WYKŁAD 1
ZAPALENIE – miejscowa i ogólnoustrojowa reakcja na ponadprogowe bodźce : uraz
termiczny, mechaniczny, chemiczny.
Gdy odpowiedź organizmu na bodziec jest zbyt duża – patologia
Ból - 1-szy sygnał rozpoczynającego zapalenia
OGÓLNY SCHEMAT REAKCJI
Czynnik indukujący (uraz, ukąszenie, zabieg operacyjny)
Aktywacja czynnika kontaktu
(Hagemana)
fibrynoliza uczynnienie układu
kininogenaz
krzepnięcie krwi
(enzymy uwalniające kininy)
KININY – krótkołańcuchowe peptydy 9-11 aminokwasów
Bradykinina ,
Rozkładają ją kininazy, na receptor kininowy działają
Aby zmniejszyć odpowiedź organizmu na działanie kinin org. uwalniają PRESTYNY
KININY
KININOGEN
(10 sek.po urazie) Kinina : bradykininy, kolidyna hydroliza
kinazy
Receptor kininowy - pobudzenie
syntetaza NO = NO
cykloksygenaza – prostaglandyny COX = PG
fosfolipaza A - leuktrieny
Komórki odczynu zapalnego
neutrofile >komórki dendrytyczne (też w krwi obwodowej)
monocyty, makrofagi > limfocyty > komórki śródbłonka
Rozszerzenie naczyń , komórki śródbłonka naczyń – rozsuwają się
Komórki nacieku zapalnego przekraczają granicę ściany naczyń - CHEMOTAKSJA
DODATNIA
URAZ, TOKSYNY, PROTEAZY
Ból – substancja P (ból pojawia się po 1 sek.)
(generowana w zakończeniach nn. czuciowych)
CZYNNIKI KONTAKTU , KRZEPNIĘCIE KRWI , DOPEŁNIACZ
PREKALIKREINA TROMBINA C'1
PLAZMINA C
'
1 inhibitor
α
2
inhibitor
KALIKREINA C3a
C5a
anafilatoksyny
CZYNNIKI KONTAKTU , KRZEPNIĘCIE KRWI , DOPEŁNIACZ
PREKALIKREINA TROMBINA C'1
PLAZMINA C
'
1 inhibitor
α
2
inhibitor
KALIKREINA C3a C5a
anafilatoksyny
TNF
uwalnianie
KININOGEN FIBRYNA LTB4
histaminy
PAF4
i innych
Il –1, Il-6, Il-8
mediatorów
KININY – ból FD P
(bradykinina, kolidyna) (prod. degradacji fibryny)
SUBST. P
NO ZAPALENIE OSTRE
UOGÓLNIONE ZAPALENIE - wstrząs
MEDIATORY PEPTYDOWE WCZESNYCH FAZ ZAPALENIA OSTREGO
Uszkodzenie tkanek Krzepnięcie krwi i
(antygeny , superant.,toksyny, dopełniacz) fibrynoliza
Prekalikreina aktywatory plazminogenu
trombina
Kalikreina plazmina
inhibitory proteazy
fibryna
Kininogen neutrofil
TNF
katecholoaminy
Kininy Il-1
Il-12
ZAPALENIE OSTRE – reakcje naczyniowe, komórkowe, immunologiczne (wzrasta ekspresja
receptorów na pow. kom.)
Czynnik Hagemana
Proteazy egzogenne (jady np. żmij ameryk.)
Proteazy endogenne np.. Prekaikreina kalikreina + kininogen
KININY
naczynia krwionośne kom. śródbłonka receptory nocyceptywne
lmfocyt B
synteza NO
NO synteza cytokin zapalnych
proliferacja
tPA subst.P
(akt. plaz minogenu)
BÓL
synteza Ig
rozszerzenie naczyń opiaty endogenne
wzrost przepuszczalności (działanie p-zapalne)
HAMOWANIE
ZAPALENIE
Bakterie są zabijane przez defensyny i RFT
Jad żmji afrykańskiej – nasila czynn. uwalniający kininy
Jad – esteroproteazy (odpowiada za uwalnianie kinin)
KININY – działają przez receptory neutrofili i komórek dendrytycznych (komórki APC)
Jądrowe czynn. transkrypt – geny dla wszystkich cytokin zapalnych
NF – κ B
pobudzone są przez polisacharydy bakteryjne (wywołują przewlekłe zapalenie) i LPS
Receptory TLR – ich pobudzenie powoduje produkcję mediatorów wtórnych i cytokin zapalnych i
leukotr.
t ½ cytokin = godz., dni
t ½ leukotrienów = dni
Ostre zapalenie przechodzi w przewlekłe
Receptory komórek T reg (CD4 + CD25+)
(cytokiny i kininy kontrolują rozwój i dojrzewanie tych komórek)
KININY (T1/2 = 40s)
LPS NF-K β - jądrowe czynniki transkrypcyjne cytokin
zapalnych
APC dojrzewanie LTR4
. . . LTR-Fal-leuk.-receptor
LPS Il-12, Il-18
Treg (CD4,CD25) cytokiny zapalne
INF -ץ Th0
Th1 Th 2
POWSTAWANIE W NEUTROFILACH I REGULACYJNE WŁAŚCIWOŚCI AKTYWNYCH
FORM TLENU
(RFT)
Stymulacja LPS, wirusy, mitogeny, cytokiny zapalne, kininy
H
2
O
2
NF-K ß
MPO+H
2
O+Cl TNF-α
= HOCl NF-K ß Il-1
H
2
O
MPO+H O =KWAS PODCHLORYNOWY
HOCl+LDL=OCl – LDL stymulacja PMNL
Chloramina tauryny hamowanie generacji mediatorów zapalenia
NF-kB
neutrofile TNF - alfa
makrofagi H
2
O
2
uruchomienie promotorów
(produkcja reaktywnych form tlenu) geny kodujące cytokiny
utlenienie gr. SH
RFT (obniżenie antyoksydacji)
Utlenienie gr. SH protez (inaktywacja)
Przetrwanie epitopów antygenów autoimunnizacja
Wykład 5
Kryterium podziału białkomoczu ze względu na mechanizm
czynnościowy patologiczny
(przejściowy) (stały)
w nerkach nie doszło do zmian nie odwracalnych zmiany
pierwotne w nerkach
zmiany anatomopatomorfologiczne odwracalne lub
nie jest
odwracalny
PRZYCZYNY BIALKOMOCZU CZYNNOŚCIOWEGO
Gorączka BIAŁKOMOCZ:
Intensywne ćwiczenia fizyczne
*mikroalbuminuria 30-300mg
Działanie bardzo wysokiej lub niskiej (zimnej) temepratury * łagodny
białkomocz
Białkomocz ortostatyczny * umiarkowany
białkomocz
Ciężki stress ( b. rzadko) * > 3,5 mg
masywny białkomocz
(przyczyna
zespołu nerczycowego)
Nie wyjaśniono przyczyn powstałego białkomoczu
BIAŁKOMOCZ PATOLOGICZNY
> Białkomocz przedkłębkowy (wzrasta stężęnie białek w osoczu)
Białkomocz kłębkowy (uszkodzenie kłębuszków)
> Uszkodzenie kanalików – białkomocz kanalikowy
BIAŁKOMOCZ PRZEDKŁĘBUSZKOWY
zwiększone wytwarzanie białek o niskiej masie cząsteczkowej
Szpiczak mnogi Benca – Jonesa (lekkie łańcuchy Ig)
Zespół zmiażdżenia – mioglobina
Masywna hemoliza – hemoglobina
MECHANICZNE USZKODZENIE KŁĘBUSZKÓW
Choroba immunologiczna np. choroba posurowicza - duża ilość kompleksów
immunologicznych , które odkładają się w
naczyniach włosowatych kłębuszków prowadzi do aktywacji uk. dopełniacza
> Niektóre osoby wytwarzają antygeny , znajdujące się w kłębuszku
warunki sprzyjają wytworzeniu ??????
