Koszty według nośników

Dr inż. Eugeniusz Neumann

[e-mail]

2

Nośniki kosztów



Przez nośnik kosztów rozumie się

określony rezultat działalności. Typowym

jednostkowym nośnikiem kosztu jest

produkt (wyrób lub usługa). Typowym

nośnikiem zbiorczym – asortyment

produkcji.



Liczba i rodzaj przyjmowanych nośników

zależy głównie od złożoności

asortymentowej produkcji finalnej, jej

organizacji i dokumentacji oraz założeń,

celów i organizacji rachunku kosztów (w

tym księgowej ewidencji kosztów)

3

Rodzaje nośników kosztów



Proste nośniki kosztów. Odzwierciedlają produkcję

finalną poszczególnych pozycji asortymentowych

produktów, np. odmiany, gatunki, typy, rodzaje,

wersje, generacje, itp.



Złożone nośniki kosztów. Odzwierciedlają produkcję

grup pozycji asortymentowych, wyodrębnionych ze

względu na przyjęte kryteria podobieństwa,

konstrukcyjnego, technologicznego,

materiałowego, użytkowego, kosztowego, itp.



Zlecenia produkcyjne. Odzwierciedlają

organizacyjnie wyodrębnioną produkcję

określonego asortymentu na podstawie całościowo

ujmowanych zamówień zewnętrznych lub

odcinkowych zadań produkcyjnych.

4

Zadania kalkulacji według

nośników



Po zaewidencjonowaniu kosztów według
ich rodzajów oraz po określeniu stawek
doliczeniowych kosztów ogólnych (MPK)
– koszty są rozliczane na nośniki



Wprost na nośniki kosztów odnosi się
koszty bezpośrednie produkcji
podstawowej, koszty wydziałowe, koszty
ogólnozakładowe oraz koszty sprzedaży.

5

Rozliczenie kosztów

produkcji podstawowej na

nośniki



Koszty bezpośrednie produkcji podstawowej.

Ewidencjonowane na koncie 50 zespołu 5.

Dokumentacja źródłowa pozwala na

bezpośrednie przypisanie tych kosztów do

odpowiednich nośników.



W praktyce rozliczenie kosztów bezpośrednich

produkcji podstawowej na nośniki odbywa się

w księgowym systemie ewidencji analitycznej

do konta 50 (Koszty działalności

podstawowej). Prowadzona do tego konta

analityka opiera się m. in. na strukturze

nośników kosztów ,oznaczonych odpowiednimi

symbolami cyfrowymi

6

Rozliczenie kosztów

produkcji podstawowej na

nośniki



Koszty wydziałowe. Jako koszty
pośrednie rozliczane są na nośniki za
pomocą kluczy podziałowych.



Ewidencja analityczna prowadzona do
konta 502 (koszty wydziałowe), może
uwzględniać jednocześnie układ
rodzajowy kosztów, podział na
poszczególne wydziały podstawowe oraz
stanowiska robocze w tych wydziałach

7

Metody rozliczenia

kosztów wydziałowych na

nośniki



Metoda jednolitego

(skumulowanego) narzutu



Metoda zróżnicowanych

(indywidualnych) współczynników

narzutu



Metoda planowanych (stałych,

stabilizowanych) współczynników

narzutu

8

Rozliczenie kosztów

ogólnozakładowych na

nośniki



Ewidencjonowane są na koncie 550 (koszty

ogólnozakładowe). Pierwszy stopień analityki

do tego konta uwzględnia podział na koszty

administracyjno-gospodarcze i ogólno-

produkcyjne, drugi – różnorodnie

wyodrębniane pozycje kosztów z

uwzględnieniem kosztów rodzajowych, kosztów

funkcji, kosztów komórek, kosztów osobowych

itp.



Koszty ogólnozakładowe stanowią bardzo

złożoną grupę kosztów pośrednich, których

związek z poszczególnymi nośnikami jest

relatywnie najodleglejszy i trudny do ustalenia.

9

Rozliczenie kosztów

sprzedaży na nośniki



Istnieje bliski związek kosztów sprzedaży z
nośnikami, ale w praktyce księgowej
stosowane jest podejście analogiczne jak w
przypadku kosztów ogólnozakładowych



W rozliczeniu kosztów sprzedaży na nośniki
można stosować rodzajowe i wartościowe
klucze podziałowe. Niektóre pozycje
kosztów mogą być rozliczane metodą
bezpośrednią (np. koszty opakowań).

