UKŁAD
KRĄŻENIA

Opracowała: Justyna Jasik

Układ krążenia
 
Zadaniem układu krążenia jest:

- transport krwi - płynu

zawierającego niezbędne dla organizmu
składniki odżywcze (głównie glukozę,
aminokwasy i tłuszcze),

-
transport tlenu, koniecznego do spalania
niektórych z tych związków i
przenoszony za pomocą czerwonego
barwnika krwi, zwanego hemoglobiną,

- transport hormonów, uwalniane ich do
krwi przez układ dokrewny,

- transport komórek układu
immunologicznego i przeciwciał.

Najważniejszymi
elementami układu
krążenia są:
-

serce

- system dwu pomp

(lewej i prawej komory
serca) tłoczących krew do
całego układu
(dokładniej: do krążenia
dużego i małego),

-

naczynia krwionośne

- tętnice (z serca),
- żyły (do serca) oraz
naczynia włosowate



Tętnice i żyły zbudowane są z osłonki
zewnętrznej, osłonki środkowej i osłonki
wewnętrznej.



Wyodrębniono kilka rodzajów tętnic: tętnice
sprężyste, tętnice mięśniowe i tętnice mieszane
(przejściowe).



Tętnice sprężyste są odporne na duże pulsujące
ciśnienie. Wyrównują bieg krwi. Należą tu m.in.
tętnica płucna, aorta i tętnica kręgowa.



Tętnice mięśniowe posiadają mniejszą
średnicę niż tętnice sprężyste. Leżą gównie
na obwodzie ciała. Regulują szybkość
przepływu krwi. W miejscach
oddalonych od serca zapewniają ruch krwi,
poprzez lokalne skurcze. Blaszka środkowa
zawiera miocyty gładkie i jest silnie
rozwinięta. Do tej grupy tętnic należą m.in.
tętnice kończyn, tętnica krezkowa.



Tętnice mieszane zawierają w warstwie
środkowej prawie równą proporcję miocytów
do tkanki łącznej sprężystej. Łączą tętnice
sprężyste z tętnicami mięśniowymi.



Żyły zawierają znacznie słabiej rozwiniętą
blaszkę środkowa niż tętnice. Ściany żył
zbudowane są z mniejszej ilości
włókienek sprężystych, dzięki czemu są wiotkie.
Wewnętrzna blaszka tworzy fałdy – zastawki,
zapobiegające cofaniu się krwi.



Naczynia włosowate, czyli włośniczki łączą
tętnice z żyłami. Skupione są w obrębie
tkanek, do których doprowadzają składniki
odżywcze i tlen, a od których odprowadzają
metabolity zbędne i szkodliwe oraz CO

2

.

Podstawowa sekwencja

naczyniowa przepływu
krwi: serce →tętnica
→tętniczka →naczynia
włosowate →żyłka
→żyła →serce.

SUBSTANCJĄ
TRANSPORTOWĄ JEST
W ORGANIZMIE
LUDZKIM

KREW

- JUŻ

PRZEZ STAROŻYTNYCH
UWAŻANA ZA ESENCJĘ
ŻYCIA.

Krew zbudowana jest z

płynnej istoty

międzykomórkowej –

osocza

oraz z

krwinek

(morfotyczne

składniki krwi). Krew

transportuje

składniki

pokarmowe, hormony,

witaminy, biopierwiastki,

metabolity i gazy oddechowe.

Od komórek ciała odbiera

substancje zbędne lub

szkodliwe. Bierze udział

w

termoregulacji

oraz w

procesach

immunologicznych

.

Osocze

w 90 % zawiera wodę, a w 6-8%

białka, ponadto sole mineralne i tłuszcze.

Do najważniejszych

białek osocza

należą:

→ Albuminy – utrzymują ciśnienie onkotyczne
krwi, regulują objętość krwi. Są nośnikiem
jonów (wapń, magnez), bilirubiny, metali
ciężkich, leków, hormonów.
→ Globuliny - pełnią funkcje obronne,
transportujące i uczestniczą w krzepnięciu
krwi.

Immunoglobuliny można podzielić na 6 klas:
            I klasa: gamma-globulina IgG,

zawierają przeciwciała wirusowe (np.

opryszczka, odra, ospa, grypa, świnka) i

przeciwbakteryjne (np. paciorkowce,

maczugowce błonicy).
            II klasa: makroglobulina IgM,

zawierają przeciwciała przeciwko antygenom

cukrowym i czynniki reumatyczne.
            III klasa: beta-2 A-globulina IgA,

zawiera antytoksyny, przeciwciała

antybakteryjne i izoaglutyniny. Zawierają

przeciwciała przeciwko bakteriom i wirusom.
            IV klasa: gamma-D = IgD. Zawiera

przeciwciała antybłonicze i przeciwciała

insulinowe.
            V klasa: gamma-E = IgE (reaginy)

występują w surowicy w niskim stężeniu.

Poziom ich wzrasta w chorobach alergicznych,

głownie skórnych.
            VI klasa: gamma-mikroglobulina

(białko Bence-Jonesa, zostały stwierdzone u

chorych na myeloma multiplex (szpiczak).

Elementy komórkowe:

1. Erytrocyty są płaskimi, okrągłymi
komórkami. Wnętrze erytrocytu wypełnia
hemoglobina. Krwinki czerwone żyją około
120 dni. Erytrocyty uczestniczą w wymianie
gazowej. Są nośnikami tlenu z płuc do tkanek
oraz dwutlenku węgla z komórek do płuc.

Trombocyty i ich rola w krzepnięciu krwi.
1 mm

3

krwi zawiera 200 tys.- 600 tys. płytek krwi.

Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. W razie
uszkodzenia naczynia krwionośnego tworzą
agregaty zatykające ubytek w ścianie naczynia.
Serotonina zwęża naczynia krwionośne.
Trombocyty działają chemotaktycznie dla
monocytów i granulocytów obojętnochłonnych,
przyciągając je do uszkodzonego śródbłonka
naczyniowego. Uwalniana trombokinaza (czynnik
III) przekształca protrombinę (czynnik II) w
trombinę. Trombina przekształca globularne
białko fibrynogen (czynnik I) w fibrynę
włókienkową. Włóknik ten wzmacnia agregaty
trombocytów
i tworzy trójwymiarowa sieć w oczkach której
osiadają krwinki tamując krwawienie (w
końcowym etapie powstaje skrzep). Aktywacja
trombokinazy odbywa się przy udziale wapnia
(czynnik IV).

Leukocyty. W 1 mm

3

(1 μl) krwi wystκpuje od

5tys.-6 tys. krwinek białych. Leukocyty
posiadające ziarnistości to granulocyty, a te które
ich nie zawierają noszą nazwą agranulocytów.
Spadek liczby leukocytów we krwi nosi nazwa
leukopenii, a nadmierny wzrost (powyżej 11 tys.) –
określa się mianem leukocytozy.
Leukocyty mają zdolność ruchu, dzięki czemu
migrują przez ściany naczyń krwionośnych do
okolicznych tkanek. Pełnią funkcje antygenów
zgodności tkankowej.

Granulocyty dzielimy na
obojętnochłonne (neutrofile),
kwasochłonne (acidofilne) i
zasadochłonne (bazofilne).
G. obojętnochłonne zawierają:
bakteriocydy (fagocytyny, nadtlenek
wodoru) i enzymy niszczące
bakterie. Mają zdolność fagocytozy.
G. kwasochłonne mają zdolność
migracji i fagocytozy. Ich zawartość
wrasta w chorobach pasożytniczych
i alergicznych.
G. zasadochłonne zawierają
bakteriocydy, proteazy, histaminę
heparynę.

Do agranulocytów zalicza się

monocyty i

limfocyty.

Monocyty: mają zdolność ruchu i fagocytozy.

Syntetyzują interferon o działaniu

przeciwwirusowym. Ostatnio szczególnie zwraca

się uwagę na właściwości przeciwnowotworowe

(antyproliferacyjne) interferonów. Są również

próby leczenia interferonem stwardnienia

rozsianego, wirusowego zapalenia wątroby B i C,

alergii atopowych i białaczek.
Limfocyty. Stanowią 25-35% ogólnej liczby

leukocytów.
Limfocyty dzielimy na:
·        Limfocyty T powstają w szpiku. Zapewniają

odporność typu komórkowego.
·        Limfocyty B stanowią około 20-30% ogólnej

objętości limfocytów. Także powstają w szpiku .

