Płuca – noworodki,

niemowlęta i dzieci

starsze

Płuca płodu są wypełnione płynem

.

Po urodzeniu pęcherzyki wypełniają się powietrzem.

W pierwszych godzinach życia - płuca jak w
zastoinowej niewydolności krążenia lub przewodnieniu.

Trudności w interpretacji

obrazu rentgenowskiego

płuc noworodka

• Pozycja leżąca
• Niemożność uzyskania zdjęcia

„wdechowego”

• Różny stopień rozprężenia płuc w

związku z mechaniczną

wentylacją lub donosowym CPAP

(continuous positive airway

pressure)

Warunki prawidłowego

rozwoju płuc w życiu

płodowym

Odpowiednia ilość płynu

owodniowego

hypoplazja płuc w małowodziu

-

w wadach nerek i dró moczowych
(e.g. agenezja nerek, uropatia zaporowa)

Pierwotna hypoplazja płuc

Płuca są małe, drzewo oskrzelowe słabo rozwinięte,

zmniejszona ilość pęcherzyków płucnych

Warunki prawidłowego

rozwoju płuc w życiu

płodowym

Odpowiednia ilość miejsca w

klatce piersiowej

hypoplazja płuc w wadach budowy

kostnych struktur latki piersiowej,
we wrodzonych przepuklinach
przeponowych, i innych chorobach
z obecnością „masy” w klatce
piersiowej

Nieprawidłowości w życiu

płodowym, które mają

wpływ na rozwój płuc

• Niedtlenieni płodu: wydalenie

smółki
i aspiracja zanieczyszczonego płynu
owodniowego do płuc –

MAS –

meconium aspiration syndrome

(meconium pneumonia)

• Ropne wody płodowe – aspiracja jw.

- pneumonia (sepsa)

Wrodzone zapalenie

płuc

• Streptococcus B
• Zespół TORCH :

to

xoplasmosis

o

ther

r

ubella

c

ytomegalovirus

h

erpes

Często etiologia mieszana: wirusowa i bakteryjna

Wrodzone zapalenie

płuc

Cechy rentgenowskie:

rozdęcie

zagęszczenia

śródmiąższowe

zagęszczenia

mieszane

– śródmiąższowo

pęcherzykowe

Zespół zaburzeń odychania

(Respiratory distress syndrome)

RDS

RDS

– zespół błon szklistych (poprzednia

nazwa)

Pierwotny – u wcześniaków, zwłaszcza z niską

masą urodzeniową

Także – w niedotleniniu okołoporodowym

cięciu cesarskim

u noworodków matek z cukrzycą

Etiologia: niedobór surfaktantu

RDS

Płuca – małe, „gęste”, nierozprężone
(gr. atel – ectasis

)

W obrazie RTG:

Symetryczne siateczkowato/ziarniste zagęszczenia
Powietrzny bronchogram
Zatarcie konturów przepony i serca (w ciężkich

przypadkach)

Asymetria powietrzności płuc

:

RDS powikłane przez

wrodzone zapalenie płuc

rozedmę śródmiąższową

Powikłania związane

przerwaniem ciągłości dróg

oddechowych

Przerwanie ciągłości dróg

oddechowych

• Rozedma śródmiąższowa
• Odma opłucnowa
• Odma śródpiersiowa

Intensywna opieka
neonatologiczna poprawiła
przeżywalność wcześniaków z
chorbami płuc

Dysplazja oskrzelowo-płucna

(Bronchopulmonary

dysplasia) BPD

Zmiany płucne występujące u

noworodków z RDS leczonych

wentylacją mechaniczną

Jatrogenne zawały i uszkodzenia

niedojrzałych płuc:

barotrauma, wysokie stężenie i

ciśnienie tlenu

Dysplazja oskrzelowo-płucna

(Bronchopulmonary

dysplasia) BPD

Cechy rentgenowskie:

Brak ustępowania RDS
Ogniska rozdęcia w słabo upowietrznionych lub

niedodmowych płucach – zmiany
torbielopodobne, obszary rozdęcia i pasma
niedodmy

Obraz rentgenowski ulega zmianom

(wędrującym)

Upośledzona wymiana gazowa, serce płucne

Wrodzone malformacje

płucne CLM

CLM - mogą być rozpoznane:
•

prenatalnie

• u noworodków
• u dorosłych

Heterogenna grupa malformacji, obejmujących:

•

drzewo oskrzelowe

• miąższ płucny

• unaczynienie tętnicze i/lub żylne

• związane z wadami kości, przepony lub serca

Klasyfikacja wad płuc

w zależności od cech radiologiczno-

morfologicznych

Wada całego płuca – płuco

dysmorficzne

(

leczenie zachowawcze)

