Podstawy interwencji kryzysowej.
Podstawy interwencji kryzysowej.
Co powinniście wiedzieć o
Co powinniście wiedzieć o
psychoterapii?
psychoterapii?
Terapia rodzin.
Terapia rodzin.
Marta Makara-Studzińska
Marta Makara-Studzińska
Katedra i Klinika Psychiatrii
Katedra i Klinika Psychiatrii
UM Lublin
UM Lublin
INTERWENCJA KRYZYSOWA
INTERWENCJA KRYZYSOWA
Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa to zespół interdyscyplinarnych,
profesjonalnych,
celowych i skoordynowanych oddziaływań, wykorzystujących
zasoby klienta kryzysowego, jego naturalnego otoczenia
społecznego oraz instytucji pomagających.
Odbiorcą tych działań mogą być zarówno jednostki jak i grupy
oraz całe społeczności.
Pomocy udzielają specjaliści z różnych dziedzin : psycholodzy,
pracownicy socjalni, prawnicy, duszpasterze, pedagodzy, lekarze
- w zależności od rodzaju dziedzin najbardziej dotkniętych
kryzysem.
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Podobieństwa:
Podobieństwa:
obu tych przypadkach /terapii i
obu tych przypadkach /terapii i
poradnictwa z jednej strony, a interwencji
poradnictwa z jednej strony, a interwencji
kryzysowej z drugiej/ mamy do czynienia z
kryzysowej z drugiej/ mamy do czynienia z
relacją pomagania
relacją pomagania
,
,
wspólny cel
wspólny cel
-zmiana, poprawa
-zmiana, poprawa
funkcjonowania osoby.
funkcjonowania osoby.
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Różnice:
Różnice:
czynnik czasu
czynnik czasu
-
-
w
w
psychoterapii
psychoterapii
dysponujemy
dysponujemy
wystarczającą ilością czasu do systematycznego,
wystarczającą ilością czasu do systematycznego,
spokojnego przechodzenia z klientem poprzez kolejne
spokojnego przechodzenia z klientem poprzez kolejne
etapy procesu, krótko- lub długoterminowego,
etapy procesu, krótko- lub długoterminowego,
w
w
interwencji
interwencji
bardzo często ilość czasu jest
bardzo często ilość czasu jest
limitowana.
limitowana.
To, co w terapii dokonuje się w ciągu kilku sesji, w
To, co w terapii dokonuje się w ciągu kilku sesji, w
interwencji często musi zaistnieć w ciągu jednego
interwencji często musi zaistnieć w ciągu jednego
spotkania
spotkania
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Różnice:
Różnice:
problematyka
problematyka
-
-
w
w
interwencji
interwencji
koncentracja na
koncentracja na
specyficznych problemach dotyczących
specyficznych problemach dotyczących
doświadczanego kryzysu oraz podstawowym
doświadczanego kryzysu oraz podstawowym
funkcjonowaniu w obszarze poznawczym,
funkcjonowaniu w obszarze poznawczym,
afektywnym i behawioralnym;
afektywnym i behawioralnym;
W psychoterapii-
W psychoterapii-
rozległa eksploracja różnych
rozległa eksploracja różnych
obszarów funkcjonowania osoby.
obszarów funkcjonowania osoby.
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Różnice:
Różnice:
Obszar
Obszar
-
-
W terapii
W terapii
praca dotycząca całej osoby klienta,
praca dotycząca całej osoby klienta,
w interwencji
w interwencji
koncentracja na aspektach, które uległy traumatyzacji;
koncentracja na aspektach, które uległy traumatyzacji;
•
w terapii
w terapii
dokonuje się pracy nad wglądem klienta,
dokonuje się pracy nad wglądem klienta,
identyfikacji szerokiego spektrum mechanizmów, konfliktów,
identyfikacji szerokiego spektrum mechanizmów, konfliktów,
sposobów myślenia, reagowania emocjonalnego oraz
sposobów myślenia, reagowania emocjonalnego oraz
zachowań;
zachowań;
•
w
w
interwencji kryzysowej
interwencji kryzysowej
chodzi o określenie zasobów klienta,
chodzi o określenie zasobów klienta,
jego mechanizmów i sposobów radzenia sobie, które mogą być
jego mechanizmów i sposobów radzenia sobie, które mogą być
bezpośrednio przydatne do wyjścia z kryzysu.
bezpośrednio przydatne do wyjścia z kryzysu.
Chodzi również o określenie zasobów środowiska przydatnych
Chodzi również o określenie zasobów środowiska przydatnych
w rozwiązaniu problemu i sposobów dotarcia do nich.
w rozwiązaniu problemu i sposobów dotarcia do nich.
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Różnice:
Różnice:
Cel
Cel
w psychoterapii
w psychoterapii
- zmiana istotnych wymiarów funkcjonowania
- zmiana istotnych wymiarów funkcjonowania
osobowości , na którą składają się: pogłębienie wglądu,
osobowości , na którą składają się: pogłębienie wglądu,
zmiany w postawach, optymalizacja procesów
zmiany w postawach, optymalizacja procesów
intelektualnych i emocjonalnych, rozwiązanie
intelektualnych i emocjonalnych, rozwiązanie
wewnętrznych konfliktów, lepsze uwzględnianie wymogów
wewnętrznych konfliktów, lepsze uwzględnianie wymogów
realności.
realności.
W
W
interwencji kryzysowej
interwencji kryzysowej
chodzi o przywrócenie równowagi,
chodzi o przywrócenie równowagi,
opanowanie specyficznych, kryzysowych problemów i
opanowanie specyficznych, kryzysowych problemów i
określenie ewentualnej drogi dalszej pracy / już w trybie
określenie ewentualnej drogi dalszej pracy / już w trybie
terapeutycznym/ nad optymalizacją funkcjonowania klienta.
terapeutycznym/ nad optymalizacją funkcjonowania klienta.