Syntetyzują przeciwciała = immunoglobuliny.

Zapewniają odporność humoralną. W razie

kontaktu z danym antygenem powstaje populacja

limfocytów zdolna do szybkiej i silnej reakcji z

antygenem wskutek ponownego zetknięcia z tym

antygenem. Są to limfocyty pamięci

immunologicznej, mogące przetrwać wiele lat.
   

CENTRALNYM
ELEMENTEM - "POMPĄ" -
CAŁEGO UKŁADU
KRĄŻENIA JEST SERCE.
PEŁNI ONO ROLĘ
HYDRAULICZNEGO TŁOKA
"PRZEPYCHAJĄCEGO"
KREW DO CAŁEJ RESZTY
ORGANIZMU.

Budowa serca:



- Serce:



pompa ssąco-tłocząca,



Leży w klatce piersiowej, w śródpiersiu,
między płucami, za mostkiem, nad przeponą,
na wysokości 3 i 4 żebra i koniuszkiem jest
zwrócone w lewą stronę. Podstawa serca jest
skierowana ku górze, a koniuszek ku dołowi.



Z zewnątrz otoczone jest nasierdziem – błoną
surowiczą, wewnątrz znajduje się wsierdzie –
pokrywające i wyściełające komory i
przedsionki oraz przechodzące w błonę
wyściełającą naczynia.



Serce leży w worku osierdziowym,
zbudowanym z dwóch blaszek, zewnętrznej
– ściennej oraz wewnętrznej – nasierdzia.
Pomiędzy nimi znajduje się jama zawierająca
płyn osierdziowy.



- Pojemność wszystkich jam serca wynosi
500-750 ml.

Serce składa się z czterech jam:
dwóch komór i dwóch przedsionków.
Wyróżniamy: PK, PP, LK, LP.
Struktury te oddzielone są od siebie
przegrodą i w rzeczywistości
tworzą dwie niezależne pompy,
tłoczące krew do krążenia dużego
(serce lewe) oraz krążenia małego,
czyli płucnego (serce prawe).
Przedsionki przegrodzone są od
komór zastawkami, nie
pozwalającymi na cofanie się krwi.
Podobne, jednokierunkowe zastawki
znajdują się pomiędzy komorami a
wychodzącymi z nich tętnicami.



Pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą
komorą widnieje otwór – ujście żylne prawe
(!) –wyposażone w zastawkę 3-płatkową (3-
dzielną).



Pomiędzy przedsionkiem lewym i lewą
komorą istnieje otwór – ujście żylne prawe,
które jest zamykane zastawka 2-płatową (2-
dzielną). Zastawki leżące między
przedsionkami i komorami noszą nazwę
zastawek przedsionkowo-komorowych.



Pomiędzy komorami i tętnicami znajdują się
ujścia tętnicze. Tu z kolei są zastawki
półksiężycowate , czyli zastawki komorowo-
tętnicze. Zapobiegają one cofaniu się krwi do
serca.

W sercu bierze początek lub znajduje

koniec szereg dużych naczyń. Z lewej

komory wychodzi największa tętnica

zwana tętnicą główną bądź aortą. Ma

około 2,5-3 cm średnicy. Z kolei

ujściem prawej komory jest pień

płucny dzielący się tuż po wyjściu z

serca na tętnicę płucną prawą i lewą.

Krew z całego organizmu zbierają

żyły, z których największe uchodzą do

serca: do prawego przedsionka

wpływa krew z żyły głównej górnej i

dolnej, natomiast do lewego

przedsionka krew z żył płucnych.

