RODZAJE MUTACJI I

RODZAJE MUTACJI I

ICH

ICH

WPŁYW NA GENOTYP

WPŁYW NA GENOTYP

Cel lekcji :
1

.poznanie podstawowych

rodzajów mutacji
zachodzących
w organizmach

2.wskazanie skutków działania
mutacji na poziomie genotypu

Ze względu na sposób

przekazania mutacje

dzielimy na:

• somatyczne

- dotyczą komórek

ciała, nie są dziedziczone;

• generatywne

- dotyczą gamet

( komórek rozrodczych), są

dziedziczone:

Genowe

( punktow

e)

Chromosom

owe

Genomowe

(liczbowe)

Mutacja genowa

(punktowa

)

zmiana pojedynczego

nukleotydu lub pary
nukleotydów w DNA lub
RNA.

TYPY MUTACJI

GENOWYCH

tranzycja

zmiana zasad azotowych

(puryn lub

pirymidyn): - adeniny na

guaninę A G

-cytozyny na

tyminę C T(U)

transwersja

zasada purynowa ulega zamianie na

pirymidynową lub odwrotnie
A C lub G T(U)

delecja

wypadnięcie jednego lub kilku

nukleotydów

insercja

wstawienie dodatkowego nukleotydu/nukleotydów

inwersja

odwrócenie kolejności nukleotydów

duplikacja

podwojenie kolejności nukleotydów

MUTACJE GENOWE

Sekwencja pierwotna A G U C G U C G G
RNA

Tranzycja: A

A

U C G U C G G

Transwersja: A

U

U C G U C G G

Inwersja: A G U U

G C

C G G

Insercja: A G U C

A A C

G U C G G

Delecja: A G G U C G G
U

C

Duplikacja:

A G U

A G U C G U C G G

MUTACJA CHROMOSOMOWA

inaczej aberracja chromosomowa to

zmiana liczby lub struktury chromosomów
powstała na skutek pęknięcia, usunięcia
lub przyłączenia fragmentu chromosomu.

Mutacje takie mogą zachodzić

spontanicznie lub pod wpływem
czynników mutagenicznych (np.
promieniowanie jonizujące,
promieniowanie ultrafioletowe, wysoka
temperatura).

MUTACJE

CHROMOSOMOWE

Chromosomy normalne

:

Chromosomy zmutowane:
Delecja

Inwersja
Duplikacja
Translokacja

A B C D E F G H

A B C

F G H

A

C B

D E F G H

A B C D E

F G

F G H

A B C

G H

F

D E

MUTACJE GENOMOWE

(LICZBOWE)

Są to zmiany liczby chromosomów

zachodzące bez zmiany struktury
chromosomów.

Mogą one prowadzić do występowania:

Chromosomów

nadliczbowych

Zwielokrotnienia całych

kompletów chromosomów

Utraty

chromosomów

ANEUPLOIDALNOŚĆ POLIPLOIDALNOŚĆ

Układ chromosomów

człowieka

P

R

A

W

I

D

Ł

O

W

Y

(2n)

Rys.B, C i D są nieprawidłowe- miały miejsce mutacje

TYPY MUTACJI

ANEUPLOIDALNYCH

Monosomia 2n-1
Trisomia 2n+1 np. zespół Downa
Tetrasomia 2n+2

Mutacje te prowadzą u ludzi do chorób

genetycznych lub do śmierci !

TYPY MUTACJI

POLIPLOIDALNYCH

AUTOPOLIPLOIDY

zwielokrotnienie liczby

chromosomów

w tym samym gatunku

ALLOPOLIPLOIDY

zwielokrotnienie liczby

chromosomów

u mieszańca

W świecie zwierząt

prowadzą do śmierci!

W świecie roślin są korzystne

( szczególnie w rolnictwie,

przyczyniają się do większych

plonów)

Rośliny poliplidalne mogą mieć

korzystniejsze cechy od

diploidalnych

• rzepak

• pszenica

• tytoń

• ziemniak

• kawa

• bananowiec

• trzcina cukrowa

• truskawka

• szpinak

• jabłoń

• winogrona

• kwiaty ozdobne

PODSUMOWANIE

ZDANIA PRAWDA – FAŁSZ

 

 

1

.

Mutacje zachodzące w komórkach somatycznych są

przekazywane potomstwu.
 
2.  Proces prowadzący do powstania mutacji to

mutageneza.

3.  Czynnikiem mutagennym jest kwas foliowy.

4. Mutacje letalne są mutacjami nieszkodliwymi dla
organizmu.

5.  Mutacje dotyczące zmiany struktury chromosomów to

mutacje chromosomowe.

 

ZDANIA PRAWDA – FAŁSZ

ciąg dalszy

6.Mutacja polegająca na wypadnięciu jednego

nukleotydu

lub odcinka chromosomu to delecja.

7.Anueploidalność polega na występowaniu
chromosomów nadliczbowych.
 
8. Obecność 4 chromosomów danego typu w kariotypie

to

trisomia.
 
9. Zwielokrotnienie liczby kompletów chromosomów u
danego gatunku to poliploidalność.

10.Brak określonej pary chromosomów na skutek mutacji
nazywamy mutacją somatyczną.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę