Bezpieczeństwo

Państwa

mł. insp. dr Agata Tyburska
tel. 5440

SYSTEM

BEZPIECZEŃSTWA

I

OBRONNOŚCI

RZECZPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

wykłady: 5

godzin

ćwiczenia: 10

godzin

TEMAT 2: System bezpieczeństwa i
obronności RP

Zagadnienia:
Wykład: 5 godz.

1. Organizacja i funkcjonowanie obrony

narodowej Rzeczpospolitej Polskiej.

2. Strategia bezpieczeństwa

narodowego.

TEMAT 1: Współczesne zagrożenia
bezpieczeństwa państwa.

Zagadnienia:
Ćwiczenia: 10 godz.

1. Opracowywanie strategii

bezpieczeństwa:

- Udział administracji publicznej oraz

organizacji pozarządowych w
realizacji Strategii Bezpieczeństwa
Narodowego RP na przykładzie
powiatu ...

- Prezentacja przygotowanych

powiatowych strategii
bezpieczeństwa - dyskusja.

Literatura zalecana:

Literatura

zalecana:

• Konstytucja RP, Ustawa

z dnia 2 kwietnia 1997 roku,

Dz.U.97.78.483.

• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku

o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczpospolitej Polskiej,

Dz.U.04.241.2416.

• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 roku o

organizowaniu zadań na rzecz

obronności państwa realizowanych

przez przedsiębiorców,

Dz.U.01.122.1320.

Literatura zalecana:

• Strategia Bezpieczeństwa

Narodowego Rzeczpospolitej
Polskiej, Warszawa 2007.

• Rozporządzenie Rady Ministrów z

dnia
27 kwietnia 2004 roku w sprawie
przygotowania systemu
kierowania bezpieczeństwem
narodowym, Dz.U.04.98.978.

Literatura zalecana:

• Z. Piątek, B. Wiśniewski, A. Osierda,

Administracja publiczna a
bezpieczeństwo państwa, Wyższa
Szkoła Administracji w Bielsku – Białej,
Bielsko – Biała, Warszawa 2007

• R. Jakubczak, J. Flis (red.),

Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI
wieku, Bellona, Warszawa 2006.

• B. Wiśniewski, Organizacja stanowisk

kierowania, MSWiA, Warszawa 2008.

Literatura zalecana:

• R. Jakubczak, A. Skrabacz, K.

Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w

tworzeniu bezpieczeństwa Polski w

XXI wieku, Bellona, Warszawa 2008.

• S. Koziej, Strategiczny przegląd

bezpieczeństwa narodowego jako

filar narodowego planowania

strategicznego.

http://www.koziej.pl

20.10.2008r.

• B. Wiśniewski, Organizacja stanowisk

kierowania, MSWiA, Warszawa 2008.

„...Jednym z wielkich problemów

naszej kultury to –

przeciwstawienie się Europie.

Nie będziemy narodem

prawdziwie europejskim, póki

nie wyodrębnimy się

z Europy – gdyż europejskość nie

polega na zlaniu się z Europą,

lecz na tym, aby być jej częścią

składową – specyficzną

i nie dającą się niczym

zastąpić ...”

(W.Gąbrowicz, Dzienniki 1953 – 1956, t.7,

Kraków 1986, s. 190)

Bezpieczeństwo

narodowe

jest najwyższą potrzebą

człowieka i wartością

narodu,

a także głównym celem

działań

podejmowanych

przez państwo.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak,
J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa
2006, s. 228.

Obrona narodowa:

(w ujęciu strukturalnym)

• To całokształt sił i środków

(instytucji) społeczeństwa

(narodu) oraz ich poczynania

związane

z przeciwdziałaniem zagrożeniom

godzącym w interes narodowy.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s. 80.

Obrona narodowa:

(w ujęciu strukturalnym)

• Organizacja i działalność

państwa

w zakresie ochrony i obrony

przed zagrożeniami interesów

narodowych.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa

Polski w XXI wieku. Podręcznik do przysposobienia obronnego dla studentek i studentów, Bellona,

Warszawa 2008, s. 56

Obrona narodowa:

(w ujęciu funkcjonalnym)

• To działalność mająca na celu

odpowiednie przygotowanie

i wykorzystanie sił i środków

będących do dyspozycji państwa

dla przeciwdziałania wszelkiego

rodzaju zagrożeniom

zewnętrznym

i wewnętrznym godzącym w

interes narodowy

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s.
81.

Ochrona i obrona

narodowa

jest funkcją,

której celem jest chronić

i bronić wartości

narodowych przed

zagrożeniami

zewnętrznymi i

wewnętrznymi,

militarnymi i

niemilitarnymi.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak,
J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa
2006, s. 228.

