Pieniądz,
Pieniądz,
Inflacja,
Inflacja,
Bezrobocie
Bezrobocie
Wykład_5
Wykład_5
2
2
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
PIENIĄDZ
PIENIĄDZ
I
I
RYNEK PIENIĘŻNY
RYNEK PIENIĘŻNY
3
3
GOSPODARKA RYNKOWA
GOSPODARKA RYNKOWA
I. PIENIĄDZ
I. PIENIĄDZ
Przy wzrastającym podziale pracy DOBRO staje się
Przy wzrastającym podziale pracy DOBRO staje się
TOWAREM.
TOWAREM.
Początkowo TOWAR za TOWAR (wymiana barterowa) z
Początkowo TOWAR za TOWAR (wymiana barterowa) z
czasem niezbędny było wprowadzenie pośrednika.
czasem niezbędny było wprowadzenie pośrednika.
Najlepszym okazał się PIENIĄDZ.
Najlepszym okazał się PIENIĄDZ.
DOBRO
DOBRO
TOWAR
TOWAR
pośrednik
P
IE
N
IĄ
D
Z
4
4
GOSPODARKA RYNKOWA
GOSPODARKA RYNKOWA
PIENIĄDZ
PIENIĄDZ
- dobro o najwyższym stopniu płynności,
- dobro o najwyższym stopniu płynności,
środek płatniczy, jego zdolność do zapłaty jest
środek płatniczy, jego zdolność do zapłaty jest
nieograniczona.
nieograniczona.
I. Funkcje pieniądza:
I. Funkcje pieniądza:
środek wymiany (ekwiwalent dóbr),
środek wymiany (ekwiwalent dóbr),
środek cyrkulacji dóbr (krążenie dóbr),
środek cyrkulacji dóbr (krążenie dóbr),
środek płatniczy (regulowanie zobowiązań, podatków),
środek płatniczy (regulowanie zobowiązań, podatków),
środek tezauryzacji (przedmiot gromadzenia),
środek tezauryzacji (przedmiot gromadzenia),
pieniądz światowy (uznawany i wymienialny np. Euro).
pieniądz światowy (uznawany i wymienialny np. Euro).
II. Warunki wykorzystywania pieniądza w jego funkcjach:
II. Warunki wykorzystywania pieniądza w jego funkcjach:
o
obowiązywanie prawa własności (w tym prywatnej),
obowiązywanie prawa własności (w tym prywatnej),
o
wolność obywateli i samodzielność w podejmowaniu
wolność obywateli i samodzielność w podejmowaniu
decyzji gospodarczych ,
decyzji gospodarczych ,
o
pieniądz staje się kapitałem, to znaczy może być
pieniądz staje się kapitałem, to znaczy może być
inwestowany dla pomnażania zysku.
inwestowany dla pomnażania zysku.
5
5
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Historia pieniądza
Historia pieniądza
Towary naturalne
Towary naturalne
kruszce (złoto i srebro)
kruszce (złoto i srebro)
pieniądz kredytowy
pieniądz kredytowy
(banknot, weksel)
(banknot, weksel)
zamrożenie wymienialności
zamrożenie wymienialności
pieniądz elektroniczny
pieniądz elektroniczny
Prawo Kopernika-Greshama
Prawo Kopernika-Greshama
Pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy.
Pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy.
Alternatywy pieniądza materialnego
Alternatywy pieniądza materialnego
Funkcje pieniądza pełnią dzisiaj czeki, weksle, obligacje, akcje,
Funkcje pieniądza pełnią dzisiaj czeki, weksle, obligacje, akcje,
udziały, karty płatnicze, akredytywy, inkaso, instrumenty pochodne
udziały, karty płatnicze, akredytywy, inkaso, instrumenty pochodne
zwane derywatami (derywatywami) itp.
zwane derywatami (derywatywami) itp.
Przede wszystkim jednakże pieniądz elektroniczny, gdzie pieniądz
Przede wszystkim jednakże pieniądz elektroniczny, gdzie pieniądz
stał się tylko wirtualnym zapisem – obrazem na ekranie. Staje się
stał się tylko wirtualnym zapisem – obrazem na ekranie. Staje się
substytutem materialności, z ograniczeniem jego funkcji tezauryzacji.
substytutem materialności, z ograniczeniem jego funkcji tezauryzacji.
Pojęcia e-cash, B2B, e-banking, e-landing, płatności elektroniczne, e-
Pojęcia e-cash, B2B, e-banking, e-landing, płatności elektroniczne, e-
handel.
handel.
6
6
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Popyt i podaż pieniądza
Popyt i podaż pieniądza
Popyt na pieniądz to zapotrzebowanie spowodowane chęcią
Popyt na pieniądz to zapotrzebowanie spowodowane chęcią
utrzymania płynności finansowej przez gospodarstwa domowe i
utrzymania płynności finansowej przez gospodarstwa domowe i
przedsiębiorstwa albo przechowywania go u siebie w postaci
przedsiębiorstwa albo przechowywania go u siebie w postaci
gotówki lub na rachunku bieżącym.
gotówki lub na rachunku bieżącym.
Popyt na pieniądz jest nieograniczony.
Popyt na pieniądz jest nieograniczony.
Podaż pieniądza jest to ilość pieniądza w obiegu w danej
Podaż pieniądza jest to ilość pieniądza w obiegu w danej
gospodarce w określonym czasie. Podaż pieniądza tworzy
gospodarce w określonym czasie. Podaż pieniądza tworzy
gotówka
gotówka
znajdująca się w dyspozycji przedsiębiorstw i
znajdująca się w dyspozycji przedsiębiorstw i
gospodarstw
gospodarstw
domowych.
domowych.
Równanie obiegu pieniądza:
Równanie obiegu pieniądza:
M x V = P x Q
M x V = P x Q
gdzie:
gdzie:
M – ilość pieniądza w obiegu,
M – ilość pieniądza w obiegu,
V – prędkość obiegu (ile razy jednostka pieniężna
V – prędkość obiegu (ile razy jednostka pieniężna
została użyta w
została użyta w
transakcjach w ciągu roku,
transakcjach w ciągu roku,
P - przeciętny poziom cen dóbr i usług,
P - przeciętny poziom cen dóbr i usług,
Q – ilość wytworzonych dóbr i usług.
Q – ilość wytworzonych dóbr i usług.
7
7
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Wnioski:
Wnioski:
Istnieje tzw.