• agenezja, aplazja, hypoplazja płuca
• agenezja, aplazja, hypoplazja płata
• Zespół pulmonary venolobar syndrome

(płucny powrót żylny do żył
systemowych

• Płuco podkowiaste

Klasyfikacja wad płuc

w zależności od cech radiologiczno-

morfologicznych

•Wada ogniskowa

(leczenie operacyjne)

• Torbielowatość płuc – congenital cystic

adenomatoid malformation (CCAM)

• Sekwestracja płucna
• Systemowe unaczynienie prawidłowej

tkanki płucnej

• Torbiele: bronchogenne, enterogenne,

neurogenne

Agenezja, aplazja,

hypoplazja płuc

• Agenezja

– brak oskrzela i płuca (i

tętnicy

płucnej)

• Aplazja

– brak płuca przy

istniejący

oskrzelu

• Hypoplazja

– obecne

niedokształcone oskrzele i płuco

Agenezja, aplazja,

hypoplazja płuc

Podobny obraz rentgenowski
(agenesis- hypoplasia complex)

•

przemieszczenie śródpiersia

• mała połowa klatki piersiowej

• „przepuklina” drugiego płuca

• pseudopogrubienie opłucnej

Torbielowatość płuc

Congenital Cystic Adenomatoid

Malformation (CCAM)

Zmiana hamartomatyczna:

zahamowanie dojrzewania

oskrzelików

przerost elmentów

mezenchymalnych (proliferacja
tkanki gruczołowo-polipowatej)

komunikacja zmienionej tkanki
z drzewem oskrzelowo-płucnym powoduje powstawanie
tzw. pułapek powietrznych (air trapping)

Torbielowatość płuc

Congenital Cystic

Adenomatoid Malformation

(CCAM)

Trzy typy:

• 1.

pojednycze lub mnogie duże torbiele > 2 cm

(5-10 cm); 50%; najlepsza prognoza

• 2.

mniejsze torbiele – (0,5-2 cm); 40%;

częste współistnienie wad nerek i układu

pokarmowego

• 3.

mikrotorbiele < 0,2 cm – do struktur

wielkości oskrzelików; 10% ; zła prognoza

Torbielowatość płuc

Congenital Cystic Adenomatoid

Malformation (CCAM)

Prenatalne USG – zbiorniki płynowe(Typ 1.)
obszary echogeniczne (Typ 2.)

RTG:

nieprawidłowa masa płucna

przemieszczenie śródpiersia

hypoplazja płuca

Zajmuje obszar większy niż płat
– trudności z określeniem granic zmiany

Po urodzeniu: niewydolność oddechowa–
rozdęcie torbieli (air trapping)
uciśnięcie żył

Torbielowatość płuc

Congenital Cystic

Adenomatoid

Malformation (CCAM)

• Póżniej: infekcje płucne
• Opisywano transformację

nowotworową CCAM

Różnicowanie:
Przepuklina przeponowa (Typ1.)
Torbiele bronchogenne (Typ 1/2.)
Sekwestracja (Typ 3.)

Sekwestracja płucna

Fragment tkanki płucnej bez połączenia z

drzewem oskrzelowym i unaczynieniem
płucnym, zaopatrywany przez naczynia
systemowe

Najczęściej

płuco prawe lub dolny płat

lewego płuca

Przypomina obszar niedodmy.
Przetrwałe płodowe unaczynienie

systemowe

Sekwestracja płucna

Lokalizacja:

podpłucna, przeponowa,

przynerkowa, przysercowa

Objawy:

noworodkowa niewydolność

oddechowa

(jak hypoplazja płuca)
nawracające zapalenie płuc

BEZOBJAWOWA

S. wewnątrzpłucna – wewnątrz płata i opłucnej

S. zewnątrzpłucna – własna opłucna,

90% - po lewej stronie

Wrodzona rozedma

płatowa

congenital lobar overinflation CLO

Rozdęcie płata bez zniszczenia

przegród międzypęcherzykowych

„Masa” uciskająca prawidłwe płuco z
niewydolnością oddechową
Częściej płaty górne (zwłaszcza po stronie lewej)

Dwa typy CLO:
1. Rozdęcie prawidłowego płata
2. Płat ze zwiększoną ilością pęcherzyków

Wrodzona rozedma

płatowa

congenital lobar overinflation CLO

1. Efekt niedrożności oskrzela:

• Pochodzenia zewnątrzoskrzelowego

(masa śródpiersiowa lub wnękowa–

e.g. torbiel bronchogenna,

nieprawidłowe naczynia

)

