Wychowanie

Wychowanie

fizyczne

fizyczne

i sport w okresie

i sport w okresie

międzywojennym

międzywojennym

I.

Wychowanie

fizyczne i sport szkolny.

II. Kształtowanie struktur organizacyjnych

kultury fizycznej.

III. Rozwój teorii wychowania fizycznego.
IV. Osiągnięcia polskiego sportu w

dwudziestoleciu międzywojennym (poza
udziałem w igrzyskach olimpijskich).

Wychowanie fizyczne i sport w

Wychowanie fizyczne i sport w

okresie międzywojennym

okresie międzywojennym

I. Wychowanie fizyczne i sport

I. Wychowanie fizyczne i sport

1. Zadania wychowania i oświaty:



polityka państw zaborczych hamowała rozwój oświaty i kultury narodowej,

w tym również kultury fizycznej



po odzyskaniu niepodległości sprawy wychowania i oświaty nabierały

wyjątkowej doniosłości, ponieważ na terenach Królestw Polskiego jedynie

nikły odsetek dzieci w wieku szkolnym objęty był siecią szkół ludowych



w grudniu 1917 roku odbył się II Zjazd Delegatów Zrzeszenia

Nauczycielstwa Szkół Początkowych



obszerny program polityki oświatowej sformułowano na III Zjeździe

Delegatów Zrzeszenia w roku 1918: sformułowano zasady jednolitego

ustroju szkolnego; w projektach szczegółowych nie pominięto również

sprawy zdrowia i sprawności fizycznej



program Ksawerego Praussa (grudzień 1918): zapowiadał on unifikację

szkolnictwa trzech zaborów, siedmioletni obowiązek szkolny,

bezpłatność szkoły i jej pełną demokratyzację, organiczne powiązanie

siedmioletniej szkoły powszechnej „dla wszystkich sfer społecznych” z

pięcioletnim gimnazjum; realizacja programu miała dokonywać się w

ścisłej współpracy ze zrzeszeniami nauczycielskimi (Prauss uczestniczył w

przygotowaniach do zjazdu nauczycielskiego – Sejm Nauczycielski-

kwiecień 1919)

2. Postulaty i praktyka wychowania fizycznego młodzieży:



obrady szczegółowe zjazdu (Sejmu Nauczycielskiego) odbywały się w sekcjach,

a jedną z podstawowych była Sekcja Higieny Szkolnej i Wychowania

Fizycznego(skupiała ona lekarzy szkolnych i nauczycieli wychowania fizycznego

i sformułowała szereg postulatów w zakresie wychowania fizycznego w szkole).

Główne postanowienia:
- podkreślenie znaczenia i roli wychowania fizycznego ogólnym procesie

wychowawczym

- wychowanie fizyczne miało być równorzędne do innych dziedzin
- wznoszenia jak najszybciej odpowiedniej liczby wzorowych budynków dla

wszystkich rodzajów szkół z salami gimnastycznymi, kąpieliskami,

boiskami i ogródkami szkolnymi

- wymiar minimalny dla szkół wszelkich typów: „codzienne półgodzinne

ćwiczenia metodyczne według systemu Linga (szwedzki) w czasie nauki

szkolnej i dwa popołudnia na tydzień poświęcone grom i zabawom ruchowym”

- postulaty te nie doczekały sie szybkiej realizacji z powodu barku

niezbędnych urządzeń, programów, kadry



dziedzictwo teoretyczne i programowo-metodyczne reprezentowane przez

osiągnięcia W. Piaseckiego, H. Jordana, E. Cenara, H. Kuczalskiej, W.R.

Kozłowskiego stanowiły fundament, na którym formował się gmach naszej

teorii i praktyki wychowania fizycznego w okresie międzywojennym



Zainteresowanie sprawa fizycznego wychowania młodzieży wynikło ze złego

rozwoju fizycznego i zdrowotności młodzieży polskiej, poparte wynikami badań



W pierwszych latach niepodległości przede wszystkim akcentuje się cele

zdrowotne wychowania fizycznego



W 1919 roku została powołana Rada Wychowania Fizycznego i Kultury

Cielesnej, która była organem doradczym dwu ministerstw: Zdrowia oraz

Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (WRiOP)