10

Kalkulacja według

nośników kosztów



Zastosowanie techniki kalkulacji zależy od

programu produkcyjnego oraz od

charakteru technologii wytwarzania

stosowanych w przedsiębiorstwie. Wyróżnia

się trzy główne metody kalkulacji:



Kalkulacja podziałowa prosta



Jednostopniowa kalkulacja podziałowa prosta



Wielostopniowa kalkulacja podziałowa prosta



Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami



Kalkulacja doliczeniowa



Kalkulacja łączna

11

Jednostopniowa kalkulacja

podziałowa prosta



Stosowane w prostych strukturach
zakładowych



W jednostopniowej kalkulacji prostej
wszystkie koszty zebrane w jednym
okresie rozrachunkowym odnosi się do
ilości wyrobów wytworzonych w tym
okresie



Istnieje wymóg występowania jednego
asortymentu produkcyjnego

12

Wielostopniowa kalkulacja

podziałowa prosta



Z uwagi na technikę obliczeniową stosowane
są:



Udoskonalona kalkulacja podziałowa prosta



Sumaryczna stopniowa kalkulacja podziałowa prosta



W kalkulacji udoskonalonej koszty podstawowe
są doliczane do wyrobu, koszty dalszego
przetwarzania (np. montaż, transport) są
określane według tego samego schematu jako
koszty następnych stopni produkcyjnych

13

Sumaryczna stopniowa

kalkulacja podziałowa

prosta



Koszty jednostki wyrobu końcowego określa się

w następujący sposób:



Stopień 1: koszt na jednostkę i stopień 1= koszty

całkowite stopnia 1 do wytworzonych w tym stopniu

ilości



Stopień 2: koszt na jednostkę i stopień 2= (koszt

całkowity stopnia 2 + ilość produktów stopnia 1 x

koszt na jednostkę i stopień 1) do ilości wytworzonych

w stopniu 2



Kalkulacja stosowana w hutach, stalowniach,

walcowniach, w przemyśle wydobywczym,

tkalniach, farbiarniach, w przemyśle

chemicznym

14

Kalkulacja podziałowa

prosta ze współczynnikami



Stosowana w zakładach wytwarzających

równocześnie wiele wyrobów jednego rodzaju, z

tego samego materiału wyjściowego, o tym

samym kształcie, przy tym samym wyposażeniu

lub tymi samymi technikami wytwarzania



Do wykorzystania w zakładach produkujących

blachy, papier, wyroby ceramiczne, silniki



Cechą tej kalkulacji jest stałość stosunku kosztów

całkowitych do ich charakterystycznych

właściwości (np. masa, objętość). Stosunek ten

nosi nazwę współczynnika równoważności.

15

Kalkulacja doliczeniowa



Stosowana tam, gdzie wytwarza się za pomocą

różnych metod wiele wyrobów różniących się

kosztami materiałowymi, płacami bezpośrednio

produkcyjnymi



Koszty jednostkowe rozlicza się na nośniki

bezpośrednio na podstawie dowodów

księgowych



Koszty ogólne rozlicza się pośrednio za pomocą

narzutów kosztów ogólnych



W zależności od liczby wielkości odniesienia

wyróżnia się:



Kalkulację doliczeniową sumaryczną (zleceniową)



Kalkulację doliczeniową zróżnicowaną

16

Sumaryczna kalkulacja

doliczeniowa



W kalkulacji tej bierze się pod uwagę tylko

jedną wielkość odniesienia jako podstawę

narzutu kosztów ogólnych. Zwykle jest to

jedna z poniższych wielkości odniesienia:



Płace bezpośrednie produkcji



Koszty materiałowe produkcji



Suma kosztów płac bezpośrednich produkcji i

materiałów do produkcji



Zakłada się, że wielkość kosztów ogólnych

zależy od jednej z powyższych wielkości

17

Zróżnicowana kalkulacja

doliczeniowa



Dzieli ona koszty ogólne odpowiednio do

ich wpływu na rodzaje kosztów ogólnych:



Materiałowe koszty ogólne



Produkcyjne koszty ogólne



Koszty ogólne zarządzania



Koszty ogólne zbytu



Jako wielkości odniesienia do rozliczenia

powyższych kosztów przyjmuje się:



Koszty materiałów produkcyjnych



Koszty płac bezpośrednio produkcyjnych



Koszty wytworzenia

18

Przykładowe stopy narzutów w

przedsiębiorstwach budowy

maszyn



Materiałowe koszty ogólne: 8% kosztów
materiałów do produkcji



Koszty ogólne produkcji: 270% kosztów płac
bezpośrednio produkcyjnych



Koszty technicznego przygotowania
produkcji: 5% kosztów wytworzenia



Koszty ogólne zarządzania: 9% kosztów
wytworzenia



Koszty ogólne zbytu: 6% kosztów
wytworzenia

19

Schemat zróżnicowanej

kalkulacji doliczeniowej

Materiał do produkcji
+ Materiałowe koszty ogólne
---------------------------------------------------

= Koszty materiałowe

---------------------------------------------------
+ Koszty płac bezpośrednich produkcji
+ Koszty ogólne produkcji
----------------------------------------------------

= Koszty produkcji

+ Specjalne koszty jednostkowe produkcji
-----------------------------------------------------

= Koszt wytworzenia

+ Koszt TPP
+ Koszty ogólne zarządzania
+ Koszty ogólne zbytu
+ Specjalne koszty jednostkowe zbytu
--------------------------------------------------------

= Koszty własne

20

Kalkulacja łączna



Produkcja łączna charakteryzuje się tym,

że w procesie produkcji równocześnie

wytwarza się z tych samych materiałów

wyjściowych wiele różnych wyrobów



Do takiej produkcji zaliczamy produkcję

koksu, gazu, surówki, gazu

wielkopiecowego, itp.



Stosowane metody:



Metoda rachunku wartości reszty



Metoda rozdziału kosztów na podstawie

wspólnych cech technicznych