ELEMENTY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. Pojęcie administracji publicznej i

prawa administracyjnego

2. Organy i inne podmioty

administrujące

3. Terytorialny podział państwa
4. Formy działania administracji

publicznej

5. Samorząd terytorialny
6. Terenowa administracja rządowa
7. Kontrola administracji

Pojęcie administracji publicznej

i prawa administracyjnego

Przedmiotem prawa administracyjnego

są tylko stosunki z zakresu administracji

publicznej.
W ramach zaś administracji publicznej

wyróżnia

się

administrację

rządową

(państwową), załatwiającą sprawy publiczne

o znaczeniu krajowym oraz administrację

samorządową, w której gestii leżą sprawy

publiczne o znaczeniu lokalnym bądź

regionalnym.

Indywidualne

zależności

(relacje)

zachodzące
w

zakresie

wypełniania

zadań

publicznych,  oparte  na  władztwie
organu  administracyjnego  (podmiotu
administrującego)  upoważnionego  do
pełnienia  administracji  publicznej
względem

innego

podmiotu

administrowanego

nazywa

się

stosunkami

administracyjno–

prawnymi.

Jednym z uczestników (nie stroną) stosunku

administracyjnego

musi

być

podmiot

administrujący (organ).

Przedmiotem tego stosunku jest sprawa publiczno–

administracyjna, zdeterminowana merytorycznie

przez przepisy obowiązującego prawa.

Jego zaś ukształtowanie i realizacja następuje przy

możliwości

wykorzystania

tzw.

władztwa

administracyjnego (imperium), polegającego na

upoważnieniu podmiotu

administracyjnego do

jednostronnego

ułożenia

sytuacji

prawnej

podmiotu

administrowanego,

który

jest

podporządkowany

Organ administracji publicznej

to  osoba  lub  grupa  osób  (kolegium)
działająca  w  strukturze  organizacyjnej
państwa  lub  samorządu  terytorialnego,
powołana

sposób

ustawowo

określony w celu realizacji norm prawa
administracyjnego,

skutkami

właściwymi temu prawu, w granicach
przyznanych jej ustawowo kompetencji.

Równolegle

zasadniczego

podziału

państwa funkcjonują jeszcze tzw. podziały
pomocnicze, wiążące się z działalnością
niektórych

organów

obszarze

zasadniczego

podziału

terytorialnego,

tworzone

przez

organy

z  upoważnienia  ustawowego.  Chodzi  tu
głównie  o  terytorialne jednostki pomocnicze
(wewnętrzne)  gmin,  w  postaci  dzielnic,
sołectw  i  osiedli,  tworzone  przez  radę
gminy,  określającą  także  ich  organizację  i
zakres działania.

Dla wykonywania zadań terenowej

administracji niezespolonej tworzy się

odrębne podziały terytorialne kraju

zwane

specjalnymi,

obejmujące

jednostki odpowiednie do potrzeb tej

administracji. W szczególności dotyczą

one administracji wojskowej, skarbowej,

celnej,

sanitarnej,

meteorologicznej,

górniczej

morskiej,

wymagającej

swoistego podziału kraju, zwykle na

okręgi

inne

mniejsze

jednostki

terytorialne.

Formy działania administracji

publicznej

o charakterze

wykonawczym:

– decyzje

administracyjne

– rozstrzygnięcia

nadzorcze

– ugody administracyjne

kreatywne:

– umowy
– porozumienia

administracyjne

Akty normatywne administracji

Przez akty normatywne rozumie się
władcze

rozstrzygnięcia

organów

władzy publicznej wyrażające normy
skierowane do ogólnie oznaczonych
adresatów

abstrakcyjnie

określonych sytuacjach.

Indywidualne akty

administracyjne

Przez indywidualny akt administracyjny

rozumie się oparte na przepisach prawa

administracyjnego władcze, jednostronne

oświadczenie

woli

właściwego

organu

administracji publicznej, określające sytuację

prawną i imiennie wskazanego adresata

w indywidualnej sprawie. Określenie „akt

administracyjny”

jest

pojęciem

doktrynalnym,

a w przepisach prawa używa się innych nazw,

zwłaszcza takich jak „decyzja”, „zezwolenie”,

„postanowienie”, „koncesja”, „nakaz” itd.

