Zapalenie wyrostka

robaczkowego

Appendicitis acuta

Rys historyczny

XVI wiek - odkrycie wyrostka w badaniach sekcyjnych

XVIII - pojawienie się wyrostka w atlasach anatomicznych

1642 - Saracenus - pierwszy opis objawów bez wzmianki o
wyrostku

następne 200 lat - zespół objawów klinicznych prawego dołu
biodrowego leczony przez internistów jako „perityphlitis”
(zapalenie kątnicy) - środki przeczyszczające + opium = 70 -
80% zgonów

1812 - Parkinson - powiązał objawy kliniczne choroby ze
stwierdzonym sekcyjne zapaleniem wyrostka robaczkowego

1848 - Hancock - nacięcie prawego dołu biodrowego w celu
ewakuacji treści ropnej

Rys historyczny (II)

1886 - Boston, Reginald Herbert Fitz; wprowadzenie pojęcia
„Appendicitis”

1887 - 88 Filadelfia - pierwsze pomyślnie przeprowadzone
appendektomie

1889 - Chicago, John Benjamin Murphy - ponad 150
appendektomii w okresie wczesnoobjawowym, ustalenie
kolejności wystąpienia objawów choroby

1889 - 90 Charles Mc Burney - określenie punktu największej
bolesności uciskowej i ustalenie cięć operacyjnych do
appendektomii

Rys historyczny (III)

Europa - przejęcie myśli amerykańskich - przełom XIX/XX wieku

Polska - pierwszy referat na temat zapalenia wyrostka
robaczkowego na VIII Zjeździe Towarzystwa Chirurgów Polskich
(1905) prof. Maksymilian Rutkowski

Okres międzywojenny w Polsce - śmiertelność 30-40%

1938 - 39 Poznań - klinika prof.. Jurasza spadek śmiertelności do
3.2%

Uwagi anatomiczne

1. Długość

2. Podstawa - taśmy

3. Mesoappendix

4. Zastawka Gerlacha

Anatomia (II)

Anatomia (III)

Anatomia histologiczna

1. Błona śluzowa -grudki chłonne, lamina
muscularis

2. Błona podśluzowa - naczynia

3. Błona mięśniowa -dwuwarstwowa

4. Błona surowicza

Położenie wyrostka robaczkowego

1. miedniczny 40 - 60%

2. wstępujący

- przyokrężniczy

- zakątniczy

3. biodrowy 15 - 20%

4. międzypętlowy

5. położenia nietypowe (situs viscerum inversus,
ciąża, wady)

10 -
17%

Appendicitis acuta - uwagi ogólne

- 50-60% operowanych z powodu „ostrego
brzucha”

- od 120 lat w rozpoznaniu i kwalifikacji do
zabiegu

decyduje tylko klinika

- 20-25% chorych - problemy diagnostyczne

40- 45% - u kobiet (20 - 40 rż)

- 15 - 25% negatywnych laparotomii

- opóżnienie laparotomii - znaczny wzrost
odsetka powikłań

u dzieci i starszych > 60 rż

Epidemiologia

6-7‰ populacji na świecie

zachorowalność w Polsce 1-3/1000 (częściej
mężczyźni)

szczyt zachorowalności : 2-4 dekada życia (60 -
65%)

powikłania pooperacyjne : 5 - 17%

- app. simplex 2 -4%

- app. perforativa 20 %

śmiertelność - 0.1%

- > 60 rż. 5-7%

- > 70 rż 12-20%

Patogeneza

Zatkanie światła - kał, robaczyce, przerośnięta zastawka

Pogrubienie ściany - odczyny grudek chłonnych (migdałek
jelitowy)

Ucisk z zewnątrz - zrosty, zmiany bliznowate

Skręt - b.rzadko

Zastój treści w wyrostku (zakażenie
E.coli 80%)

Zakażenie krwiopochodne

Anatomia patologiczna

appendicitis catarrhalis

Anatomia patologiczna (II)

appendocitis ulcerosa

appendicitis
phlegmonosa

Anatomia patologiczna (III)

appendicitis
gangraenosa

appendicitis
perforativa

Podział zapaleń wg M. Rutkowskiego

A. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego

1. Bez zapalenia otrzewnej

2. Z zapaleniem otrzewnej miejscowym odgraniczonym

- ustępujące

- postępujące

3. Z zapaleniem otrzewnej miejscowym
nieodgraniczonym

4. Z zapaleniem otrzewnej rozlanym

B. Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego

localis deliminata

localis non
deliminata

Objawy kliniczne

1. Podmiotowe

- ból (99.5%), migracja bólu (40-60% chorych)

25% - ból pierwotny w prawym dole
biodrowym

- nudności i wymioty

- zatrzymanie gazów (stolca?)

2. Przedmiotowe

- bolesność uciskowa

- objawy otrzewnowe

- Rowsing, Ligets, Jaworski,

- temperatura

- tętno !!!

- badanie per rectum

Objawy kliniczne (II)

3. Badania dodatkowe

- leukocytoza 13000 - 15000 (dzieci i osoby starsze często
norma)

- badanie moczu

- białko ostrej fazy CRP (wzrasta znamiennie u 85%
chorych)

- metody obrazowe (RTG brzucha, kolografia, CT, MR)

1986 - USG!

Kolejność występowania objawów

zapalenia wyrostka robaczkowego wg

Murphy(ego)

1. Ból

2. Nudności i wymioty

3. Bolesność uciskowa

4. Wzrost temperatury

5. Leukocytoza

Leczenie - appendectomia

Laparoskopowa appendectomia

Laparoskopowa appendectomia (III)

Powikłania zapalenia wyrostka

robaczkowego

zakażenie ran po operacji ropowiczych

wyrostków
niedrożność porażenna

wytworzenie ropnia (okołowyrostkowy,

podprzeponowy i miedniczy)
ropień lub mnogie ropnie wątroby (rzadko)

zakażenie ogólne (w przypadku zmniejszonej

odporności)
zakażenie układu wrotnego (rzadko)

przetoki zewnętrzne z kikuta wyrostka

Postacie nietypowe zapalenia

wyrostka robaczkowego

Naciek okołowyrostkowy

Ropień okołowyrostkowy

- diagnostyka

- leczenie

Różnicowanie

1. Nieżyt żołądkowo-jelitowy - limphadenitis

2. Choroby układu rodnego

3. Choroby układu moczowego

4. Zapalenia jelit

5. Uchyłki jelitowe

6. Choroby dróg żólciowych

7. Choroba wrzodowa