tylko filtracja w kłębuszku – krew zagęszczona i p-ciała osadzają się na błonie filtracyjnej
glomerulopatie pierwotne
> Glomerulopatie wtórne
* nadciśnienie (wzrost RR w naczyniach kłębuszka, powoduje zaburzenie przepływu i
uszkodzenie śródbłonka – r.???
zapalne
* cukrzyca (odkładają się białka glikozylowane)
Białkomocz kłębuszkowy – o najwyższym natężeniu
jeżeli utrata białka > 2g./dobę
z dużym prawdopodobieństwem białkomocz kłębuszkowy
•Selektywny
- tracone białka o niskiej m. cząsteczkowej – głównie albuminy
•Nieselektywne
- wszystkie białka osocza (albuminy, α – globuliny,γ-globuliny apolipoproteiny)
BIAŁKOMOCZ KANALIKOWY
(zwykle < 2g. /24h)
zatrucie metalami ciężkimi
nadciśnienie, NSLP, antybiotyk
uszkodzenie cewek i miąższu nerek
upośledzenie resorpcji kanalikowej
przefiltrowanych białek
BIAŁKOMOCZ
NSLP – niesteroidowe
ZESPÓŁ NERCZYCOWY
Masywny białkomocz (>3,5g./24h)
Hipoproteinemia (stężenie albumin w osoczu < 3g/dl , norma 8,
i dysproteinemia (odwrotny stosunek stężenia albuminy/globuliny w osoczu)
białkomocz selektywny –stężenie globuliny>albuminy
Uogólnione obrzęki
Hiperlipidemia i lipiduria
PATOGENEZA OBRZĘKÓW
-mechanizm występujący u ok.. 30% chorych
białkomocz
hipoalbuminemia
spadek ciśnienia osmotycznego osocza
wzrost filtracji w naczyniach włosowatych
obrzęki
spadek objętości krwi
wydzielanie wazopresyny i aldosteronu
zatrzymanie NaCl i H
2
O
w ustroju
-mechanizm występujacy u 70 % chorych
Zapalenie kłębuszków
mechanizm nieznany wzrasta wydzielanie
cytokin prozapalnych
spada wrażliwość na ANP
nadmierne pierwotne wzrasta
przepuszczalność ścian naczyń
zatrzymywanie NaCl i H
2
O
(nie chodzi o wydzielanie
wazopresyny i )
wzrasta objętość krwi
wzrasta RR tętnicze
nasilenie filtracji w naczyniach włosowatych
OBRZĘKI
Ciśnienie normalne lub podwyższone
PATOGENEZA HIPERLIPIDEMII W ZN
BIAŁKOMOCZ
strata z moczem hipoproteinemia
aktywacja lipazy lipoproteinowej ????
wzrost syntezy
białek w wątrobie
(w tym
lipoprotein)
spadek aktywacji lipazy lipoproteinowej
dyslipidemia
Zmniejszony katabolizm lipoprotein wzrost LDL, VLDL,
spadek HDL
hipercholesterolemia
lipiduria
miażdżyca
INNE KONSEKWENCJE BIAŁKOMOCZU W ZN
BIAŁKOMOCZ
hipoproteinemia utrata
antykoagulantów z moczem
wyrównawczy wzrost syntezy białek
w tym fibrynogenu
DIC
zakrzepy
INNE KOSEKWENCJE
Białkomocz utrata Ig podatności na zakażenia
Utrata Ig z moczem wzrost podatności na zakażenia
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK ONN
-szybko narastające zaburzenie , najczęściej odwracalne , upośledzające podstawowe funkcje
nerek , któremu towarzyszy spadek szybkości filtracji kłębuszków i zatrzymanie zbędnych
metabolitów
-jest zespołem, nie chorobą
TYPY OSTREJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK (ONN) I NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY
-PRZEDNERKOWA – zmiany czynnościowe,odwracalne
upośledzenie perfuzji nerek spowoduje wstrząs lub odwodnienie
spadek RR tętniczego
-NERKOWA – nieodwracalne zmiany, martwica, 50% zgonów
1) przedłużone niedokrwienie nerek prowadzi do martwicy i zmian nieodwracalnych
2) nefrotoksyczne subst. - metale ciężkie , rozpuszczalniki org. (CCl
4
, glikol etylenowy),
niektóre antybiotyki, kontrasty radiologiczne
mioglobinuria, hemoglobinuria (endotoksyny)
Ostra niewydolność przednerkowa jest zwykle odwracalna !!!