Wyróżniamy akty

administracyjne:

zewnętrzne -

wewnętrzne;

konstytutywne -
deklaratoryjne;

prawem związane

uznaniowe.

Porozumienia administracyjne

Podmioty

wykonujące

administrację

publiczną mogą nawiązywać między sobą
czynności

prawne

sprawach

administracyjnych,

zwane

porozumieniem

administracyjnym

dla

odróżnienia  ich  od  umów,  dotyczących
stosunków  cywilnoprawnych.  Dochodzą
one  do  skutku  w  wyniku  zgodnych
oświadczeń

woli

zainteresowanych

organów administracyjnych.

Umowy cywilnoprawne

Organy

administracji

publicznej

posługują się też często czynnościami

wywołującymi

skutki

normowane

prawem

cywilnym,

nawiązują

one

bowiem

rozmaite

stosunki

cywilnoprawne, ale nie jako nosiciele

władztwa

publicznego

(w ramach imperium), lecz jako organy

osoby prawnej (w ramach dominium),

reprezentując Skarb Państwa, gminę,

powiat lub samorząd województwa.

Mieszkańcy

gminnej

(powiatowej,

wojewódzkiej)

jednostki

terytorialnej

tworzą
z mocy prawa wspólnotę samorządową
również

zwaną

gminą

(powiatem,

województwem). Jest to terytorialny
związek

osób

(korporacja

publicznoprawna),

oznacza,

że

terytorialny

atrybut

występuje

równolegle z substratem osobowym.
Członkostwo jest przymusowe.

Samorząd

terytorialny

wykonuje

wszelkie

zadania

publiczne

nie

zastrzeżone ustawowo dla innych władz

publicznych (domniemanie właściwości).

Dlatego terenowe organy administracji

rządowej

mają

zadania

ustawowo

wyliczone. Przy samorządzie zaś pozostaje

cała reszta spraw publicznych.
W trójstopniowym systemie samorządu

terytorialnego podstawową jednostką

jest gmina, a powiat i samorząd

województwa

stanowią

jedynie

jej

dopełnienie.

Samodzielność  samorządu  terytorialnego
podlega ochronie sądowej.
Jego jednostki mają  osobowość prawną,
Przysługują  im  prawo  własności  i  inne
prawa  majątkowe.  Mogą  uczestniczyć  w
obrocie  gospodarczo  –  prawnym.  Mają
prawo

zrzeszania

się

możność

współpracy z innymi podmiotami.

Działalność samorządu terytorialnego
podlega nadzorowi państwowemu z
punktu

widzenia

legalności.

Organami nadzoru nad działalnością
jednostek samorządu terytorialnego są
Prezes

Rady

Ministrów

wojewodowie, a w zakresie spraw
finansowych

regionalne

izby

obrachunkowe.

Ustrój wewnętrzny (władze i jednostki
wewnętrzne)

reguluje

statut

uchwalony swobodnie przez organ
stanowiący, a jedynie statuty gmin
wielkomiejskich

województw

wymagają uzgodnienia z Prezesem
Rady Ministrów.

Szczególny status ustrojowy mają

gminy–miasta, liczące więcej niż 100

tys. mieszkańców, zwane miastami

na prawach powiatu, ponieważ

mocy

prawa

wykonują

one

dodatkowo zadania powiatu. Tego

rodzaju bowiem wspólnoty gminne

pokrywają

się

pod

względem

personalnym oraz terytorialnym z tzw.

powiatem grodzkim.

Mieszkańcy

jednostki

samorządu

terytorialnego jako członkowie wspólnoty

sprawują

władzę

w jej obrębie w sposób bezpośredni bądź

pośredni. W pierwszym przypadku wyrażają

swoją

wolę

drodze

głosowania

powszechnego poprzez wybory organów

albo uczestnicząc w referendum lokalnym.

W drugim zaś przypadku sprawowanie

władzy odbywa się za pośrednictwem

organów stanowiących (rada, sejmik) i

wykonawczych (wójt, zarząd powiatu lub

województwa).

Zakres działania i zadania

gminy

Do zakresu działania gminy należą
wszelkie

sprawy

publiczne

znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone
ustawowo

rzecz

innych

podmiotów administrujących.