Istnieje tzw.
transakcyjny
transakcyjny
popyt na pieniądz. Jego posiadanie
popyt na pieniądz. Jego posiadanie
jest związane z przewidywaną realizacją zakupów dóbr i usług.
jest związane z przewidywaną realizacją zakupów dóbr i usług.
Niepewność przyszłych dochodów i wydatków tworzą
Niepewność przyszłych dochodów i wydatków tworzą
przezornościowy
przezornościowy
popyt na pieniądz. Chodzi o możliwość
popyt na pieniądz. Chodzi o możliwość
sfinalizowania nieprzewidzianych wydatków.
sfinalizowania nieprzewidzianych wydatków.
Spekulacyjny
Spekulacyjny
popyt na pieniądz. Dążenie do posiadania
popyt na pieniądz. Dążenie do posiadania
pieniądza w przewidywaniu spadków cen innych aktywów –
pieniądza w przewidywaniu spadków cen innych aktywów –
realizacja wyższych zysków. Ryzykowne ale ponadprzeciętne
realizacja wyższych zysków. Ryzykowne ale ponadprzeciętne
zyski wymagają posiadania środków pieniężnych.
zyski wymagają posiadania środków pieniężnych.
Wzrost poziomu produkcji krajowej przy stałej prędkości i
Wzrost poziomu produkcji krajowej przy stałej prędkości i
zasobach musi wywołać spadek cen; by nie zaobserwować
zasobach musi wywołać spadek cen; by nie zaobserwować
tego zjawiska trzeba zwiększyć ilość pieniądza.
tego zjawiska trzeba zwiększyć ilość pieniądza.
Wzrost ogólnego poziomu cen grozi zjawiskiem inflacji.
Wzrost ogólnego poziomu cen grozi zjawiskiem inflacji.
Zjawisko mniejszej ilości pieniądza powoduje spadek popytu,
Zjawisko mniejszej ilości pieniądza powoduje spadek popytu,
w konsekwencji spadek cen. To z kolei, przy niezmienionych
w konsekwencji spadek cen. To z kolei, przy niezmienionych
kosztach produkcji wywoła bezrobocie.
kosztach produkcji wywoła bezrobocie.
Niezmienność zasobów i zmniejszenie prędkości obiegu
Niezmienność zasobów i zmniejszenie prędkości obiegu
wywoła spadki cen i także wzrostu bezrobocia.
wywoła spadki cen i także wzrostu bezrobocia.
8
8
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
9
9
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Ilościowa teoria pieniądza
Ilościowa teoria pieniądza
1. Na wartość pieniądza wpływ ma jego podaż i popyt.
1. Na wartość pieniądza wpływ ma jego podaż i popyt.
2. Wzrost cen nie wynika najczęściej z faktu, że produkt stał się cenniejszy,
2. Wzrost cen nie wynika najczęściej z faktu, że produkt stał się cenniejszy,
raczej jest rezultatem malejącej wartości pieniądza (czyli inflacji).
raczej jest rezultatem malejącej wartości pieniądza (czyli inflacji).
3. Ogólny wzrost cen prowadzi do proporcjonalnego spadku wartości
3. Ogólny wzrost cen prowadzi do proporcjonalnego spadku wartości
pieniądza.
pieniądza.
4. Podażą pieniądza steruje bank centralny – w celu osiągnięcia równowagi
4. Podażą pieniądza steruje bank centralny – w celu osiągnięcia równowagi
konieczne jest zrównoważenie podaży pieniądza i popytu na niego.
konieczne jest zrównoważenie podaży pieniądza i popytu na niego.
Wyjaśnienie rys.
Wyjaśnienie rys.
- zwiększenie ilości pieniądza z M
- zwiększenie ilości pieniądza z M
1
1
(pkt równowagi) do M
(pkt równowagi) do M
2
2
prowadzi do
prowadzi do
jego nadwyżki bez pokrycia w towarach i usługach,
jego nadwyżki bez pokrycia w towarach i usługach,
- ludzie kupują dobra i usługi chcąc pozbyć się nadwyżek,
- ludzie kupują dobra i usługi chcąc pozbyć się nadwyżek,
- zwiększona podaż pieniądza oraz popyt na produkty i usługi uruchamia
- zwiększona podaż pieniądza oraz popyt na produkty i usługi uruchamia
wzrost cen (pkt B), z jednoczesnym spadkiem wartości pieniądza
wzrost cen (pkt B), z jednoczesnym spadkiem wartości pieniądza
(inflacja) aż do osiągnięcia nowego pktu równowagi.
(inflacja) aż do osiągnięcia nowego pktu równowagi.
A)
A)
Poziom cen oraz wartość pieniądza zależy od jego podaży w
Poziom cen oraz wartość pieniądza zależy od jego podaży w
gospodarce.
gospodarce.
B)
B)
Efektem wzrostu podaży pieniądza jest wzrost cen (inflacja).
Efektem wzrostu podaży pieniądza jest wzrost cen (inflacja).
10
10
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
SYSTEM BANKOWY
SYSTEM BANKOWY
System bankowy
System bankowy
(w ujęciu instytucjonalnym) stanowi sieć instytucji
(w ujęciu instytucjonalnym) stanowi sieć instytucji
bankowych wzajemnie powiązanych przez rynki pieniężne.
bankowych wzajemnie powiązanych przez rynki pieniężne.
Inaczej -
Inaczej -
system bankowy
system bankowy
obejmuje całokształt instytucji
obejmuje całokształt instytucji
bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i
bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i
stosunki z otoczeniem.
stosunki z otoczeniem.
Przedsiębiorstwo oferujące i realizujące usługi w zakresie
Przedsiębiorstwo oferujące i realizujące usługi w zakresie
obrotu
obrotu
płatniczego, finansowania, dokonywania wkładów
płatniczego, finansowania, dokonywania wkładów
pieniężnych
pieniężnych
oraz innych czynności związanych z tymi usługami.
oraz innych czynności związanych z tymi usługami.
Są to podmioty gospodarcze dokonujące akumulacji i
Są to podmioty gospodarcze dokonujące akumulacji i
dystrybucji
dystrybucji
kapitału pieniężnego, a także pośrednikami, którzy
kapitału pieniężnego, a także pośrednikami, którzy
dzięki
dzięki
transformacji wielkości, terminu i ryzyka doprowadzają
transformacji wielkości, terminu i ryzyka doprowadzają
do
do
wzajemnego uzgodnienia struktur podaży i popytu.
wzajemnego uzgodnienia struktur podaży i popytu.