W całokształcie działań państwa

w tworzeniu i utrzymywaniu

bezpieczeństwa narodowego

ochrona i obrona narodowa

zapewnia bezpieczeństwo rozwoju

(tworzenia) siły narodowej, a

jednocześnie chroni

i broni wartości wytworzone.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.

Ochrona i obrona

narodowa:

Stanowi sumę wszystkich
wojskowych i cywilnych
przedsięwzięć państwa, które
przesądzają o trwałości państwa
jako instytucji politycznej oraz
o bezpieczeństwie całego
narodu.

W. Kitler, Obrona narodowa III RP. Pojęcie. Organizacja. System
(rozprawa habilitacyjna), Zeszyty Naukowe AON (dodatek), Warszawa
2002, s. 65.

Ochrona i obrona

narodowa:

S

tanowi sumę wszystkich

wojskowych (obrona militarna)

i cywilnych (obrona cywilna –

niemilitarna) zabezpieczeń

służących zapewnieniu

bezpieczeństwa państwa i

społeczeństwa wobec zagrożeń

godzących

w bezpieczeństwo narodowe.

W. Kitler, Obrona narodowa w wybranych państwach demokratycznych,

AON, Warszawa 2001, s. 156.

Ochrona i obrona narodowa

tworzy

warunki niezbędne i konieczne

dla pozostałych działań

zapewniających bezpieczeństwo

narodowe.

Rozwój

kultural

ny

Rozwój

kultural

ny

Rozwój
material
ny

Rozwój
material
ny

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis
(red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.

Ochrona i obrona narodowa

tworzy

warunki niezbędne i konieczne

dla pozostałych działań

zapewniających bezpieczeństwo

narodowe.

Stanowi jednocześnie

podstawę skuteczności i

wiarygodności polityki

zagranicznej

w tworzeniu

zewnętrznych

warunków

bezpieczeństwa

narodowego.

Stanowi jednocześnie

podstawę skuteczności i

wiarygodności polityki

zagranicznej

w tworzeniu

zewnętrznych

warunków

bezpieczeństwa

narodowego.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 228.

Ochrona i obrona

narodowa

klasyfikacja wg. J. Marczaka

I.

Jako część organizacji państwa,

obejmująca przygotowanie

społeczeństwa, sił zbrojnych,

zasobów

i terytorium do zapobiegania,

przeciwdziałania, ochrony i obrony

całego narodu przed istniejącymi

i potencjalnymi zagrożeniami

bezpieczeństwa narodowego.

„...Nadszedł czas, aby ludzie

w Europie Środkowej

postrzegali państwo jako

narzędzie ochrony swych

domów,

a co zatem idzie – samych

siebie ...”

(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,

Rzeczpospolita

z 18 listopada 1996 roku. )

Ochrona i obrona

narodowa

:

klasyfikacja wg. J. Marczaka

II.

Jako podstawowa (fundamentalna)

misja narodowa (państwa)

obejmująca zabezpieczenie

przed istniejącymi i potencjalnymi

zagrożeniami

bezpieczeństwa narodowego.

„ ... Byłoby fatalną pomyłką

wierzyć, że skoro wydajemy

pieniądze na siły zbrojne, to

obrona narodowa jest sprawą

wyłącznie wojskową, którą

reszta społeczeństwa nie

powinna się interesować ...”

(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,

Rzeczpospolita z 18 listopada 1996 roku. )

Ochrona i obrona narodowa

:

klasyfikacja wg. J. Marczaka

III.

Jako podstawowa (fundamentalna)

struktura realizacyjna bezpieczeństwa

narodowego, obejmująca przygotowanie

społeczeństwa, zasobów, terytorium

do zapobiegania, przeciwdziałania,

ochrony i obrony narodu (interesów

narodowych) przed istniejącymi i

potencjalnymi zagrożeniami

bezpieczeństwa narodowego.

„ ... Przygotowanie skutecznej obrony

państwa jest nie do pomyślenia bez

większego lub mniejszego udziału

wszystkich instytucji państwowych.

Te zaś angażują się w wysiłek

obronny na tyle, na ile społeczeństwo

stawia obronę na pierwszym planie.

Jest więc konieczne uświadomienie

sobie

w porę, że obrona państwa oznacza

przede wszystkim obronę ludzkiej

godności

każdego z nas ...”

(V. Havel, O obronie w czasie pokoju,

Rzeczpospolita z 18 listopada 1996 roku. )

Ochrona i obrona narodowa

:

klasyfikacja wg. J. Marczaka

IV.

Jako realizację konstytucyjnego

obowiązku obrony ojczyzny

oraz

podstawową powinność

narodową.

„...Naród winien jest sobie

samemu obronę od napaści i

dla przestrzegania całości

swojej.