PONERKOWA
-zamknięcie obu moczowodów
np.kamienie nerkowe ,
ucisk przerośniętej prostaty uniemożliwia oddanie moczu,
wypadki komunikacyjne - brak odpływu moczu ,
nawykowe zatrzymanie moczu
OLIGURIA W ONN
- oliguria – skąpomocz (wydalanie moczu < 400ml/dobę)
- anuria – bezmocz (wydalanie moczu <50ml/dobę)
Skąpomocz występuje u ok.. 2/3 przypadków ONN
PATOGENEZA SKĄPOMOCZU W NIEWYDOLNOŚCI PRZEDNERKOWEJ
RR tętniczego / hipowolemia
Pobudzenie mechanizmów kompetencyjnych
napięcia ukł. wsp., RAA, ADH
skurcz naczyń nerkowych
wzrost reabsorpcji Na
+
i H
2
O
Nerki reagują
normalnie GFR nasilone zagęszczaniemoczu
na patologię
objętości przesączu
SKĄPOMOCZ
(niskie stężenie Na
+
, wysoka osmolalność)
PATOGENEZA SKĄPOMOCZU W NERKOWEJ ONN
Mechanizm skąpomoczu
I naczyniowe II
kanalikowe
I NACZYNIOWE
najczęściej w przedłużonym niedokrwieniu
?????? w nefrotoks.
NIEDOKRWIENIE
produkcji czynników zwężających naczynia produkcja czynników
rozszerzających naczynia
renina – angiotensyna (prostaglandyny, NO)
endotelina
najsilniej zwęża
Zwiększona wrażliwość naczyń na czynniki obkurczające
Upośledzenie autoregulacji
GFR białkomocz ??? Czy skąpomocz ????
ZABURZENIA POCHODZENIA KANALIKOWEGO
komórki uszkodzonych cewek kanalików
resorpcji Na
+
w kanaliku bliższym oddzielenie się komórek od błony
podst.
(najbardziej pracowita część nefronu 70% soli i H
2
O (przemieszczają się i zanikają
resorbcji ???, b. adhezyjne)
też więcej nefrotoks.)
tworzenie wałeczków
zwiększenie przepuszczalności
ilość Na
+
w okolicy plamki gęstej zatkanie kanalików
przeciek płynu do miąższu
miejscowy Ag ??? II RR wewnątrz kanalików
niewielkie ilości
(nie ustrojowo w płucach)
skurcz tętniczek doprowadzających
GFR oliguria
PRZEBIEG KLINICZNY ONN
1.
Faza wstępna (kilka godzin)
2.
Faza skąpomoczu do 10 dni
- objawy skąpomoczu/ bezmoczu i hipostenuria
(brak zdolności zagęszczania moczu)
hiperkalemia i ostra kwasica metaboliczna
m. sercowy upośledzenie funkcji tkanek
- Przy nieprawidłowym leczeniu
możliwe ryzyko przewodnienia , obrzęki , zaburzenia elektrolitowe
( hiponatremia)
PATOGENEZA NIEWYDOLNOŚCI PONERKOWEJ
całkowite zamknięcie dróg moczowych
RR hydrostatyczne
nad miejscem zamknięcia
perfuzji nerek RR wewnątrz cewek (brak filtracji)
martwica nefronów GFR oligowolemia czy
oliguria ????
PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK = PNN
-powolne upośledzenie czynności nerek spowodowane stopniowym liczby czynnych nefronów i
?????????
-PNN może rozwijać się latami bez widocznych objawów klinicznych
- objawy kliniczne występują, gdy liczba czynnych nefronów poniżej 25 – 30 %
GFR
(125 ml/min u osób zdrowych vs < 30 ml/min w PNN
MOCZNICA
-gdy czynność nerek niemal całkiem zaniknie z GFR < 5-10ml/min chorzy muszą być
dializowani okres schyłkowy
PNN
ZABURZENIA GOSPODARKI Ca
2+
- P
zmniejszona liczba czynnych nefronów
GFR
syntezy vit. D
3
zatrzymanie jonów P
wchłaniania w jelicie Ca
2+
hiperfosfatemia
tworzenie nierozpuszczalnych kompleksów Ca –
P
hipokalemia
złogi Ca – P w tkankach miękkich i stawach
przerost przytarczyc (serce płuca)
i wydzielania PTH zwapnienie ……………………
wtórna nadczynność przytarczyc
PTH – najgorsza z toksyn przytarczyc
w
dużych ilościach
Kwasica metaboliczna nadmiar PTH niedobór vit. D
3
i oporność na vit. D
3
rozkład. hydroksyapatytu rozkład. nieprawidłowa
mineralizacja kości
w kościach w celu kompensacji hydroksyapatytu
kwasicy
utrata Ca
2+
w kości
zab. struktura kości
osteodystrofia kości
liczba nefronów
upośledzenie amonogenezy
nadmiar PTH
zatrzymanie K
+
wydalania H
+
wydzielania
HCO
3
stężenia H
+
we krwi
KWASICA METABOLICZNA
kompensacja hiperwentylacyjna
HIPERKALEMIA
CZYNNOŚĆ UKŁADU POKARMOWEGO W PNN
nieznane czynniki (toksyna mocznicowa)
wrzody żołądka i dwunastnicy
upośledzenie trawienia i wchłaniania krwawienie
wyniszczenie
Toksyny mocznicowe (NH
3
) upośledzenie degradacji k.
anorektycznych (np.. CCh)
cholecystoinemia (??????)
Pobudzenia ośrodka wymiotnego zaburzona funkcja ośrodka
pokarmowego
Uporczywe wymioty ANOREKSJA
niedobór witamin i innych składników odżywczych
osłabienie i męczenie
NIEDOKRWISTOŚĆ
-upośledzenie produkcji EPO w nerkach
-niedobór witamin i Fe
2+
-skrócony czas życia krwinek (hemoliza)
z pow. dział toksyn i wytwarzania krwinek w szpiku
-częste pobieranie krwi
-hemodidializa (uszkodzenie krwinek w dializatorach)
ZABURZENIA SERCOWO - NACZYNIOWE
aktywności układu renina –angiotensyna hiperwolemia (retencja
płynów wskutek GFR)
wskutek niedokrwienia
nerek
NADCIŚNIENIE
NIEWYDOLNOŚĆ MIĘŚNIA SERCOWEGO
ZABURZENIA ENDOKRYNNE W PNN
-niedoczynność tarczycy (toksyny mocznicowe) T
3
i T
4
- testosteronu u mężczyzn libido i bezpłodność
- estrogenów i nieprawidłowy cykl menstruacyjny u kobiet wtórny brak miesiączki
- hiperprolaktynemia
PRL
+
kalcitriol + pobudza
wydzielanie
(wit. D
3
) kalcytriol prolaktyna
+
+
-
Toksyny mocznicowe nadmiar PTH
oporność tkanek na działanie insuliny
wykorzystania glukozy
hiperglikemia hiperinsulinemia
ENCEFALOPATIA MOCZNICOWA
nadmiar PTH nieprawidłowy poziom
przekaźników nerwowych
z powodu zatrucia
toksynami
zawartości Ca
2+
w korze mózgu
jony Ca
2+
aktywności ENCEFALOPATIA
MOCZNICOWA
enzymów komórkowych metabolizmu
stężęnia RFT
leczenie preparatami
Al.
