Dylematy moralne w
pracy

Romuald Krajewski

Etyka

2

Kiedy pojawiają się problemy
etyczne?

Etyka

3

• W aspekcie historycznym i

społecznym problemy etyczne
pojawiają się razem z nowymi
możliwościami działania, w
kontaktach z innymi
społecznościami, w wyniku
konfliktów społecznych.

Etyka

4

• W aspekcie praktycznym

problemy etyczne pojawiają się
w sytuacjach, które nie są ujęte
w normy prawa lub co do
których nie istnieją jasno
określone zasady postępowania,
albo co do których istnieją
wprawdzie jasno sformułowane,
ale przeciwstawne i
równoważne poglądy.

Etyka

5

• Postępowanie naruszające przepisy

prawa albo obowiązujące

regulaminy, czy też

nieodpowiadające fachowym

zasadom wykonywania danego

zawodu nie sprawia trudności w

ocenie etycznej i/lub nie stanowi

zagadnienia etycznego - w

większości sytuacji takie

postępowanie pociąga za sobą

zarówno przewidziane przepisami

sankcje jak i negatywną ocenę

etyczną.

Etyka

6

Ale …

• Przepisy prawa mogą również sprawiać

problemy etyczne, zwłaszcza w
państwach motywowanych
ideologicznie, totalitarnych.

• Dyskutuje się stale co jest „ważniejsze”

– prawo czy etyka/moralność. Zależy to
od sytuacji – czasem etyka pozwala
przeciwstawić się złemu prawu,
czasem prawo zapobiega nadużywaniu
jednego poglądu etycznego.

Etyka

7

•

W praktyce ochrony zdrowia bardzo

często powstają sytuacje w których:

– wiadomo co należy zrobić, ale nie można

tego zapewnić wszystkim potrzebującym

– istnieje możliwość wyboru więcej niż

jednego postępowania i za każdym z nich

przemawiają

ważne

argumenty

– trzeba wybierać pomiędzy lojalnością wobec

chorego a lojalnością wobec

współpracowników

– wiadomo, że pacjent wyznaje odmienne, ale

respektowane zasady, z którymi nie

zgadzamy się

•

W takich sytuacjach wskazówką są

zasady etyki.

Etyka

8

Dlaczego potrzebne są
zasady etyczne?

Etyka

9

• Pierwszym powodem formułowania

zasad etycznych jest niemożność
ujęcia ścisłymi przepisami prawno-
organizacyjnymi wszystkich złożonych
sytuacji powstających w relacji pacjent
- pielęgniarka, pomiędzy
pielęgniarkami i innymi pracownikami.
W takich sytuacjach decyzje muszą być
podejmowane doraźnie i zasady
etyczne ułatwiają podjęcie decyzji oraz
zapewniają, że będą one służyły
określonym przez te zasady celom.

Etyka

10

• Zasady etyczne sformułowane jako

zrozumiałe zalecenia pozwalają
członkom grupy zawodowej lub
społeczności poznać oczekiwania
wobec nich w różnych sytuacjach i
postępować zgodnie z tymi
oczekiwaniami, a także umożliwiają
ocenę postępowania, eliminowanie
zachowań niezgodnych z zasadami i
są jednym z mechanizmów
zapewniających jakość wykonywania
zawodu.

Etyka

11

• Postępowanie etyczne ma

zawsze na względzie dobro
innego człowieka w rozumieniu
profesjonalnym, ale również w
sensie ogólnoludzkim. Etyka
nakazuje obok sprawności
zawodowej empatię i
zrozumienie potrzeb chorego,
odnoszenie się do niego z
szacunkiem i tolerancję.

Etyka

12

Dlaczego zasady etyczne są
zawsze ważne i potrzebne?

Etyka

13

•

Powodów może być wiele. Współcześnie
najważniejszym jest ogromna liczba
możliwości stwarzanych przez
organizację ochrony zdrowia i
technologię, które znacznie
wyprzedzają tworzenie przepisów.
Wszystkie te możliwości powinny służyć
dobru chorego, ale bardzo trudno jest
jednoznacznie ustalić, które komu są
potrzebne, które nie powodują krzywdy
innych chorych/osób, co warto, a czego
nie warto robić w określonej sytuacji.

Etyka

14

• Historycznie ważność zasad

etycznych wynika ze znanych
nadużyć wobec pacjentów,
niekiedy odbywających się
zgodnie z obowiązującym w
danym czasie prawem. W
takich sytuacjach tylko
postępowanie etyczne może
uchronić chorych przez
niebezpieczeństwem.

Etyka

15

Z jakimi problemami
etycznymi spotykamy się
najczęściej?

Etyka

16

• W Polsce:

Etyka

17

W Japonii są to (według ważności):
• Godne umieranie i eutanazja
• Świadoma zgoda chorego
• Śmierć mózgu i transplantacje
• Mówienie prawdy o chorobie
• Aborcja
• Przedłużanie/podtrzymywanie życia

- Terapie genetyczne

• Konflikty między pielęgniarkami a

lekarzami

• Dyskryminacja chorych

Etyka

18

• Z jakimi problemami

etycznymi zetknęliśmy się w
praktyce?

• Jak zostały one rozwiązane?
• Czy przydatna była znajomość

zasad etycznych?

Etyka

19

Jak najlepiej nauczyć się
zasad etycznych i stosować
je w praktyce?

Etyka

20

• Znajomość podstawowych zasad

spisanych: Kodeks etyki
zawodowej pielęgniarki i
położnej.

• Śledzenie fachowych dyskusji

na tematy etyczne w
publikacjach, czasopismach.

• Omawianie i rozwiązywanie

konkretnych sytuacji
stwarzających problem etyczny.

Etyka

21

• Jakie zagadnienia etyczne są

najważniejsze w ochronie
zdrowia demokratycznych
krajów rozwiniętych?

Etyka

22

• Ogólnie można stwierdzić, że są

to zagadnienia bioetyczne.

Bioetyka to nauka medyczna

rozpatrująca zagadnienia

związane z moralnym aspektem

odkryć nauk biologicznych i

nowoczesnych metod terapii.

Dotyczy to wpływu badań i metod

leczniczych bezpośrednio na

osobę chorego, na społeczeństwo

i całą ludzkość, na środowisko

naturalne.