1

EKONOMIA

ROZWOJU

Ramowy program

wykładów

dr Mieczysław Szostak

Starszy wykładowca – Instytut

Międzynarodowych

Stosunków Gospodarczych SGH

2

Ekonomia rozwoju: CELE
wykładów

•

Przedstawienie głównych kierunków i wyników

dyskusji, prowadzonych przez zagranicznych i

polskich ekonomistów, na temat teoretycznych

koncepcji wyjaśniających źródła zacofania i

ubóstwa oraz sposoby przezwyciężania biedy w

krajach słabo rozwiniętych
(tj. prezentacja różnych paradygmatów rozwoju
i dorobku najważniejszych „szkół myślenia”).

•

Analiza praktycznych doświadczeń ubogich krajów

Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej, Karaibów i

Pacyfiku
w zakresie przyspieszania rozwoju gospodarczo-

społecznego i ograniczania rozmiarów biedy.

•

Omówienie globalnych uwarunkowań i szans

likwidacji ubóstwa w krajach słabo rozwiniętych

(KSR).

3

Ekonomia rozwoju:

PROGRAM wykładów

4

I.

EKONOMIA ROZWOJU JAKO ODRĘBNY

WYKŁAD AKADEMICKI I DYSCYPLINA

NAUK EKONOMICZNYCH

•

Ekonomia rozwoju a teoria rozwoju.

•

Zróżnicowanie interpretacji istoty

development economics.

•

Ekonomia rozwoju modułem studiów

nad rozwojem.

•

Geneza i zarys ewolucji ekonomii

rozwoju.

•

Pojęcie, klasyfikacje i zmiany

paradygmatów development economics.

INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE:

•

Zakres tematyczny ekonomii rozwoju według autorów

wybranych podręczników zagranicznych.

•

Zmiana podejścia do ekonomii rozwoju według autorów
podręczników opublikowanych w Polsce.

5

II. WZROST, ROZWÓJ, ZACOFANIE

I UBÓSTWO W KRAJACH SŁABO

ROZWINIĘTYCH – PRZEJAWY,

MIERNIKI I DANE EMPIRYCZNE

(A)

•

Systematyzacja głównych pojęć używanych
w ekonomii rozwoju.

•

Kontrowersje w literaturze światowej wokół

wzrostu i rozwoju ekonomiczno-społecznego.

•

Wkład polskiej myśli społecznej w debatę

nad istotą wzrostu i rozwoju gospodarczego.

•

Szeroka definicja, wartości i cele rozwoju w

ujęciu Z. Kozak.

•

Czynniki i fundamentalne warunki rozwoju.

6

WZROST, ROZWÓJ, ZACOFANIE
I UBÓSTWO W KSR (B)

•

Bariery rozwoju i próby ich klasyfikacji.

•

Pojęcie i symptomy zacofania
(niedorozwoju) ekonomiczno-
społecznego.

•

Dochód narodowy per capita jako
popularny miernik poziomu rozwoju (lub
zacofania).

•

Indeks rozwoju społecznego (HDI)
według obliczeń UNDP.

7

WZROST, ROZWÓJ, ZACOFANIE
I UBÓSTWO W KSR (C)

•

Istota ubóstwa, sposoby jego mierzenia i
zasięg
w świetle danych empirycznych.

•

Dywersyfikacja KSR pod względem
wybranych cząstkowych wskaźników
ubóstwa i zacofania społecznego.

•

Spory wokół pojęcia krajów słabo

rozwiniętych

i terminów pokrewnych.

•

Główne wspólne cechy krajów słabo

rozwiniętych.

8

III.TRADYCYJNE TEORIE

ZACOFANIA GOSPODARCZO-

SPOŁECZNEGO KSR

•

Koncepcja błędnych kół ubóstwa R.

Nurksego.

•

Zaklęte kręgi ubóstwa w ujęciu B. Knalla
i E. Gannagé.

•

Teoria systemu quasi-stałej równowagi
H. Leibensteina.

•

Koncepcja zacofania i niedorozwoju M.

Todoro.

•

Zwięzła charakterystyka teorii gospodarki

dualnej.

•

Koncepcje wzrostu zacofanej gospodarki

dualnej.

