PCOS

PCOS

ZESPÓŁ

ZESPÓŁ

POLICYSTYCZNYCH

POLICYSTYCZNYCH

JAJNIKÓW

JAJNIKÓW

Polycystic Ovarian Syndrome

Polycystic Ovarian Syndrome

(PCOS

(PCOS

)

)

•

złożone zaburzenie endokrynologiczne
dotyczące kobiet w wieku rozrodczym
charakteryzujace się:

–

nadprodukcją androgenów

–

cyklami bezowulacyjnymi

•

najczęstsza przyczyna hirsutyzmu
i niepłodności wywołanej zaburzeniami
owulacji

Bauer J, et al. Epilepsy Res.

2000;41:163-167.

Dunaif A, et al. Annu Rev Med. 2001;52:401-419.

Franks S. N Engl J Med. 1995;333:853-

861

Polycystic Ovarian Syndrome

Polycystic Ovarian Syndrome

(PCOS

(PCOS

)

)

•

większe ryzyko:

–

poronień

–

cukrzycy typu 2

–

hiperlipidemii

–

chorób układu krążenia

–

nowotworów endometrium

Bauer J, et al. Epilepsy Res.

2000;41:163-167

Dunaif A, et al. Annu Rev Med. 2001;52:401-419.

Franks S. N Engl J Med. 1995;333:853-

861

PCOS

PCOS

Zespół Steina-Leventhala

Zespół Steina-Leventhala

•

PCOS został opisany pierwszy raz
przez Steina i Leventhala w 1935

•

opisali grupę otyłych kobiet
z powiększonymi jajnikami

•

obecnie nie wszystkie cechy opisane
przez Steina i Leventhala wchodzą w
skład PCOS

Stein IF, Leventhal ML. Am J Obstet Gynecol.

1935;29:181-191.

Dunaif A, et al. Annu Rev Med. 2001;54:401-419

PCOS

PCOS

kryteria NIHD

kryteria NIHD

•

zaburzenia miesiączkowania:

•

zaburzenia owulacji

•

polymenorrhea

•

oligomenorrhea

•

amenorrhea

•

kliniczne cechy hyperandrogenizmu

i/lub hyperandrogenemii

•

brak innych endokrynopatii

•

zespół Cushinga

•

hypotyreoza

•

późno ujawniający się wrodzony przerost nadnerczy

Duncan S. Epilepsia. 2001;42(suppl 3):60-65.

Przyczyny powstawania

Przyczyny powstawania

PCOS

PCOS

•

genetyczne

•

dziedziczenie autosomalne dominujace

•

endokrynologiczne

•

zwiększony stosunek LH/FSH

•

zwiększone stężenie insuliny i androgenów

•

metaboliczne

•

Insulinooporność

•

obniżone stężenie SHBG

•

środowiskowe

•

sterydy anaboliczne

Duncan S. Epilepsia. 2001; 42(suppl 3):60-65.

Ernst CL, et al. J Clin Psychiatry. 2002;63(suppl 4):42-55.

Etiologia

Etiologia

PCOS

PCOS

•

przed urodzeniowy wzrost stężenia androgenów

•

HCG

•

LH

•

geny regulujące folikulogenezę

i steroidogenezę

•

po pokwitaniu nasilenie steroidogenezy

jajnikowej poprzez:

•

hyperinsulinemię

•

hipersekrecję LH

 anowulacja

Abbott DH, et al. J Endocrinol. 2002;174:1-5.

Etiologia PCOS

Etiologia PCOS

•

nadprodukcja androgenów w jajniku

•

wzmożona aktywność jajnika
w rezultacie defektu genetycznego

–

nadmierna produkcja:

•

Androstendionu

•

17-hydroksyprogesteronu

PCOS

PCOS

częstość występowania

częstość występowania

• 7-10% populacji kobiet

wg obecnie obowiązujących

kryteriów

• 65-80% populacji kobiet

z klinicznym obrazem
nadmiaru androgenów

PCOS

PCOS

zaburzenia miesiączkowania

zaburzenia miesiączkowania

•

opóźniona menarche

•

przewlekły brak owulacji

•

oligomenorrhea lub amenorrhea
50 - 90% chorych

Duncan S. Epilepsia. 2001;42(suppl 3):60-65.

Ernst CL, et al. J Clin Psychiatry. 2002;63(suppl 4):42-55.

Lobo RA, et al. Ann Int Med. 2000;132:989-993

PCOS a płodność

PCOS a płodność

•

różny stopień ograniczenia

płodności

•

najczęściej niepłodność

uwarunkowana hormonalnie

Legro RS. Mol Cell Endocrinol. 2002;186:219-

225.

PCOS

PCOS

- Hiperandrogenizm

- Hiperandrogenizm

60 - 90% kobiet

•

hirsutyzm

•

trądzik

•

łysienie o typie męskim

Lobo RA, et al. Ann Intern Med. 2000;132:989-993.

PCOS

PCOS

zaburzenia hormonalne

zaburzenia hormonalne

•

podwyższony poziom lutopiny (LH)

•

podwyższony stosunek LH/FSH

•

podwyższony poziom androgenów

•

obniżenie poziomu SHBG

Duncan S. Epilepsia. 2001;42(suppl 3):60-65.