Korzystając z analogii porównującej
układ krążenia do drzewa, tętnicę
główną (aortę) można przyrównać
do pnia, jej główne gałęzie (np.
tętnice szyjne wspólne,
podobojczykowe, tętnice wieńcowe,
krezkowe górne i dolne, pień
trzewny, tętnice nerkowe i
biodrowe wspólne) stanowią
konary. Drobniejsze rozgałęzienia
dzielą się jeszcze bardziej, tworząc
w rezultacie włośniczki (naczynia
włosowate) - najmniejsze naczynia
krwionośne - będące pomostem
pomiędzy układem tętniczym a
żylnym.

Na układ żylny musimy spojrzeć z odwrotnej
perspektywy, zaczynając od korony naszego
"drzewa" - najmniejszych żyłek zbierających
krew z włośniczek, które łączą się z kolei w
coraz większe naczynia, tworząc w końcu żyłę
główną górną i dolną.

Naczynia serca (naczynia wieńcowe)

Aby pracować w sposób ciągły, serce również
potrzebuje tlenu i substancji odżywczych. Im bije
ono szybciej np. podczas wysiłku lub
zdenerwowania, tym więcej potrzebuje tlenu.
Odpowiednią dostawę tlenu i substancji
odżywczych zapewniają sercu tętnice wieńcowe
(prawa i lewa), których początek znajduje się tuż
ponad zastawką aorty w jej opuszce, a następnie
oplatają mięsień sercowy i dzieląc się na drobne
gałązki wnikają w jego głąb, dostarczając
substancji odżywczych do komórek mięśnia
sercowego. Przez serce przepływają dwa prądy
krwi: krążenie przez jamy serca i krążenie
wieńcowe, zaopatrujące ściany serca.
Naczynia wieńcowe mają zdolność tworzenia
krążenia obocznego, omijającego miejsca
przewężone lub zamknięte, co w wielu wypadkach
decyduje o życiu, zwłaszcza w przypadkach
nagłego zamknięcia światła większej gałęzi lub
pnia tętnicy wieńcowej.

Czynność elektryczna serca
 
Serce nigdy nie znajduje się

w spoczynku, poza krótkimi,

powtarzającymi się okresami, kiedy

komory lub przedsionki znajdują się

w okresie rozkurczu. Prawidłowa

czynność serca zależy w dużym

stopniu od impulsów elektrycznych

powstających w nim samym,

niezależnie od układu nerwowego.

Układ nerwowy wpływa na jego

czynność głównie przez

przyspieszanie, bądź zwalnianie akcji

serca.
Serce człowieka posiada zdolność

wytwarzania bodźców elektrycznych,

które rozchodząc się w sercu,

pobudzają je do skurczu.

 

I okres:

skurcz przedsionków przy

rozkurczonych komorach. Zwiększenie ciśnienia
krwi w przedsionkach (na skutek skurczu)
powoduje wepchnięcie krwi do komór, gdzie
panuje ciśnienie niższe. Na końcu zamykają się
zastawki przedsionkowo-komorowe.

II okres:

skurcz komór przy rozkurczonych

przedsionkach. Zmniejszenie ciśnienia w
obrębie tętnic i zwiększenie ciśnienia krwi w
komorach, powoduje otwarcie zastawek
komorowo-tętniczych i wepchnięcie krwi do
tętnic. Następuje skurcz izotoniczny komór w
czasie otwarcia zastawek półksiężycowatych.

III okres:

pauza; okres rozkurczu przedsionków i

komór. Zwrotna fala krwi zamyka zastawki
półksiężycowate, mięsień sercowy ulega
zwiotczeniu izometrycznemu, a potem
izotonicznemu. Inne zastawki otwierają się,
następuje rozkurcz komór i przedsionków i
wypełnienie ich krwią. Jest to więc okres
odpoczynku dla serca.

Przy osłuchiwaniu serca wyróżnia się dwa tony:
Ton I - skurczowy, bowiem następuje wówczas
skurcz komór (tzw. okres systoliczny). Odgłos
powstaje na skutek zamknięcia zastawek
przedsionkowo-komorowych i drgania zastawek.
Odgłos wzmacnia napięcie ścian komór.
Ton II – rozkurczowy, powstaje na skutek
zamykania się zastawek półksiężycowatych i
drgań aorty oraz tętnicy płucnej (powrotna fala
krwi, uderzająca o zamknięte zastawki
komorowo-tętnicze). Określa się go mianem
okresu diastolicznego.
Czas między I i II tonem jest okresem skurczu, a
czas między II i I tonem jest okresem rozkurczu.
Po wysiłkach fizycznych następuje wzmożenie
tonu I nad koniuszkiem serca.