BANK
11
11
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
GRUPY BANKÓW:
GRUPY BANKÓW:
centralne (powstałe na bazie banków emisyjnych),
centralne (powstałe na bazie banków emisyjnych),
operacyjne (depozytowo-kredytowe, inwestycyjne, uniwersalne),
operacyjne (depozytowo-kredytowe, inwestycyjne, uniwersalne),
specjalne (hipoteczne, samochodowe, towarzystwa kredytowe),
specjalne (hipoteczne, samochodowe, towarzystwa kredytowe),
spółdzielczość kredytowa,
spółdzielczość kredytowa,
kasy oszczędnościowe.
kasy oszczędnościowe.
Bank centralny
Bank centralny
pełni trzy funkcje jednocześnie: jest bankiem
pełni trzy funkcje jednocześnie: jest bankiem
emisyjnym (jako regulator obiegu pieniądza w kraju), bankiem
emisyjnym (jako regulator obiegu pieniądza w kraju), bankiem
banków (jako rezerwowy względem banków operacyjnych) oraz
banków (jako rezerwowy względem banków operacyjnych) oraz
bankiem gospodarki narodowej (zajmuje udzielaniem kredytów
bankiem gospodarki narodowej (zajmuje udzielaniem kredytów
państwu oraz obsługą długu państwowego i kasowej obsługi
państwu oraz obsługą długu państwowego i kasowej obsługi
budżetu).
budżetu).
Banki operacyjne
Banki operacyjne
oraz
oraz
specjalne
specjalne
tworzą grupę
tworzą grupę
banków komercyjnych
banków komercyjnych
.
.
Ich celem jest zaspokajać potrzeby podmiotów i ludności w zakresie
Ich celem jest zaspokajać potrzeby podmiotów i ludności w zakresie
usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do osiągania zysku.
usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do osiągania zysku.
Spółdzielczość kredytowa
Spółdzielczość kredytowa
– instytucje drobnego kredytu, uniwersalne
– instytucje drobnego kredytu, uniwersalne
na zasadzie spółdzielczości (zysk nie jest celem głównym).
na zasadzie spółdzielczości (zysk nie jest celem głównym).
Kasy oszczędnościowe
Kasy oszczędnościowe
– np. budowlane, mieszkaniowe. Samodzielne,
– np. budowlane, mieszkaniowe. Samodzielne,
uniwersalne banki drobnych wytwórców, ludności i samorządów.
uniwersalne banki drobnych wytwórców, ludności i samorządów.
12
12
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Bank centralny i jego rola w polityce pieniężno-kredytowej
Bank centralny i jego rola w polityce pieniężno-kredytowej
Do realizacji statutowych funkcji (emisja pieniądza, kredytowanie innych
Do realizacji statutowych funkcji (emisja pieniądza, kredytowanie innych
banków, obsługa bankowa rządu) bank centralny dysponuje
banków, obsługa bankowa rządu) bank centralny dysponuje
następującymi instrumentami:
następującymi instrumentami:
A) System rezerw obowiązkowych
A) System rezerw obowiązkowych
Bank centralny wyznacza bankom komercyjnym minimalny poziom
Bank centralny wyznacza bankom komercyjnym minimalny poziom
rezerw gotówkowych. Tylko nadwyżkę może bank komercyjny
rezerw gotówkowych. Tylko nadwyżkę może bank komercyjny
plasować na rynku finansowym, tzn. pożyczać innym stosując
plasować na rynku finansowym, tzn. pożyczać innym stosując
mnożnik
mnożnik
depozytowy. Im wyższy poziom rezerw obowiązkowych,
depozytowy. Im wyższy poziom rezerw obowiązkowych,
tym mniej
tym mniej
pieniądza na rynku.
pieniądza na rynku.
B) Kształtowanie stopy dyskontowej
B) Kształtowanie stopy dyskontowej
Stopa oprocentowania różnych kredytów udzielanych bankom
Stopa oprocentowania różnych kredytów udzielanych bankom
komercyjnym przez bank centralny oraz przyjmowanych depozytów.
komercyjnym przez bank centralny oraz przyjmowanych depozytów.
Jest to zbiór różnych stóp procentowych: redyskonto weksli,
Jest to zbiór różnych stóp procentowych: redyskonto weksli,
lombardowa, depozytowa, referencyjna.
lombardowa, depozytowa, referencyjna.
C) Operacje banku centralnego na tzw. otwartym rynku.
C) Operacje banku centralnego na tzw. otwartym rynku.
Bank steruje bazą monetarną kupując lub sprzedając papiery
Bank steruje bazą monetarną kupując lub sprzedając papiery
wartościowe (bony i obligacje). Zakup zwiększa ilość pieniądza na
wartościowe (bony i obligacje). Zakup zwiększa ilość pieniądza na
rynku, sprzedaż działa na rzecz zmniejszania podaży pieniądza.
rynku, sprzedaż działa na rzecz zmniejszania podaży pieniądza.
13
13
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Cele, zadania i instrumenty polityki pieniężno-kredytowej państwa
Cele, zadania i instrumenty polityki pieniężno-kredytowej państwa
14
14
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Miary wielkości zasobów pieniądza
Miary wielkości zasobów pieniądza
Pojęcie pieniądza zawiera zatem nie tylko jego zasób gotówkowy,
Pojęcie pieniądza zawiera zatem nie tylko jego zasób gotówkowy,
ale również wszelkie depozyty, aktywne instrumenty pochodne,
ale również wszelkie depozyty, aktywne instrumenty pochodne,
akcje, obligacje itp. Różnią się stopniem płynności, który wyznacza
akcje, obligacje itp. Różnią się stopniem płynności, który wyznacza
cztery miary tego zasobu:
cztery miary tego zasobu:
15
15
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
INFLACJA
INFLACJA
16
16
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
INFLACJA to zjawisko (określane stopą) wzrostu
INFLACJA to zjawisko (określane stopą) wzrostu
ogólnego poziomu cen.
ogólnego poziomu cen.
Rosną ceny. I to zarówno ceny towarów i usług jak i płac jako ceny siły
Rosną ceny. I to zarówno ceny towarów i usług jak i płac jako ceny siły
roboczej, stóp procentowych jako ceny kredytu, kosztów utrzymania
roboczej, stóp procentowych jako ceny kredytu, kosztów utrzymania
itd.
itd.
