Klasyfikacja wydatków

budżetu państwa

Wykład 9.

Klasyfikacja



dotacje



subwencje



świadczenia na rzecz osób fizycznych



wydatki bieżące jednostek budżetowych



wydatki majątkowe



wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa



wpłaty środków własnych Unii Europejskiej

Dotacje



celowe dla JST (zadania zlecone, własne)



podmiotowe (ustawowo wskazany podmiot)



przedmiotowe (do określonych rodzajów wyrobów

lub usług)



na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

zakładów budżetowych i gospodarstw

pomocniczych jednostek budżetowych



dopłaty do oprocentowania kredytów w zakresie

określonym ustawowo

Subwencje



ogólne dla JST



dla partii politycznych

Świadczenia na rzecz

osób fizycznych

kierowane bezpośrednio lub pośrednio do osób
fizycznych a niebędące wynagrodzeniem za pracę

Wydatki bieżące

jednostek budżetowych



wynagrodzenia i składki od nich naliczane



zakup towarów i usług



koszty utrzymania i funkcjonowania jednostek
budżetowych

Wydatki majątkowe



wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie
wkładów do spółek prawa handlowego



wydatki inwestycyjne państwowych jednostek
budżetowych oraz dotacje na finansowanie lub
dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych
przez inne jednostki

Wydatki na obsługę długu

Skarbu Państwa



oprocentowanie i dyskonto od skarbowych
papierów wartościowych



oprocentowanie kredytów i pożyczek



wypłaty związane z poręczeniami i gwarancjami



koszty związane z emisją skarbowych papierów
wartościowych

Wpłaty środków własnych

Unii Europejskiej

Środki te obejmują:



udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i
cukrowych



środki obliczone na podstawie VAT



środki obliczone na podstawie PKB

Problem pożyczek

z budżetu państwa

Pożyczki z budżetu państwa mogą być udzielane

w zakresie ustalonym w ustawie budżetowej.

Są oprocentowane, a wysokość oprocentowania

określa umowa.

Mogą być udzielane:



dla jednostek samorządu terytorialnego w

ramach postępowania naprawczego



na podstawie umów międzynarodowych



na podstawie ustaw innych niż ustawa

budżetowa

Problem

prefinansowania

programów

i projektów współfinansowanych

środkami pochodzącymi z budżetu UE



jednostki sektora finansów publicznych



agencje płatnicze realizujące zadania
Wspólnej Polityki Rolnej

Wydatki z budżetu państwa w

trakcie wykonywania ustawy

budżetowej



przeniesienie planowanych wydatków budżetu
państwa



blokowanie planowanych wydatków



dysponowanie rezerwami

Przeniesienie planowanych

wydatków budżetu państwa



dysponenci części mają uprawnienie do
dokonywania przesunięć w ramach danej części i
działu budżetu państwa



dysponentom drugiego i trzeciego stopnia
przysługuje uprawnienie do dokonywania
przesunięć wydatków
w obrębie jednego rozdziału



przesunięcie środków polegające na zmniejszeniu
lub zwiększeniu wydatków majątkowych wymaga
zgody Rady Ministrów

Blokowanie planowanych

wydatków budżetu państwa

Okresowy lub obowiązujący do końca roku

zakaz

dysponowania częścią lub całością

planowanych

wydatków (MF, dysponenci

części)



niegospodarność



opóźnienie realizacji zadań



naruszenie zasad gospodarki finansowej

Dysponowanie rezerwami

Rodzaje rezerw:



ogólna rezerwa budżetowa na wydatki nieprzewidziane –

jej wysokość nie może przekroczyć 0,2% wydatków

budżetu państwa



rezerwy celowe:

– na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje

klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie

opracowywania budżetu

– na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana

zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji

finansowej

– na wydatki związane z realizacją Wspólnej Polityki Rolnej

oraz pro-gramów realizowanych ze środków pochodzących

z budżetu UE

– gdy odrębne ustawy tak stanowią

Metody planowania wydatków

publicznych

METODA HISTORYCZNA



nie zawiera mechanizmów nieustannie
weryfikujących wcześniej podjęte decyzje



z opóźnieniem reaguje na zmiany w hierarchii
potrzeb społecznych



poświęca mniejszą wagę wydatkowej stronie
budżetu



ryzyko zawyżania potrzeb

Metody planowania wydatków

publicznych

METODA ZADANIOWA

(nie zawsze możliwa do zastosowania, np. sądownictwo,

bezpieczeństwo)



wyznaczanie zadań i kalkulowanie kosztów ich

wykonania



wariantowe analizy realizacji wyznaczonych celów



wydłużenie horyzontu czasowego programów

wydatkowych



permanentne badanie racjonalności wydatków

Niedoskonałości planowania

wydatków publicznych w Polsce



brak weryfikacji zadań poszczególnych urzędów



przetargowy charakter



uznaniowość



krótkookresowość



ograniczona możliwość pełnej kontroli

Kryterium – związek z fazą

podziału dochodu

narodowego



wydatki redystrybucyjne (transfery)

