radiofarmaceutyki



Związki fosfonianowe: znakowane
technetem 99m



Hydroksymetandifosfonian (HMDP)



Dikarboksyfosfonian (DDT)



Metylenodwufosfonian (MDP)

Mechanizm gromadzenia



Nie w pełni poznany



Gromadzenie na drodze wymiany
kompleksów fosfonianowych



W nowo powstałej kości na zasadzie
chemiabsorpcji

Fazy badania



Faza naczyniowa – 1 min po podaniu
znacznika, ocena przepływu krwi



Faza miąższowa – 7-10 min po
podaniu znacznika, ocena objętości
krwi w danym obszarze



Faza późna 2-3 godziny po podaniu
znacznika, ocena zmian
metabolicznych kości

dawka



675-925 MBq (18-25 mCi)

Badanie jednofazowe



Jedynie faza późna



Whole body lub scyntygrafia
kolejnych części układu kostnego

Badanie trójfazowe



W przypadku podejrzenia: zmian
zapalnych, złamania
obciążeniowego, martwicy
naczyniowej, pierwotnego guza kości



Wszystkie 3 fazy (akwizycja zaczyna
się bezpośrednio po podaniu
znacznika)



I faza dynamiczna, II i III statyczne

wskazania



Wykrywanie i obserwacja przerzutów

nowotworowych



Różnicowanie pomiędzy zapaleniem kości i

zapaleniem tkanek miękkich



Ocena żywotności kości: zawał lub martwica



Ocena złamań trudnych do interpretacji na

rutynowych rtg (złamania zmęczeniowe, złamania

wieloogniskowe, podejrzenie złamań u dziecka

maltretowanego)



Ocena protez stawowych



Wybór miejsca biopsji



Ocena bólów kostnych u pacjentów z prawidłowym

lub niejednoznacznym obrazem rtg



Diagnostyka różnicowa zmian przypadkowo

wykrytych w rtg

Przyczyny miejscowo wzmożonego
wychwytu znacznika



Pierwotny guz kości



Przerzuty nowotworowe



Zapalenie kości i szpiku kostnego



Uraz



Zmiany zwyrodnieniowe



Kostniak kostnawy



Choroba Pageta, dysplazja włóknista



Zapalenie stawów



Miejscowo zmożone ukrwienie



Przekrwienie



Zmniejszenie kontroli współczulnej



Zmniejszenie ilości otaczającej tkanki łącznej (np. po

mastektomii)



Gromadzenie w tkankach miękkich

Przyczyny uogólnionego
wzmożonego wychwytu znacznika



Pierwotna nadczynność przytarczyc



Wtórna nadczynność przytarczyc



Osteodystrofia nerkowa



Rozległe przerzuty



Choroby układu krwiotwórczego

Przyczyny zmniejszonego
wychwytu znacznika (miejscowe)



Artefakt powodujący zwiększone pochłanianie (rozrusznik,

papka barytowa)



Błędy aparaturowe



Naświetlania



Miejscowe zmniejszenie przepływu kostnego



Zawał



Wczesne stadium martwicy aseptycznej



Zajęcie szpiku kostnego przez guz



Wczesna faza osteomyelitis



Przerzuty do kości



Guzy anaplastyczne



Neuroblastoma



Rak nerki



Rak tarczycy



torbiele

Przyczyny uogólnionego
zmniejszenia gromadzenia
znacznika



Wiek



Niedostateczna ilość znacznika



chemioterapia

Zapalenie kości

Rodzaj

badania/znacznika

przekrwienie

Przepływ krwi

Objętość krwi

MDP (I i II faza)

obrzęk

Wzmożona

przepuszczalność

dla białek krwi

MDP (I faza)

Znakowane

globuliny

nadtechnecjan

Migracja leukocytów

Znakowane

leukocyty

Nanokoloid

Martwica

Odbudowa kości

MDP III faza



O zapaleniu świadczy wzmożone
gromadzenie znacznika we
wszystkich trzech fazach
badania



Martwica widoczna jako ognisko
braku gromadzenia znacznika w
obrębie pierwotnej zmiany zapalnej

różnicowanie

Wzmożone gromadzenie

znacznika w fazach:

osteomyelitis

I, II, III

celulitis

I, II

osteoartropatia

III

Łuszczycowe zapalenie
stawów

Zapalenie a obluzowanie
protezy



Wynik wątpliwy – scyntygrafia
znakowanymi leukocytami lub
galem

67

Zapalenie a obluzowanie
protez stawowych



Całkowite obluzowanie panewki i

trzpienia - wzrost gromadzenia

znacznika w III fazie badania



Częściowe obluzowanie panewki –

ogniskowe gromadzenia znacznika w

okolicy panewki w III fazie badania



Obluzowanie trzpienia – ogniskowe

gromadzenie znacznika w III fazie badania

w okolicy dystalnej części protezy



Zapalenie – wzmożone gromadzenie

znacznika we wszystkich 3 fazach

badania, wzdłuż trzpienia protezy

Obluzowanie panewki

Obluzowanie endoprotezy

Zmiany pourazowe



Faza ostra (3-4 tygodnie od urazu) –
uogólniony wzrost aktywności w
okolicy złamania



Faza podostra (2-3 miesiące) –
wzmożony wychwyt znacznika jest
ograniczony do miejsca złamania



Faza gojenia – powolny spadek
aktywności

Wskazania do
scyntygrafii



Podejrzenie złamania przy prawidłowym
lub niepewnym obrazie rtg



Uraz wielonarządowy i podejrzenie
złamań mnogich



Do kontroli gojenia się zmian
pourazowych, zwłaszcza ukrwienia
odłamu kostnego



Potwierdzenie lub ustalenia stopnia
zaawansowania powikłań po urazie
(zespół Sudecka)