Ale:
Ale:
1)
1)
Nie każdy wzrost cen jest inflacją (np. zmiana cech jakościowych,
Nie każdy wzrost cen jest inflacją (np. zmiana cech jakościowych,
składu produktu uzasadnia wzrost ceny),
składu produktu uzasadnia wzrost ceny),
2)
2)
Zmiana relacji kursu walutowego nie stanowi inflacji,
Zmiana relacji kursu walutowego nie stanowi inflacji,
3)
3)
W gospodarkach centralnych pojawia się tzw. inflacja ukryta
W gospodarkach centralnych pojawia się tzw. inflacja ukryta
(stłumiona), w sytuacji administracyjnego ustalania cen,
(stłumiona), w sytuacji administracyjnego ustalania cen,
4)
4)
Wzrost płac niezwiązany ze wzrostem wydajności i efektywności
Wzrost płac niezwiązany ze wzrostem wydajności i efektywności
jest także inflacją,
jest także inflacją,
5)
5)
Czy inflacja jest mechanizmem opartym na spirali cen i płac, czyli
Czy inflacja jest mechanizmem opartym na spirali cen i płac, czyli
samopodtrzymującym się procesem o charakterze
samopodtrzymującym się procesem o charakterze
perpetuum
perpetuum
mobile ?
mobile ?
17
17
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Rodzaje inflacji:
Rodzaje inflacji:
DEFLACJA
DEFLACJA
– spadek ogólnego poziomu cen. Prowadzi do
– spadek ogólnego poziomu cen. Prowadzi do
ograniczania produkcji, wzrostu bezrobocia co wywołuje kolejne
ograniczania produkcji, wzrostu bezrobocia co wywołuje kolejne
spadki… itd.;
spadki… itd.;
STAGFLACJA
STAGFLACJA
– wzrost ogólnego poziomu cen przy stagnacji
– wzrost ogólnego poziomu cen przy stagnacji
produktu krajowego brutto;
produktu krajowego brutto;
SLUMPFLACJA
SLUMPFLACJA
– wzrost ogólnego poziomu cen przy spadku
– wzrost ogólnego poziomu cen przy spadku
produktu krajowego brutto;
produktu krajowego brutto;
JAWNA i UKRYTA
JAWNA i UKRYTA
– w zależności od systemu gospodarczego.;
– w zależności od systemu gospodarczego.;
UMIARKOWANA –
UMIARKOWANA –
bez określenia wartości. Można przyjąć ok. 5%,
bez określenia wartości. Można przyjąć ok. 5%,
PEŁZAJĄCA
PEŁZAJĄCA
– inflacja jednocyfrowa – do 10% wzrostu indeksu cen,
– inflacja jednocyfrowa – do 10% wzrostu indeksu cen,
GALOPUJĄCA
GALOPUJĄCA
– w granicach od 10 do 100% wzrostu indeksu cen,
– w granicach od 10 do 100% wzrostu indeksu cen,
HIPERINFLACJA
HIPERINFLACJA
– ponad 100%, często w tysiącach procent;
– ponad 100%, często w tysiącach procent;
DEPRECJACJA I APRECJACJA
DEPRECJACJA I APRECJACJA
– spadek (lub wzrost) siły nabywczej
– spadek (lub wzrost) siły nabywczej
pieniądza (za tą samą liczbę jednostek mniej towarów)
pieniądza (za tą samą liczbę jednostek mniej towarów)
18
18
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pomiar inflacji
Pomiar inflacji
Podstawowym miernikiem pomiaru jest indeks wzrostu cen
Podstawowym miernikiem pomiaru jest indeks wzrostu cen
konsumpcyjnych (indeks wzrostu kosztów utrzymania) oznaczany:
konsumpcyjnych (indeks wzrostu kosztów utrzymania) oznaczany:
CPI
CPI
(Consumer Price Index)
(Consumer Price Index)
Podstawą konstrukcji CPI jest „koszyk towarów konsumpcyjnych” o
Podstawą konstrukcji CPI jest „koszyk towarów konsumpcyjnych” o
strukturze
odpowiadającej
specyfice
kraju,
uwzględniający
strukturze
odpowiadającej
specyfice
kraju,
uwzględniający
reprezentatywność spożycia (wydatków).
reprezentatywność spożycia (wydatków).
gdzie:
gdzie:
P
P
i0
i0
- cena dobra i w roku bazowym,
- cena dobra i w roku bazowym,
P
P
it
it
- cena dobra i w roku badanym,
- cena dobra i w roku badanym,
Q
Q
i0
i0
– waga dobra i w roku bazowym,
– waga dobra i w roku bazowym,
Q
Q
it
it
– waga dobra i w roku badanym,
– waga dobra i w roku badanym,
dla i = 1…n
dla i = 1…n
19
19
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Przyczyny inflacji
Przyczyny inflacji
A) INFLACJA POPYTOWA – nadmiar pieniądza niepokryty podażą
A) INFLACJA POPYTOWA – nadmiar pieniądza niepokryty podażą
towarów i usług. Częste zjawisko w przypadku, gdy wzrostowi
towarów i usług. Częste zjawisko w przypadku, gdy wzrostowi
ilości pieniądza odpowiada niższe tempo wzrostu podaży
ilości pieniądza odpowiada niższe tempo wzrostu podaży
konsumenckiej.
konsumenckiej.
Dlaczego pojawia się nadmiar pieniądza?
Dlaczego pojawia się nadmiar pieniądza?
•
Polityka budżetowa. Deficyt budżetowy jest źródłem
Polityka budżetowa. Deficyt budżetowy jest źródłem
wzrostu gospodarczego, jednocześnie emisja pieniądza
wzrostu gospodarczego, jednocześnie emisja pieniądza
powoduje wzrost inflacji;
powoduje wzrost inflacji;
•
Polityka banku centralnego. Bank nie reaguje na wzrost
Polityka banku centralnego. Bank nie reaguje na wzrost
poziomu kredytów konsumpcyjnych i emituje pieniądz
poziomu kredytów konsumpcyjnych i emituje pieniądz
zwiększając konsumpcję;
zwiększając konsumpcję;
•
„
„
Lepkość cen i płac”. Pracownicy (związki zawodowe)
Lepkość cen i płac”. Pracownicy (związki zawodowe)
żądają wzrostów płac przewyższających podaż masy
żądają wzrostów płac przewyższających podaż masy
towarowej. Jeśli nie uda się procesu zahamować podaż
towarowej. Jeśli nie uda się procesu zahamować podaż
pieniądza wzrośnie, gdyż powiększają nierównowagę także
pieniądza wzrośnie, gdyż powiększają nierównowagę także
dostawcy surowców oraz czynników do produkcji finalnej.
dostawcy surowców oraz czynników do produkcji finalnej.
