Czym jest choroba?

Koncepcje choroby



Choroba może: zaburzyć obraz samego

siebie, obniżyć samoocenę, obniżyć poczucie
własnej wartości



Choroba prowadzi do zachwiania równowagi

psychicznej (wymaga terapii)



Naraża na stany frustracyjne, blokując

możliwość zaspokojenia potrzeb



Prowadzi do zaburzeń zachowania



Zaburzony obraz samego

siebie

Choroba może zaburzać obraz samego siebie...

Anoreksja jest chorobą psychiczną, której podłoże
znajduje się w rodzinie, środowisku chorego - w pracy,
szkole - i ogółem w nieprawidłowych relacjach
interpersonalnych. Chora jednostka popada w
zaburzenia w odżywianiu w efekcie zetknięcia się z
patologiami rodzinnymi, toksycznymi rodzicami, czy
brakiem akceptacji środowiska. Oczywiście nie można
generalizować, jednak lata prac nad rozgryzieniem
fenomenu anoreksji, doprowadzają do wniosku, że
brak akceptacji swojego ciała rodzi się z chęci
zamanifestowania niepokoju, bądź negacji
dotychczasowego życia. Dziewczęta częściej niż
chłopcy popadają w tego typu zaburzenia, można
jednocześnie mniej więcej określić profil
psychologiczny osobnika podatnego na zachorowanie.
Jest to najczęściej córka perfekcjonistów, matki
przedkładającej zdanie środowiska nad potrzebami
miłości u dziecka, jednocześnie dziewczyna w swoim
środowisku uchodzi za ideał, bądź wręcz przeciwnie,
jest niezauważana i pomijana w grupie.



Zachwianie równowagi

psychicznej

Objawy te są skutkiem bardzo popularnej
choroby w dzisiejszych czasach jaką jest
depresja.
W świetle najnowszej wiedzy depresja
związana jest z wadliwym funkcjonowaniem
dwóch neuroprzekaźników w mózgu -
serotoniny i noradrenaliny. Substancji tych u
chorych jest po prostu zbyt mało. Niestety,
wciąż nie wiadomo, co powoduje ten spadek.
Depresja dzieli się na egzogenną (zewnętrzną),
czyli wywołaną reakcją na dramatyczne
przeżycia, np. choroba bądź śmierć bliskiej
osoby oraz endogenną (wewnętrzną), gdy
chory cierpi bez wyraźnych przyczyn.



Stany frustracyjne

Niepełnosprawność z reguły bywa osobistą
tragedią. Osoby z wrodzonym kalectwem
najczęściej uznają swój stan za przekleństwo,
odbierające im pełnię szans, dostępnych
ludziom zdrowym. Rozgoryczenie, frustracja i
nie zawsze uświadomiona zawiść rodzi w nich
kompleksy i postawę roszczeniową, dodatkowo
komplikującą funkcjonowanie w rodzinie i
społeczeństwie. Tylko odpowiedni proces
wychowawczy może zapewnić adaptację takich
osób do dorosłego życia oraz uchronić je przed
niekorzystnymi zmianami osobowości: dziecko
kochane i akceptowane, od najmłodszych lat
traktowane jak inne, ale nie gorsze, łatwiej
nawiąże kontakty ze zdrową grupą rówieśniczą
i szybciej opanuje umiejętności czy sposoby, by
samodzielnie radzić sobie w życiu.



Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania występują przy
uzależnieniach. Jedną z najczęściej
występujących patologii jest alkoholizm. Picie
alkoholu prowadzi do licznych zaburzeń w
funkcjonowaniu narządów szczególnie tych
miąższowych oraz uszkodzeń układu
pokarmowego. Częste są zmiany psychiczne,
których przykładem są zaburzenia zachowania
utrata krytycyzmu oraz obniżenie wyższej
uczuciowości. U alkoholików występują często
stany depresyjne, agresja i próby samobójcze.
Końcowym etapem wyczerpania psychiki jest
zespół otępienny.

Choroba może być

postrzegana przez chorego

jako:

A.

przeszkoda – w osiąganiu celów.
Traktowana jako przeszkoda łączy dwa
określenia: wyzwanie i wróg. Przyjmując
chorobę jako wyzwanie, człowiek
podejmuje walkę, przeciwstawia się
schorzeniu oraz odznacza się silną
motywacją do pokonania własnej słabości.
Uznanie choroby za wroga kształtuje u
chorego gotowość poddania się.

B.

strata (krzywda), gdy choroba upośledziła

narząd ruchu, zniekształciła wygląd,

uniemożliwiła powrót do pracy zawodowej.

Strata obiektywnie niewielka może być w

oczach pacjenta ogromną. Jeśli taka ocena

łączy się z nastrojem przygnębiennym,

pacjent może usiłować popełnić samobójstwo.