Wszyscy przeto obywatele są

obrońcami całości swobód

narodowych ...”

(Konstytucja z 3 maja

1791 roku)

Konstytucja Rzeczpospolitej

Polskiej

z dnia 2 kwietnia 1997 roku

Dz.U. nr 78 poz. 483

Art.5
Rzeczpospolita Polska strzeże
niepodległości i nienaruszalności
swojego terytorium, zapewnia
wolności i prawa człowieka oraz
bezpieczeństwo obywateli, strzeże
dziedzictwa narodowego oraz
zapewnia ochronę środowiska kierując
się zasadą zrównoważonego rozwoju.

Współczesne podejście do

obrony narodowej:

• W coraz większym stopniu

obrona narodowa obejmuje,

oprócz siły militarnej, także

zdolność ochrony

i ratownictwa ludności,

substancji materialnej i

środowiska przed zagrożeniami

niemilitarnymi.

M. Reuner, National security, The Economic and euvironmental dimension, Worldwatch Institute, 5/1989.

Współczesne podejście do

obrony narodowej:

• Do przeciwdziałania zagrożeniom

niemilitarnym i usuwania ich
skutków niezbędne jest, i to w
coraz szerszym zakresie, użycie sił
zbrojnych postrzeganych
dotychczas jako narzędzie walki
zbrojnej państwa.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorek (red.), Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku. Podręcznik do przysposobienia obronnego
dla studentek i studentów, Bellona, Warszawa 2008, s. 58.

„ ... Mamy armie, które nie

mają

z kim walczyć i

niebezpieczeństwa, przed

którymi nie ma nas kto

ochraniać ...”

Szimon Peres, za: Rzeczpospolita, 13-14

października 2000r.

Współczesne pojmowanie

pojęcia obrony narodowej:

• Poszerzenie pojęcia jako

konsekwencja zwiększenia zakresu

bezpieczeństwa narodowego.

• W przeszłości główny wpływ na obronę

narodową wywierały zagrożenia o

charakterze militarnym.

• Współcześnie rozszerzenie to wynika z

zagrożeń innej natury

(gospodarczych, ekologicznych,

społecznych, klęsk naturalnych

i katastrof technicznych).

W. Kitler, Obrona narodowa III RP. Pojęcie. Organizacja. System (rozprawa habilitacyjna), Zeszyty Naukowe

AON (dodatek), Warszawa 2002, s. 66.

Podział środków ochrony i

obrony narodowej:

Funkcjonalne

Funkcjonalne

środki

środki

ochrony i obrony

ochrony i obrony

narodowej

narodowej

Strukturalne

Strukturalne

środki

środki

ochrony i obrony

ochrony i obrony

narodowej

narodowej

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230.

organy

władzy

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J.
Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006,
s. 230.

Strukturalne

Strukturalne

środki

środki

ochrony i

ochrony i

obrony

obrony

narodowej

narodowej

służbę

zagranicz

ną

siły

zbrojn

e

służby, inspekcje i

straże (Policja, SG,

PSP)

placówki

naukowo -

badawcze

obiekty i

ośrodki

kultury

organizacj
e
pozarządo
we

polityczne

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230.

Funkcjonalne

Funkcjonalne

środki

środki

ochrony i

ochrony i

obrony

obrony

narodowej

narodowej

gospodar
cze

wojskow
e

ekologicz
ne

normatywne

naukowo -
techniczne

bezpieczeńs

twa

publicznego

Podział

środków ochrony i obrony

narodowej

(ze względu na

zastosowanie):

Środki

powszechnie

stosowane.

Środki

powszechnie

stosowane.

Środki

wojskowe.

Środki

wojskowe.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J.
Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s.
230

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis
(red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230

Środki powszechnie

stosowane w codziennej, rutynowej ochronie

i zabezpieczeniu wartości i interesów

narodowych są to tzw. środki niemilitarne

.

Środki powszechnie

stosowane w codziennej, rutynowej ochronie

i zabezpieczeniu wartości i interesów

narodowych są to tzw. środki niemilitarne

.

Środki

wojskowe traktowane jako

ostateczny, decydujący środek

ochrony i obrony narodowej.

Środki

wojskowe traktowane jako

ostateczny, decydujący środek

ochrony i obrony narodowej.

J. Marczak, Powszechna ochrona i obrona narodowa, (w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.),
Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Warszawa 2006, s. 230

Organizacja

ochrony i obrony narodowej

(w ujęciu systemowym)

Cywilna

organizacja

obrony narodowej

(podsystem cywilny )

Wojskowa

organizacja

obrony narodowej

(podsystem wojskowy)

Gen. broni W. Sikorski (1934r.), za J. Marczak, Powszechna ochrona i
obrona narodowa,
(w:), J. Jakubczak, J. Flis (red.), Bezpieczeństwo narodowe Polski w
XXI wieku,
Warszawa 2006, s. 228 - 229.

koordyna
cja

współprac

a

Ochrona i obrona

narodowa:

(charakter)

państwowa

powszechna

ogólna

ciągła

Powszechny

charakter

obrony narodowej.