PCOS- profil hormonalny

PCOS- profil hormonalny

(2)

(2)

  LH
• LH/FSH > 2
  FSH (lub N)
  fT
  SHBG

  DHEA- S (60%)
  PRL (10-40%)
  E2 (lub N)
  E1
  A

PCOS

PCOS

zaburzenia metaboliczne

zaburzenia metaboliczne

•

hyperinsulinemia i insulinooporność

•

insulinooporność niezależnie od
otyłości

•

obniżona wrażliwość na insulinę
i hiperinsulinemia odgrywają
kluczową rolę w patogenezie PCOS

Franks S. N Engl J Med.

1995;333:853-861.

Hopkinson ZE, et al. BMJ. 1998;317:329-332

Insulinooporność a

Insulinooporność a

PCOS

PCOS

•

nasilenie sterydogenezy w wyniku

podwyższonego poziomu insuliny

–

poprzez nasilenie działania ACTH

–

poprzez wzrost uwalniania LH z przysadki

•

leczenie zmniejszające insulinooporność

przywraca regularne cykle i płodność

•

defekt receptora insulinowego u 50 %

kobiet

–

nadmierna fosforylacja receptora

insulinowego

Dunaif A, et al. Annu Rev Med. 2001;52:401-
419.

Earnst CL, et al. J Clin Psychiatry.
2002;63(suppl 4):42-55.

PCOS

PCOS

zaburzenia gospodarki

zaburzenia gospodarki

węglowodanowej

węglowodanowej

• Kobiety otyłe

• 31% IGT
• 7.5% DM typu2

• Kobiety z prawidłową

masą ciała

• 10.3% IGT
• 1.5% DM typu2

PCOS a otyłość

PCOS a otyłość

•

nadwaga i otyłość -

50% kobiet z PCOS

•

otyłość o typie androidalnym

–

zwiększony stosunek biodro-talia

•

nasilenie insulinooporności

•

zwiększenie ryzyka chorób metabolicznych

Ernst CL, et al. J Clin Psychiatry. 2002;63(suppl 4):42-55.

PCOS

PCOS

zaburzenia metaboliczne

zaburzenia metaboliczne



 LDL cholesterol



 trójiglicerydy



 HDL cholesterol



 apolipoproteina A1

•

zaburzona fibrynoliza

Lobo RA, et al. Ann Int Med. 2000;132:989-
993.

Hopkinson ZE, et al. BMJ. 1998;317:329-
332.

PCOS

PCOS

obraz jajników w USG

obraz jajników w USG

• powiększenie jajników

– objętość ok. 12.5 cm

3

(norma 4 - 5.7 cm

3

)

• 8 - 10 pęcherzyków o średnicy 2 - 10

mm ułożonych obwodowo w jajnikach

• rozrost komórek podścieliska
• rozrost komórek tekalnych
• pogrubiała (porcelanowa)

błona biaława jajników

PCO

PCO

z

z

miany w jajnikach

miany w jajnikach

•

zmiany w wyglądzie jajników
(policystyczne - wielotorbielkowate
jajniki)

•

17 – 22% wszystkich kobiet

•

regularne cykle miesięczkowe
i prawidłowy poziom androgenów

•

25% kobiet z sonograficznymi cechami PCO

•

PCO  ograniczenie płodności

Ernst CL, et al. J Clin Psychiatry. 2002;63:(suppl 4):42-55.

Genton P, et al. Epilepsia. 2001;42:295-304

Zespół policystycznych

Zespół policystycznych

jajników (

jajników (

PCOS)

PCOS)

Policystyczne jajniki

Policystyczne jajniki

(PCO)

(PCO)

• PCOS

•

zaburzenia metaboliczne

charakteryzujące się:

•

zaburzeniami owulacji

•

hyperandrogenizmem

•

przy wykluczeniu innych endokrynopatii

• PCO

•

obecność licznych torbielek w jajniku

wielkości od 2 do 8 mm

oraz hiperechogenna stroma

•

taki obraz nie musi być patologiczny

Duncan S. Epilepsia. 2001;42(suppl 3):60-65

PCOS

PCOS

cele leczenia

cele leczenia

• likwidacja objawów androgenizacji
• uzyskanie owulacji zakończonej ciążą
• zminimalizowanie ryzyka poronień
• zapobieganie ciąży wielopłodowej
• zmniejszenie ryzyka powstania

zespołu hiperstymulacji jajników

• cytrynian klomifenu (CC)
• ludzkie gonadotropiny

przysadkowe

– hMG
– uFSH
– rec – FSH

• analogi GnRH

PCO

PCO

S

S

leczenie farmakologiczne

leczenie farmakologiczne

Leczenie PCOS

Leczenie PCOS

cytrynian klomifenu

cytrynian klomifenu



owulacja

50-80%



ciąża

40-50%

PCOS

PCOS

leczenie farmakologiczne

leczenie farmakologiczne

• dwuskładnikowa antykoncepcja

hormonalna

• antyandrogeny

– cyproteron
– flutamid

• inhibitory 5- alfa reduktazy

– finasteryd

• analogi GnRH

PCOS

PCOS

leczenie farmakologiczne

leczenie farmakologiczne

• pochodne biguanidu

– metformina

• tiazolidynediony:

– troglitozon
– pioglitazon
– rosyglitazon

• statyny, fibraty

• laparoskopia

elektrokauteryzacja jajników

– laserowe niszczenie torebki jajników

• laparotomia

klinowa resekcja jajników

PCO

PCO

S

S

leczenie chirurgiczne

leczenie chirurgiczne