Stres

LAS - Lokalny odczyn w miejscu działania stresowa (specyficzny)

GAS - Globalny Syndrom Adaptacyjny - uogólniona reakcja na stres w organizmie (niespecyficzne)

Ma kilka faz:

1. Mobilizacji - organizm się mobilizuje do walki ze stresorem

2. Odporności - wyrównanie plateau, wyrównujemy pracę organizmu

3. Wyczerpania - paraliż sił odpornościowych; może nawet prowadzić do śmierci

KROTYZOL - hormon stresu

Stres:

• psychologiczny - gdy szef krzyczy

• biologiczny - wilk nas goni

& Eustres - dobry stres, który mobilizuje, wydobywa z siebie to co najlepsze

&Dystres - zły stres, osłabia układ immunologiczny, odporność spada

• Ostry - np. wypadek (trwa od kilku godzin do kilku tygodni)

• Chroniczny - nieustanne drażnienie czegoś/kogoś

TRZY sposoby ujmowania stresu (Lazarus, Falkmann)

1. BODZIEC - utożsamia się ze stresorem (skala wydarzeń życiowych)

2. REAKCJA - obserwowano reakcje podczas stresu: reakcje psychiczne, fizjologiczne, zmiana zach., emocja, funkcjonowanie poznawcze (myślenie).

3. RELACJA - jako proces, który zachodzi między jednostką a otoczeniem

Ocena pierwotna - oceniamy na ile ta sytuacja jest dla nas zagrażająca. Nie musi być stresem

Ocena wtórna - jest oceną naszych możliwości zmierzenia się ze stresem. Czy mamy zasoby lub na tyle inteligencji, aby problem rozwiązać.

Ocena ponowna - ponownie dokonujemy oceny pierwotnej np. gdy gazownia pozwoliła rozłożyć na raty, albo i nie (ocena zagrożenia)

Style radzenia sobie ze stresem:

• unikanie - oddala nad od problem, stres się może pogłębić

• konfrontacja - im więcej działań tym zbliżają nas do poradzenia sobie

Strategie:

- poziom średni - strategia może być niezauważalna np.czeka do ostatniej chwili, lub uczy się wczesniej

- ekstremalny poziom strachu - to strategia dopasowana do wydarzającej się sytuacji. Charakter sytuacji zmusza do innych strategii. Nie wiemy jak się wówczas zachowamy

________________________

TRZY sposoby ujmowania kryzysu:

1. BODZIEC - to sytuacja krytyczna

2. REAKCJA - stan psychiki, napięcia, nasilone bardzo emocje

3. RELACJA - pojęcie wsparcia. Jeżeli wsparcie jest lepsze to kryzys się zmniejsza.

Hoff - osoba w kryzysie to osoba zdrowa psychicznie

Kryzys - krańcowo-bolesne przeżycia, dotyka zdrowia, życia i tego co dla jednostki najważniejsze. Obniżenie odporności psychicznej

-fizjologiczne - silne reakcje wegetatywne np. bóle, biegunki, osłabnięcie ze strony układu trawiennego i krwionon.

- emocjonalna - bardzo silne emocje, sprzeczne emocje, emocje dominujące to lęk, poczucie winy

- fizjologiczne - sine reakcje wegetatywne np. bóle, biegunki, osłabnięcie

- poznawcza - sztywność myślenia, trudności w rozwiązywaniu problemów, w podejmowaniu decyzji, koncentracja duża na tym co spowodowało kryzys

- behawioralna - osoba izoluje się, albo wielokrotnie o tym gada. Niewypełnienie podstawowych obowiązków, nie spełnia ról społecznych, zaniedbuje się. Albo jest zbyt aktywna, śmieje się unika rozmów na ten temat.

