Szybkość - określana jest jako zdolność do wykonywania ruchów w najmniejszych dla danych warunków odcinkach czasu. Ocena ta przejawia się poprzez trzy składowe: - czas reakcji (utajony), - czas ruchu prostego (prędkość pojed. ruchu), częstość ruchów cyklicznych.
Czas reakcji - od momentu zadziałania bodźca do zapoczątkowania ruchu. Na ogólny jego wymiar składa się szereg czasów cząstkowych. Częstość ruchów - liczba powtarzanych cykli w czasie.
Uwarunkowania!!! Badania genetycznych uwarunkowań szybkości, w których mierzono m. in. czas reakcji prostej, częstość ruchów kończyn oraz czas biegu na 60m wykazały, że w motoryczności bliźniąt daje się zaobserwować istotny wpływ czynników dziedzicznych, które jednak przedstawiają różną zmienność pod wpływem środowiska. Z badań wynika, że czas reakcji prostej jest silnie uwarunkowany genetycznie, podobnie jak szybkość ruchów ręki.
Szybkość posiada pewne uwarunkowania biologiczne. Wraz z procesem wzrastania, dojrzewania i różnicowania rozwijającego się organizmu w przebiegu ontogenezy dynamicznie zmieniają się warunki i możliwości przejawiania dyspozycji szybkościowych. Z uwagi na znaczące powiązanie poszczególnych składowych szybkości z ukł. nerwowym, on przede wszystkim wyznacza tempo i kierunek sensomotoryczny uwarunkowań tej cechy. Ponadto: proporcje ciała, wysokość i masa, siła m, sprawność ogólna, właściwy trening, motoryka.
Rozwój w ontogenezie!!!
(4-7) wiek przedszkolny: jest fazą dynamicznego rozwoju motoryczności, lecz szybkość jest mało rozwinięta. Wolny jest m. in. czas reakcji.
(7-12) młodszy wiek szkolny: dzieci przejawiają duże dyspozycje szybkościowe, łatwo przyswajają uproszczone lub nawet całościowe elementy techniczne. Okres od 10 do 12 bywa nazywany złotym wiekiem dla podkreślenia sprzyjających warunków prezentowanych przez organizm pod względem sprawnościowym.
(12-14) średni wiek szkolny: okres licznych zaburzeń koordynacyjnych (szybkie i nierównomierne wzrastanie). Systematyczny trening łagodzi jednak gwałtowne przejawy dojrzewania. Tak, więc okresu tego nie należy uważać za etap uniemożliwiający rozwój szybkości.
(14-18) okres dojrzewania: doskonalą się funkcje ukł. nerwowego, rozwija się ukł. mięśniowy, rosną zdolności koordynacyjne. Jest to najlepszy okres przeprowadzania treningu szybkości.
(18-22) okres młodzieńczości: zakończenie procesu wzrostu i rozwoju. Pełna sprawność poszczególnych ukł. pozwala na intensywne kształtowanie szybkości. Najkrótsze są czasy reakcji i ruchu (rekordy życiowe).
Metody treningowe!!!
1. Metoda powtórzeniowa - operuje się 3 elementami: czasem pracy, ilością powtórzeń, długotrwałością i charakterem przerw wypoczynkowych. Opiera się na następujących zasadach: prędkość każdego powtórzenia jest max, zadanie realizowane jest w takim czasie w którym możliwe jest utrzymanie max V, przerwy mają granice by kolejne powtórzenie mogło być podjęte z max V, zawodnik z każdym powtórzeniem stara się poprawić wynik.
2. Metoda submax prędkości - podobna struktura inne założenie. W tej metodzie intensywność wysiłku nie ma charakteru skrajnego max, lecz submax (V=85-95% możliwości). Równolegle stawia się wymóg technicznego doskonalenia ruchu. Możliwe staje się wydłużenie cz. treningu.
3. Metoda wytrzymałości szybkościowej - krótkie dystanse, trening polega na utrzymaniu szybkości przez cały czas danego wysiłku
Metody kontroli!!!
1. Sprawdziany służą ocenie skuteczności treningu i ustaleniu zgodności między założonym celem a rzeczywistymi efektami. Należy je stosować w uprzednio założonych terminach wynikających ze struktury proc. treningu.
