PSYCHOLOGIA

Wykład :

Emocjonalne podstawy zachowania

człowieka

Definicja uczuć:

Uczucia

polegają na odzwierciedlaniu

stosunku człowieka do rzeczywistości

Stosunek ten może być:



bezpośredni, tzn. może odnosić do różnych
elementów rzeczywistości aktualnie
działających na człowieka, lub



pośredni, tzn. może odnosić się wyłącznie do
wspomnień, wyobrażeń, myśli i innych
przeżywanych procesów psychicznych.

Prawidłowości dotyczące przebiegu
procesów uczuciowych (cechy
uczuć):



Uczucia można podzielić na dwie przeciwstawne
sobie grupy. Tę właściwość uczuć nazywamy
dwubiegunowością.



Prawie wszystkie uczucia można podzielić na:
uczucia steniczne (uczucia o aktywnym
charakterze, pobudzające człowieka do działania,
zwiększające jego motywację i wzmagające
energię) oraz uczucia asteniczne (uczucia
mające bierny, pasywny charakter).



Uczucia człowieka są zindywidualizowanymi i
zmiennymi procesami psychicznymi.



Uczucia są w szczególny sposób związane z
pamięcią.

Prawidłowości dotyczące przebiegu
procesów uczuciowych (cechy
uczuć):



Uczucia charakteryzują się ogromną
różnorodnością, zarówno jeśli chodzi o czas ich
trwania, jak i jakość przeżywania.



Można przeżywać wiele uczuć jednocześnie, nawet
wzajemnie się wykluczających. Zdolność tą
nazywamy ambiwalencją uczuciową.



Stany uczuciowe udzielają się, przeżywane przez
jednego człowieka lub grupę ludzi przenoszą się
na innych osobników.



Uczucia są wykształcalne i powstają w czasie
życia człowieka, przede wszystkim pod wpływem
określonego oddziaływania wychowawczego.

Czynniki wywołujące emocje:



zdarzenia codzienne;



wydarzenia wyjątkowe, jak np. klęski
żywiołowe, wojny, śmierć;



utrzymujące się przez dłuższy czas warunki
życiowe i środowiskowe.

Najważniejszym źródłem przeżyć emocjonalnych

są jednak kontakty międzyludzkie.

Składowe emocji:



Składnik subiektywny – dotyczy stanów,
która jednostka sama identyfikuje i określa
jako emocje.



Składnik poznawczy (kognitywny) – w
centrum uwagi znajduje się tu postrzeganie,
ocena i racjonalne poszukiwanie
mechanizmów kontroli sytuacji i zachowań
emocjonalnych.

Składowe emocji:



Składnik fizjologiczny – każda emocja
związana jest z określonymi reakcjami
fizjologicznymi.

Objawy (symptomy) fizjologiczne
emocji:



zmiany w układzie oddechowym, polegające
przede wszystkim na przyspieszeniu lub
spowolnieniu rytmu oddechu oraz na zamianach w
stosunku wdechu do wydechu.



zmiany w układzie krążenia, zwłaszcza
ciśnienia krwi, pulsu a nawet chemizmu krwi.



zmiany w układzie mięśniowym – polegające
na wzroście lub odpływie energii.

Objawy (symptomy) fizjologiczne
emocji:



zmiany w układzie pokarmowym – prowadzą
do czasowych i różnorodnych zaburzeń w
funkcjonowaniu tego układu (zaburzenia jelitowe,
biegunka, torsje itp.).



zaburzenia w czynnościach wydzielniczych –
zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego układu
wydzielniczego.



reakcja pilomotoryczna.

Składowe emocji:

Składnik behawioralno-ekspresywny –

wiąże się ze zmianami w zachowaniu
człowieka jak również ze środkami
wyrazu emocji, jak np. mimika.

Mimiczne wyrazy emocji:

Na całym świecie ludzie poprawnie

spostrzegają 6 głównych emocji:



Gniew



Szczęście



Zaskoczenie



Strach



Niesmak



Smutek

Dopasuj 6
podstawowych
emocji do zdjęć

Objawy behawioralno-ekspresywne
emocji:



Zmiany w wypowiedziach słownych.



Zmiany w zachowaniu człowieka

Kategorie emocjonalnych zachowań zależne od

tego, czy człowiek skierowuje swoją

energię emocjonalną:



przeciwko ludziom (gniew)



ku ludziom (miłość)



uciekając od ludzi (lęk)



przeciwko sobie (przygnębienie)

Klasyfikacje emocji:

Podstawa klasyfikacji:

siła i trwałość

przeżywania emocji



Afekty

, to uczucia powstające najczęściej pod

wpływem silnych bodźców zewnętrznych, zwłaszcza
działających nagle.
Cechy afektów: szybko opanowują człowieka, są
krótkotrwałe, mają ostry i burzliwy przebieg,
wyraźnie ujawniają się na zewnątrz, towarzyszy im
przymglenie świadomości, najczęściej ich przyczyna
jest znana, a przedmiot ma charakter jednostkowy.
Przykłady afektów: gniew (złość), rozpacz, radość,
strach itp.

Klasyfikacje emocji:

Podstawa klasyfikacji:

siła i trwałość przeżywania

emocji



Nastroje

, to uczucia, które nie muszą posiadać

wyraźnej zewnętrznej przyczyny w postaci silnego
bodźca. Mogą być wywołane przez różne drobne
wydarzenia.
Cechy nastrojów: wolno opanowują człowieka i wolno
ustępują, najczęściej są długotrwałe, mają łagodny
przebieg i nie ujawniają się wyraźnie, mają wpływ na
całe zachowanie człowieka, ich przyczyna często nie
jest znana a przedmiot nie jest jednostkowy.
Przykłady nastrojów: zadowolenie, wesołość,
smutek, zmartwienie, niepokój, tęsknota itp.

Klasyfikacje emocji:

Podstawa klasyfikacji:

siła i trwałość

przeżywania emocji



Namiętności, nie są odrębnymi jakościami
uczuciowymi. Są to trwałe skłonności do
przeżywania różnych uczuć w związku z określonymi
celami dążeń człowieka. Człowiek opanowany
namiętnością jest opanowany dążnością do
określonego celu.
Przykłady namiętności: miłość, nienawiść,
ambicja, kolekcjonerstwo, różne namiętności twórcze
itp.

Klasyfikacje emocji:

Podstawa klasyfikacji:

uczucia społeczne

(wyższe)



Uczucia moralne

, to przeżywanie pozytywnego

lub negatywnego stosunku do innych ludzi i ich
czynów. Zależą one od systemu norm moralnych
panujących w społeczeństwie, którego jednostka
jest członkiem, a także od norm własnych,
określanych mianem sumienia.

Klasyfikacje emocji:

Podstawa klasyfikacji:

uczucia społeczne

(wyższe)



Uczucia estetyczne

, to przeżywanie stosunku

do form przedmiotów, zjawisk i innych
elementów rzeczywistości. Powstają głównie
podczas recepcji sztuki, przyrody, ruchu i
innych tego typu stanów. Do uczuć estetycznych
zalicza się wszelkie stany przyjemne lub
nieprzyjemne powstałe podczas postrzegania
różnych form.