Od roku 1926 zaczęto realizować koncepcje wychowania państwowego

(później obywatelskiego), którego ideologami byli ministrowie: Sławomir

Czerwiński i Janusz Jędrzejewicz, Adam Skwarczyński



Realizacja założeń programowych wychowania fizycznego w początkowych

latach niepodległości była bardzo trudna;



najtrudniejsze warunki występowały w szkołach podstawowych;



nawet lekcje gimnastyki (1-2godz. tygodniowo) nie wszędzie mogły być

realizowane z powodu braku nauczycieli i niezbędnych urządzeń;



w szkołach średnich obowiązywał wymiar 2 godz. tygodniowo

zorganizowanych zajęć ruchowych po lekcjach



program gimnazjum państwowego z roku 1922 ustalał następujące cele

wychowania fizycznego:

1. „Sprzyjać wszechstronnemu i harmonijnemu rozwojowi fizycznemu

młodzieży zgodnie z fizjologicznymi prawami rosnącego ustroju, wzmacniać

zdrowie przez sprawność poszczególnych narządów, wzmacniać odporność

ustroju na szkodliwe wpływy

2. Wyrabiać piękną postawę, zręczność i estetykę ruchu, jak również

umiejętność celowego i ekonomicznego używania zdobytych sił.

3. Kształcić charakter młodzieńca, odwagę, przytomność umysłu,

wytrwałość, solidarność i zdolność zbiorowego działania.

4.Wspierać rozwój zdolności umysłowych przez kształcenie zmysłów,

pamięci, uwagi i woli.

5. Wzbudzać i rozwijać zamiłowanie do stałego uprawiania ćwiczeń

cielesnych i obcowania z naturą .”



Szczegółowy program ćwiczeń wymieniał ćwiczenia porządkowe,
kształtujące (kończyn, szyi i tułowia), równoważne, stosowane (chód, bieg,
rzuty), ponadto – zabawy i gry, tańce, pływanie, wioślarstwo, narciarstwo,
kolarstwo i in.



Ustawa jędrzejewiczowska z roku 1933 (program):

- 6-letnia szkoła średnia (4-letnie gimnazjum i 2-letnie liceum –

humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze) poza 2 godzin zajęć
obowiązkowych w tygodniu, wprowadzono codzienną 10 min. gimnastykę, 2
godz. tygodniowo zabaw, gier i ćwiczeń polowych

- materiał ćwiczebny dzieli się na : ćwiczenia porządkowe, ćwiczenia

kształtujące, ćwiczenia koordynacyjne, ćwiczenia stosowane

- wprowadzenie wyraźnego podziału na ćwiczenia równoważna na

przyrządach i bez przyrządów oraz ćwiczeń zwinnościowe, a także na
podział skoków i ich ograniczeniu dla dziewczyn oraz uzupełnianie sportów
przez kolarstwo

- brak klasy I i II ćwiczeń i układów muzyczno-ruchowych

II. Kształtowanie struktur organizacyjnych kultury

II. Kształtowanie struktur organizacyjnych kultury

fizycznej

fizycznej



w pierwszych latach niepodległości polski reaktywowano działalność
klubów i towarzystw sportowych, założonych jeszcze w czasach zaborów;
powoływano nowe oraz tworzono pierwsze związki sportowe i władze
naczelne sportu polskiego.



już w drugiej połowie 1919 roku powstały pierwsze cztery związki
sportowe; do roku 1923 było ich czternaście.



powołanie Polskiego komitetu Igrzysk Olimpijskich(PKIOI)



I zjazd polskich zrzeszeń sportowych i gimnastycznych – wrzesień 1918 rok



powstanie i początki działalności polskich związków sportowych
poprzedzały zjazdy klubów i stowarzyszeń sportowych, na których
omawiano statuty oraz kształt i działalność przyszłych związków. Niektóre z
nich przekształciły się z organizacji o podobnych charakterze, jakie istniały
już przed I wojną światową. Celem tych dążeń była integracja i szybszy
rozwój danej dyscypliny sportu na terenie całego kraju, ujednolicenie zasad
i przepisów oraz organizacja ogólnokrajowych zawodów sportowych,
mistrzostw Polski i udział w zawodach między narodowych.



członkami polskich związków były kluby i sekcje klubowe w odpowiednich
dyscyplinach sportu, zrzeszone w związkach okręgowych.

