Środki antyseptyczne i

odkażające

• Środki antyseptyczne nazywamy środki

stosowane na powierzchnię żywych tkanek
w celu zabicia drobnoustrojów lub
zahamowania ich rozwoju. Mogą one
niekiedy powodować podrażnienie tkanek,
choć niektóre z nich działają ściągająco i
przeciwzapalnie.

• Środki dezynfekcyjne są to środki

stosowane do zabicia drobnoustrojów
znajdujących się poza organizmem. Są one
zbyt toksyczne, aby mogły być stosowane
na żywą tkankę organizmu wyższego –
działają drażniąco, a w większych
stężeniach żrąco.

Mechanizm działania środków

odkażających

Mechanizm działania

Przykłady

Zmiana pH

Kwasy, zasady

Zmiana ciśnienia
osmatycznego

Roztwory hipertoniczne –
NaCl, syropy, gliceryny

Wydzielanie tlenu
atomowego

Woda utleniona,
nadmanganian potasu,
chlor, podchloryny

Inaktywacja enzymów
drobnoustrojów
zawierających grupy SH

Związki rtęci, związki
bizmutu

Zmiana fizykochemiczna

składów poproteinowych
drobnoustrojów

Błąd metylenowy

Denaturacja białek
drobnoustrojów

Formaldehyd, tenol, krezol,
związek srebra, fiolet

krystaliczny, jod

Działanie powierzchniowe

Tenzydy

Kwasy

Drobnoustroje chorobotwórcze namnażają

się tylko w określonym, zwykle stosunkowo
wąskim zakresie odczynu środowiska –
najczęściej w środowisku zasadowym.
Wiadomo powszechnie z życia
codziennego, że zakwaszanie produktów
żywnościowych (marynaty, kiszonki) jest
metodą ich konserwacji. Spośród kwasów,
jako środki antyseptyczne do odkażania
błon śluzowych i skóry nie uszkodzonej,
stosuje się kwas borowy, dwuboran sodowy,
kwas salicylowy oraz kwas benzoesowy.