• Jego istota wiąże się z

zaangażowaniem całego narodu w

sprawy tworzenia, odzyskiwania i

walki o samodzielny byt narodowy.

• Misje obrony narodowej realizują

organy władzy publicznej,

organizacje pozarządowe, firmy

komercyjne, poszczególni

obywatele

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 60 – 61.

Priorytet interesu

narodowego

nad interesami

indywidualnymi

i grupowymi jest kluczowym

elementem funkcjonowania

obrony narodowej.

Z tego też względu państwo

zachowuje

możliwość

obdarzenia wszystkich

podmiotów prawa

państwowego powinnościami

w zakresie obrony narodowej.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 61.

Konstytucja

Rzeczpospolitej Polskiej

Art. 85

Obowiązkiem

obywatela polskiego

jest

obrona Ojczyzny.

Ustawa

o powszechnym obowiązku

obrony Rzeczpospolitej Polskiej

z dnia 21 listopada 1967 roku,

Dz.U. 04.241.2416.

Art. 1

Obrona Ojczyzny

jest sprawą

i obowiązkiem wszystkich

obywateli Rzeczpospolitej

Polskiej.

Ustawa o powszechnym

obowiązku obrony

Rzeczpospolitej Polskiej ...

Art.2

Umacnianie obronności Rzeczpospolitej,

przygotowanie ludności i mienia

narodowego na wypadek wojny oraz

wykonywanie innych zadań w ramach

powszechnego obowiązku obrony należy

do wszystkich organów władzy

i administracji rządowej oraz innych

organów

i instytucji państwowych, organów

samorządu terytorialnego,

przedsiębiorstw i innych jednostek

organizacyjnych, organizacji społecznych,

a także każdego obywatela.

Państwowy

charakter

obrony narodowej.

Wszelkie działania w dziedzinie

bezpieczeństwa narodowego,

w wymiarze wewnętrznym

i zewnętrznym są regulowane

przez państwo.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 60 – 61.

Ciągły

charakter

obrony narodowej.

Bezpieczeństwo narodowe nie jest
stanem zastanym, lecz rezultatem
ciągłych
i różnorodnych zabiegów
demokratycznych, militarnych,
gospodarczych, kulturalnych
i psychospołecznych, naukowych i
innych mających na celu kształtowanie
sprzyjających warunków rozwoju i bytu
narodowego.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.

Ciągły

charakter

obrony narodowej.

• Utrzymanie czujności;
• Podejmowanie różnorodnych

działań kształtujących środowisko
bezpieczeństwa narodowego,
przygotowujących struktury
państwa i społeczeństwo do
radzenia sobie w różnych
warunkach i okolicznościach
funkcjonowania państwa.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.

Ciągły

charakter

obrony narodowej.

• Nieustanne doskonalenie środków

i narzędzi obrony narodowej.

• Usprawniania (zmiany)

organizacyjne
i funkcjonalne, dostosowywanie
obrony narodowej do
pojawiających się zagrożeń.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.

Ogólny

charakter

obrony narodowej.

Polega na tym, że realizowana jest ona

we wszystkich dziedzinach działalności

wewnątrz i na zewnątrz państwa,

przeciwko wszelkim formom zagrożeń

godzących

w interes narodowy, które mogą

stanowić niebezpieczeństwo dla

suwerennej władzy, integralności

terytorialnej, nienaruszalności granic i

terytorium oraz przetrwania narodu,

jego bytu i losu.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w

XXI wieku, Warszawa 2008, s. 62.

Funkcje państwa i podmiotów

prawa państwowego w zakresie

obrony narodowej:

wewnętrzn

a

gospodarcz

o -

organizator

ska

socjalna

kulturalno

-

wychowaw

cza

zewnętrzn

a

Wewnętrzna funkcja państwa

w zakresie obrony narodowej

związana jest z zapewnieniem

bezpieczeństwa i porządku

publicznego, ochroną mienia,

zdrowia społeczeństwa
i środowiska oraz z

zabezpieczeniem trwałości w

wewnętrznej strukturze

stosunków społecznych.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski

w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 64.

Gospodarczo - organizatorska

funkcja państwa

w zakresie obrony narodowej

polega na organizowaniu życia

gospodarczego i stwarzania

warunków do rozwijania

działalności gospodarczej,

a w konsekwencji – do

tworzenia materialnych

podstawa bezpieczeństwa

narodowego.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 64.