Do najważniejszych zadań własnych gminy należy

zapewnienie mieszkańcom: ładu przestrzennego

i podstaw prawnych do należytej gospodarki

gruntami

(m.

in.

planów

miejscowych

zagospodarowania

przestrzennego),

ochrony

środowiska

lokalnego

i przyrody, utrzymania dróg, ulic, placów, mostów

oraz

należytej

organizacji

ruchu

drogowego,

zaopatrzenia

wodę,

kanalizację,

energię

elektryczną, cieplną i gaz oraz usuwanie nieczystości,

lokalnego transportu zbiorowego, podstawowej

służby zdrowia (budowa i wyposażenie ośrodków

zdrowia), pomocy społecznej, w tym ośrodków i

zakładów opiekuńczych, edukacji publicznej w

zakresie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego

rozwoju

(upowszechniania)

kultury,

urządzeń

sportowych, rekreacji i wypoczynku (parki, tereny

zielone, kąpieliska itd.), targowisk i hal targowych,

publicznego

zasobu

mieszkaniowego,

porządku

publicznego i bezpieczeństwa obywateli, a także

cmentarzy komunalnych.

Zakres działania i zadania

powiatu

Wszystkie zadania powiatu zostały wyraźnie

ustawowo określone. Zadania powiatowe

określa się mianem „zadań ponadgminnych”,

w tym sensie, że z uwagi na swoją skalę „są

wspólne” dla większej społeczności, niż

gminna

wspólnota

oraz

przekraczają

zdolności wykonawcze pojedynczej gminy,

przede wszystkim z uwagi na zasady

racjonalnego działania i koszty organizacyjne.

Z drugiej jednak strony zadania powiatu nie

mogą naruszać zakresu działania gmin, jako

podstawowych wspólnot samorządowych.

Zakres działania i zadania

samorządu województwa

Samorząd

województwa

określa

strategię

rozwoju województwa jako regionu i realizuje ją

za pośrednictwem specjalnych programów

wojewódzkich mając na celu pobudzanie

aktywności

gospodarczej

obszarze

województwa,

zwiększenie

konkurencyjności

gospodarki, ochronę środowiska kulturowego

przyrodniczego

oraz

zachowanie

ładu

przestrzennego.

Prowadzi

politykę

rozwoju

województwa, zwłaszcza poprzez: kreowanie

rynku

pracy,

rozbudowę

infrastruktury

społeczno–technicznej o znaczeniu regionalnym,

gromadzenie środków finansowych na zadania

użyteczności publicznej, racjonalne kształtowanie

środowiska naturalnego, wspieranie rozwoju

nauki i kultury oraz postępu technologicznego.

Terenowa administracja

rządowa

Rządową

administrację

ogólną

obszarze

województwa

wykonują:

wojewoda
i  pozostające  pod  jego  zwierzchnictwem
służby,  straże  i  inspekcje  oraz  częściowo
samorządowy starosta i działające pod jego
zwierzchnictwem  powiatowe  służby,  straże
i  inspekcje,  jak  również  w  niewielkim
zakresie

inne

organy

samorządu

terytorialnego wykonujące na podstawie
ustawy lub porozumienia zadania rządowe.

Wojewoda

Wojewoda spełnia pięć podstawowych
funkcji,

mianowicie

jest:

przedstawicielem

Rady

Ministrów

województwie,  zwierzchnikiem  zespolonej
administracji  rządowej,  organem  nadzoru
nad  jednostkami  samorządu  terytorialnego
organem

wyższego

stopnia

w rozumieniu przepisów o postępowaniu
administracyjnym i reprezentantem Skarbu
Państwa w określonych ustawowo sprawach.

Wojewódzka administracja

zespolona

W skład administracji zespolonej wchodzą

rozmaite

służby

(np.

geodezyjno-

kartograficzne,

konserwacji

zabytków,

kuratoryjno – oświatowe) zgrupowane

bezpośrednio w urzędzie wojewódzkim lub

w osobnych jednostkach budżetowych (np.

komenda policji) oraz straże (pożarna,

rybacka, łowiecka), jak i inspekcje (np.

handlowa,

farmaceutyczna,

sanitarna,

weterynaryjna,

nasienna,

ochrony

środowiska, skupu materiałów rolnych i

budowlana).

Document Outline