Do zadań polskich związków sportowych należało w szczególności:



Opracowywanie i wydawanie ujednoliconych regulaminów i przepisów,
zgodnych z przepisami międzynarodowych federacji



Ustalanie planów szkolenia i kalendarzy sportowych oraz kontrola ich
realizacji



Przeprowadzanie zawodów i rozgrywek wszystkich szczebli oraz
organizowanie w Polsce imprez międzynarodowych



Zatwierdzanie rekordów Polski w sportach wymiernych



Reprezentowanie poszczególnych dyscyplin wobec władz polskiego sportu
i w odpowiednich federacjach między narodowych



Przygotowanie i ustalanie składu polskiej reprezentacji w poszczególnych
dyscyplinach do udziału w imprezach międzypaństwowych i
międzynarodowych, a zwłaszcza mistrzostwach Europy, mistrzostwach
świata oraz igrzyskach olimpijskich

Do pierwszych związków sportowych należą:



Polski Związek Lekkoatletyczny (PZLA)



Polski Związek Towarzystw Wioślarskich (PZTW)



Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN)



Polski Związek Narciarski (PZN)

1.

Polski Związek Lekkoatletyczny (PZLA) od 1945 r. Polski Związek
Lekkiej Atletyki - > 11.10.1919 Kraków

–

kolebką polskiej lekkoatletyki były miasta: Kraków i Lwów

–

podczas pierwszego zjazdu ustalono statut i regulamin oraz wybrano
pierwszy zarząd

–

prezesem został Tadeusz Kuchar, od 1921 roku funkcję te pełnił Bronisław
Kowalewski.

–

PZLA był pierwszym polskim związkiem sportowym w niepodległej Polsce
i stanowił wzór, a jednocześnie dał impuls do powstania następnych.

2.

Polski Związek Towarzystw Wioślarskich (PZTW) -> 8.12.1919
Poznań

–

wśród sportów wodnych wioślarstwo posiadało najstarsze tradycje i
należało do najpopularniejszych sportów w Polsce

–

funkcjonowanie Związku opierało się na statucie i regulaminach

–

prezesem pierwszego zarządu został Józef Radwan. Najwyższą władzą w
Związku był Sejmik Wioślarski, zwoływany co roku

3. Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN) ->20-21.12.1919 Warszawa

–

na zjeździe założycielskim przyjęto statut i wybrano pierwszy Zarząd

–

powstały okręgowe związki piłki nożnej.

–

związki okręgowe dzieliły stowarzyszenia (sekcje) na klasy ABC. Mistrz
klasy A awansował do zawodów o mistrzostwo polski

–

w 1921 roku rozegrano I Mistrzostwa Polski w piłce nożnej. W 1923 roku
PPZPN przystąpił do Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej

4. Polski Związek Narciarski (PZN) -> 26.12.1919 Zakopane

–

W roku 1920 przeprowadzono w Zakopanem I Związkowe Mistrzostwa
Polski dla mężczyzn; dla kobiet dopiero w 1926 roku.

–

Początkowo rywalizowano tylko w konkurencjach biegowych
(narciarstwo klasyczne), a od lat trzydziestych w narciarstwie
zjazdowym (alpejskim).

–

Polska była organizatorem I Międzynarodowych Zawodów FIS w
Zakopanem (5-10.02.1929), które w 1965 roku Rada FIS uznała za I
Mistrzostwa Świata.

III. Rozwój teorii wychowania fizycznego

III. Rozwój teorii wychowania fizycznego

Opracowania i podręczniki wychowania fizycznego w

dwudziestoleciu międzywojennym.

W 1917 r. ukazała się praca Teodora Drabczyka Wychowanie fizyczne

młodzieży jako zadanie społeczne z punk tu widzenia historycznego (II
wydanie w 1924 r.)

W 1925 r. ukazała się praca Eugeniusza Piaseckiego Dzieje

wychowania fizycznego (II wydanie w 1927). Obszerną pracę
poświęconą dziejom olimpizmu i początkom polskiego ruchu
olimpijskiego wydał w 1926 r. Stanisław Polakiewicz.

Tak więc w dwudziestoleciu międzywojennym młode państwo polskie

potrafiło wyjątkowo szybko zbudować własny i liczący się w skali
międzynarodowej segment kultury fizycznej spełniający wszystkie
kryteria, jakie w tej dziedzinie wytyczały najwyżej rozwinięte kraje
Europy.

