złota



O ich szlachetności decyduje 30%

zawartość Pd



Odporność na korozje zbliżona do 18-

karatowego złota



Średniotopliwe, o niskim ciężarze

właściwym



Zastosowanie: protezy stałe



Np.Palliag, Spall



Wysokoszlachetne: zawierają co najmniej

60% metali szlachetnych, w tym co

najmniej 40% złota



Szlachetne: zawierają co najmniej 25%

metali szlachetnych, bez ilościowego

określenia złota



Nieszlachetne: zawierają głównie metale

nieszlachetne i poniżej 25% metali

szlachetnych



Stal stopowa kwasoodporna



Zawiera 72-74% żelaza



Zawartość węgla max. 1,7%



Wykazuje wysoki potencjał

elektrochemiczny- jest odporna na korozję



Plastyczna, daje się kuć i walcować



Przy prawidłowej obróbce tworzy

jednorodne kryształy austeniczne



Zastosowanie: jako drut do klamer i

sprężyn, tłoczonych płyt podniebiennych



Na bazie niklu i chromu, o różnej twardości



Pod względem płynności, łatwości topienia
i miękkości ułatwiającej obróbkę zbliżone
do stopów metali szlachetnych



Zastosowanie: każdy typ protez stałych,
także do napalania porcelany



Np.Wirolloy, Wiron



Zawierają ok. 50% kobaltu, nie zawierają

żelaza



Noszą nazwę stellitów



Odporne na działanie wysokich temperatur

i czynników chemicznych



Wysokotopliwe, o małej gęstości,

wytrzymałe, twarde i sprężyste, kurczliwe

(2,4%)



Zastosowanie: protezy szkieletowe i

szynoprotezy



Np.Witallium, Wironit

Remanium 380,700,cs

Wiron 99, Wironit