WPŁYW PROMIENI

ULTRAFIOLETOWYCH NA

ORGANIZM

PROMIENIOWANIE

SŁONECZNE

WPŁYW PROMIENIOWANIA

WPŁYW PROMIENIOWANIA

NA ORGANIZM I SKÓRĘ

NA ORGANIZM I SKÓRĘ



promieniowanie IR, daje odczuwalne

ciepło, odpowiedzialne jest za udar

słoneczny,



promieniowanie widzialne, umożliwia

widzenie barw, aktywizuje wiele procesów

życiowych, w tym proces fotosyntezy,



promieniowanie UV, powoduje odczyny

wczesne: rumień, oparzenie słoneczne,

opaleniznę i odczyny późne: fotostarzenie,

powstawanie zmian przdnowotworowych

i nowotworów skóry.

PROMIENIOWANIE UV



Długość fali w nm



Ultrafiolet 100-400



A 320-400



B 280-320



C 100-280

PROMIENIOWANIE UVA 320-

PROMIENIOWANIE UVA 320-

400nm

400nm



95% promieniowania dochodzi do Ziemi,



równe natężenie w ciągu roku i dnia,



penetruje do głębszych warstw skóry właściwej,

powoduje sieciowanie białek fibralnych i i

uszkodzenie ścian naczyń krwionośnych,



ma niską energię, ale znaczny udział w świetle

słonecznym,



przechodzi przez chmury i szyby okienne,



powoduje opaleniznę wczesną,



główna przyczyna reakcji fototoksycznych i

fotoalergicznych



mają działanie karcerogenne,



są przyczyną zmiany struktury kwasów

nukleinowych i działają jako czynnik muta- i

karcerogenny,



przy dłuższym działaniu wywołują kumulujące się

efekty fotostarzeniowe.

PROMIENIOWANIE UVB 280-

PROMIENIOWANIE UVB 280-

320nm

320nm



5% promieniowania dociera do Ziemi,



posiadają wysoką energię,



największe natężenie w godzinach od 10.00

do 15.00,zwłaszcza latem,



filtrowane przez chmury, szyby okienne,



penetrują szkło kwarcowe i wodę,



działają na poziomie naskórka,



powodują rumień, oparzenia słoneczne,

wytwarzanie aktywnej witaminy D3,



powodują opaleniznę właściwą,



przy dłuższym działaniu wywołują

kumulujące się efekty fotostarzeniowe,



są przyczyną zmiany struktury kwasów

nukleinowych i działają jako czynnik muta- i

karcerognny.

PROMIENIOWANIE UVC 100-

PROMIENIOWANIE UVC 100-

280nm

280nm



wychwytywane przez warstwę ozonową,



nie dociera do Ziemi,



znajdują zastosowanie w lampach

bakteriobójczych,



nie przechodzą przez szkło okienne,



powodują rumień, działanie drażniące

spojówki,



wykazują zdolność do niszczenia tkanek

żywych.

SKUTKI BIOLOGICZNE DZIAŁANIA

SKUTKI BIOLOGICZNE DZIAŁANIA

PROMIENI UV NA SKÓRĘ

PROMIENI UV NA SKÓRĘ

Bezpośrednie:



rumień,



oparzenie skóry,



opalenizna,



pogrubienie naskórka.

Odległe:



fotostarzenie,



stymulacja rozwoju nowotworów

skóry

ODCZYNY POSŁONECZNE U

ODCZYNY POSŁONECZNE U

OSÓB ZDROWYCH

OSÓB ZDROWYCH

Rumień posłoneczny:



wywołany głównie przez promienie UVB,



pojawia się po 2-6 godz. po ekspozycji, nasila po

12-24 godz., ustępuje po 72 godz.,



energia pochłaniana przez komórki powoduje

ich uszkodzenie, następuje uwalnianie

mediatorów zapalenia: histaminy, bradykininy,

prosatglandyny,



związki te przenikają do skóry właściwej

powodując rozszerzenie i zwiększoną

przepuszczalność naczyń krwionośnych,



zmiany ustępują, złuszczają się, często

pozostawiają przebarwienia,



promienie UVA powodują nieznaczne

zaczerwienienie bez uszkodzenia keratynocytów.

ODCZYNY POSŁONECZNE U OSÓB

ODCZYNY POSŁONECZNE U OSÓB

ZDROWYCH

ZDROWYCH

Opalenizna;



odpowiedź skóry na promieniowanie

UV,



podział na opaleniznę

natychmiastową i właściwą

OPALENIZNA

OPALENIZNA

NATYCHMIASTOWA

NATYCHMIASTOWA



wywołana wyłącznie przez UVA i światło widzialne,



pojawia się na skórze bezpośrednio po ekspozycji i

znika w ciągu kilka minut lub godzin,



w przypadku fototypu I i II może być

niezauważalna,



u fototypu III i IV łatwiej wywołać,



mechanizm powstawania związany z fotooksydacją

melaniny już obecnej w skórze i redystrybucją



melaniny zgromadzonej w melanocytach i w

poszczególnych keratynocytach,



pod wpływem UV melanosomy zostają

przemieszczone do wypustek melanocytów w

położone bliżej powierzchni warstwy naskórka,



dotychczas nie potwierdzono fotoprotekcyjnego

efektu, ani żadnych biologicznych funkcji tego

procesu.