Interwencja kryzysowa a
Interwencja kryzysowa a
psychoterapia
psychoterapia
Różnice:
Różnice:
aspekt bezpieczeństwa
aspekt bezpieczeństwa
w interwencji bezpieczeństwo jest
w interwencji bezpieczeństwo jest
pierwszoplanowe
pierwszoplanowe
w psychoterapii nie jest pierwszoplanowe.
w psychoterapii nie jest pierwszoplanowe.
Definicje kryzysu
Definicje kryzysu
KRYZYS –
stan, w którym człowiek napotyka przeszkodę i
nie może sobie z nią poradzić.
Sytuacja, która odbiera ludziom zdolność do działania,
pozbawia ich zdolności kontrolowania swojego życia .
Stan dezorganizacji, w którym ludzie doznają frustracji
i uczucia: strach, szok, rozpacz;
Jeżeli osoba będąca w kryzysie nie otrzyma pomocy, może
to doprowadzić do zaburzeń w sferze:
behawioralnej, afektywnej, poznawczej .
Fazy kryzysu
Fazy kryzysu
Faza konfrontacji
Faza konfrontacji
z wydarzeniem wywołującym kryzys. Pojawia
z wydarzeniem wywołującym kryzys. Pojawia
się intensywna reakcja emocjonalna – wzrost napięcia, obecność
się intensywna reakcja emocjonalna – wzrost napięcia, obecność
niepokoju i lęku.
niepokoju i lęku.
Faza pojawienia się przekonania
Faza pojawienia się przekonania
, że nie jest się w stanie
, że nie jest się w stanie
poradzić sobie z zaistniałą trudnością. Pojawia się doświadczenie
poradzić sobie z zaistniałą trudnością. Pojawia się doświadczenie
bycia pokonanym, utraty kontroli nad własnym życiem.
bycia pokonanym, utraty kontroli nad własnym życiem.
Faza mobilizacji
Faza mobilizacji
, uruchomienia wszelkich dostępnych zasobów
, uruchomienia wszelkich dostępnych zasobów
sił psychicznych osoby. Tutaj możliwe są
sił psychicznych osoby. Tutaj możliwe są
dwie dalsze ścieżki
dwie dalsze ścieżki
:
:
albo pokonanie kryzysu
albo pokonanie kryzysu
i odzyskanie przedkryzysowej równowagi
i odzyskanie przedkryzysowej równowagi
lub
lub
pozorne uporanie się
pozorne uporanie się
z problemem przy wykorzystaniu
z problemem przy wykorzystaniu
mechanizmu zaprzeczania co stwarza zagrożenie przejścia
mechanizmu zaprzeczania co stwarza zagrożenie przejścia
kryzysu w stan chroniczny.
kryzysu w stan chroniczny.
Faza
Faza
dekompensacj
dekompensacj
i jest rezultatem niemożliwego do
i jest rezultatem niemożliwego do
wytrzymania napięcia. Dochodzi do zniekształcenia procesów
wytrzymania napięcia. Dochodzi do zniekształcenia procesów
poznawczych, poczucia wewnętrznego chaosu. W relacjach
poznawczych, poczucia wewnętrznego chaosu. W relacjach
interpersonalnych dochodzi do wycofania się z kontaktów.
interpersonalnych dochodzi do wycofania się z kontaktów.
Typy kryzysu
Typy kryzysu
I podział
I podział
Kryzysy rozwojowe
Kryzysy rozwojowe
,
,
zwane normatywnymi
zwane normatywnymi
/obecne w rozwoju każdej ludzkiej jednostki a także
/obecne w rozwoju każdej ludzkiej jednostki a także
ludzkich wspólnot takich, jak np. rodzina/,
ludzkich wspólnot takich, jak np. rodzina/,
Kryzysy sytuacyjne
Kryzysy sytuacyjne
, zwanych również losowymi,
, zwanych również losowymi,
bądź traumatycznymi, związanych z zaistnieniem
bądź traumatycznymi, związanych z zaistnieniem
jakichś szczególnie trudnych sytuacji, odbieranych
jakichś szczególnie trudnych sytuacji, odbieranych
subiektywnie przez jednostkę /czy wspólnotę/ jako
subiektywnie przez jednostkę /czy wspólnotę/ jako
przekraczające jej możliwości poradzenia sobie.
przekraczające jej możliwości poradzenia sobie.
II podział
II podział
Kryzysy ostre
Kryzysy ostre
, trwające do 6-8 tygodni,
, trwające do 6-8 tygodni,
Kryzysy chroniczne
Kryzysy chroniczne
, które mogą towarzyszyć
, które mogą towarzyszyć
człowiekowi przez wiele lat, czasami do śmierci
człowiekowi przez wiele lat, czasami do śmierci
.
.
Typy kryzysu
Typy kryzysu
III podział
III podział
polityczny-
polityczny-
oznacza sytuację związaną z upadkiem rządu
oznacza sytuację związaną z upadkiem rządu
w wyniku wyrażenia mu przez parlament votum nieufności;
w wyniku wyrażenia mu przez parlament votum nieufności;
ekonomiczny
ekonomiczny
; odnosi się do załamania procesu wzrostu
; odnosi się do załamania procesu wzrostu
gospodarczego, poważnego naruszenia równowagi
gospodarczego, poważnego naruszenia równowagi
gospodarczej i regresu w rozwoju ekonomicznym kraju;
gospodarczej i regresu w rozwoju ekonomicznym kraju;
medyczny
medyczny
; oznacza nagłe, gwałtowne przesilenie się
; oznacza nagłe, gwałtowne przesilenie się
choroby z następującym po nim szybkim spadkiem gorączki
choroby z następującym po nim szybkim spadkiem gorączki
i ustąpieniem innych objawów chorobowych
i ustąpieniem innych objawów chorobowych
psychologiczny-
psychologiczny-
wiązany on jest z utratą ważnego celu
wiązany on jest z utratą ważnego celu
życiowego, obiektu miłości, światopoglądu, religii. Często
życiowego, obiektu miłości, światopoglądu, religii. Często
jest to rozczarowanie wybraną drogą życiową.
jest to rozczarowanie wybraną drogą życiową.