Postrzeganie jej jako straty prowadzi do

reakcji rezygnacyjnej, którą cechuje

stopniowe wycofanie się i bierne poddanie

biegowi wydarzeń. J. Formański podaje

rozróżnienie rezygnacji na wczesną, która

powstaje w momencie utworzenia pierwszego

pesymistycznego obrazu choroby, oraz

późniejszą, której podłożem jest stopniowe

zanikanie nadziei w trakcie toczącego się

procesu chorobowego.

C.

ulga, gdy choroba jest ucieczką z sytuacji
stresowej – uwolnienie od obowiązków
przerastających możliwości. Przyjęcie choroby
jako ulgi powoduje usprawiedliwienie wobec
siebie i innych.

D.

korzyść, która zaspokaja potrzebę doznawania
od innych dowodów zainteresowania i troski.
Pozwala na uzyskanie świadczeń, doznawanie
opieki i wsparcia, wyręczanie się innymi.

E.

wartość gdy na skutek choroby osoba
przewartościuje swoje życie, poprawi relacje z
bliskimi itp.

Czynniki mające wpływ na

stan psychiczny chorego

(według Z. Sękowskiej, rodzaj reakcji człowieka

na chorobę uzależnia się od 3 grup czynników):



od indywidualnych cech pacjenta, tj. cech

psychofizycznych, wcześniejszego

doświadczenia życiowego, wychowania i

środowiska,



od obiektywnego stanu zdrowia, tj. sposobu

powstania choroby, nasilenia objawów

chorobowych, świadomości pacjenta, co do

przebiegu choroby i jej prognozy,



od sytuacji życiowej pacjenta, inaczej na

chorobę reaguje dziecko, inaczej człowiek

dorosły, ale mający zapewnioną opiekę, a

inaczej samotny pozostawiony sam sobie

Sposoby radzenia sobie z

sytuacją trudną, frustracją

(inaczej koping):

1.

Koncentracja na zadaniu, na
osiągnięciu celu:



osoba podejmuje działania zmierzające do

pokonania przeszkody, np. osoba

niepełnosprawna intensywnie ćwiczy, by

odzyskać sprawność i móc się przemieszczać



ominięcia przeszkody – ta sama osoba,

kiedy ćwiczenie nie przynosi efektów

decyduje się na wózek inwalidzki



osiągnięcie celu zastępczego – bądź szuka

innych sposobów, które umożliwią jej

kontakt z ludźmi – praca jako telemarketer



działanie zmierzające do zmiany sytuacji



poszukiwanie informacji



powstrzymanie się od działania

2.

Osoba podejmuje strategie
koncentrujące się na emocjach:



reakcje obronne – działania ukierunkowane

na rozładowanie napięcia emocjonalnego, nie
rozwiązują sytuacji trudnej (agresja, fiksacja,
regresja, ucieczka)



mechanizmy obronne - działania „na niby”

w myślach, ukierunkowane na rozładowanie
napięcia emocjonalnego, nie rozwiązują
sytuacji trudnej (racjonalizacja, wyparcie itd.)



poszukiwanie wsparcia emocjonalnego

Czynniki odpowiadające za

sposoby radzenia sobie z

chorobą:



więzi emocjonalne w rodzinie,



zdolności do zmiany,



umiejętności porozumiewania się,



cech osobowości,



wiara w siebie,



poczucia kontroli nad chorobą,



wiek,



wykształcenie,



informacja na temat choroby,



przesądy związane z chorobą,



wsparcie grup społecznych,



czas trwania choroby,



ciężkość objawów,



stopień zagrożenia życia.

 Utrata pracy

 Brak środków materialnych

 Negatywne stany emocjonalne ( depresja,
nerwica)

 Często trudny dostęp do specjalistycznej opieki
lekarskiej

 Konflikty rodzinne

 Zmiana w statusie społecznym

 Dyskryminacja

TRUDNE SYTUACJE SPOWODOWANE

CHOROBĄ:

Choroba, a
otoczenie

Pomoc bliskich w czasie choroby jest
niezwykle istotna. To właśnie oparcie ze
strony rodziny i przyjaciół
niejednokrotnie pełni kluczową rolę w
leczeniu. Bliscy powinni aktywnie
uczestniczyć w całym procesie leczenia
pacjenta. To oni są dostarczycielami
ważnych informacji o jego codziennym
funkcjonowaniu, problemach i
konfliktach.

Człowiek dotknięty chorobą najczęściej
pozbawiony jest energii i jasności umysłu.
Podatny na stres przez co staje się bardziej
labilny, a to z kolei utrudnia lub wręcz
uniemożliwia proces powrotu do zdrowia. Od
stanu umysłu , równowagi psychicznej zależy
przebieg zdrowienia pacjenta. Otoczenie,
właściwa opieka często profesjonalna przez
terapeutów pozwoli choremu odzyskać wiarę w
możliwość powrotu do zdrowia. Umysł ludzki
stanowi nierozerwalna całość z ciałem dlatego
też nie można leczyć danej jednostki
chorobowej zapominając jednocześnie o
psychice pacjenta.