20
20
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Inflacja popytowa
Inflacja popytowa
A
A
0
0
– punkt równowagi,
– punkt równowagi,
A
A
0
0
S
S
0
0
– krzywa podaży,
– krzywa podaży,
A
A
0
0
S
S
0
0
– krzywa popytu
– krzywa popytu
P
P
0
0
– poziom cen
– poziom cen
Wzrost popytu przesuwa
Wzrost popytu przesuwa
A
A
0
0
B – luka inflacyjna
B – luka inflacyjna
rozważania do punktu 1
rozważania do punktu 1
stan początkowy
stan początkowy
21
21
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
B) INFLACJA PODAŻOWA – występuje w dwóch odmianach:
B) INFLACJA PODAŻOWA – występuje w dwóch odmianach:
- jako inflacja kosztowa,
- jako inflacja kosztowa,
- jako inflacja wywołana dążeniem do wzrostu zysków.
- jako inflacja wywołana dążeniem do wzrostu zysków.
a) Inflacja kosztowa może powstawać (używa się określenia
a) Inflacja kosztowa może powstawać (używa się określenia
„pchana”) przy wzroście każdego ze składników kosztów, przy
„pchana”) przy wzroście każdego ze składników kosztów, przy
założeniu, iż pozostałe nie ulegały zmianom. Takim impulsem może
założeniu, iż pozostałe nie ulegały zmianom. Takim impulsem może
być: wzrost płac, cen surowców, kosztów produkcji i/lub
być: wzrost płac, cen surowców, kosztów produkcji i/lub
finansowych, wzrost narzutów na płace czy też wzrost samych
finansowych, wzrost narzutów na płace czy też wzrost samych
podatków.
podatków.
0 – stan początkowy,
0 – stan początkowy,
1 – stan po wzroście
1 – stan po wzroście
podaży
podaży
22
22
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Szczególnie niebezpieczna jest inflacja spowodowana wzrostem
Szczególnie niebezpieczna jest inflacja spowodowana wzrostem
płac. Rozlewająca się fala żądań (górnicy, potem lekarze,
płac. Rozlewająca się fala żądań (górnicy, potem lekarze,
następnie administracja itd.) wymaga determinacji rządu,
następnie administracja itd.) wymaga determinacji rządu,
zagrożonego tworzącą się spiralą: wzrost płac wywołuje wzrost
zagrożonego tworzącą się spiralą: wzrost płac wywołuje wzrost
cen z silnym destrukcyjnym oddziaływaniem na gospodarkę
cen z silnym destrukcyjnym oddziaływaniem na gospodarkę
(politykę także).
(politykę także).
Innym destruktorem równowagi na rynku pieniężnym są ceny
Innym destruktorem równowagi na rynku pieniężnym są ceny
importowanych podstawowych surowców (ropa, gaz, miedź itd.).
importowanych podstawowych surowców (ropa, gaz, miedź itd.).
Mogą, naruszając stabilizację cen, wywołać silny impuls
Mogą, naruszając stabilizację cen, wywołać silny impuls
inflacyjny.
inflacyjny.
Trzecią przyczyną inflacji podażowej może być transfer inflacji z
Trzecią przyczyną inflacji podażowej może być transfer inflacji z
innych krajów (międzynarodowy charakter inflacji przy
innych krajów (międzynarodowy charakter inflacji przy
globalizacji rynków finansowych – upadek w 2008 r. banku
globalizacji rynków finansowych – upadek w 2008 r. banku
Lehman). Przy trudnościach z równowagą bilansu, wzrost cen
Lehman). Przy trudnościach z równowagą bilansu, wzrost cen
podraża produkcję krajową, ograniczając jej konkurencyjność i
podraża produkcję krajową, ograniczając jej konkurencyjność i
zarazem opłacalność. Parytety walutowe wywołają impulsy
zarazem opłacalność. Parytety walutowe wywołają impulsy
inflacyjne wg schematu: wzrost kursu waluty obcej
inflacyjne wg schematu: wzrost kursu waluty obcej
wzrost
wzrost
cen w imporcie
cen w imporcie
wzrost cen produktów krajowych
wzrost cen produktów krajowych
23
23
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
b) Inflacja wywołana dążeniem do wzrostu zysków („pchana przez zyski”)
b) Inflacja wywołana dążeniem do wzrostu zysków („pchana przez zyski”)
kosztem innych podmiotów może odbywać się przy monopolistycznej
kosztem innych podmiotów może odbywać się przy monopolistycznej
pozycji przedsiębiorstwa na rynku. Jeśli popyt nie rośnie realizacja
pozycji przedsiębiorstwa na rynku. Jeśli popyt nie rośnie realizacja
zwiększonych zysków odbywa się najczęściej na drodze wzrostu cen.
zwiększonych zysków odbywa się najczęściej na drodze wzrostu cen.
Szereg działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa ma zmniejszyć
Szereg działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa ma zmniejszyć
elastyczność popytu (dobra dawniej luksusowe stają się dzisiaj dobrami
elastyczność popytu (dobra dawniej luksusowe stają się dzisiaj dobrami
powszechnego użytku). Impuls wzrostu cenowego jest nieodwracalny.
powszechnego użytku). Impuls wzrostu cenowego jest nieodwracalny.
Badania pokazują, iż nawet spadek popytu nie wywoła spadku cen, gdyż
Badania pokazują, iż nawet spadek popytu nie wywoła spadku cen, gdyż
przedsiębiorstwa uzyskają wzrost zysku poprzez ograniczenie podaży
przedsiębiorstwa uzyskają wzrost zysku poprzez ograniczenie podaży
wzrostem tych cen.
wzrostem tych cen.
C) INFLACJA STRUKTURALNA – zagregowany popyt jest równy
C) INFLACJA STRUKTURALNA – zagregowany popyt jest równy
zagregowanej podaży lecz jej struktura nie odpowiada zgłoszonemu
zagregowanej podaży lecz jej struktura nie odpowiada zgłoszonemu
popytowi. Przyczynami są trudności w elastycznym dostosowaniu się
popytowi. Przyczynami są trudności w elastycznym dostosowaniu się
przedsiębiorstw do popytu i/lub ukształtowany w przeszłości model
przedsiębiorstw do popytu i/lub ukształtowany w przeszłości model
konsumpcji. Powstałą lukę likwiduje się importem lub substytutami dóbr
konsumpcji. Powstałą lukę likwiduje się importem lub substytutami dóbr
– za każdym razem dając pole impulsowi inflacji.