3+
, aby spadła
hiperfosfatemia
wysokie stężenie mocznika
w płynie mózgowo-rdzeniowym
odwodnienie komórek mózgu
KAMICA NERKOWA
-miedniczki
-kielichy
WAPNICA - odkładanie złogów Ca
2+
w miąższu nerek
Kryształy w ……………… części pętli Henlego
Zalążki kamieni
PATOGENEZA
zbyt mała ilość
przyjmowanych płynów zbyt kwaśny lub zasadowy
odczyn moczu
znaczne zagęszczenie moczu obecność czynników
pobudzających krystalizację
(martwe komórki nabł.
zakażenie dróg i krystalizacja bakterii
przesycony roztwór subst. powstanie nierozpuszczalnych kryształów
obecnych w moczu
tworzenie kamieni nerek niedobór
czynników inhibit. krystalizację
(cytryniany łączą
się z Ca
2+
(rozpuszczalny
związek)
Mg
2+
łączy się ze szczawianami –
rozpuszczalny zw. łatwo wydalany
WYKŁAD 6
Żółć - skład
Należy coś tu uzupełnić…………………………………………..
głównie z soli kwasów żółciowych, barwników żółciowych
H
2
O - 97% wydzielanie 0,5ml/dobę
sole kwasów żółciowych
barwniki żółciowe
KWASY ŻÓŁCIOWE
Jako sole potasowe lub sodowe kwasu cholowego lub chenodeoksycholowego z tauryną i glicyną
kwas cholowy 50%
kwas chenodeoksycholowy 15%
kwas deoksycholowy wtórne kwasy żółciowe, tworzone w jelicie grubym
kwas litocholowy (działanie drobnoustrojów)
KWASY ŻÓŁCIOWE
Sole kwasów żółciowych redukują napięcie powierzchniowe , są odpowiedzialne za emulgację
tłuszczów.
Tworzą micelle , transportujące lipidy do kosmków jelitowych.
Sole kwasów żółciowych w 90-95% są resorbowane z jelita cienkiego. Następnie transportowane z
powrotem do wątroby przez żyłę wrotną, a następnie ponownie wydalone w żółci (krążenie
jelitowo-wątrobowe).
Szybkość syntezy = 0,2 – 0,4g/dobę , całkowita pula =3,5
Wielokrotnie recyrkuluje drogą krążenia jelitowo-wątrobowego (6-8x / dobę).
KAMICA ŻÓŁCIOWA
Przyczyny : zaburzenia w składzie żółci , prowadzące do wytrącania składników i tworzenia
złogów.
Miejsce odkładania kamieni:
-pęcherzyk żółciowy
-przewody wewnątrz- i zewnątrzwątrobowe
KAMICA ŻÓŁCIOWA
barwnikowa cholesterolowa
KAMICA BARWNIKOWA
Przyczyny:
-hydrolizy bilirubiny związanej pod wpływem ; β -glukoronidazy
Aktywność tego enzymu wzrasta:
•w zakażeniach dróg żółciowych na tle infekcyjnym
•proces złuszczania nabłonka dróg żółciowych i pęcherzyka
nadmiar wolnej bilirubiny , ale nierozpuszczalnej w wodzie prowadzi do wytrącania złogów.
Tworzenie kamieni barwnikowych sprzyja nadmierna hemoliza erytrocytów i marskość wątroby.
KAMICA CHOLESTEROLOWA
P. zaburzenie równowagi między 3 podstawowymi składnikami żółci : kwasów żółciowych,
cholesterolu i lecytyny.
W warunkach prawidłowych 1: 1 : 1. ilości cholesterolu wytrącanie i powstanie
kamicy
PRZEMIANA HEMOGLOBINY DO BILIRUBINY W USŚ
cholerubina biliwerdyna bilirubina + albumina
do wątroby
Hemoglobina bilirubina
O
2
2H
CO
2
biliwerdyna
globina
PRZEMIANA BILIRUBINY
Bilirubina z rozpadem erytrocytów bilirubina z cytochromową
mioglobiną
80 – 90 % 16 – 20 %
bilirubina uwolniona z USŚ
Bilirubina (UCB) unconiugated bilirubin połączona z albuminami osocza (wolna, pośrednia,
przedwątrobowa
transport do wnętrza hepatocytów i związana z białkami nośnikowymi γ (?) i z
wiązanie z kwasem glukuronowym
bilirubina związana CB (pozawątrobowa, związana, bezpośrednia)
CB
Wydz. do światła jelit wchłanianie bilirubiny
Redukowanie przez enzymy bakteryjne CB + 4 CD (?)
Tworzenie labilnych bezbarwnych urobilinogenów
O
2
Utlenienie do stabilnej urobiliny
Częściowe wchłanianie wydalanie
zwrotne w dwunastnicy (+++) * urobilinogenu w
moczu
i w jelicie cienkim (+) * sterkobiliny w kale
PRZEMIANA BILIRUBINY
HEMOGLOBINA CHOLEGLOBINA BILIWERDYNA BILIRUBINA
diglukuronian bilirubiny
monoglukuronian bilirubiny
mezobilirubina
Bezbarwny UROBILINOGEN UROBILINOGEN IX STERKOBILINOGEN
Barwna UROBILINA UROBILINA IX STERKOBILINA
MEZOBILIROIDYNA (w kale jako produkt przemiany
urobilin.)
PRZEMIANA BARWNIKÓW ŻÓŁCIOWYCH W JELICIE
Bilirubina ŻÓŁĆ
4H
Mezobilirubina JELITO
4H prod. pod wpływem
Mezobilirubinogen enzymów flory bakteryjnej
4H
Sterkobilinogen = Urobilinogen
2H kał mocz 2H
Sterkobilina urobilina
METABOLIZM BILIRUBINY W KOMÓRKACH WĄTROBY
KREW + UDP GA glukuronidy (75 %)
ŻÓŁĆ
+ kwas siarkowy siarczany (15 %)
wolna + adenozynoMetionina poch. N-metylowe
bilirubina sprzężona
bilirubina
+ glicyna gliko- i tauropochodne 10 %
+ tauryna
ODCZYN VAN DER BERGHA
W warunkach prawidłowych w osoczu znajduje się tylko wolna nie sprzężona bilirubina. Powstaje
ona poza wątrobą.