• Pochodzenia ze ściany oskrzela

(wada budowy ściany oskrzela, fałd

śluzówki, zwłóknienie śródścienne)

Torbiel bronchogenna

• Rezultat

nadliczbowego pączkowania uchyłka

tchawiczo-oskrzelowego

• Budowa:

Włóknista ściana zawierająca chrząstkę,

wypełniona płynem, bez komunikacji z drzewem

oskrzelowym

• Lokalizacja:

najczęściej – śródpiersiowa lub pod

rozwidleniem tchawicy

RTG i TK – w celu wykluczenia innych

malformacji np. sekwestracji

Obraz radiologiczny w

infekcjach

dolnego odcinka układu

oddechowego

Zapalne zwężenie oskrzeli i

oskrzelików powoduje:

1.

Uogólnione rozdęcie płuc

2.Nieregularne ich upowietrznienie

Obraz radiologiczny w

infekcjach

dolnego odcinka układu

oddechowego

Duża objętość płuc:

(zwłaszcza do 4. r.ż.)

• uciśnięta przepona

• nierówne ustawienie
żeber

• rozdęcie miąższu

4 mies.
ż.

Zagęszczenia
okołooskrzelowe
i śródmiąższowe

Infekcje układu oddechowego

powodują

zapalenie dystalnych dróg

oddechowych:

obrzęk ścian oskrzeli i oskrzelików i
zwężenie ich światła –

uogólnione rozdęcie i/lub ogniska rozdęcia i
niedodmy

zagęszczenia okołooskrzelowe

Ocena nieprawidłowego
upowietrznienia –
najbardziej istotny, podstawowy
element oceny radiologicznej

Miejsce
infekcji

Cechy obrazu

Drogi
oddechowe

Zgrubienia okołooskrzelowe,
Rozdęcie
Nierównomierne
upowietrznienie
Niedodma

Przestrzeń
pęcherzykowa

Zagęszczenia lite (miąższowe)
Zagęszczenia zrazikowe
Bronchogram powietrzny

Interstitium

Delikatny linijny „rysunek”
Zgrubienia przegród
międzypłacikowych
Drobne zagszczenia guzkowe

Obraz radiologiczny

zmian zapalnych układu oddechowego

Epidemiologia

Czy z etiologią wirusową lub bakteryjną wiąże się
określony obraz rentgenowski ?

Nie !

Najczęściej etiologia wirusowa –

65%

(< 2 lat –

90%)

Jako pojedyńczy czynnik etiologiczny:
najczęściej M. pneumoniae –

30%

(w wieku szkolnym

40% - 60%)

Najczęstsze bakterie: Streptococcus pneumoniae
Mycoplasma pneumonie
Chlamydia pneumoniae
Streptococcus pyogenes

Metody diagnostyczne

Zdjęcie
rentgenow
skie
kl.
piersiowej

(zdjęcie boczne
– rutynowo

–

nie

)

• Ostra infekcja –

rutynowo

–

nie

• Utrzymujące się

objawy kliniczne

-

tak

• Ciężki stan dziecka –

tak

•

Gorączka nieznanego

pochodzenia –

tak

(może być pneumonia bez
objawów oddech.)

TK
spiralna

•

Podejrzenie ropni, martwicy,

ropniaków

TK
wysokiej
rozdzielczo
ści

•

Zdjęcie prawidłowe lub

niejednoznaczne,
•

Rozstrzenie oskrzeli

Niecieniodajne ciało obce

drogach oddechowych

Wdech

Wydech

Jednostronnie rozdęte płuco (pułapka
powietrzna)
Niedodma
Zmiany zapalne

Wdech

Wydech

Zdjęcie rentgenowskie – ciało obce

Czułość: 68% - 74%
(z fluoroskopią: 80% - 90%)
Swoistość: 45% - 67%

Endoskopia

wyniki F(-) powyżej 20%

Ciało obce w drogach
oddechowych:

• Niewytłumaczalne trudności oddechowe u

małego lub
opóźnionego w rozwoju dziecka – niecieniodajne
ciało obce ?

• Zdjęcie na wydechu – zawsze !
•

Obraz niejednoznaczny – TK (najlepiej MSCT)

•

trudności oddechowe – ciało obce w

przełyku ?

Podejrzenie niecieniodajnego

ciała obcego

w drogach oddechowych

•

Fluoroskopia:

przy wdechu - śródpiersie w stronę płuca

z ciałem obcym, ograniczona ruchomość przepony po tej stronie

• Zamiast zdjęcia na wydechu: zdjęcia na boku –
poziomym promieniem

• Scyntygrafia wentylacyjna