Definicja
Definicja
Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa
jest to działanie doraźne,
jest to działanie doraźne,
krótkoterminowe, zmierzające do udzielenia
krótkoterminowe, zmierzające do udzielenia
natychmiastowej pomocy osobom znajdującym się w
natychmiastowej pomocy osobom znajdującym się w
sytuacji kryzysowej.
sytuacji kryzysowej.
Formy organizacyjne
Formy organizacyjne
: telefony zaufania, ośrodki i
: telefony zaufania, ośrodki i
zespoły interwencji kryzysowej, krótkotrwała hospitalizacja.
zespoły interwencji kryzysowej, krótkotrwała hospitalizacja.
Pomoc obejmuje
Pomoc obejmuje
:
:
krótkotrwałą psychoterapię,
krótkotrwałą psychoterapię,
farmakoterapię, pomoc prawną, socjalną, materialną oraz
farmakoterapię, pomoc prawną, socjalną, materialną oraz
ułatwianie kontaktów z innymi instytucjami.
ułatwianie kontaktów z innymi instytucjami.
Klientami ośrodków
Klientami ośrodków
interwencji kryzysowej
interwencji kryzysowej
są
są
często osoby zdrowe psychicznie, które w wyniku zdarzeń
często osoby zdrowe psychicznie, które w wyniku zdarzeń
losowych lub rozwojowych nie są w stanie same sprostać
losowych lub rozwojowych nie są w stanie same sprostać
sytuacji kryzysowej.
sytuacji kryzysowej.
Modele interwencji kryzysowej
Modele interwencji kryzysowej
Model równowagi
Model równowagi
– kryzys jako brak równowagi; ludzie w
– kryzys jako brak równowagi; ludzie w
kryzysie, doświadczając stanu dezorganizacji, braku równowagi
kryzysie, doświadczając stanu dezorganizacji, braku równowagi
podstawowych funkcji psychologicznych; celem interwencji
podstawowych funkcji psychologicznych; celem interwencji
-pomóc klientowi w przywróceniu mu równowagi
-pomóc klientowi w przywróceniu mu równowagi
przedkryzysowej.
przedkryzysowej.
Model poznawczy -
Model poznawczy -
kryzys spowodowany nieprawidłowym,
kryzys spowodowany nieprawidłowym,
błędnym myśleniem o sobie, wydarzeniach i sytuacjach
błędnym myśleniem o sobie, wydarzeniach i sytuacjach
mających związek z kryzysem; cel- pomoc klientowi w
mających związek z kryzysem; cel- pomoc klientowi w
uzyskaniu świadomości i zmianie jego poglądów, przekonań
uzyskaniu świadomości i zmianie jego poglądów, przekonań
dotyczących wydarzeń i ludzi (w tym samego siebie), mających
dotyczących wydarzeń i ludzi (w tym samego siebie), mających
związek z przeżywanym kryzysem.
związek z przeżywanym kryzysem.
Model przemiany psychospołecznej
Model przemiany psychospołecznej
- kryzysy mogą odnosić
- kryzysy mogą odnosić
się do wewnętrznych jak i zewnętrznych problemów i trudności
się do wewnętrznych jak i zewnętrznych problemów i trudności
(zachodzących w środowisku społecznym). Cel- współpraca z
(zachodzących w środowisku społecznym). Cel- współpraca z
klientem w adekwatnej ocenie wewnętrznych i zewnętrznych
klientem w adekwatnej ocenie wewnętrznych i zewnętrznych
okoliczności wpływających na powstanie kryzysu.
okoliczności wpływających na powstanie kryzysu.
Style pomagania w interwencji
Style pomagania w interwencji
kryzysowej:
kryzysowej:
Styl dyrektywny
Styl dyrektywny
, podejście „JA” terapeuta przejmuje czasowo
, podejście „JA” terapeuta przejmuje czasowo
kontrolę nad sytuacją, podejmuje decyzje /również za klienta/.
kontrolę nad sytuacją, podejmuje decyzje /również za klienta/.
Styl kooperatywny (współpracujący)
Styl kooperatywny (współpracujący)
podejście „MY”- obie
podejście „MY”- obie
strony funkcjonują w roli równoprawnych partnerów w procesie.
strony funkcjonują w roli równoprawnych partnerów w procesie.
Rolą terapeuty jest rola doradcy.
Rolą terapeuty jest rola doradcy.
Styl niedyrektywny „TY”
Styl niedyrektywny „TY”
rolą terapeuty jest pomoc w
rolą terapeuty jest pomoc w
klaryfikacji niejasności, wskazywanie różnych opcji, pomoc w
klaryfikacji niejasności, wskazywanie różnych opcji, pomoc w
dopracowaniu szczegółów.
dopracowaniu szczegółów.
Model interwencji kryzysowej
Model interwencji kryzysowej
:
:
Zdefiniowanie problemu, uzyskiwanie potrzebnych
Zdefiniowanie problemu, uzyskiwanie potrzebnych
informacji- analiza sytuacji powodującej kryzys
informacji- analiza sytuacji powodującej kryzys
Zapewnienie bezpieczeństwa – psychicznego i
Zapewnienie bezpieczeństwa – psychicznego i
fizycznego, kwestia socjalno bytowa, Udzielanie
fizycznego, kwestia socjalno bytowa, Udzielanie
wsparcia – akceptacja, zrozumienie,
wsparcia – akceptacja, zrozumienie,
Rozpoznanie strategii i działań, które podejmowane były
Rozpoznanie strategii i działań, które podejmowane były
przez osobę w kryzysie,
przez osobę w kryzysie,
Rozważanie możliwych rozwiązań – analiza różnych
Rozważanie możliwych rozwiązań – analiza różnych
rozwiązań,
rozwiązań,
Układanie planu-nowe strategie postępowania,
Układanie planu-nowe strategie postępowania,
Wdrażanie nowych zachowań i strategii.