2. Specjalna aparatura do pomiaru ciągłych i odcinkowych prędkości.
3. pomiar fizycznych parametrów ruchu
4. pomiar wewn struktury ruchu. 5. trenażery. 6. testy fizjol. i biochem.
Czas reakcji = t T = t1=t2=t3=t4=t5 1- powstanie pobudzenia w receptorze, 2- przekazanie pobudzenia do OUN, 3- przebieg pobudzenia, 4 - przebieg pobudzenia do mięśni, 5 - pobudzenie mięśniowe i zmiana napięcia.
Czas reakcji zależy od: płci, liczby włókien czerw i białych, wieku (dziecko - 0,5s, dorosły - 0,2s, wytrenowany 0,07s), ukł. nerwowego, proporcji ciała, sprawności ogólnej, warunków atmosf., wytrenowania, miejsca urodzenia, siły mięśni antagonistycznych, pozycji w blokach, czynnika psychol., stanu zdrowia.
SIŁA MIĘŚNIOWA - to zdolność do pokonywania oporu zewn. lub przeciwstawiania się nim realizowana kosztem wysiłku mięśniowego. Jest ona w dużej mierze uzależniona od warunków wykonywania ruchu. Podział pracy mięśniowej!!! - izometryczna - (statyczna) wzrost napięcia przy stałej długości; - izotoniczna (dynamiczna) zmiana długości mięśnia bez jego napięcia.
Uwarunkowania:
Na siłę mięśni wpływają różne czynniki: - hipnoza (bodźce świetlne, dźwiękowe, cieplne), - rytmy dobowe i sezonowe, - wysokość, promieniowanie ultrafioletowe, odżywianie, wcześniej wykonywana praca, sterydy anaboliczne.
Metody treningowe siły
Metody systemu budowy ciała (dynamiczna) - z ogólnego zestawu ćw. wybiera się 8-10, które angażują wszystkie duże grupy mięśniowe, które należy rozwinąć. Obciążenia dobiera się tak, aby zawodnik był w stanie wykonać względnie szybko 8-10 powtórzeń ćw. w jednej serii. Przerwa między seriami wynosi początkowo 4-5 min. Ten zestaw ćw. nie ulega zmianom przez dłuższy okres czasu. Po około 4 tyg. Należy zwiększyć obciążenie poprzez zwiększenie ciężaru.
Metoda elektrostymulacji (statyczna) - zastąpienie naturalnego impulsu nerwowego imp. elektrycznym pochodzący z generatora prądu. Fizjolog Koc twierdzi, że: przy pomocy tej metody można wybiórczo oddziaływać na pojedyncze mięśnie lub ich grupy; przyrost siły wiąże się z przyrostem masy; pozwala na max aktywizację jednostek motorycznych mięśnia.
Metoda obwodowo-stacyjna - wytrzymałości siłowej (ciężko atletyczna).
Siłę przejawiającą się w warunkach statyki dzieli się na tzw. siłę aktywną i pasywną. Odnośnie pierwszej - ma miejsce, gdy w toku napinania mięśni nie zachodzą zjawiska wstępnego ich rozciągania bądź rozciągania mającego miejsce podczas pracy mięśni. Odnośnie drugiej - napięcia w trakcie, których siły zewn. działające na mięśnie starają się je rozciągnąć.
Rozwój w ontogenezie!!!
Siła kształtuje się wraz z rozwojem osobniczym, który charakteryzuje się niejednolitością tempa wzrostu różnych układów i narządów. Przyspieszenie wzrostu siły następuje przez 9-12 miesięcy po osiągnięciu szczytowego tempa przyrostu masy. W wieku 7-13 poziom siły mięśniowej nie wykazuje dużego zróżnicowania ze względu na płeć. Począwszy od 13-14 zauważa się u chłopców zwiększone tempo przyrostu siły m. związane jest to z okresem pokwitania i ze zwiększeniem aktywności męskich hormonów płciowych. Płciowych dziewcząt obserwuje się stabilizacje poziomu siły m. a nie, kiedy jej regres. Badania młodzieży męskiej nieuprawiającej sportu w sposób zorganizowany inf. o ciągłym wzrastaniu siły aż do 19 roku życia. Spadek siły u tej samej młodzieży obserwuje się ok. 30 roku życia. Okresem najintensywniejszych przyrostów siły m. nietrenujących osobników jest wiek 11-16. w rozwoju siły m. występują okresy przyspieszeń i zahamowań. Max i intensywnych ćw. nie należy rozpoczynać przed czasem pełnego ukształtowania kośćca. (17 rok)
Metody treningowe i kontroli!!!