– transfery wewnętrzne

– transfery zewnętrzne



wydatki rzeczywiste (definitywne)

Kryterium efektu



wydatki bieżące



wydatki inwestycyjne

Kryterium możliwości

oddziaływania władzy

publicznej



wydatki stałe (prawnie zdeterminowane)



wydatki zmienne (elastyczne)

Zakres (granice)

wydatków publicznych

prawo A. Wagnera
– nieustającego wzrostu wydatków
publicznych

Przyczyny wzrostu wydatków

publicznych

wyjaśniające funkcjonowanie prawa A. Wagnera



socjologiczne – im bardziej są aktywne podmioty

publicznoprawne, tym silniejszą mają tendencję

do rozszerzania swej działalności



historyczne – państwa pożyczając współcześnie

na spłatę dawnych długów utrzymują, a nawet zwiększają

realny poziom ogólnego zadłużenia



polityczne – wiążą się ze zmianą doktryny polityki

gospodarczej, np. przejścia od państwa „nocnego stróża”

do państwa dobrobytu”



ekonomiczno-społeczne – postęp techniczny, poszerzenie

zakresu potrzeb zbiorowych

Wielkość wydatków publicznych
w konkretnym miejscu i czasie

uwarunkowana jest:



prowadzoną polityką społeczno-gospodarczą



sytuacją międzynarodową (wojny, napięcie
międzynarodowe)



koniunkturą ekonomiczną (w okresach kryzysów,
recesji państwo wydatkuje więcej środków
publicznych)



postępem technicznym



postępem cywilizacyjnym (jakość życia obywateli)

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki i rozchody publiczne ujęte w budżetach
i planach finansowych jednostek budżetowych
stanowią nieprzekraczalny limit
(z wyłączeniem wydatków finansowanych
z dochodów własnych jednostek budżetowych)

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki ujęte w rocznych planach finansowych
jednostek SFP mogą ulec zwiększeniu, jeżeli:

- zrealizowano przychody własne wyższe
od prognozowanych

- zwiększenie kosztów nie spowoduje
zwiększenia
dotacji z budżetu oraz nie zmniejszy wielkości
planowanych wpłat do budżetu

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki mogą być ponoszone na cele i w
wysokości ustalonych w ustawie budżetowej,
uchwale budżetowej JST i w planie finansowym
jednostki SFP



jednostki SFP mogą zaciągać zobowiązania
do wysokości wynikającej z planu wydatków
lub kosztów jednostki pomniejszonej o wydatki
na wynagrodzenia i obligatoryjne wpłaty

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki publiczne powinny być dokonywane w
sposób:

- celowy i oszczędny

- z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych

efektów z danych nakładów

- umożliwiający terminową realizację zadań

- na zasadach wynikających z ustawy o zamówieniach
publicznych (usługi, dostawy lub roboty budowlane)

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa
są dokonywane przed innymi wydatkami
budżetu państwa



realizacja wydatków następuje zgodnie
z harmonogramem realizacji dochodów i
wydatków budżetu

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki związane z wpłatą środków własnych
Unii Europejskiej dokonywane są w terminach
i wysokości wynikającej z umowy
międzynarodowej



w przypadku zwiększenia wpłaty w pierwszej
kolejności przeznacza się:

–

wydatki zablokowane

–

niepodzielone rezerwy celowe

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



niezrealizowane kwoty wydatków budżetu
państwa wygasają z upływem roku budżetowego



podstawowe wyjątki:

- wydatki, których źródłem finansowania są przychody
z kredytów zagranicznych

- wydatki przeznaczone na finansowanie „programów
unijnych”

- wydatki ujęte w wykazie rozporządzenia RM

Zasady dokonywania wydatków

publicznych (uwarunkowania

prawne)



wydatki związane z dotacjami udzielanymi z
budżetu państwa podlegają zwrotowi w
przypadku:

- niewykorzystania

- wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem

- pobrania nienależnie lub w nadmiernej

wysokości

Wydatki budżetu państwa

– przeznaczenie



utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy

publicznej



kontroli i ochrony prawa



zadania wykonywane przez administrację rządową



funkcjonowanie sądów i trybunałów



subwencje ogólne dla jednostek samorządu

terytorialnego



dotacje dla JST

Wydatki budżetu państwa

– przeznaczenie



środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej
(środki własne UE)



subwencje dla partii politycznych



dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami



obsługa długu publicznego



realizacja Wspólnej Polityki Rolnej



współfinansowanie „programów unijnych”