Wdrażanie nowych zachowań i strategii.
PROBLEMATYKA
PROBLEMATYKA
Przemoc domowa
Przemoc domowa
Nadużywanie środków psychoaktywnych
Nadużywanie środków psychoaktywnych
Samobójstwa
Samobójstwa
Strata osoby bliskiej
Strata osoby bliskiej
Uczestniczenie jako ofiara , świadek
Uczestniczenie jako ofiara , świadek
np.
np.
w wypadkach komunikacyjnych, aktach
w wypadkach komunikacyjnych, aktach
terroru
terroru
inne
inne
ELEMENTY PSYCHOTERAPII
ELEMENTY PSYCHOTERAPII
Co powinniście wiedzieć
Co powinniście wiedzieć
o psychoterapii?
o psychoterapii?
DEFINICJA PSYCHOTERAPII
DEFINICJA PSYCHOTERAPII
Psychoterapia to metoda leczenia zaburzeń psychicznych i
Psychoterapia to metoda leczenia zaburzeń psychicznych i
somatycznych, spowodowanych dotychczas nie rozwiązanymi
somatycznych, spowodowanych dotychczas nie rozwiązanymi
konfliktami wewnątrzpsychicznymi, uświadamianymi lub nie
konfliktami wewnątrzpsychicznymi, uświadamianymi lub nie
uświadamianymi, wymagająca od pacjenta współpracy i
uświadamianymi, wymagająca od pacjenta współpracy i
zaangażowania, odbywająca się w relacji psychoterapeutycznej
zaangażowania, odbywająca się w relacji psychoterapeutycznej
opartej na rozmowie.
opartej na rozmowie.
Psychoterapia to lecznicze oddziaływanie na chorobę, zaburzenie
Psychoterapia to lecznicze oddziaływanie na chorobę, zaburzenie
lub anomalię, środkami psychologicznymi.
lub anomalię, środkami psychologicznymi.
Psychoterapia to zamierzone korygowanie zaburzeń czynności
Psychoterapia to zamierzone korygowanie zaburzeń czynności
organizmu środkami psychologicznymi.
organizmu środkami psychologicznymi.
Psychoterapia to planowa działalność, prowadzona przez jedną
Psychoterapia to planowa działalność, prowadzona przez jedną
lub wiele osób wobec jednej lub wielu osób, której celem jest
lub wiele osób wobec jednej lub wielu osób, której celem jest
uzyskanie zmian w postawach i zachowaniu, doprowadzających
uzyskanie zmian w postawach i zachowaniu, doprowadzających
do zwiększenia satysfakcji z życia i realizacji potencjalnych
do zwiększenia satysfakcji z życia i realizacji potencjalnych
możliwości jednostki.
możliwości jednostki.
Psychoterapia
Psychoterapia
Lecznicze oddziaływanie za pomocą
Lecznicze oddziaływanie za pomocą
środków psychologicznych.
środków psychologicznych.
Lecznicze
Lecznicze
– celem jest złagodzenie, usuniecie,
– celem jest złagodzenie, usuniecie,
skorygowanie zaburzeń w przebiegu procesów
skorygowanie zaburzeń w przebiegu procesów
psychicznych, zaburzeń w zachowaniu lub w
psychicznych, zaburzeń w zachowaniu lub w
strukturze osobowości
strukturze osobowości
Psychologiczne
Psychologiczne
– bo wykorzystuje się w celach
– bo wykorzystuje się w celach
leczniczych takie środki psychologiczne jak:
leczniczych takie środki psychologiczne jak:
słowo, gest, dotyk, ton głosu, mimikę, milczenie,
słowo, gest, dotyk, ton głosu, mimikę, milczenie,
słuchanie oraz organizowanie
słuchanie oraz organizowanie
odpowiednich sytuacji
odpowiednich sytuacji
Cele psychoterapii:
Cele psychoterapii:
-
usunięcie objawów choroby
usunięcie objawów choroby
( przywrócenie
( przywrócenie
zdolności do pracy, odczuwania przyjemności,
zdolności do pracy, odczuwania przyjemności,
nadziei, radości życia a także nawiązywania
nadziei, radości życia a także nawiązywania
kontaktów interpersonalnych
kontaktów interpersonalnych
-
reorganizacja
reorganizacja
struktury osobowości
struktury osobowości
–
–
poprawę lub wyleczenie ocenia się na podstawie
poprawę lub wyleczenie ocenia się na podstawie
zmian osobowościowych a nie zmian objawowych.
zmian osobowościowych a nie zmian objawowych.
Główne szkoły psychoterapii
Główne szkoły psychoterapii
psychodynamiczna ( psychoanaliza,
psychodynamiczna ( psychoanaliza,
neopsychoanaliza)
neopsychoanaliza)
behawioralno – poznawcza
behawioralno – poznawcza
humanistyczno-egzystencjalna
humanistyczno-egzystencjalna
podejście systemowe
podejście systemowe
inne szkoły: np. analiza transakcyjna, NLP,
inne szkoły: np. analiza transakcyjna, NLP,
terapia Ericksona
terapia Ericksona
Rodzaje psychoterapii
Rodzaje psychoterapii
Indywidualna
Indywidualna
Grupowa
Grupowa
Objawowa
Objawowa
Przyczynowa
Przyczynowa
Podtrzymująca
Podtrzymująca
Systematyczna
Systematyczna
Krótkoterminowa - do ½ roku (~20 – 25 sesji)
Krótkoterminowa - do ½ roku (~20 – 25 sesji)
Długoterminowa – powyżej ½ roku (1, 2 – 5 lat)
Długoterminowa – powyżej ½ roku (1, 2 – 5 lat)
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
Terapia indywidualna jest metodą pomocy
Terapia indywidualna jest metodą pomocy
psychologicznej mającą ponad 100 letnią
psychologicznej mającą ponad 100 letnią
tradycję naukową, biorącą swój początek w
tradycję naukową, biorącą swój początek w
psychoanalizie.
psychoanalizie.