Socjalna funkcja państwa

w zakresie obrony narodowej

to działania na rzecz

ubezpieczeń społecznych,

ochrony zdrowia, pomocy

społecznej oraz rozwijania

problemów na rynku pracy i

wykorzystania zasobów

ludzkich.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.

Kulturalno - wychowawcza

funkcja państwa

w zakresie obrony narodowej

To działania na rzecz wpajania
wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych,
rozpowszechniania dóbr
kulturowych, upowszechniania
idei i wartości oraz kształtowania
postaw i zachowań obywatelskich.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w
XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.

Zewnętrzna funkcja państwa

w zakresie obrony narodowej

to zapewnienie bezpieczeństwa

państwa na zewnątrz, rozwijanie

stosunków politycznych,

gospodarczych i kulturalnych

z innymi państwami, a także

rozwijanie przepływu informacji

i kontaktów międzyludzkich.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski w

XXI wieku, Warszawa 2008, s. 65.

Funkcja

gospodarczo –

organizatorska

Funkcja

socjalna

Funkcja

zewnętrzna

Funkcja

kulturalno –

wychowawcza

Funkcja

wewnętrzna

„...Funkcja wewnętrzna państwa

to nie tylko działania w wyraźnie

wyspecjalizowanych dziedzinach

życia społecznego wewnątrz

państwa. W istocie rzeczy są to

czynności

w wielu dziedzinach życia

społecznego

wewnątrz kraju i na zewnątrz

państwa...”

E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 1999, s.

141.

Rola organów władzy w

tworzeniu ochrony i

obrony narodowej

Władza ustawodawcza

Senat

Sejm

Rola organów władzy w

tworzeniu ochrony i

obrony narodowej

Władza wykonawcza

Prezyde

nt

Rada

Ministró

w

Rola organów władzy w

tworzeniu ochrony i

obrony narodowej

Władza sądownicza

Sądy

Trybuna

ły

Rola organów władzy w

tworzeniu ochrony i

obrony narodowej

Każda z władz współuczestniczy

w tworzeniu bezpieczeństwa

narodowego oraz obrony

narodowej, koncentrując się na

działaniach stanowiących ich

istotę wynikającą z

konstytucyjnej roli

w państwie.

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 69.

Parlament

Sejm i Senat

• Stanowienie przepisów prawa:

ustawy, uchwały, dokonywanie zmian

w obowiązującej Konstytucji (art.235)

• Pełnienie roli kreacyjnej polegającej

na powoływaniu o odwoływaniu

konstytucyjnie wskazanych

centralnych organów państwowych

• Posiada prawo kontroli np.

wykonywania ustaw, pracy komisji

parlamentarnych.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

•Czuwa nad przestrzeganiem

konstytucji, stoi na straży
suwerenności i
bezpieczeństwa oraz
nienaruszalności
i niepodzielności jego
terytorium.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

• Jest najwyższym zwierzchnikiem Sił

Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej

(art.134 ust. 1)

Rząd posiada uprawnienia do

kierowania siłami zbrojnymi.

• Posiada szczególne kompetencje

w zakresie obronności i
bezpieczeństwa państwa w czasie
pokoju i wojny.

Za:

R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 72.

W czasie pokoju prezydent
sprawuje zwierzchnictwo nad
siłami zbrojnymi za
pośrednictwem ministra obrony
narodowej, któremu przekazane
zostały uprawnienia
rzeczywistego kierowania siłami
zbrojnymi z pomocą wojskowych
struktur dowodzenia, a w
szczególności przy pomocy szefa
Sztabu Generalnego i dowódców
rodzajów sił zbrojnych.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 72.

Zakres zwierzchnictwa

Prezydenta:

(art.134 Konstytucji)

• Mianuje i odwołuje

szefa Sztabu

Generalnego

i dowódców rodzajów sił

zbrojnych.

• Mianuje – na wniosek prezesa Rady

Ministrów –

naczelnego dowódcę sił

zbrojnych.

• Nadaje – na wniosek ministra obrony

narodowej –

stopnie wojskowe

(określone

w ustawach).

• Zarządza – na wniosek prezesa Rady

Ministrów –

powszechną lub częściową

mobilizację i użycie sił zbrojnych do

obrony

.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4

a)

Stojąc na straży suwerenności
i bezpieczeństwa państwa,
nienaruszalności i
niepodzielności jego terytorium,
w szczególności:

• Zatwierdza – na wniosek prezesa

Rady Ministrów – strategię
bezpieczeństwa narodowego.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4

a), c.d.

• Wydaje – na wniosek prezesa

Rady Ministrów, w drodze
postanowienia –

Polityczno –

Strategiczną Dyrektywę
Obronną Rzeczpospolitej
Polskiej

oraz inne dokumenty

wykonawcze dotyczące strategii
bezpieczeństwa narodowego.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4

a), c.d.