Czynniki (komponenty) składające się na kryzys:

1. Wydarzenia krytyczne

2. Czynnik spustowy - wyzwala reakcję kryzysową, np. jakiś stan 24 godzin coś musiało się zdarzyć

3. Osobowościowa podatność - zależy od wielu czynników np. śmierć rodziców. To prawdopodobieństwo. Na tą podatność wpływa prawdopodobieństwo wydarzenia.

Odporność na kryzys zależy od takich czynników jak:

-racjonalny ogląd sytuacji

-możliwość wsparcia

-posiadane strategie radzenia sobie

Rodzaje kryzysu:

(z uwagi na chronologię)

1. Ostre - nagła śmierć jakiejś osoby

2. Przewlekłe - ciągle się dziejące, ciągłe „podrażnienia”

(z uwagi na przyczyny)

- Sytuacyjny - szczególnie trudna syt. Np. napad, strata $, z utratą kogoś, o charakterze somatycznym np. utrata wzroku.

• - społeczno - kulturowe - kryzysy związane z rasizmem, nie tolerancją

• samobójczy - na skutek ostrego ale też przewlekłego

• rodzinne - ostre, przewlekłe, faza pustego gniazda ( kiedy dzieci odchodzą z domu)

• egzystencjalne/religijne - kryzys wiary, sensu życia

Antycypacja kryzysu - kiedy możemy przewidzieć kryzys np. kiedy dzieci dorastają przewidzieć można, że się wyprowadzą ( puste gniazdo )

Skutkiem kryzysu może być agresja!

PTSD:

• nadmierne przeżywanie tego co związane z kryzysem

• powracające myśli, koszmary senne

• flashbacki (przebłyski dawnej sytuacji stresowej)

• hirmnezja - nadmierne, dokładne pamiętanie (detaliczne) co nie ułatwia zapomnienia sytuacji kryzysowej lub amnezje (brak wspomnień)

• odrętwienie - unikanie wszystkiego co wiąże się z traumą

• objawy fizjologiczne

• uzależnienia

Jeżeli ktoś rozwiąże kryzys w negatywny sposób pociąga za sobą gorsze radzenie sobie w innych kryzysach, sytuacjach.

Koncepcje rozwoju poprzez kryzysy

Kryzys - jest czymś normalnym ( Erikson)

(Dąbrowski) dezintegracja pozytywna - przechodzenie przez różne fazy, gdzie uczymy się funkcjonować przez różne fazy, struktura którą nauczył się w danej fazie musi być rozbita i zastępuje ją nowa - ulepszona struktura, kiedy przechodzimy do następnej fazy

Przebieg kryzysu:

Wg Caplana - 4 etapy:

1 narastający związek w związku z sytuacją napięcia i strategie radzenia sobie

2 napięcie rośnie bo strategie nieskutkują

3 próba zastosowania nowych sposobów

4 napięcie dalej rośnie, bo sposoby nie skutkują

Wg Segemana

I V

SZOK III

II VI

I bagatelizowanie

II depresja

III obniżenie nastroju

IV nowa aktywność, nowe relacje

V reintegracje

Wg Shontz - 2 etapy:

• zmaganie się z kryzysem

• odwrót

Wg Taylor (kobiety badała)

• szukały przyczyny swojej choroby ( potem znajdowały przyczynę)

• odzyskiwanie kontroli

• próby, odzyskania własnej samooceny, wartości (metoda porównań społecznych dóbr - czyli znajdowały osoby które miały gorzej - porównywały się i pozwalało im to odzyskać dobre samopoczucie

Wg Wortman

Różnica między ludźmi, którzy wiedzą że będą mieć kontrolę nad sytuacją, i tych którzy nie będą mieć. Jeżeli wiemy, że sobie poradzimy to wyjdziemy z tej sytuacji , jeżeli nie to popadamy w depresję. W fazie gdzie wierzymy pojawia się mobilizacja.

3 modele kryzysu:

• oparty na koncepcji radzenia sobie

• oparty na koncepcji nadawania sensu traumie

praca żałoby, model radzenia

---