•

Kontrowersje wokół kwestii podobieństwa

poziomu rozwoju KSR i Polski.

9

IV.

ORTODOKSYJNE MODELE

WZROSTU

A PARAGMAT OSZCZĘDNOŚCI
I INWESTYCJI W KSR (A)

• Model wzrostu Harroda-Domara: Założenia

i ocena przydatności.

• Neoklasyczna funkcja produkcji Cobba-

Douglasa.

• Egzogeniczny model wzrostu Solowa-Swana.

• Koncepcja kluczowej roli kapitału w procesie

wzrostu KSR (według podejścia W. Rostowa i P.

Rosensteina-Rodana).

10

ORTODOKSYJNE MODELE WZROSTU

A PARAGMAT OSZCZĘDNOŚCI
I INWESTYCJI W KSR (B)

•

Luka akumulacji wewnętrznej a luka handlu

zagranicznego.

•

Niska zdolność KSR do absorpcji środków

kapitałowych.

•

Źródła oszczędności i sposoby ich

mobilizacji
na cele inwestycyjne.

•

Kierunki reform systemów finansowych
w warunkach KSR.

•

Ogólna ocena zakresu i roli paradygmatu

oszczędności i inwestycji.

11

V. STRUKTURALNE PODEJŚCIE

DO DYLEMATÓW WZROSTU

GOSPODARCZEGO KSR

•

Charakterystyka podejścia strukturalnego
do wzrostu gospodarczego KSR.

•

Teorie zrównoważonego wzrostu

gospodarczego.

•

Koncepcja wzrostu niezrównoważonego.

•

Debata nad kryteriami alokacji inwestycji.

•

Analiza społecznych kosztów i korzyści

projektów.

•

Spory wokół wyboru technik produkcji.

•

Dyskusja nad związkami między społecznym

podziałem dochodów i wzrostem

gospodarczym.

12

VI.KONTROWERSJE WOKÓŁ

STRATEGII ROZWOJU, ROLI
PAŃSTWA I RYNKU W KSR
(A)

•

Strategia industrializacji krajów
Azji Południowo-Wschodniej.

•

Strategia industrializacji państw
Ameryki Łacińskiej.

•

Ewolucja strategii walki z ubóstwem
lansowanej przez Bank Światowy.

13

KONTROWERSJE WOKÓŁ

STRATEGII ROZWOJU, ROLI

PAŃSTWA I RYNKU W KSR

(B)

•

Programy stabilizacyjno-

dostosowawcze
i upowszechnienie paradygmatu

rynkowego.

•

Prorynkowy i liberalny charakter

konsensusu waszyngtońskiego.

•

O konsensusie postwaszyngtońskim
i nowym paradygmacie rozwoju.

14

VII. OD DEBATY NAD ROLĄ HANDLU

ZAGRANICZNEGO DO PARADYGMATU

ZALEŻNOŚCI KRAJÓW PERYFERII

•

Spory o ocenę wpływu handlu zagranicznego
na rozwój ekonomiczny KSR.

•

Koncepcja wzrostu zubażającego KSR

•

według J. Bhagwatiego.

•

Teoria spadkowej tendencji terms of trade

Prebischa-Singera-Myrdala.

•

Główni przedstawiciele i najważniejsze nurty

Szkoły Zależności.

•

Zasadnicze tezy „dependystów” i ocena ich

stanowiska.

•

Poglądy zwolenników paradygmatu

zależności
w sprawie roli państwa w KSR.

15

VIII. MIĘDZYNARODOWY ŁAD

EKONOMICZNY, NEGOCJACJE

PÓŁNOC-POŁUDNIE I
MILENIJNE
CELE ROZWOJU (A)

•

Pojęcie i typy międzynarodowego ładu
ekonomicznego (MŁE).

•

Współistnienie rynkowo-
interwencjonistycznego MŁE z
etatystycznym w latach 1945-1972.

•

Nieudane próby narzucenia radykalnego
nowego MŁE w okresie 1973-1975 r.