Częstość uderzeń serca zależy od wieku
osobnika i wynosi 66-80 na minutę.

-

noworodki 130-150 uderzeń/minutę,

-

dzieci 6-10-letnie 90-100 uderzeń/min,

-

dorośli w wieku średnim przeciętnie 72

uderzenia/min.,

-

osoby starsze 66-67 uderzeń/min.

-

Przyspieszenie tętna nosi nazwę tachykardii

zwolnienie tętna – bradykardia

Objętość wyrzutowa serca - ilość krwi wyrzucona
do tętnic podczas skurczu komór. Jest równa
powrotowi żylnemu. Zależy od ciśnienia krwi,
głównie w aorcie. U człowieka wynosi 70-72 ml.
Objętość minutowa serca Q

h

- ilość krwi

wprowadzona do tętnic w ciągu 1 minuty, ale z 1
komory.

układ przewodzący serca:
- tkanka mięśnia sercowego, tzw.
tkanka nerwowo-mięśniowa, układa
się w dwa węzły:

-

zatokowo - przedsionkowy

-

przedsionkowo-komorowy

i odchodzące od nich włókna.
W warunkach fizjologicznych bodźce
do skurczów mięśnia sercowego
powstają w węźle zatokowo-
przedsionkowym. Jest on

głównym

rozrusznikiem serca

, a impulsy w

nim powstałe rozchodzą się do
przedsionków i następnie przez
węzeł przedsionkowo-komorowy do
komór, pobudzając je do skurczu.

Impulsy te przewodzone są również przez inne
tkanki aż na powierzchnię skóry, gdzie można
je zarejestrować w postaci
elektrokardiogramu. Zaburzenia w
przewodzeniu bodźców w sercu mogą być
przyczyną bloków przewodnictwa, natomiast
nieprawidłowa czynność rozrusznika
zatokowego lub wzmożona, patologiczna
pobudliwość pozazatokowych ośrodków
bodźcotwórczych, są przyczyną zaburzeń
rytmu serca, które odczuwać można w postaci
napadów kołatania, niemiarowego bicia serca,
kłucia serca. Do rejestracji zaburzeń rytmu i
przewodnictwa najczęściej wykorzystuje się
zwykły spoczynkowy zapis EKG, rejestrację 24-
godz. EKG metodą Holtera, próbę wysiłkową,
zapis EKG z wnętrza serca.
 

Schemat układu naczyniowego.

-

od aorty odchodzą dwie tętnice wieńcowe zaopatrujące w

krew serce.

Aorta tworzy łuk wstępujący od którego odchodzą:



1.     Tętnica bezimienna rozdwaja się na tętnice

podobojczykową (unaczynia prawy bark i ramię) i na prawa

tętnicę szyjną wspólną (unaczynia prawa część głowy).



2.     Tętnica szyjna wspólna lewa – unaczynia lewą część

głowy.



3.     Tętnica podobojczykowa lewa – unaczynia lewy bark i

ramię.

Następnie aorta kieruje się ku dołowi tworząc aortę piersiową i

aortę brzuszną.

Od aorty piersiowej odchodzą tętnice międzyżebrowe,

unaczyniające ściany klatki piersiowej. Aorta brzuszna

rozdziela się na szereg mniejszych tętnic docierając do

wątroby, śledziony, jelit, żołądka, trzustki. Tętnice

pomniejsze otrzymały nazwy analogiczne do organów (np.

tętnica żołądkowa, wątrobowa, śledzionowa). Dalsze

odgałęzienia aorty: tętnica krezkowa górna i tętnica krezkowa

dolna unaczyniają jelito cienkie oraz jelito grube.

W dolnej części aorta brzuszna rozdziela się na dwie tętnice

biodrowe wspólne (unaczyniają organy miednicy małej).

Przedłużeniem tętnic biodrowych są tętnice udowe,

docierające do kończyn dolnych.