Zmiany w obrazie scyntygraficznym
do 24 godzin po urazie



Normalizacja obrazu
scyntygraficznego zwykle do 2 lat po
urazie

Złamanie w obrębie
śródstopia

Mnogie złamania
przeciążeniowe

Złamanie szyjki kości
udowej

Złamanie kości krzyżowej i
żeber

Objaw
Hondy

Zespół Sudecka (plamisty
zanik kości)



Prawdopodobnie związany z uszkodzeniem
układu współczulnego i zaburzeniami
ukrwienia



Klinicznie: ból, obrzęk, zmiany troficzne
skóry, odwapnienie



Początkowo – wzrost przepływu (I i II faza), w
fazie III wzmożone gromadzenie znacznika w
okolicy drobnych stawów konczyny



Następnie – normalizacja przepływu i
nasilenie zmian widocznych w III fazie
badania

martwica



Początkowo brak gromadzenia
znacznika w obrębie ogniska
chorobowego



Następnie (jako wyraz procesów
naprawczych) obszar podwyższonego
gromadzenia znacznika



W okolicach bogatych w szpik
(zwłaszcza u dzieci) można zastosować
nanokoloid (ognisko zimne w miejscu
martwicy)

Martwica szyjki kości
udowej

Ch. Pertesa

Nowotwory pierwotne
kości



Scyntygrafia jest wykonywana gdy
wynik rtg jest niepewny lub podejrzewa
się przerzuty odległe



Dodatkowo

67

Ga – który nie gromadzi

się w zmianach łagodnych



Różnicowanie z zapaleniem niepewne,
w zapaleniu możliwy widoczny
wzmożony przepływ w otaczających
tkankach miękkich (wyraźnie widoczne
w fazie II)

Obraz w

scyntygrafii

Mięsak

kostny

Guz Ewinga

Mięsak

chrzęstny

Stopień

gromadzenia

znacznika

+++

+++

+

Rozkład

znacznika w

zmianie

Ogniska zimne

na tle

wysokiego

wychwytu

znacznika

równomierny

Ogniska

gorące na tle

nieznacznie

podwyższoneg

o wychwytu

znacznika

Zniekształceni

e kości

b. wyraźne

zaznaczone

niewielkie

Granica guza

zaznaczona

niewyraźna

wyraźna

osteosarcoma

Osteosarcoma przerzuty
do płuc

Przerzuty do kości

Częstość

przerzutó

w

Rzadsze

odmiany

scyntygr

afii

Zalecana

częstość

badania

znaczniki

uwagi

Rak

sutka

50%

6-12 mieś. MDP

Rak

prostaty

50%

superscan

6-12 mieś. MDP

Rak

tarczycy

30%

Ogniska

zimne

MDP

131

I

Tl

MIBI

Głównie za

folliculare

Czułość:

MDP –

41%,

131

I – 89%

Rak nerki 33%

Ogniska

zimne

objawy

MDP

Rak

oskrzeli

25%

Osteoartro

patia

płucna

objawy

MDP



W przypadku pojedynczego ogniska
gromadzenia znacznika (15-20%
pacjentów z potwierdzonymi
przerzutami) – najbardziej
prawdopodobną lokalizacją meta jest
kręgosłup oraz mostek w przypadku
raka piersi

Zjawisko flare



Pozorne nasilenie się lub pojawienie
się nowych zmian w kościach u
pacjenta leczonego wynikający z
procesu gojenia zmiany.



Ogniska, które pojawiają się po 6
miesiącach od leczenia prawie
zawsze znamionują progresję
choroby

Ca stercza

superscan

Ca sutka

Ca nerki – ognisko
fotopeniczna

Ca sutka ognisko
fotopeniczne

Osteoartropatia
paraneoplastyczna

Osteoartropatia nerkowa



Zwiększony wychwyt znacznika w
obrębie kręgosłupa i kości długich



Patognomoniczne: wzmożony
wychwyt znacznika w czaszce i
żuchwie

superscan

Choroba Pageta



Zwiększony wychwyt znacznika przez
całą lub większą część zajętej
procesem chorobowym kości



Zmiany mogą być wieloogniskowe



Może rozwinąć się mięsak

Pozakostne gromadzenie
znacznika



Uogólnione



Nieodpowiednie przygotowanie znacznika



Niewydolność nerek



Miejscowe



Miejsca iniekcji



Nerki



Nerka z zastojem lub poszerzony moczowód



Kontaminacja moczem



Martwica wątroby



Zawał tkanek (mózg, mięśnie, serce, śledziona)



Wapniejące zapalenie mięśni



Zapalenie wielomięśniowe



Zwapnienia w płucach, naczyniach



Sterydy (wychwyt w sutkach)



Krwiak



Chemioterapi (nerki)

c.d.



Radioterapia



Zwapnienie guza, zwapnienia przerzutowe i dystroficzne



Wapniejące zapalenie ścięgien



Amyloidoza



Nowotwory tkanek miękkich



Sutek



Jajnika



Jelito grube



Neuroblastoma



Rak endometrium



Mięśniaki



Chłoniak przewodu pokarmowego



Oponiak



Przerzuty do wątroby



Ca płuc



Wysięk nowotworowy lub wodobrzusze

Przerzuty ca jelita grubego do
wątroby

rabdomioliza

Niedrożność żyły próżnej
dolnej

Zawał śledziony

Udar mózgu