– za każdym razem dając pole impulsowi inflacji.
D) INFLACJA INSTYTUCJONALNA – wywołana błędną polityką gospodarczą
D) INFLACJA INSTYTUCJONALNA – wywołana błędną polityką gospodarczą
państwa. Klasyczną jest tutaj inflacja ukryta (tłumiona). Uwolnienie cen
państwa. Klasyczną jest tutaj inflacja ukryta (tłumiona). Uwolnienie cen
(gaz, energia elektryczna) wywołuje gwałtowny ich wzrost, podwyższenie
(gaz, energia elektryczna) wywołuje gwałtowny ich wzrost, podwyższenie
VAT-u wywołuje „ucieczkę w przód” i również wzrost cen detalicznych).
VAT-u wywołuje „ucieczkę w przód” i również wzrost cen detalicznych).
24
24
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Skutki inflacji
Skutki inflacji
Zastrzeżenie – rozpatrywać można wyłącznie inflację umiarkowaną.
Zastrzeżenie – rozpatrywać można wyłącznie inflację umiarkowaną.
Inflacja galopująca lub hiperinflacja prowadzi do całkowitego
Inflacja galopująca lub hiperinflacja prowadzi do całkowitego
załamania gospodarczego i powrotu do wymiany naturalnej.
załamania gospodarczego i powrotu do wymiany naturalnej.
Pieniądz staje się nośnikiem niewłaściwych sygnałów.
Pieniądz staje się nośnikiem niewłaściwych sygnałów.
1. Redystrybucja dochodów i majątku.
1. Redystrybucja dochodów i majątku.
Zyskują dłużnicy, tracą wierzyciele (dostawcy). Tracą pożyczkodawcy
Zyskują dłużnicy, tracą wierzyciele (dostawcy). Tracą pożyczkodawcy
(banki), sfera administracyjna, socjalna (emerytury) na rzecz ludzi
(banki), sfera administracyjna, socjalna (emerytury) na rzecz ludzi
młodych. Płaca realna spada (stałe dochody są wrażliwe najbardziej),
młodych. Płaca realna spada (stałe dochody są wrażliwe najbardziej),
2. Przedsiębiorstwa
2. Przedsiębiorstwa
Zmniejszanie majątku, wyniki pozbawione elementu płynności
Zmniejszanie majątku, wyniki pozbawione elementu płynności
finansowej (odwlekanie spłat zobowiązań jest bardzo korzystne),
finansowej (odwlekanie spłat zobowiązań jest bardzo korzystne),
ryzyko kontraktów rośnie, wzrasta nieprzewidywalność efektywności
ryzyko kontraktów rośnie, wzrasta nieprzewidywalność efektywności
działalności.
działalności.
3. Zyskują właściciele dóbr materialnych, tracą posiadacze majątku
3. Zyskują właściciele dóbr materialnych, tracą posiadacze majątku
pieniężnego
pieniężnego
4. Maleje skłonność do oszczędzania (ucieczka od pieniądza), alokacja
4. Maleje skłonność do oszczędzania (ucieczka od pieniądza), alokacja
środków podejmowana w warunkach inflacji może okazać się błędna.
środków podejmowana w warunkach inflacji może okazać się błędna.
5. Dewaluacja waluty krajowej jest najczęściej skutkiem zjawisk
5. Dewaluacja waluty krajowej jest najczęściej skutkiem zjawisk
6.
6.
INFLACJA a BEZROBOCIE
INFLACJA a BEZROBOCIE
25
25
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
RYNEK PRACY
RYNEK PRACY
26
26
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Rynek pracy
Rynek pracy
Wywodzi się z rynku ekonomicznego i dotyczy osób poszukujących
Wywodzi się z rynku ekonomicznego i dotyczy osób poszukujących
pracy oraz przedsiębiorców pracę tę oferujących.
pracy oraz przedsiębiorców pracę tę oferujących.
Zasoby siły roboczej (pracy)
Zasoby siły roboczej (pracy)
Zasoby ludności w tzw. wieku produkcyjnym, które obejmują osoby
Zasoby ludności w tzw. wieku produkcyjnym, które obejmują osoby
zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych dla danej
zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych dla danej
gospodarki warunkach.
gospodarki warunkach.
Zatrudnienie
Zatrudnienie
Stan w gospodarce obejmujący osoby, które wykonują w danym
Stan w gospodarce obejmujący osoby, które wykonują w danym
czasie pracę najemną bądź prowadzą działalność na własny
czasie pracę najemną bądź prowadzą działalność na własny
rachunek.
rachunek.
Bezrobotni
Bezrobotni
•
Osoby pozostające bez pracy w wieku produkcyjnym,
Osoby pozostające bez pracy w wieku produkcyjnym,
•
Zdolne i gotowe do podjęcia pracy na warunkach pracy i płacy
Zdolne i gotowe do podjęcia pracy na warunkach pracy i płacy
uznawanych za typowe dla danej gospodarki,
uznawanych za typowe dla danej gospodarki,
•
Poszukujące pracy.
Poszukujące pracy.
27
27
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Stopa bezrobocia
Stopa bezrobocia
siła robocza, która nie ma pracy
siła robocza, która nie ma pracy
zasoby pracy
zasoby pracy
Typy bezrobocia:
Typy bezrobocia:
Strukturalne – rozbieżność między ludzkimi kwalifikacjami a
Strukturalne – rozbieżność między ludzkimi kwalifikacjami a
rodzajem pracy oferowanej w warunkach zmieniającego się popytu i
rodzajem pracy oferowanej w warunkach zmieniającego się popytu i
produkcji.
produkcji.
Globalne (typ keynesowski) – trwała nadwyżka globalnej podaży nad
Globalne (typ keynesowski) – trwała nadwyżka globalnej podaży nad
globalnym popytem na siłę roboczą.
globalnym popytem na siłę roboczą.
Klasyczne – płaca minimalna utrzymywana jest powyżej poziomu
Klasyczne – płaca minimalna utrzymywana jest powyżej poziomu
przecinania się krzywych popytu i podaży pracy (działalność
przecinania się krzywych popytu i podaży pracy (działalność
związków zawodowych i/lub ustawowe ustalenie płacy minimalnej.
związków zawodowych i/lub ustawowe ustalenie płacy minimalnej.