Układ żylny jest równoległy do układu tętniczego.

Z głowy, krew spływa dwiema żyłami szyjnymi:

wewnętrzną i zewnętrzną prawa i lewą.. Każda para

żył szyjnych jest połączona z żyłami

podobojczykowymi, które tworzą razem żyłę główną

górną.



Do żył biodrowych wpadają żyły udowe. Żyły

biodrowe wspólne tworzą żyłę główną dolną, która

podążając ku sercu zespala ze sobą żyły nerkowe i

wątrobowe. Żyła dolna główna wpada do prawego

przedsionka serca. Z żołądka, jelita cienkiego,

z jelita grubego, z trzustki i śledziony krew jest

odprowadzana do żyły wrotnej wątroby. W wątrobie

żyła wrotna rozpada się na naczynia włosowate, po

czym ponownie organizuje żyłę wątrobową

wpadającą do żyły dolnej głównej. Dzięki temu

wątroba uzyskuje krew bogatą w składniki

pokarmowe, wchłonięte w przewodzie

pokarmowym. Część z tych składników

magazynuje.

UKŁAD
LIMFATYCZN
Y

Limfa, czyli chłonka jest
przesączem krwi. Zgodnie z
teorią Starlinga w procesie
powstawania chłonki główna
rolę pełni ciśnienie
hydrostatyczne wywierane
przez krew w naczyniach
włosowatych i ciśnienie
koloidalno-osmotyczne panujące
w przestrzeniach
śródtkankowych. Różnice
w wartościach ciśnień
powoduje przesączanie się
płynu przez śródbłonki naczyń
włosowatych, do którego
migrują limfocyty i
granulocyty

.

Krąży w przestrzeniach
międzykomórkowych oraz w układzie
naczyń i narządów limfatycznych.
Naczynia limfatyczne chłoną limfę
z przestrzeni śródkomórkowych
i doprowadzają ją do żyły
głównej biegnącej ku sercu. Zatem
chłonka płynie od tkanek do dużych
żył. Naczynia limfatyczne wyposażone
są w zastawki zapewniające kierunek
ruchu limfy i zapobiegającej
jej cofaniu. Ruch limfy zapewniają
także naciski okolicznych tkanek. W
organizmie krąży około 15 l chłonki (i
5 l krwi). Zawiera głownie limfocyty.

Limfa transportuje głównie

drobnocząsteczkowe białka, cukry

i tłuszcze. Fibrynogen zapewnia

krzepnięcie limfy w razie uszkodzenia

tkanek. Dostarcza je do komórek. Od

komórek odbiera substancje zbędne lub

szkodliwe. Limfa płynąca z przewodu

pokarmowego, wypełnionego

trawionym pokarmem, nazywana jest

mleczem, bowiem przybiera barwę

białawą. Limfa jest wówczas bogata w

kropelki lipidów - chylomikrony

(emulsja).
Limfa nie dopływa do ośrodkowego

układu nerwowego, do tkanki

mięśniowej szkieletowej oraz do szpiku.
Limfocyty chłonki zapewniają reakcje

immunologiczne, podobnie jak we krwi.

SYSTEM LIMFATYCZNY ZBUDOWANY JEST Z
NACZYŃ LIMFATYCZNYCH, NARZĄDÓW
LIMFATYCZNYCH (GRASICA, ŚLEDZIONA, WĘZŁY I
GRUDKI CHŁONNE), PRZEZ KTÓRE PRZEPŁYWA
CHŁONKA, CZYLI LIMFA.
LIMFA BOGATA W SUBSTANCJE CUKROWE I
LIPIDOWE (MLECZ) JEST ZBIERANA
W PRZEWODZIE PIERSIOWYM.
WĘZŁY CHŁONNE LEŻĄ RÓWNIEŻ W NACZYNIACH
CHŁONNYCH ŁOKCIOWYCH, PODŻUCHWOWYCH I
SZYJNYCH.
PRZEWÓD PIERSIOWY BIEGNIE KU GÓRZE I
WPADA DO KĄTA ŻYLNEGO: POŁĄCZENIE ŻYŁY
SZYJNEJ LEWEJ I ŻYŁY PODOBOJCZYKOWEJ.
DO PRZEWODU PIERSIOWEGO WPADAJĄ TAKŻE
NACZYNIA CHŁONNE Z GÓRNEJ CZĘŚCI CIAŁA: Z
LEWEJ CZĘŚCI GŁOWY, Z KOŃCZYNY GÓRNEJ
LEWEJ ORAZ Z LEWEJ POŁOWY KLATKI
PIERSIOWEJ.