W wątrobie wytwarzane są sprzężone poł. bilirubiny, które nie przechodzą do krwi, zostają
całkowicie wydalone do żółci.
Prow. prze……… bilirubiny - uwarunkowuje sprawną ekstrakcję z krwiobiegu, wydajnym
metabolizmem oraz nie zaburza wydzielania do kanalików żółciowych.
Niepełna ekstrakcja lub upośledzona sprzyja (?) wzrostowi wolnej bilirubiny w osoczu.
Zaburzenia ekstrakcji wolnej bilirubiny wolnej bilirubiny
Zaburzenia wydzielania żółci pojawia się sprzężona bilirubina
Reakcje zachodzące w środowisku wodnym:
-
tylko rozpuszczalne w wodzie , sprzężone pochodne bilirubiny reagują z dwufazowym
kwasem sulfaminowym, dając czerwono-fioletowe zabarwienie – ODCZYN
BEZPOŚREDNI
-
wolna bilirubina , nie sprzężona z ………….. daje dodatni odczyn po dodaniu do środowiska
………… rozbicie poł. i wytworzenie r. barwnej - ODCZYN POŚREDNI.
Normalna surowica – tylko odczyn pośredni (bilirubina wolna)
ZABURZENIA METABOLIZMU BILIRUBINY
1)
NIEZWIĄZANEJ
- nadmierna synteza bilirubiny na skutek żółtaczki hemolitycznej
w warunkach prawidłowych 6 g Hb, 1 g Hb 15 (?) mg bilirubiny
T ½ bilirubiny we krwi = 90 min.
przyczyny : niedokrwistość i talasemie
zaburzenia metabolizmu erytrocytów
czynniki zewnątrzpochodne (endotoksyny, drobnoustroje)
-zaburzenia transportu we krwi bilirubiny połączonej z albuminami
Przekroczenie zdolności wiązania przez albuminy (nadmiar bilirubiny lub wiązanie
kompetycyjne albo przez leki np.
salicylany
-zaburzenie wychwytu bilirubiny przez hepatocyty
P. słabsze wiązanie bilirubiny przez kwas glukuronowy lub zmniejszenie ilości białek x, y i z
- w głodzie, przy dużych
wysiłkach fizycznych dochodzi do zaburzeń funkcji wątroby
zespół Gilberta (genet.) – wrodzony brak ligandów x, z.
słabsze wiązanie z kwasem glukuronowym
-zaburzenia procesu wiązania bilirubiny w mikrosomach hepatocytów
zespół Criglera- Najjara
rodzinna żółtaczka hemolityczna noworodków
brak akt. urydyloglukuronylotransferazy w hepatocytach (czego to
dotyczy????????????)
po urodzeniu dziecka – żółtaczka do 30 – 50, 50mg% (??????????????)
zaburzenie sprzęgania wolnej bilirubiny we krwi stężonej bilirubiny 15 –30 , 50 mg%
wątroba ulega powiększeniu, zawartość barwników żółciowych b.niska, brak w ……………………
Brak leczenia lub spóźniona interwencja żółtaczka jądrowa z ciężkimi zaburzeniami
neurologicznymi (atetoza)
•ZWIĄZANEJ
- zaburzenia wydzielania bilirubiny do światła kanalika żółciowego (uszkodzenie hepatocytów
wzapaleniu wątroby
przez alk. CCl
4
, leki).
- zaburzenie wewnątrzwątrobowego transportu żółci wewnątrz kanalików zastój w
kanaliku (stany patologiczne rozszerzania kanalików).
-Zaburzenia zewnątrzwątrobowego transportu żółci przez drogi żółciowe (pierwotna marskość
wątroby) zastój z powodu
raka trzustki (przyczyna poza wątrobowa).
NASTĘPSTWA ZASTOJU ŻÓŁCI
Uszkodzenie miąższu wątroby
CHOLESTASIS
Zmiany zapalne przewodów żółciowych
żółtaczka nagromadzenie bilirubiny nagromadzenie
kwasów żółciowych
NAGROMADZENIE KWASÓW ŻÓŁCIOWYCH
brak hamowania hamowanie powstania krew i tk. brak
kwasów żółciowych
srzez kwasy żółciowe w wątrobie przemiany w treści
jelita
syntezy cholesterolu cholesterolu do kwasów
w jelicie żółciowych stolce
tłuszczowe
HIPERCHOLESTEROLEMIA świąd
ŻÓŁTACZKA (ICTERUS)
żółtaczka hemolityczna nie
pochodzenia żółtaczka miąższowa (toksyczna,infekcyjna) zastoinowa
wątrobowego żółtaczka zastoinowa
Nadmiar barwników żółciowych we krwi powyżej 0,8 mg % - hiperbilirubinemia i zabarwienie
skóry błony śluzowej i spojówek na kolor blado-żółty – żółtaczka
ŻÓŁTACZKA HEMOLITYCZNA
1.
Genetyczna nieprawidłowość wewnątrzkrwinkowa
nieprawidłowa budowa błony erytrocytów , nieprawidłowe enzymat. w krwince czerwonej,
hemoglobinopatie, zaburzenia przemiany porfiryn
2.
Nieprawidłowości pozakrwinkowe (uszkodzenie błony erytrocytów działaniem pasożytów,
bakterii, czynników chemicznych np. Pb poch. Sulfonamidów (?????), proc. ……..(????)