Psychoterapia przez wiele lat ewoluowała
Psychoterapia przez wiele lat ewoluowała
jako metoda, zyskując naukowe
jako metoda, zyskując naukowe
potwierdzenie skuteczności w usuwaniu
potwierdzenie skuteczności w usuwaniu
ludzkich problemów i cierpienia.
ludzkich problemów i cierpienia.
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
Forma psychoterapii oparta na bezpośrednich kontaktach
Forma psychoterapii oparta na bezpośrednich kontaktach
terapeuty z pacjentem.
terapeuty z pacjentem.
To, że spotkanie uzyskuje charakter terapeutyczny, wynika
To, że spotkanie uzyskuje charakter terapeutyczny, wynika
z jego celu i z tego, że jedna z osób, dysponująca
z jego celu i z tego, że jedna z osób, dysponująca
odpowiednimi kompetencjami, pełni rolę udzielającego
odpowiednimi kompetencjami, pełni rolę udzielającego
pomocy wobec drugiej, pozostającej w roli chorego.
pomocy wobec drugiej, pozostającej w roli chorego.
Oczywiście spotkanie odbywa się w warunkach
Oczywiście spotkanie odbywa się w warunkach
zapewniających koncentrację uwagi bez przeszkód
zapewniających koncentrację uwagi bez przeszkód
zewnętrznych, hałasów.
zewnętrznych, hałasów.
W pomieszczeniu nie powinno być nikogo innego poza
W pomieszczeniu nie powinno być nikogo innego poza
terapeutą.
terapeutą.
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
CZYM JEST TERAPIA INDYWIDUALNA?
W przypadku terapii indywidualnej sesja trwa
W przypadku terapii indywidualnej sesja trwa
50 minut.
50 minut.
Spotkania odbywają się 1 – 2 razy w tygodniu.
Spotkania odbywają się 1 – 2 razy w tygodniu.
Terapia indywidualna to proces zmiany, dlatego
Terapia indywidualna to proces zmiany, dlatego
nieodzowna jest cykliczność i stałość spotkań.
nieodzowna jest cykliczność i stałość spotkań.
Czas trwania terapii dostosowany jest do
Czas trwania terapii dostosowany jest do
potrzeb pacjenta i problemu z jakim zgłasza się
potrzeb pacjenta i problemu z jakim zgłasza się
do terapeuty.
do terapeuty.
Psychoterapia indywidualna
Psychoterapia indywidualna
Jest to metoda rozwiązywania problemów i leczenia
Jest to metoda rozwiązywania problemów i leczenia
zaburzeń emocjonalnych w indywidualnym kontakcie
zaburzeń emocjonalnych w indywidualnym kontakcie
pacjenta z terapeutą.
pacjenta z terapeutą.
Początkowym celem spotkań indywidualnych jest wzajemne
Początkowym celem spotkań indywidualnych jest wzajemne
poznanie się pacjenta i terapeuty, ustalenie zasad wspólnej
poznanie się pacjenta i terapeuty, ustalenie zasad wspólnej
pracy oraz postawienie diagnozy i stworzenie mapy
pracy oraz postawienie diagnozy i stworzenie mapy
problemowej osoby diagnozowanej.
problemowej osoby diagnozowanej.
Indywidualna rozmowa ułatwia wybranie odpowiedniej
Indywidualna rozmowa ułatwia wybranie odpowiedniej
strategii pomocy oraz zorientowanie się w oczekiwaniach
strategii pomocy oraz zorientowanie się w oczekiwaniach
pacjenta. Umożliwia omówienie obaw czy niechęci,
pacjenta. Umożliwia omówienie obaw czy niechęci,
przepracowanie oporu przez zrozumienie swoich własnych
przepracowanie oporu przez zrozumienie swoich własnych
ograniczeń, a następnie znalezienie sposobów na
ograniczeń, a następnie znalezienie sposobów na
zwiększenie poczucia bezpieczeństwa.
zwiększenie poczucia bezpieczeństwa.
Problemy z jakimi można zgłosić się
Problemy z jakimi można zgłosić się
do terapii indywidualnej:
do terapii indywidualnej:
•ZABURZENIA LĘKOWE i FOBIE
•ZABURZENIA ODŻYWIANIA
•DEPRESJE
•PROBLEMY OSOBOWOŚCIOWE
•PROBLEMY Z RELACJAMI Z INNYMI
LUDŹMI
•CIERPIENIE Z POWODU UTRATY BLISKIEJ
OSOBY
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
Psychoterapia grupowa
Psychoterapia grupowa
,
,
w odróżnieniu
w odróżnieniu
od indywidualnej, uwzględnia interakcje
od indywidualnej, uwzględnia interakcje
pomiędzy uczestnikami grupy, bazuje na
pomiędzy uczestnikami grupy, bazuje na
specyficznych normach, a przede wszystkim
specyficznych normach, a przede wszystkim
korzysta z sił tkwiących w małych grupach
korzysta z sił tkwiących w małych grupach
społecznych
społecznych
w celu prowokowania pożądanych zmian u
w celu prowokowania pożądanych zmian u
ich uczestników.
ich uczestników.
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
Podczas terapii grupowej kładzie się
Podczas terapii grupowej kładzie się
szczególny nacisk na interakcje z innymi
szczególny nacisk na interakcje z innymi
ludźmi, doświadczanie „tu i teraz”, na
ludźmi, doświadczanie „tu i teraz”, na
eksperymentowanie z nowymi zachowaniami
eksperymentowanie z nowymi zachowaniami
oraz wyrażaniem uczuć itp.
oraz wyrażaniem uczuć itp.