Frykcyjne – nieredukowalny minimum bezrobocia, wynika z
Frykcyjne – nieredukowalny minimum bezrobocia, wynika z
niedopasowania (frykcje) pomiędzy wolnymi miejscami pracy a
niedopasowania (frykcje) pomiędzy wolnymi miejscami pracy a
wolną siłą roboczą.
wolną siłą roboczą.
Naturalne - pewna, stała przewaga podaży nad popytem w
Naturalne - pewna, stała przewaga podaży nad popytem w
warunkach ogólnej równowagi na rynku pracy. Traktowane jako stan
warunkach ogólnej równowagi na rynku pracy. Traktowane jako stan
konieczny.
konieczny.
Sb =
Sb =
28
28
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
29
29
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Skutki bezrobocia
Skutki bezrobocia
Bezrobocie jest zjawiskiem społeczno-gospodarczym, nie należy
Bezrobocie jest zjawiskiem społeczno-gospodarczym, nie należy
traktować go jedynie jako kategorii ekonomicznej
traktować go jedynie jako kategorii ekonomicznej
.
.
1. Negatywne
1. Negatywne
wzrost bezrobocia narusza redystrybucję środków, gdyż coraz
wzrost bezrobocia narusza redystrybucję środków, gdyż coraz
mniejsza liczba pracujących utrzymuje niepracujących
mniejsza liczba pracujących utrzymuje niepracujących
,
,
konieczność wspomaganie osób, które utraciły pracę,
konieczność wspomaganie osób, które utraciły pracę,
Powiększa się sfera ubóstwa, rodzą się patologie społeczne,
Powiększa się sfera ubóstwa, rodzą się patologie społeczne,
narastają postawy zniechęcania i marazmu,
narastają postawy zniechęcania i marazmu,
Brak wykorzystywania zasobów pracy oznacza pojawienie się
Brak wykorzystywania zasobów pracy oznacza pojawienie się
tzw. „luki PKB”, rozumianej jako różnica PKB między pełnym a
tzw. „luki PKB”, rozumianej jako różnica PKB między pełnym a
niepełnym zatrudnieniu w gospodarce,
niepełnym zatrudnieniu w gospodarce,
Maleją przychody budżetu, w konsekwencji występuje mniejsza
Maleją przychody budżetu, w konsekwencji występuje mniejsza
możliwość realizacji zadań państwa,
możliwość realizacji zadań państwa,
migracja części zasobów pracy (Irlandia, Wielka Brytania),
migracja części zasobów pracy (Irlandia, Wielka Brytania),
Pojawia się międzypokoleniowe powielanie bezrobocia,
Pojawia się międzypokoleniowe powielanie bezrobocia,
„
„
Prawo Okuna” – wzrost stopy bezrobocia o 1% powyżej
Prawo Okuna” – wzrost stopy bezrobocia o 1% powyżej
naturalnej stopy bezrobocia towarzyszy spadek PKB o 3%
naturalnej stopy bezrobocia towarzyszy spadek PKB o 3%
poniżej poziomu potencjalnego.
poniżej poziomu potencjalnego.
30
30
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
2. Pozytywy
2. Pozytywy
Zagrożenie bezrobociem motywuje pracowników, pozwala
Zagrożenie bezrobociem motywuje pracowników, pozwala
uzyskiwać potrzebną wydajność pracy,
uzyskiwać potrzebną wydajność pracy,
Prowadzi do powstania konkurencyjności wśród pracowników,
Prowadzi do powstania konkurencyjności wśród pracowników,
którzy lepiej absorbują nowości, zmiany oraz wykazują chęć
którzy lepiej absorbują nowości, zmiany oraz wykazują chęć
nauki,
nauki,
Ułatwia prowadzenia indywidualnych ocen pracowników.
Ułatwia prowadzenia indywidualnych ocen pracowników.
Metody zwalczania bezrobocia
Metody zwalczania bezrobocia
1. Aktywne
1. Aktywne
- tworzeni nowych miejsc pracy w sektorze publicznym,
- tworzeni nowych miejsc pracy w sektorze publicznym,
- subsydiowanie zatrudnienia i płac,
- subsydiowanie zatrudnienia i płac,
- promowanie różnorodnych form kształcenia,
- promowanie różnorodnych form kształcenia,
- promowanie przedsiębiorczości i postaw przedsiębiorczych.
- promowanie przedsiębiorczości i postaw przedsiębiorczych.
2. Pasywne
2. Pasywne
- obniżenie wieku emerytalnego,
- obniżenie wieku emerytalnego,
- podwyższenie okresu kształcenia (krótkookresowa – rok),
- podwyższenie okresu kształcenia (krótkookresowa – rok),
- obniżenie aktywności zawodowej przez stworzenie ustawowych
- obniżenie aktywności zawodowej przez stworzenie ustawowych
możliwości urlopowania,
możliwości urlopowania,
- dzielenie istniejących miejsc pracy.
- dzielenie istniejących miejsc pracy.
31
31
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Wybór między inflacją a bezrobociem (krzywa Philipsa)
Wybór między inflacją a bezrobociem (krzywa Philipsa)
Inflacja i bezrobocie są niepożądane w każdej gospodarce. Źródłem
Inflacja i bezrobocie są niepożądane w każdej gospodarce. Źródłem
inflacji jest nadpodaż pieniądza, bezrobocia zaś charakter rynku
inflacji jest nadpodaż pieniądza, bezrobocia zaś charakter rynku
pracy. W krótkim okresie czasu obie kategorie są ze sobą ściśle
pracy. W krótkim okresie czasu obie kategorie są ze sobą ściśle
powiązane,
gdyż
wzrost
globalnego
popytu
prowadzi
do
powiązane,
gdyż
wzrost
globalnego
popytu
prowadzi
do
przejściowego wzrostu inflacji i produkcji oraz obniżenia bezrobocia.
przejściowego wzrostu inflacji i produkcji oraz obniżenia bezrobocia.