3.
stężenia bilirubiny wolnej
ŻÓŁTACZKA MIĄŻSZOWA
Uszkodzenie wątroby pod wpływem
- rozwiniętych toksyn
- ostre i przewlekłe choroby wątroby ( zapalenie HCV, HBV, HAV),
marskość, (alk. , barwnik., zastoinowa)
zapalenie dróg żółciowych
- toksyny bakteryjne (paciorkowce,gronkowce,Salmonella,leptospiry)
stężenia bilirubiny wolnej i związanej
ŻÓŁTACZKA ZASTOINOWA
Następstwo blokady przewodu żółciowego wątrobowego lub przewodu żółciowego wspólnego
przez :
- kamień żółciowy, pasożyty
- ucisk przez guz np.. trzustki
- wrodzona niedrożność (postać śmiertelna żółtaczki noworodków)
Braku urobilinogenu w kale, urobiliny w moczu, wzrost stężenia bilirubiny związanej
NADCIŚNIENIE WROTNE
Ciśnienie w żyle wrotnej w spoczynku wynosi 5 – 12 mmHg
Wzrost ciśnienia występuje w przypadku:
- napadów kaszlu
- stanów emocji
- stanów zapalnych miąższu wątroby
- marskości wątroby
Do nadciśnienia wrotnego mogą prowadzić :
- niewydolność prawej komory
- obniżenie ciśnienia onkotycznego
- zatrzymanie w ustroju wody i Na
+
- choroby otrzewnej przebiegające z wysiękiem
Ograniczenie przepływu krwi przez marską wątrobę:
kompensacyjny przepływ krwi przez układ tętniczy
krążenie oboczne z ominięciem wątroby
żylaki przełyku (najgroźniejsze powikłanie)
powiększenie śledziony
Następstwem nadciśnienia jest wodobrzusze – płyn w jamie otrzewnej
W marskiej wątrobie utrudniony jest odpływ limfy z wątroby . Prawidłowo tworzy się 2 – 3 l /
dobę. W marskości 12 l / dobę.
Wzrost ciśnienia w naczyniach limfatycznych (rozszerzenie) – przesącz do jamy otrzewnej.
•W przypadku zmniejszenia czynności wydzielniczej wątroby dochodzi do zmniejszenia syntezy
albumin
do ok.. 3 g / 100ml / 100 ml osocza ( prawidłowo- 4,5 – 5,5 / 100 ml) i innych białek , co prowadzi
do wodobrzusza.
•Zapobiegawczo występuje degradacja aldosteronu hiperaldosteronizm (ograniczenie
ukrwienia nerek), + układ RAA
* Hipowolemia – PC (+) wydzielanie wazopresyny , uwalnianie ANP.
NIEWYDOLNOŚĆ WĄTROBY :
-niedomoga czynności
-coma hepaticum
Przyczyny :
-nagłe zapalenie wirusowe – krwotok wewnętrzny – leki moczopędne
-zatrucie egzogenne – sole amon. - niedobór K
+
•Nadmiar nagromadzonego NH
3
do mózgu
Skutki:
-zużycia O
2
i glukozy przez mózg
-alkaloza hiperwentylacja
-hipokalemia
-NH
3
łatwiej przedostaje się do komórek i zatruwa organizm
- we krwi FFA
- glukozy, asp. i Na
+
- NH
3
, α- ketoglukuranu, trp., merkaptanów
zaburzenia pracy neutrotransmiterów
zaburzenie świadomości
coma
Marskość wątroby
Nadciśnienie wrotne krążenie oboczne zaburzenie
metabolizmu
i mech.
detox NH
3
Krążenie oboczne
przeciek NH
3
zaburzenie pośrednie
do krążenia op.(???)
przemiany materii
NH
3
substancje toksyczne
ENCEFALOPATIA
WYKŁAD 2
GENOMIKA, A PROTEOMIKA
Stan komórki jest wypadkową procesów metabolicznych w niej zachodzących
•Geny funkcjonują w sieci wzajemnych zależności
•Aktywacja genu w komórce jest równoważna z syntezą mRNA, na matrycy którego powstaje
białko
•Wykrycie mRNA jest dowodem ekspresji genu , a liczba kopii mRNA jest zmianą (???) ekspresji
genu
•Ekspresja genu zmienia się w odpowiedzi na sygnał wewnętrzny i zewnętrzny
•Tradycyjna biol.molekul. zakłada badanie jednego genu , co uniemożliwia uzyskanie obrazu
całościowego
genomika gen
transkrypton
proteomika proteom degradom
interaktom
fenom
HUGO –HUMAN GENOME Org.
HUPO – HUMAN PRAKOME Org.
Dotychczasowe badanie ekspresji genów:
-analiza western – blotting
-Q – PCR (Tag – Men
-Differential Display
-Analiza dot. Blot
Wszystkie metody oparte są na hybrydyzacji badanego mRNA z sondą o znanej sekwencji – SAGE
(sekwencyjna analiza ekspresji genów)
p53 - strażnik genomu (w 17p13.1)
Wzrost poziomu w miarę starzenia komórki zatrzymanie cyklu komórkowego
Zatrzymanie tego efektu przez allogenne białka wirusowe:
*antygen + wirusowe Sr40
*białko E1A adenowirusa
*b.E6,E7 brodawczaka ludzkiego
Biologicznie czynny – w postaci ufosforyzowanego homotetrameru zachowuje się jak czynnik
transkrypcyjny dla genów białek naprawczych.
Cykl pod kontrolą MPF z ………… B
- wysoki poz. MPF:
* kondensacja chrom.
* uszkodzenie otoczki jądrowej
* tworzenie …………
-niski poz. MPF:
* segregacja chrom.
* odtwarzanie otoczki
* replikacja DNA
Geny mutatorowe – odpowiedzialne za naprawę zmian w całym genomie
sys. napr. bł. spar. zasad
MSH2 MLH1
PMS1 PMS2
www.nebc.nlm.nin.gov /Omim
CYKL KOMÓRKOWY
Fosforylacja białek fazy S synteza DNA
* kinazy zależne od cyklu komórkowego CDK wiążą się z cyklinami
* akt. kompleksu cyklina CDK przez CAK lub przez kinazy białkowe typu …… -1 / mek 1
* akt. CAK przez cyklinę H
* enzymy INK umożliwiają fosforylację kompleksu
cyklina / CDK lub prowadzące do dysocjacji kompleksu
APOPTOZA
-w przebiegu prawidłowego rozwoju
-w prawidłowym obrocie kom.
-w atrofii indukowanej cytokinami np.. TNF
-w wirusowej indukcji procesu np.. w AIDS
-w niektórych chorobach neurodegeneracyjnych
* jony Ca
2+
indukują apoptozę (endonukleazy, tkankowa transglutaminaza )
* jony Zn
2+
są inhibitorem apoptozy
Jakie znaczenie dla reg. apoptozy mają jony Ca
2+
?!!!!!!
Apoptoza:
- kondensacja chromatyny
- rozpad jądra
Nowotwór to:
-niekontrolowany rozplem ( namnażanie, proliferacja) pop. kom.