• Zatwierdza – na wniosek prezesa

Rady Ministrów –

plany krajowych

ćwiczeń systemu obronnego

i

kieruje ich przebiegiem.

• Postanawia - na wniosek prezesa

Rady Ministrów – o

wprowadzeniu

albo zmianie określonego stanu
gotowości obronnej państwa.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony RP, art. 4

a), c.d.

• Może zwracać się do wszystkich

organów władzy publicznej,
administracji rządowej i
samorządowej, przedsiębiorców,
kierowników innych jednostek
organizacyjnych oraz organizacji
społecznych o

informacje mające

znaczenie dla bezpieczeństwa
i obronności państwa.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

(Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony RP,

art. 4 a), c.d.

• Inicjuje i patronuje

przedsięwzięciom
ukierunkowanym na
kształtowanie postaw
patriotycznych i obronnych
w społeczeństwie.

Prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej

• Określa – na wniosek ministra

obrony narodowej – główne kierunki

rozwoju sił zbrojnych oraz ich

przygotowań do obrony państwa, a

także uczestniczy

w odprawach kierowniczej kadry

Ministerstwa Obrony Narodowej i sił

zbrojnych oraz może je zwoływać.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa

Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.

Rada Ministrów

Art. 146 Konstytucji RP

• Odpowiada za zapewnienie

bezpieczeństwa wewnętrznego

państwa oraz porządek publiczny,

zapewnienie bezpieczeństwa

zewnętrznego, sprawowanie ogólnego

kierownictwa

w dziedzinie obronności oraz określa

corocznie liczbę obywateli

powoływanych do czynnej służby

wojskowej.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.

Rada Ministrów - zadania

Art. 146 Konstytucji RP

• Opracowywanie projektów strategii

bezpieczeństwa narodowego.

• Planowanie i realizacja przygotowań

obronnych państwa zapewniających jego

funkcjonowanie w razie zewnętrznego

zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie

wojny,

w tym planowanie przedsięwzięć

gospodarczo – obronnych oraz zadań

wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych

Rzeczpospolitej Polskiej

i wojsk sojuszniczych.

Rada Ministrów - zadania

Art. 146 Konstytucji RP

• Przygotowanie systemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym i organów

władzy publicznej do funkcjonowania

na stanowisku kierowania.

• Utrzymanie stałej gotowości obronnej

państwa, wnioskowanie do prezydenta

RP o jej podwyższanie w razie

zewnętrznego zagrożenia

bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o

jej obniżanie stosownie do zmniejszania

stopnia zagrożenia.

Rada Ministrów - zadania

Art. 146 Konstytucji RP

• Określanie obiektów szczególnie

ważnych dla bezpieczeństwa państwa,
w tym obronności oraz przygotowania
ich szczególnej ochrony.

• Przygotowanie na potrzeby obronne

państwa i utrzymanie w stałej
gotowości jednolitych systemów
obserwacji, pomiarów, analiz,
prognozowania
i powiadamiania.

Rada Ministrów - zadania

Art. 146 Konstytucji RP

• Przygotowanie systemu stałych dyżurów

na czas zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny.

• Określenie zasad wykorzystania służby

zdrowia i infrastruktury technicznej
państwa dla potrzeb obronnych, w tym
sposobu zabezpieczenia przestrzeni
powietrznej i wód terytorialnych w razie
zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa i w czasie wojny.

Rada Ministrów - zadania

Art. 146 Konstytucji RP

• Zapewnienie funkcjonowania

systemu szkolenia obronnego
w państwie.

• Prowadzenie kontroli stanu

przygotowań obronnych w
państwie.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 75.

Minister Obrony

Narodowej

Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra

obrony narodowej

• Kieruje w czasie pokoju całokształtem

działalności Sił Zbrojnych RP.

• Przygotowuje założenia obronne

państwa,

w tym propozycje dotyczące rozwoju i

struktur sił zbrojnych.

• Realizuje generalne założenia, decyzje

i wytyczne Rady Ministrów w zakresie

obrony państwa i koordynuje

realizację wynikających z nich działań.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 73.

Minister Obrony

Narodowej

Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra

obrony narodowej

• Sprawuje – w zakresie powierzonym

przez Radę Ministrów – ogólny nadzór
nad realizacją zadań obronnych przez
organy administracji państwowej,
instytucje państwowe, samorządy,
przedsiębiorców
i inne podmioty

• Sprawuje ogólne kierownictwo w

sprawach wykonywania powszechnego
obowiązku obrony.

Minister Obrony

Narodowej

Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra

obrony narodowej

• Określa cele, kierunki i zadania

szkolnictwa wojskowego.