16

MIĘDZYNARODOWY ŁAD

EKONOMICZNY, NEGOCJACJE

PÓŁNOC-POŁUDNIE I

MILENIJNE
CELE ROZWOJU (B)

•

Interwencjonistyczno-rynkowa wersja MŁE
w latach 1975-1985.

•

Kierunki negocjacji Północ-Południe w

okresie 1986-2011 w kontekście

urynkowienia MŁE.

•

Analiza perspektyw ograniczenia

rozmiarów ubóstwa w KSR na tle realizacji

Milenijnych Celów Rozwoju.

17

IX. WKŁAD POLSKICH

EKONOMISTÓW
W BADANIA NAD KSR

•

Próba periodyzacji prowadzonych w Polsce
w latach 1955-2011 badań nad

problematyką gospodarczo-społeczną KSR.

•

Powstanie i upadek Polskiej Szkoły

Rozwoju (lata sześćdziesiąte).

•

Od przejściowego osłabienia do

intensyfikacji badań w latach 1968-1990.

•

Załamanie się polskich badań nad KSR w

okresie transformacji.

•

Konieczność i szanse „reaktywacji” badań

nad krajami ubogimi (w kontekście

członkostwa Polski w UE i OECD).

18

LITERATURA
PODSTAWOWA

•

Z. KOZAK: Ekonomia zacofania i rozwoju,

w serii: „Monografie i Opracowania”, nr 471, SGH, Warszawa 2001.

•

R. PIASECKI: Ewolucja teorii rozwoju gospodarczego

krajów biednych

, w: R. PIASECKI (red.):

Ekonomia rozwoju

,

PWE, Warszawa 2007.

•

M. SZOSTAK: Ewolucja międzynarodowego ładu

ekonomicznego a meandry negocjacji Północ-Południe,

„ZESZYTY NAUKOWE” (Kolegium Gospodarki Światowej SGH), 2003, nr 14
– tekst dostępny: www.sgh.waw.pl/imsg

•

M. SZOSTAK: Zapomniana Polska Szkoła Rozwoju,

„GAZETA

SGH”, Nr 04/07 (233), Czerwiec 2007 r. -

www.sgh.waw.pl/imsg

19

LITERATURA
POMOCNICZA (A)

•

M. SULMICKA: Ubóstwo we współczesnym

świecie, w serii: „Monografie i

Opracowania”, nr 486, SGH, Warszawa 2001.

•

K. CZAPLICKA: Wzrost i rozwój gospodarczy

w krajach rozwijających się,

w: R. Piasecki

(red.): Ekonomia rozwoju, op. cit.

•

J. SACHS: Koniec z nędzą – Zadanie dla

naszego pokolenia,

Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2006.

•

A. BĄKIEWICZ, U. ŻUŁAWSKA (red.): Rozwój

w dobie globalizacji,

PWE, Warszawa 2010.

20

LITERATURA POMOCNICZA
(B)

•

R. PIASECKI: Rozwój gospodarczy a

globalizacja,

PWE, Warszawa 2003.

•

L. BALCEROWICZ, A. RZOŃCA (red.):

Zagadki wzrostu gospodarczego: Siły

napędowe i kryzysy – analiza porównawcza

,

Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2010.

•

M. SZOSTAK:

Odwrót od nadmiernego

interwencjonizmu gospodarczego

państwa jako zjawisko globalne

,

w: E.

MARKOWSKA,
M. SZOSTAK (red.): Państwo wobec zacofania i

rozwoju, SGH, Warszawa 1991.

21

LITERATURA POMOCNICZA
(C)

•

M. SZOSTAK: Polemika w sprawie

międzynarodowej pomocy gospodarczej dla

krajów słabo rozwiniętych: Doświadczenia

Niemiec
i wnioski dla Polski,

w: M. A. WERESA (red.):

Międzynarodowa konkurencyjność Niemiec w

rozszerzonej Unii Europejskiej, SGH, Warszawa 2006.

•

E. FREYBERG, M. SZOSTAK: Józef Nowicki:
solidny znawca ekonomii rozwoju i historii
myśli ekonomicznej,

w: M. SZOSTAK (red.): Od

Wydziału Handlu Zagranicznego do Kolegium
Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w
Warszawie: Sześćdziesięciolecie 1949-2009, SGH,
Warszawa 2010.