-komórki wyłamują się z procesu kontroli jej podziałów , lokalizacji
Protoonkogeny:
- prawidłowe elementy genomu człowieka biorące udział w procesach rozwojowych
przebiegających fizjologicznie np..
* C-SRC
* c-erbB
* c - un
*c – ras
Onkogeny:
-wybrane mechanizmy : mutacja punktowa i akt. przez łączenie strukturalne , amplifikacja genów,
insercje, kontrola bardziej akt. Promotora
!!! - chłoniak Burkitta, - chrom. Philadelfia ljakubowski @ retsat1.com.pl
WYKŁAD 3
Układ krążęnia
Maksymalnie serce pompuje 20 l / min.
o 6 l pojemności minutowej jeżeli o 1 / min
Jeżeli parametry niewydolność serca
Mechanizmy kompensacyjne:
Tolerancja wysiłku – wskaźnik sprawności układu krążenia.
Zaburzenia w mikrokrążeniu ,mniejsza podaż krwi do tkanek, ran wstrząs
1. Niewydolność serca
Warunki prawidłowej czynności serca:
- sprawny układ el. odpowiadający na skurcz i rozkurcz
- prawidłowy metabolizm serca
- prawidłowa budowa anatomiczna
Przyczyny niewydolności:
- wewnątrzsercowe
- zewnątrzsercowe
MECHANIZMY KOMPENSACYJNE
patologicznego obciążenia
ciśnienia skurczowego LK
nap.skurcz.LK V rozkurczowej LK
Hormonalne mechanizmy adaptacyjne:
-układ renina – angiotensyna – aldosteron
-katecholoaminy
-wazopresyna
-ANF
-prostaglandyny
NIEWYDOLNOŚĆ PRAWOKOMOROWA podaży krwi do krążenia płucnego
zastój w dużym zbiorniku żylnym
ciśnienia żylnego powiększenie wątroby przekrwienie jelit perf. nerek
obrzęki zastoinowa niewydolność uczucie pełności EPO
wątroby poliglobulia
sinica
NIEWYDOLNOŚĆ LEWOKOMOROWA aktywacja mechanizmów regulujących ukł. krążenia
oporu obwodoweg
Zastój krwi podaży krwi do dużego zbiornika
tachykardia
w żyłach płucnych żylnego ( ciśnienia)
kołatanie serca
ciśnienia kapilarnego
kaszel duszność łatwe męczenie
IV stopnie niewydolności wg NYHA
Zaburzenia rytmu:
- w. przeds.-komorowy: 0,05 m/s zwolnienie
ogranicza do 200/mm , najpierw skurcz przedsionków potem komór
blok fizjologiczny
Allorytmia – regulacja niemiarowości
Mechanizm powstawania:
1.
Zmiany fizjologiczne automatyzmu komórek rozrusznika
2.
Automatyzm wyzwalany w pojedynczych komórkach lub w grupie komórek przez pot.
Następcze
3.
Zjawisko fali nawrotnej
4.
Zaburzenia przewodzenia w układzie bodźco-przewodzącym:
- blok zatokowo-przedsionkowy
- blok przedsionkowo-komorowy
Zjawisko fali nawrotnej:
- ruch okrężny wokół ujścia żyły głównej górnej i dolnej
- ruch okrężny w węźle przedsionkowo – komorowym ( droga α i β )
- ruch okrężny przez prawidłową i dodatkową dr. przew.
- ruch okrężny w obrębie węzła zatokowo – przedsionkowego
Klasyfikacja zaburzeń rytmu serca
-zaburzenia rytmu zatokowe: niemiarowość (bloki zatokowo – przedsionkowe, choroba węzła),
przyśpieszenie rytmu częstoskurcz,zwolniony rytm
-nadkomorowe zaburzenia rytmu; przedwczesne pobudzenie nadkomorowe (P- zniekształcony, PQ-
skrócony, QRS-prawidłowy
), trzepotanie przedsionków
-komórkowe zaburzenia rytmu : przedwczesne pobudzenie kom. (brak P przed pobudzeniem
przedwczesnym , QRS – zniekształcone): częstoskurcz , migotanie i parasystolia
Trzepotanie przedsionków: - fale trzepotania: fale f, fizjolog. blok p – K
- akcja serca miarowa
Migotanie przedsionków: - brak P, obecne fale f, 450 – 700 / min.
- deficyt tętna , niemiarowość
Migotanie komór : - nieregularna , falista linia ekg
Blok przedsionkowo – komorowy : - blok całkowity
- akcja serca miarowa
Wstrząs:
- ciśnienia tętniczego
- VP i pragnienia mechanizmy kompensacyjne
- akt. uk. RAA
- diurezy
- skurcz naczyń oporowych – skurcz naczyń żylnych ciśnienie może być utrzymane
- anastomozy - przepływu tkankowego
- centralizacja krążenia
Następstwa :
-kwasica mleczanowa
-niedotlenienie tkanek
500 ml - skąpomocz
100 ml doba
MIKROKRĄŻENIE
uszkodzenie
nieodwracalne
uwalnianie cytokin
Skurcz zwieraczy niedostateczna perfuzja tkanek niedotlenienie
tkanek
przed- i zawłośniczkowych
kwasica,
zaburzenie czynności tkanek
zwiększenie skurczu zwieraczy
przedwłosowatych
z utrzymaniem skurczu
zwieraczy zawłośniczkowych
krew do włośniczek + zastój
uszkodzenie śródbłonka
RR
skaza krwotoczna pogłębienie
hipowolemii
NERKI WE WSTRZĄSIE
-Bezmocz
PŁUCA WE WSTRZĄSIE
-upośledzenie wymiany gazowej
-niewydolność oddechowa
WSTRZĄS
-Hipowolemiczny
* pokrwotoczny * pourazowy
* poparzeniowy * odwodnienie ( wymioty, itp.)
-Normowolemiczny
* sercowopochodny
* dystrybucyjny
* septyczny
Czynniki kształtujące ciśnienie tętnicze:
•Pojemność minutowa serca ( częstotliwość, objętość wyrzutowa)
•Opór naczyniowy = wypadkowa
- substancje zwężające: angiotensyna II , Et, TXA
- substancje rozszerzające : NO, EHPF, prostacyklina, PGE
2
, Ado
Przyczyny nadciśnienia:
-samoistne - hormonalne
-nerkopochodne - naczyniopochodne
WYKŁAD 4
PATOFIZJOLOGIA I NEUROENDOKRYNOLOGIA STRESU
Rozwój koncepcji stresu
Walcz albo uciekaj – odczyn nagłej potrzeby
akt. rdzeń nadnerczy prod. adrenaliny
W. Cannon
Kora H. Selye : „ zespół ogólnego
przystosowania”
- oś podwzgórze –
przysadka – kora nadnerczy
Rdzeń : W. Cannon: odczyn nagłej potrzeby – katecholoaminy.