• Współdziała z innymi organami

państwowymi, organami
samorządu terytorialnego i
organizacjami społecznymi.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 75.

Minister Obrony

Narodowej

Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 roku o urzędzie ministra

obrony narodowej

• Zawiera umowy międzynarodowe

wynikające
z decyzji Rady Ministrów dotyczących
udziału polskich kontyngentów
wojskowych
w międzynarodowych misjach pokojowych
i akcjach humanitarnych oraz ćwiczeń
wojskowych prowadzonych wspólnie z
innymi państwami lub organizacjami
międzynarodowymi

Ministerstwo Obrony

Narodowej

Gabinet Polityczny

Ministra

(organ doradczy)

Ministerstwo Obrony

Narodowej

Komórki organizacyjne:

• Sekretariat Ministra Obrony

Narodowej.

• Departament Administracyjny.
• Departament Budżetowy.
• Departament Informatyki

i Telekomunikacji.

• Departament Infrastruktury.

Ministerstwo Obrony

Narodowej

• Departament Kadr.
• Departament Kontroli.
• Departament Nauki i Szkolnictwa

Wojskowego.

• Departament Ochrony Informacji

Niejawnych

• Departament Polityki

Bezpieczeństwa

Międzynarodowego.

Ministerstwo Obrony

Narodowej

• Departament Polityki Zbrojeniowej.
• Departament Prasowo i

Informacyjny.

• Departament Prawny.
• Departament Spraw Socjalnych.
• Departament Strategii i

Planowania Obronnego.

• Departament Transformacji.

Ministerstwo Obrony

Narodowej

• Departament Wojskowych

Spraw Zagranicznych.

• Departament Wychowania i

Promocji Obronności.

• Departament Zaopatrywania Sił

zbrojnych.

Ministerstwo Obrony

Narodowej

• Biuro do spraw Budowy

Siedziby MON.

• Biuro do spraw Procedur

Antykorupcyjnych.

• Biuro Audytu Wewnętrznego.
• Biuro Skarg i Wniosków.

Wojewoda:

Ponosi pełną odpowiedzialność za

bezpieczeństwo

w województwie:

• Zapewnia współdziałanie wszystkich

jednostek organizacyjnych administracji

rządowej

i samorządowej działających na obszarze

województwa i kieruje ich działalnością

w zakresie zapobiegania zagrożeniom

życia, zdrowia lub mienia oraz

zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa

państwa

i utrzymania porządku publicznego,

ochrony praw obywatelskich, a także

zapobiegania klęskom żywiołowym i innym

nadzwyczajnym zagrożeniom oraz

zwalczania i usuwania ich skutków.

Wojewoda

Ponosi pełną odpowiedzialność za

bezpieczeństwo

w województwie:

• W sytuacjach nadzwyczajnych

wojewoda

może wydawać

polecenia obowiązujące
wszystkie organy
administracji rządowej
i samorządu terytorialnego

.

Funkcje administracji
publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa

(wg. W. Kitlera):

Ochrona porządku konstytucyjnego

rozumiana jako działalność organów i

instytucji państwowych oraz system

reguł prawnych gwarantujących ciągłość

konstytucyjnego ustroju państwa, w tym

ochronę państwa jako organizacji

prawnej i politycznej, ochronę informacji

niejawnych, a także ochronę wolności i

praw człowieka.

Funkcje administracji publicznej

w dziedzinie bezpieczeństwa

(wg. W. Kitlera):

• Zapewnienie bezpieczeństwa

kulturowego,

• Edukację na rzecz bezpieczeństwa,

• Zapewnienie funkcjonowania

organów władzy i administracji w
warunkach pokoju, kryzysu lub
wojny.

Funkcje administracji publicznej

w dziedzinie bezpieczeństwa

(wg. W. Kitlera):

• Zapewnienie

bezpieczeństwa
i porządku publicznego
(utrzymanie spokoju
i normalności zachowań

w stosunkach
międzyludzkich)
oraz ochronę życia,
zdrowia i dóbr przed
bezprawnymi
zamachami.

• Ochronę życia i zdrowia ludzi

oraz ochronę dóbr i środowiska
przed negatywnymi skutkami
działań człowieka i sił natury,

• Zapewnienie materialnych i

duchowych podstaw przetrwania
ludności w warunkach zagrożeń
bezpieczeństwa, kryzysu, i wojny.

Funkcje administracji publicznej

w dziedzinie bezpieczeństwa

(wg. W. Kitlera):

• Zapewnienie integralności terytorialnej

i nienaruszalności granic,

• Ochronę interesów gospodarczych,

• Ochronę granicy państwowej rozumiane jako

zintegrowane

zarządzanie

granicą

państwową,

• Ochronę obszarów, obiektów, urządzeń

i transportów ważnych dla obronności,

interesów

gospodarczych

państwa,

bezpieczeństwa

publicznego

i

innych

ważnych interesów państwa.