Oceniamy za pomocą dynamometrów. Dokonywane są na specjalnych stanowiskach pozwalających zmierzyć max moment siły rozwijanej w określonych stawach. Dynamometry wyposażone w rejestratory pozwalają ocenić gradient siły, także zmierzyć statyczną wytrzymałość siłową. Sprawność siłową mierzy się za pomocą specjalnych testów ruchowych.
Teoria sportu - nauka o wychowaniu i doskonaleniu sportowym w przebiegu całej działalności sportowca począwszy od doboru i prognozowania poprzez selekcję i całą drogę do mistrzostwa sportowego, aż do zakończenia kariery sportowej i zbadania skutków działalności sportowej.
Sport - składowa cześć kultury społeczeństwa obejmująca dobrowolną działalność mającą na celu podnoszenie sprawności fizycznej i jej manifestację.
Sport - forma aktywności człowieka mająca na celu doskonalenie jego sił psychofizycznych indywidualnie lub grupowo według reguł umownych.
Sport wyczynowy - (charakter dobrowolny w drodze rywalizacji) - charakteryzuje się daleko idącą specjalizacją gdzie dominującym czynnikiem jest dążenie do uzyskania max wyniku na prestiżowych zawodach sportowych.
Sport rekreacyjny - dąży do utrzymania sprawności fizycznej, odprężenia psychicznego oraz dobrego samopoczucia.
Tradycyjne zróżnicowanie uprawiających sport:
- amatorzy (nie czerpią korzyści materialnych)
- zawodowcy (sport jest źródłem utrzymania)
Kultura Fizyczna - wiedza, wartości działania podejmowane dla zapewnienia rozwoju psychofizycznego wychowanka, doskonalenia uzdolnień i sprawności fizycznej człowieka, a także dla zachowania oraz przywracania jego zdrowia.
Wychowanie Fizyczne - proces kształtujący rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży.
Czynniki wyznaczające poziom sportu w poszczególnych krajach: 1. stosunek społeczeństwa do sportu. 2. liczba uczestników ruchu sportowego. 3. poziom wyników uzyskanych w różnych etapach szkolenia. 4. stopień wykorzystania sportu w procesie wychowania młodzieży. 5. liczba i jakość kadry zawodowej i społecznej. 6. miejsce zajmowane przez sport w kulturze danego społeczeństwa. 7. poziom nauki o sporcie. 8. stan materialnego wyposażenia ogniw ruchu sportowego. 9. dostępność urządzeń sportowych. 10. struktury organizacyjne ogniw zarządzania sportem. 11. rola masmediów w kształtowaniu środowiska.
Składowe struktury rzeczowej treningu sport.
Wyróżniamy 5 składowych: 1. Przygotowanie sprawnościowe - obejmuje dwie formy potencjał ruchowy i sprawność specjalną. 2. Przygotowanie techniczne - jest procesem długotrwałym opartym na budowaniu zautomatyzowanych nawyków ruchowych. Proces ten przebiega w 5 fazach ; powstaniu wyobrażenia o działaniu ruchowym; budowa wstępnej struktury ruchu; kształtowanie umiejętności; pełne opanowanie nawyków; osiągnięcie plastyczności nawyku. 3. przygotowanie taktyczne - przebiega w czterech fazach: sprawdzanie działań taktycznych z partnerami z własnego zespołu; wyuczenie kilku schematów działania; kształtowanie umiejętności elastycznego stosowania schematów i kombinacji taktycznych; rozwijanie umiejętności tworzenia własnych planów działań podczas walki. 4. Przygotowanie psychiczne - ma na celu wykorzystanie cech i właściwości psychiki koniecznych dla uzyskania wysokich wyników sportowych. 5. Przygotowanie teoretyczne - zmierza do wyposażenia zawodnika w zasób wiadomości o uprawianej dyscyplinie oraz zasadach treningu.
a