H. Selye w 1936 r. w Nature opublikował pracę „o nieswoistej odpowiedzi ustroju na działanie
czynników uszkadzających.
Stres to nieswoista część odpowiedzi ustroju na każde obciążenie naruszające homeostazę
Teoria Seylego:
-różnorodne czynniki patogenne zmierzające do zaburzenia równowagi homeostatycznej ustroju są
przyczyną :
* odpowiedzi swoistej (tj. adekwatnej do działającego bodźca) kiedy to mechanizmy obronne
przeciwdziałają skutkom
wpływu tego czynnika
* ogólnego odczynu nieswoistego niezależnego od charakterystyki działającego bodźca
odpowiedzi nieswoistej : gdy odczyn nieswoisty = reakcja stresowa = stres niezależnie od
stresora
Odczyn nieswoisty polega na wzbudzeniu głównie układu nerwowego i dokrewnego oraz
immunologicznego
przyczyna charakt. zmian w zachowaniu i czynności nacz. I tk. = GAS = zespół generalnego
przystosowania.
Selye:
GAS
1. Okres odczynu 2. Okres oporu 3. Okres wyczerpania
alarmowego = przystosowania
1. 2. 3.
ACTH GKS długotrwałe
działanie silnego stresu
GKS oporności ustroju oporności i
odporności ustroju
na patogeny
zasobów lipidów
w korze nadnerczy kora nadnerczy przerasta śmierć
- hiperglikemia zawartości lipidów
- ciśnienia
MECHANIZMY NERWOWO - HORMONALNE W POWSTAWANIU REAKCJI
ALARMOWEJ
+
OUN
_
Podwzgórze
Neurochormon
część gruczołowa Adrenalina
przysadki
ACTH NADNERCZA
KORA glukokort.
włókna
współczul. RDZEŃ
-słaby bodziec – reakcja zahamowana
-silny bodziec – włączenie …………. nadnerczy - adrenalina
WSPÓŁCZESNA DEFINICJA STRESU
STRES to , wywołany działaniem czynników fizycznych i psychicznych , tj. STRESORÓW , stan
zaburzonej HOMEOSTAZY , który przywracany jest dzięki uruchomieniu złożonych odczynów
przystosowawczych organizmu.
STRESORY
BIOLOGICZNE I FIZYCZNE PSYCHICZNE
- temperatury S doznania przyjemne
- infekcje bakteryjne T - wielka radość
-wysiłek fizyczny lub R - pobudzenie seksualne
unieruchomienie E doznania negatywne
-uraz mechaniczny S - ból
-Ból - strach
- rozpacz
- gniew
STRESORY STRESORY
fizyczne psychiczne
ośrodkowy układ układ
nerwowy i oś PPN odpornościowy
Odczyn przystosowawczy ustroju
(Adaptive Stress Response)
Odpowiedź odpowiedź neuro- odpowiedź neuro- odpowiedź
immunolo -
behawioralna wegetatywna hormonalna giczna
Przystosowawcze zmiany zahowania:
- pobudzenia i czujności
- podwyższona świadomość i pojmowanie oraz koncentracji uwagi
- euforia i dysforia
- zwiększona oporność na ból
- zahamowanie zachowań seksualnych
- zahamowanie apetytu i zaburzenia hormonalne
Przystosowawcze zmiany funkcji narządów obwodowych i tk.:
-
skierowanie krwi ( tlenu i substancji odżywczych ) do OUN i narządów uczestniczących w
reakcji stresowej
-
RR i częstości akcji serca
-
częstości oddechów
-
glukoneogenezy i lipolizy
-
zahamowanie wzrostu i funkcji rozrodczych
-
zaburzenia trawienia i ruchów jelita grubego
-
zaburzenia odpowiedzi immunologicznej i odczynu zapalnego
OGÓLNE SKŁADOWE REAKCJI STRESOWEJ
Składowe - część drobnokomórkowa pPVN jądra przykomorowego podwzgórza
ośrodkowe ( CRH, AVP)
- neurony katecholaminergiczne (NA)
Składowe - oś przysadka – koranadnerczy
obwodowe - włókna współczulne unerwiające rdzeń nadnerczy (A, NA)
Ośrodkowe składowe reakcji stresowej a OUN i psychika (uczucia / emocje)
Mechanizmy od których zależy nastrój i zachowanie są skomplikowane i zależą od interakcji
ośrodkowych składowych reakcji stresowej z przynajmniej 3 innymi elementami OUN, tj.:
a) Układ dopaminergiczny kręgu limbiczno –śródmózgowiowego MCLS / DA, który tworzą
- neurony DA-ergiczne , podążające z nakrywki śródmózgowia do kory mózgu przedczołowej ,
odpowiedzialnej
za funkcje poznawcze
- neurony DA-ergiczne zlokalizowane w nakrywce śródmózgowia jako mezolimbiczny ukł.
dopaminergiczny
Układ ten związany jest z ośrodkami motywacyjnymi i stanowi główny element układu nagrody
(przyjemności)
b) Układ ciało migdałowate / hipokamp , związany z procesami pamięcii emocji
c) Neurony jądra łukowatego podwzgórza syntetyzujące POMC i jej pochodne, które zmniejszają
wrażliwość na ból.
Udział struktur należących do układu limbicznego oraz MCLS / DA w reakcjach
stresowych
+
MCLS / DA _ ciało migdałowate
HIPOKAMP _
+ + +
glikokortyk. _
PVN / CRH
LG / NA glukokortyk.
Schemat powiązań między ośrodkowymi i obwodowymi składowymi reakcji stresowej
Przystosowawcze zmiany zachowania
GHRH PRL Ach, 5-HT
GnRH PVN (p) CRH j. łukowate neurony
LC / NA
TRH AVP / CRH POMC
NA
AVP GABA, BZD
icv Dynorfina
R. N.
NT
ACTH SP
A, NA
Kortyzol anelgezja
Przystosowawcze zmiany funkcji narządów obwodowych