Funkcje administracji publicznej

w dziedzinie bezpieczeństwa

(wg.

W. Kitlera):

Samorząd terytorialny:

•Współuczestniczy w

tworzeniu bezpieczeństwa
narodowego
i obrony narodowej oraz
realizuje w tej dziedzinie
zadania określone
ustawami.

Samorząd województwa:

• Promocja i ochrona zdrowia.
• Kultura i ochrona dóbr kultury.
• Zagospodarowanie przestrzeni.
• Ochrona środowiska.
• Drogi publiczne i transport.
• Obronność
• Bezpieczeństwo publiczne.

Samorząd powiatowy:

• Ochrona zdrowia.
• Ochrona dóbr kultury.
• Zagospodarowanie przestrzenne

i nadzór budowlany.

• Ochrona środowiska i przyrody.
• Porządku publicznego i

bezpieczeństwa obywateli.

Samorząd powiatowy:

• Ochrony przeciwpowodziowej

i zapobiegania innym
nadzwyczajnym zagrożeniom życia,
zdrowia oraz środowiska,
obronności, współpracy
z organizacjami pozarządowymi.

• Szczebel powiatowy jest

podstawowym
i zasadniczym poziomem
reagowania kryzysowego.

Samorząd gminy:

Realizuje zadania publiczne o
znaczeniu lokalnym
niezastrzeżone dla innych
organów. Zadania te – służące
zaspokojeniu potrzeb wspólnoty
samorządowej – są wykonywane
jako zadania własne gminy.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w
tworzeniu bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 79.

Samorząd gminy:

• Ochrona środowiska.
• Drogi gminne oraz organizacja

ruchu drogowego.

• Ochrona zdrowia.
• Utrzymanie gminnych obiektów

użyteczności publicznej.

Organy gminy:

Uprawnione są do nakładania

świadczeń osobistych i

rzeczowych na rzecz obronności

na podstawie wniosków organów

wojskowych.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa
Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.

Starostowie, wójtowie,

prezydenci,

burmistrzowie są

szefami obrony

cywilnej.

Przedsiębiorcy:

• Z punktu widzenia bezpieczeństwa

i obrony narodowej istotne

znaczenie mają przedsiębiorcy

realizujący zadania na rzecz

obronności.

Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 roku o organizowaniu zadań na rzecz

obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców, Dz.U.01.122.1320.

Przedsiębiorcy:

Realizujący zadania z zakresu:

• mobilizacji gospodarki;
• militaryzacji;
• planowania operacyjnego;
• szkolenia obronnego

przygotowującego załogi do

realizacji zadań obronnych;

• wynikających z obowiązków

państwa – gospodarza.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.

Przedmiot działalności

przedsiębiorcy:

• Eksploatacja lotnisk i portów

morskich.

• Kolportaż.
• Nadawanie programów radiowych i

telewizyjnych.

• Produkcja, transport, i

magazynowanie produktów
naftowych.

• Transport.

Przedmiot działalności

przedsiębiorcy:

• Produkcja, remont lub

modernizacja uzbrojenia i sprzętu

wojskowego.

• Realizacja obrotu specjalnego.
• Usługi pocztowe.
• Usługi telekomunikacyjne.
• Wytwarzanie, dystrybucja i

przesyłanie gazu ziemnego, paliw

płynnych oraz energii elektrycznej.

Przedmiot działalności

przedsiębiorcy:

Zadania na rzecz obronności -

realizowane przez

przedsiębiorców wykonujących

działalność gospodarczą na

terenie Rzeczpospolitej Polskiej –

organizują organy administracji

rządowej.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu
bezpieczeństwa Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 80.

Obowiązki obywateli

:

(Ustawa o powszechnym obowiązku obrony

RP)

• Pełnienie służby wojskowej.
• Służbę w obronie cywilnej.
• Odbywanie przysposobienia obronnego.
• Uczestniczenie w samoobronie ludności.
• Pełnienie służby w jednostkach

zmilitaryzowanych.

• Pełnienie służby zastępczej.
• Wykonywanie świadczeń na rzecz

obrony.

Cel powszechnej

samoobrony:

przygotowanie do przetrwania

w warunkach użycia broni

masowego rażenia oraz ochrony

przed innymi działaniami

nieprzyjaciela w czasie wojny, a

także do udziału w zwalczaniu klęsk

żywiołowych i zagrożeń środowiska

oraz usuwania ich skutków.

Za: R. Jakubczak, A. Skrabacz, K. Gąsiorowski, Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa

Polski w XXI wieku, Warszawa 2008, s. 81.

Pytania

Dziękuję za uwagę