IV. Osiągnięcia polskiego sportu w dwudziestoleciu

IV. Osiągnięcia polskiego sportu w dwudziestoleciu

międzywojennym (poza udziałem w igrzyskach

międzywojennym (poza udziałem w igrzyskach

olimpijskich)

olimpijskich)

Boks:



1930 – Mistrzostwa Europy w Budapeszcie: Mieczysław Forlański i Witold

Majchrzycki zdobyli tytuły wicemistrzów Europy w boksie



1934 – Mistrzostwa Europy – dwa srebrne medale w boksie



1937, 1939 – Puchar Narodów w boksie

Lekkoatletyka:



1938 – Mistrzostwa Europy – Witold Gerutto, dziesięciobój srebrny medal



Jadwiga Wajsówna, pięciokrotna rekordzistka świata i dwukrotna

medalistka olimpijska w rzucie dyskiem,

Gimnastyka:



1934 - Mistrzostwa Świata w Budapeszcie –gimnastyka: kobiety w

klasyfikacji drużynowej -> 3. Miejsce, indywidualnie zwyciężyła w

ćwiczeniach na poręczach Klara Sierocińska; Janina Skirlińska -2. Miejsce

w ćwiczeniach na równoważni; Wiesława Wisłocka – 2. Miejsce w

ćwiczeniach na poręczach



1938 - Mistrzostwa Świata – gimnastyka: klasyfikacja drużynowa żeńska

reprezentacja - brązowy medal, a mężczyźni zajęli 5. Miejsce

Wioślarstwo:



1925 – Mistrzostwa Europy – Osiecimski-Czapski –wioślarstwo -> brązowy medal

Kajakarstwo:



1938 - I Mistrzostwa Europy w Vaxholm – Czesław Sobieraj (jedynka kajakarstwo)
srebrny medal na 10000m oaz 4. Miejsce na 1000m

Strzelectwo:



1931, 1936 - Mistrzostwa Świata, Józef Kiszkurno (strzelanie śrutowe) zdobył tytuł
mistrzowski oraz Andrzej Matuszak 1. miejsce (strzelanie z karabinu wojskowego
na odległość 300m)



1933 - Mistrzostwa Świata w Wiedniu – Józef Kiszkurno –wicemistrz świata



1937 - Mistrzostwa Świata w Helsinkach, J. Kiszkurno -3 miejsce



1938 - J. Kiszkurno razem z W. Ziegenhirtem, K. Łyskowskim i S. Szutkowskim
zdobyli drużynowe mistrzostwo świata

Tenis stołowy:
1936, 1937, 1939 - tenis stołowy, Alojzy Erlich zdobył tytuł wicemistrza

Łucznictwo:
Po 1931 Janina Spychajowa-Kurkowska 6-krotnie zdobyła tytuł mistrzyni świata w

łucznictwie,

Łyżwiarstwo i saneczkarstwo:



1934 - Mistrzostwa Europy – łyżwiarstwo figurowe, Zofia Bilorówna i

Tadeusz Kowalski – brązowy medal



1929-1938 – 9 rekordów świata na dystansach: 500, 1000, 1500, 3000,

5000 m w łyżwiarstwie szybkim – Zofia Nehringowa,



1939 - Mistrzostwa Europy, łyżwiarstwo szybkie, Zofia Nehringowi – 5

miejsce w wieloboju



1935 - Mistrzostwa Europy na torze w Krynicy, saneczkarstwo –Enker

zdobył srebrny medal a Witkowski brązowy

Tenis:



Jadwiga Jędrzejowska, wicemistrzyni Wimbledonu w tenisie (do dziś

niepowtórzony polski sukces w tej dyscyplinie sportu),

Skoki narciarskie: 



Największy sukces osiągnął Stanisław Marusarz, gdy w 1938 roku

zdobył wicemistrzostwo świata w skokach narciarskich.

Janusz Kusociński był pierwszym biegaczem w skali światowej, który

złamał hegemonię biegaczy fińskich.

Przygotowali:

Przygotowali:



Urszula Gołębiowska



Anna Iwanek



Sonia Jankowska



Jakub Janiak



Rafał Włodarski