Psychoterapia grupowa jest takim rodzajem
Psychoterapia grupowa jest takim rodzajem
leczenia, który dostarcza bardzo wielu
leczenia, który dostarcza bardzo wielu
możliwości terapeutycznych.
możliwości terapeutycznych.
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
Pacjenci korzystający z tej formy terapii mają do dyspozycji
Pacjenci korzystający z tej formy terapii mają do dyspozycji
nie tylko dwoje doświadczonych terapeutów, lecz także
nie tylko dwoje doświadczonych terapeutów, lecz także
pozostałych uczestników grupy razem z ich
pozostałych uczestników grupy razem z ich
doświadczeniami życiowymi i wszystkim, co niesie ze sobą
doświadczeniami życiowymi i wszystkim, co niesie ze sobą
obecność tylu osób.
obecność tylu osób.
Badania pokazują, iż większość kłopotów, z jakimi zgłaszają
Badania pokazują, iż większość kłopotów, z jakimi zgłaszają
się pacjenci korzystający z pomocy psychoterapeutycznej,
się pacjenci korzystający z pomocy psychoterapeutycznej,
jest związana z relacjami z innymi ludźmi.
jest związana z relacjami z innymi ludźmi.
Psychoterapia grupowa jest formą terapii, która daje
Psychoterapia grupowa jest formą terapii, która daje
możliwość pracy nad tymi kłopotami,, na żywo”. Ludzie w
możliwość pracy nad tymi kłopotami,, na żywo”. Ludzie w
grupie terapeutycznej funkcjonują tak samo jak w relacjach
grupie terapeutycznej funkcjonują tak samo jak w relacjach
w swoim realnym życiu.
w swoim realnym życiu.
Dzięki grupie mają możliwość identyfikacji źródła swoich
Dzięki grupie mają możliwość identyfikacji źródła swoich
kłopotów i próby modyfikacji swoich zachowań w sytuacji
kłopotów i próby modyfikacji swoich zachowań w sytuacji
zaufania i bezpieczeństwa.
zaufania i bezpieczeństwa.
Formy grup psychoterapeutycznych
Formy grup psychoterapeutycznych
Grupy psychoterapeutyczne
Grupy psychoterapeutyczne
organizowane są jako
organizowane są jako
zamknięte lub
zamknięte lub
otwarte
otwarte
.
.
Grupy zamknięte pracują w tym samym
Grupy zamknięte pracują w tym samym
składzie uczestników, z tym samym
składzie uczestników, z tym samym
terapeutą, zwykle w określonym z góry
terapeutą, zwykle w określonym z góry
przedziale czasowym.
przedziale czasowym.
Grupami otwartymi są takie, do których
Grupami otwartymi są takie, do których
włączani są nowi pacjenci, a wypisywani
włączani są nowi pacjenci, a wypisywani
są ci, którzy ukończyli terapię.
są ci, którzy ukończyli terapię.
Korzyści z psychoterapii grupowej
Korzyści z psychoterapii grupowej
Daje możliwość dogłębnego zajęcia się
Daje możliwość dogłębnego zajęcia się
samym sobą
samym sobą
Powiększa wiedzę o sobie samym: swoich
Powiększa wiedzę o sobie samym: swoich
cechach, typowych zachowaniach, sposobach
cechach, typowych zachowaniach, sposobach
znajdowania sobie pozycji w grupie,
znajdowania sobie pozycji w grupie,
możliwościach ekspresji i komunikowania się
możliwościach ekspresji i komunikowania się
z ludźmi
z ludźmi
Pozwala uzyskać od reszty grupy porcję
Pozwala uzyskać od reszty grupy porcję
szczerej i pełnej informacji o tym, jak się jest
szczerej i pełnej informacji o tym, jak się jest
widzianym przez innych
widzianym przez innych
Daje możliwość eksperymentowania nad
Daje możliwość eksperymentowania nad
zmianami typowych dla siebie reakcji,
zmianami typowych dla siebie reakcji,
kontaktowania się z innymi, wyrażania uczuć
kontaktowania się z innymi, wyrażania uczuć
Pozwala lepiej zrozumieć innych ludzi
Pozwala lepiej zrozumieć innych ludzi
TERAPIA RODZIN
TERAPIA RODZIN
Co to jest terapia rodzin?
Co to jest terapia rodzin?
Terapia rodzin jest taką formą terapii, w której udział
Terapia rodzin jest taką formą terapii, w której udział
bierze najczęściej cała rodzina. Wynika to z
bierze najczęściej cała rodzina. Wynika to z
założenia, iż rodzina tworzy pewien system, w
założenia, iż rodzina tworzy pewien system, w
którym poszczególni członkowie pozostają ze sobą
którym poszczególni członkowie pozostają ze sobą
we wzajemnych relacjach i wzajemnie na siebie
we wzajemnych relacjach i wzajemnie na siebie
oddziałują.
oddziałują.
Problemy jednego z domowników wpływają na cały
Problemy jednego z domowników wpływają na cały
system rodzinny, ale i system rodzinny wpływa na
system rodzinny, ale i system rodzinny wpływa na
powstawanie zaburzenia.
powstawanie zaburzenia.
Dlatego przy rozwiązaniu trudności bardzo ważnymi
Dlatego przy rozwiązaniu trudności bardzo ważnymi
„sojusznikami” i „ekspertami” stają się domownicy,
„sojusznikami” i „ekspertami” stają się domownicy,
jak również inne osoby bliskie i ważne dla rodziny.
jak również inne osoby bliskie i ważne dla rodziny.
Jak wygląda sesja?
Jak wygląda sesja?