Śledziona
Leży w jamie brzusznej, w lewym podżebrzu. Waży 100-

200 g. Jest otoczona błona surowiczą i torebką

łącznotkankową, która ku wnętrzu tworzy beleczki,

tworzące zrąb narządu. Beleczki zawierają miocyty,

dzięki czemu śledziona może skurczać się i rozkurczać.

Miąższ śledziony zbudowany jest z miazgi białej i

czerwonej. Jest silnie unaczyniona krwionośnie i

limfatycznie.
Miazga biała śledziony zbudowana jest z tętniczek

środkowych, z tkanki łącznej właściwej, z grudek

limfatycznych oraz limfocytów T i B, z makrofagów i

plazmocytów. Krwinki białe otaczają tętnice środkowe.
W strefie obwodowej (brzeżnej) miazgi białej mieszczą

się zatoki brzeżne, utworzone przez odgałęzienia tętnic

środkowych, w których następuje wychwytywanie i

niszczenie antygenów. Tutaj następuje proliferacja

limfocytów i synteza przeciwciał.
Miazga czerwona zbudowana jest z tkanki łącznej

właściwej, z naczyń krwionośnych, z erytrocytów (stąd

barwa) , monocytów i z makrofagów. Tutaj odbywa się

niszczenie wadliwych i starych erytrocytów.

Hemoglobina jest rozkładana do bilirubiny i przekazana

do wątroby. Odzyskane żelazo zostaje związane z

ferrytyna i przetransportowane do szpiku.
Śledziona jest rezerwuarem krwi. W razie wysiłku

zwiększa ilość krwi krążącej (obkurczenie śledziony;

niekiedy towarzyszy temu kolka śledzionowa).

Węzły limfatyczne. Pełnią funkcję

mechanicznego i biologicznego

(immunologicznego) filtru. Zatrzymane

antygeny są niszczone. Otoczone są torebka

łącznotkankową, która ku wnętrzu tworzy

beleczki, stanowiące zrąb. Węzły zawierają

wnękę, przez którą wchodzą tętniczki i nerwy,

a wychodzą przewody limfatyczne

wyprowadzające i żyły. Naczynia limfatyczne

doprowadzające docierają do wypukłej

powierzchni węzła.
W przekroju wyróżnia się korę i rdzeń. Kora

zbudowana jest z grudek limfatycznych (komórki

prezentujące antygeny + limfocyty T i B wsparte

na tkance łącznej luźnej), makrofagów i

plazmocytów. Jest to strefa grasiczoniezależna.
Rdzeń utworzony jest przez żyłki, makrofagi,

fibroblasty, limfocyty i plazmocyty oraz tkankę

łączną właściwą. Pomiędzy rdzeniem a kora

znajduje się strefa przykorowa grasiczozależna,

w której występują limfocyty T i B.
Limfa dopływa od strony wypukłej do

przestrzeni podtorebkowych oraz

międzybeleczkowych strefy korowej węzła.

Wreszcie dostaje się do rdzenia opływając

poszczególne komórki układu odpornościowego i

zatoki rdzeniowe. W węzłach zachodzi wymiana

komórek, proliferacja

i dojrzewanie limfocytów oraz synteza

przeciwciał.

Migdałki - utworzone są przez grudki
limfatyczne wsparte tkanką łączną właściwą; są
otoczone nabłonkiem. W obrębie migdałków
występują plazmocyty, limfocyty (głównie B) i
makrofagi. Wyróżnia się migdałki językowe
(nasada języka), 2 migdałki podniebienne (na
łukach podniebienno-gardłowych) oraz 1
migdałek gardłowy (górna część gardła).