OPALENIZNA WŁAŚCIWA

OPALENIZNA WŁAŚCIWA



wywołana przez UVB,



uwidacznia się po 48-72 godzinach,

najczęściej 3-4 dni po pojedynczej

ekspozycji,



jest wynikiem wzrostu ilości melaniny,

pojawia się z opóźnieniem jakie jest

potrzebne do syntezy barwnika,



osiąga szczyt między10 dniem a 3-4

tygodniem, zależy od całkowitej dawki

promieni UV oraz zdolności do opalania,



powtarzane ekspozycje na promieniowanie

mogą wytworzyć opaleniznę, która

utrzymuje się przez kilka mies. po

zaprzestaniu dalszych ekspozycji.

RODZAJE MELANINY

 



eumelanina ma dużą zdolność

ochrony komórek przed promieniami

UV,



feomelanina pod wpływem promieni

UV staje się związkiem wysoce

reaktywnym i może uszkadzać

komórki.

FILTRY OCHRONNE

FILTRY OCHRONNE

Podział ze względu na skład chemiczny i

rodzaj działania:



filtry chemiczne, absorbują promienie

UV,



filtry fizyczne, odbijają i rozpraszają

promienie UV, chronią przed A,

częściowo przed B.
Aby spektrum ochrony było szerokie

należy łączyć kilka filtrów chemicznych

z fizycznymi.

FILTRY CHEMICZNE

FILTRY CHEMICZNE



pochłaniają promienie UV i

przekształcają je w nieszkodliwą
energię cieplną emitowaną przez skórę,



łatwo wnikają w wierzchnie warstwy

naskórka,



podczas pochłaniania promieniowania i

oddawania ciepła zmienia się nietrwale
struktura chemiczna tworząca filtr

FILTRY FIZYCZNE

FILTRY FIZYCZNE



ma duże cząsteczki, nie wnikają w głąb

skóry,



tworzą na powierzchni skóry barierę

od której odbijają się promienie,



nowsze, zmikronizowane formy

częściowo wnikają w naskórek i mają
zdolność absorbowania jak i odbijania,



klasyczne: tlenek cynku i dwutlenek

tytanu

CECHY FILTRÓW

CECHY FILTRÓW

SŁONECZNYCH

SŁONECZNYCH



fotostabilny, działa w niezmieniony

sposób ściśle określony czas,



wodoodporny, około 80 min.

przebywania w wodzie,



skuteczna ochrona,



dobre właściwości kosmetyczne,



odporny na ścieranie

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZAPOBIEGANIE

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZAPOBIEGANIE

TRWAŁYCH SZKÓD W DNA

TRWAŁYCH SZKÓD W DNA



cechy genetyczne,



fototyp skóry,



ilość i czas trwania kąpieli

słonecznych w ciągu roku,



ekspozycja na słońcu przed

osiągnięciem pełnoletności,



ekspozycja na promienie UV w ciągu

całego życia

FOTOTYPY WEDŁUG

FITZPATRICKA

• Reakcja skóry na ekspozycję przez pół

godziny na promieniowanie słoneczne

pierwszy raz w roku w okresie lata- podstawa

podziału skory na fototypy wg Fitzpatricka.

• Podział na VI fototypów.
• I nigdy się nie opala, ulega poparzeniu.
• II czasami się opala, ulega poparzeniu.
• III zawsze się opala, czasami ulega

poparzeniu.

• IV zawsze się opala, nigdy nie ulega

oparzeniu.

UDZIAŁ PROMIENIOWANIA UV W

UDZIAŁ PROMIENIOWANIA UV W

POWSTANIU WOLNYCH RODNIKÓW

POWSTANIU WOLNYCH RODNIKÓW



cząsteczki związków chemicznych wzbudzone

promieniami UV mogą ulec rozpadowi na wolne

rodniki, zwłaszcza rodniki tlenowe,



promienie UV powodują powstawanie wolnych

rodników bezpośrednio w tkankach i w

środowisku,



zjawisko powstawania ozonu troposferycznego i

tlenu singletowego,



wolne rodniki powodują uszkodzenia w strukturze

lipidów, białek, kwasów nukleinowych i cukrów,



wywołują uszkodzenia w obrębie lipidów cementu,



uszkadzają kwasy nukleinowe odpowiedzialne za

przekazywanie informacji przy podziale

komórkowym, co prowadzi do mutacji komórek, a

w następstwie do procesów nowotworowych.