Sesja trwa 1,5 godziny. Terapia rodzinna
Sesja trwa 1,5 godziny. Terapia rodzinna
może być prowadzona w dwóch formach:
może być prowadzona w dwóch formach:
Z dwoma terapeutami.
Z dwoma terapeutami.
Z terapeutą prowadzącym i 2-3 osobowym
Z terapeutą prowadzącym i 2-3 osobowym
zespołem, tzw. „zespołem
zespołem, tzw. „zespołem
odzwierciedlającym” (reflektującym).
odzwierciedlającym” (reflektującym).
Zespół odzwierciedlający to terapeuci, którzy nie biorą
Zespół odzwierciedlający to terapeuci, którzy nie biorą
bezpośredniego udziału w prowadzeniu terapii, ale ją
bezpośredniego udziału w prowadzeniu terapii, ale ją
obserwują i na życzenie terapeuty prowadzącego bądź
obserwują i na życzenie terapeuty prowadzącego bądź
kogoś z rodziny dzielą się swoimi komentarzami i
kogoś z rodziny dzielą się swoimi komentarzami i
refleksjami na temat tego, co dzieje się podczas terapii.
refleksjami na temat tego, co dzieje się podczas terapii.
Jak wygląda sesja?
Jak wygląda sesja?
Spotkanie dotyczy całej rodziny, w związku z
Spotkanie dotyczy całej rodziny, w związku z
czym uwaga i aktywność terapeuty
czym uwaga i aktywność terapeuty
skoncentrowana jest na wszystkich
skoncentrowana jest na wszystkich
uczestnikach spotkania, a nie na jednej osobie
uczestnikach spotkania, a nie na jednej osobie
(np. z której powodu do spotkania doszło).
(np. z której powodu do spotkania doszło).
Terapeuta stara się być neutralny wobec
Terapeuta stara się być neutralny wobec
członków rodziny i nie brać strony żadnego z
członków rodziny i nie brać strony żadnego z
nich.
nich.
Terapeuta pomaga rodzinie zrozumieć i
Terapeuta pomaga rodzinie zrozumieć i
rozwiązać problem, a nie osądza, kto jest
rozwiązać problem, a nie osądza, kto jest
winien lub kto ma racje.
winien lub kto ma racje.
TERAPIA RODZIN
TERAPIA RODZIN
Celem terapii rodziny
Celem terapii rodziny
jest zawsze
jest zawsze
zdrowie jednej lub kilku spośród tworzących
zdrowie jednej lub kilku spośród tworzących
ją osób.
ją osób.
Dostrzeżenie specyfiki systemu rodziny, czynników
Dostrzeżenie specyfiki systemu rodziny, czynników
wpływających na powstawanie zaburzeń jednostki,
wpływających na powstawanie zaburzeń jednostki,
zabezpiecza terapeutów przed błędem
zabezpiecza terapeutów przed błędem
spostrzegania innych jej członków z perspektywy
spostrzegania innych jej członków z perspektywy
tylko jednej osoby, zazwyczaj tej, która prezentuje
tylko jednej osoby, zazwyczaj tej, która prezentuje
się jako chora lub jest przedstawiana jako osoba
się jako chora lub jest przedstawiana jako osoba
wymagająca leczenia.
wymagająca leczenia.
Założenia terapii rodzin
Założenia terapii rodzin
Życie psychiczne jednostki uzależnione jest od kontekstu
Życie psychiczne jednostki uzależnione jest od kontekstu
społecznego, w jakim ona żyje.
społecznego, w jakim ona żyje.
Jednostka wpływa na kontekst społeczny i równocześnie
Jednostka wpływa na kontekst społeczny i równocześnie
pozostaje pod jego wpływem.
pozostaje pod jego wpływem.
Najważniejszą grupą społeczną dla człowieka jest jego
Najważniejszą grupą społeczną dla człowieka jest jego
rodzina. Organizacja i struktura rodziny określa zachowania
rodzina. Organizacja i struktura rodziny określa zachowania
oraz intrapsychiczne procesy zachodzące u członków systemu
oraz intrapsychiczne procesy zachodzące u członków systemu
rodzinnego.
rodzinnego.
Zmiany w strukturze rodziny wywołują zmiany w jednostce.
Zmiany w strukturze rodziny wywołują zmiany w jednostce.
Gdy terapeuta pracuje z pacjentem lub jego rodziną, jego
Gdy terapeuta pracuje z pacjentem lub jego rodziną, jego
zachowanie staje się częścią kontekstu społecznego.
zachowanie staje się częścią kontekstu społecznego.
Terapeuta i rodzina tworzą nowy, terapeutyczny system, który
Terapeuta i rodzina tworzą nowy, terapeutyczny system, który
wyznacza zachowania swoich członków.
wyznacza zachowania swoich członków.
System i podsystemy rodziny
System i podsystemy rodziny
Zaburzenia w systemie pojawiają się przy
Zaburzenia w systemie pojawiają się przy
przejściu do kolejnej fazy rozwoju rodziny
przejściu do kolejnej fazy rozwoju rodziny
.
.
Rodzina
dysfunkcyjna
–
Rodzina
dysfunkcyjna
–
rodzina
rodzina
przejawiająca zaburzenia w funkcjonowaniu
przejawiająca zaburzenia w funkcjonowaniu
w danej fazie.
w danej fazie.
Rodzina
Rodzina
jako
całość
przejawia
zaburzenia
jako
całość
przejawia
zaburzenia
funkcjonowania, a w roli chorego - „delegata”
funkcjonowania, a w roli chorego - „delegata”
występuje najsłabszy członek systemu, bardzo często
występuje najsłabszy członek systemu, bardzo często
dziecko.
dziecko.
„
„
Delegat”
Delegat”
jest tylko wyrazicielem patologii
jest tylko wyrazicielem patologii
systemu – dzięki jego „chorobie” system funkcjonuje
systemu – dzięki jego „chorobie” system funkcjonuje
jako całość.
jako całość.
Fazy cyklu życia rodziny:
Fazy cyklu życia rodziny:
1. Małżeństwo (bez dzieci) ~2 lata
1. Małżeństwo (bez dzieci) ~2 lata
2. Rodzina wychowująca małe dzieci ~2,5 roku
2. Rodzina wychowująca małe dzieci ~2,5 roku
3. Rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym
3. Rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym
~3,5 roku
~3,5 roku
4. Rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym ~7
4. Rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym ~7
lat
lat
5. Rodzina z dorastającymi dziećmi ~7 lat
5. Rodzina z dorastającymi dziećmi ~7 lat
6. Rodzina z dziećmi opuszczającymi dom ~8
6. Rodzina z dziećmi opuszczającymi dom ~8
lat
lat
7. Stadium pustego gniazda ~15 lat
7. Stadium pustego gniazda ~15 lat
8. Starzejący się rodzice ~15 lat
8. Starzejący się rodzice ~15 lat
Role:
Role:
Małżonków
Małżonków
Rodziców
Rodziców
Dzieci i rodzeństwa
Dzieci i rodzeństwa
Przewidywane efekty
Przewidywane efekty
terapii
terapii
Jednym z podstawowych efektów terapii
Jednym z podstawowych efektów terapii
powinno być ustąpienie problemu, z jakim
powinno być ustąpienie problemu, z jakim
zgłosiła się rodzina.
zgłosiła się rodzina.
Częstym rezultatem jest poprawa
Częstym rezultatem jest poprawa
komunikacji w rodzinie. Domownicy
komunikacji w rodzinie. Domownicy
zaczynają być bardziej uważni na to, co
zaczynają być bardziej uważni na to, co
mówią do siebie. Członkowie rodziny
mówią do siebie. Członkowie rodziny
zaczynają mówić do siebie i siebie słuchać.
zaczynają mówić do siebie i siebie słuchać.
Skutkiem terapii może być lepsze
Skutkiem terapii może być lepsze
rozumienie przez poszczególne osoby
rozumienie przez poszczególne osoby
motywów swojego działania i działania
motywów swojego działania i działania
innych.
innych.
Przewidywane efekty
Przewidywane efekty
terapii
terapii
Dla każdego z członków rodziny skutkiem terapii
Dla każdego z członków rodziny skutkiem terapii
może stać się bardziej adekwatne rozpoznawanie
może stać się bardziej adekwatne rozpoznawanie
a także respektowanie własnych i cudzych granic
a także respektowanie własnych i cudzych granic
w kontakcie.
w kontakcie.
Efektem jest również poprawa relacji między
Efektem jest również poprawa relacji między
członkami rodziny związana z większą
członkami rodziny związana z większą
życzliwością i szacunkiem dla potrzeb innych
życzliwością i szacunkiem dla potrzeb innych
osób.
osób.
Rezultatem terapii może stać się poszerzenie
Rezultatem terapii może stać się poszerzenie
wiedzy, jak to, co przeżyli i „wynieśli” ze swoich
wiedzy, jak to, co przeżyli i „wynieśli” ze swoich
rodzin dorośli domownicy, wpływa na to, kim są
rodzin dorośli domownicy, wpływa na to, kim są
teraz, jak się zachowują i czują.
teraz, jak się zachowują i czują.
Po terapii rodzice zwiększają swoje kompetencje
Po terapii rodzice zwiększają swoje kompetencje
wychowawcze
wychowawcze
Czynniki patologii systemu rodzinnego
Czynniki patologii systemu rodzinnego
1. Zaburzenia struktury rodziny
1. Zaburzenia struktury rodziny
a. zaburzenia w pełnieniu ról w rodzinie
a. zaburzenia w pełnieniu ról w rodzinie
b. zaburzenia w zakresie granic między podsystemami
b. zaburzenia w zakresie granic między podsystemami
c. triady międzypokoleniowe
c. triady międzypokoleniowe
2. Zaburzenia komunikacji w rodzinie
2. Zaburzenia komunikacji w rodzinie
a. Informacja o treści
a. Informacja o treści
b. Informacja o relacji
b. Informacja o relacji
Wskazania do psychoterapii rodzinnej:
Wskazania do psychoterapii rodzinnej:
Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży
Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży
Zaburzenia jedzenia
Zaburzenia jedzenia
Uzależnienia (współuzależnienie)
Uzależnienia (współuzależnienie)
Gdy identyfikowanym pacjentem jest dziecko
Gdy identyfikowanym pacjentem jest dziecko
z psychogennym tłem zaburzeń
z psychogennym tłem zaburzeń
Okresowo w schizofrenii w celu poprawy
Okresowo w schizofrenii w celu poprawy
komunikacji w rodzinie
komunikacji w rodzinie
Gdy występują tzw. „problemy małżeńskie”
Gdy występują tzw. „problemy małżeńskie”
Gdy prowadzona psychoterapia indywidualna
Gdy prowadzona psychoterapia indywidualna
nie przynosi zadowalających rezultatów
nie przynosi zadowalających rezultatów
Terapia par
Terapia par
Terapia par jest także „terapią rodziny”
Terapia par jest także „terapią rodziny”
tworzonej przez partnerów ma również za
tworzonej przez partnerów ma również za
zadanie zmianę struktury relacji między
zadanie zmianę struktury relacji między
partnerami i zarazem funkcjonowania
partnerami i zarazem funkcjonowania
każdego z nich.
każdego z nich.
Przebiega jednak na ogół w nieco innych
Przebiega jednak na ogół w nieco innych
warunkach, gdyż mamy tu do czynienia z
warunkach, gdyż mamy tu do czynienia z
tylko jedną relacją w odróżnieniu od sieci
tylko jedną relacją w odróżnieniu od sieci
relacji istniejących między członkami
relacji istniejących między członkami
wieloosobowej grupy rodzinnej.
wieloosobowej grupy rodzinnej.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