A.W. Philips w 1958 r. przedstawił statystyczną zależność pomiędzy
A.W. Philips w 1958 r. przedstawił statystyczną zależność pomiędzy
inflacją a bezrobociem (na podstawie badań rynku w Wielkiej Brytanii
inflacją a bezrobociem (na podstawie badań rynku w Wielkiej Brytanii
w latach 1861-1957). Zależność ta nosi nazwę
w latach 1861-1957). Zależność ta nosi nazwę
krzywej Philipsa
krzywej Philipsa
, a
, a
związek
związek
między roczną zmianą stawek płac godzinowych
między roczną zmianą stawek płac godzinowych
(traktowanych przez Philipsa jako stopa inflacji) a stopą bezrobocia
(traktowanych przez Philipsa jako stopa inflacji) a stopą bezrobocia
ma postać:
ma postać:
Y + 0,9 = 9,638 x u
Y + 0,9 = 9,638 x u
-1,394
-1,394
gdzie:
gdzie:
Y – roczna zmiana stawek płac godzinowych (stopa inflacji),
Y – roczna zmiana stawek płac godzinowych (stopa inflacji),
u – stopa bezrobocia
u – stopa bezrobocia
32
32
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Analiza
Analiza
przynosi
przynosi
następujące
następujące
wnioski:
wnioski:
korelacja inflacji i bezrobocia,
korelacja inflacji i bezrobocia,
inflacja płacowa jest wrażliwsza na zmiany bezrobocia, przy
inflacja płacowa jest wrażliwsza na zmiany bezrobocia, przy
wysokiej stopie bezrobocia cena pracy rośnie wolno,
wysokiej stopie bezrobocia cena pracy rośnie wolno,
inflacja jest zamiennikiem bezrobocia.
inflacja jest zamiennikiem bezrobocia.
33
33
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Ale:
Ale:
a) do 1974 r. krzywa Philipsa dosyć wiernie odzwierciedlała
a) do 1974 r. krzywa Philipsa dosyć wiernie odzwierciedlała
sytuację, jednakże kryzys paliwowy (gwałtowny wzrost
sytuację, jednakże kryzys paliwowy (gwałtowny wzrost
kosztów ropy naftowej) wykazał jej nieadekwatność
kosztów ropy naftowej) wykazał jej nieadekwatność
sygnalizowaną wcześniej przez zjawisko stagflacji (wzrost
sygnalizowaną wcześniej przez zjawisko stagflacji (wzrost
inflacji przy ustabilizowanym PKB). Podważa to pogląd, iż
inflacji przy ustabilizowanym PKB). Podważa to pogląd, iż
istnieje możliwość zastępowania większej inflacji większym
istnieje możliwość zastępowania większej inflacji większym
bezrobociem;
bezrobociem;
b) gospodarka w stanie równowagi pozostaje niezależna od
b) gospodarka w stanie równowagi pozostaje niezależna od
stopy bezrobocia, a prawidłowo od naturalnej stopy
stopy bezrobocia, a prawidłowo od naturalnej stopy
bezrobocia.
Zwiększenie
podaży
pieniądza
zwiększa
bezrobocia.
Zwiększenie
podaży
pieniądza
zwiększa
proporcjonalnie ceny i dochody pozostając bez wpływu na
proporcjonalnie ceny i dochody pozostając bez wpływu na
poziom bezrobocia;
poziom bezrobocia;
c) w dłuższym przedziale czasu nie ma wyboru pomiędzy
c) w dłuższym przedziale czasu nie ma wyboru pomiędzy
inflacją i bezrobociem. Niezależnie od stopy inflacji
inflacją i bezrobociem. Niezależnie od stopy inflacji
bezrobocie oscyluje wokół naturalnego poziomu (dlatego
bezrobocie oscyluje wokół naturalnego poziomu (dlatego
długookresowa krzywa Philipsa jest pionowa).
długookresowa krzywa Philipsa jest pionowa).
Na gruncie monetarystycznym powstał model
Na gruncie monetarystycznym powstał model
Friedmana-
Friedmana-
Phelpsa
Phelpsa
, nazywany nową krzywą Philipsa.
, nazywany nową krzywą Philipsa.
34
34
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Model Friedmana-Phelpsa
Model Friedmana-Phelpsa
35
35
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pesymizm decyzyjny
Pesymizm decyzyjny
Rządzący mają mniejszy zakres wyboru pomiędzy
Rządzący mają mniejszy zakres wyboru pomiędzy
stopą inflacji a stopą bezrobocia.
stopą inflacji a stopą bezrobocia.
Trzeba liczyć się z wystąpieniem wysokiej stopy
Trzeba liczyć się z wystąpieniem wysokiej stopy
inflacji przy każdej stopie bezrobocia, z drugiej
inflacji przy każdej stopie bezrobocia, z drugiej
strony może wysoka stopa bezrobocia okazać się
strony może wysoka stopa bezrobocia okazać się
niesterowalna z każdego poziomu inflacji.
niesterowalna z każdego poziomu inflacji.
36
36
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Pieniądz, Inflacja, Bezrobocie
Balcerowicz musi odejść?
Balcerowicz musi odejść?
Ewolucja poglądów:
Ewolucja poglądów:
A.
A.
Do połowy lat 70. – lekka inflacja stymuluje wzrost gospodarczy,
Do połowy lat 70. – lekka inflacja stymuluje wzrost gospodarczy,
B.
B.
W latach 80. – wzrost inflacji powyżej stóp procentowych zwiększa
W latach 80. – wzrost inflacji powyżej stóp procentowych zwiększa
zyski, pobudza działalność inwestycyjną i przez to przyczynia się do
zyski, pobudza działalność inwestycyjną i przez to przyczynia się do
szybszego wzrosty gospodarczego.
szybszego wzrosty gospodarczego.
C.
C.
Dzisiaj – uznaje się, że główną przyczyną zahamowań rozwoju
Dzisiaj – uznaje się, że główną przyczyną zahamowań rozwoju
gospodarki jest inflacja. Walka z nią (dezinflacja, polityka deflacyjna)
gospodarki jest inflacja. Walka z nią (dezinflacja, polityka deflacyjna)
powinna być (jest?) priorytetem każdego rządu.
powinna być (jest?) priorytetem każdego rządu.
Uważa się, że polityka niedopuszczania do nadmiernego wzrostu
Uważa się, że polityka niedopuszczania do nadmiernego wzrostu
podaży pieniądza wymaga:
podaży pieniądza wymaga:
- dążenia do równowagi budżetowej i likwidacji deficytu budżetowego,
- dążenia do równowagi budżetowej i likwidacji deficytu budżetowego,
- zmniejszania udziału wydatków budżetowych w PKB (wzrost sektora
- zmniejszania udziału wydatków budżetowych w PKB (wzrost sektora
prywatnego w gospodarce),
prywatnego w gospodarce),
- prowadzenia polityki podatkowej w kierunku zmniejszania obciążeń.
- prowadzenia polityki podatkowej w kierunku zmniejszania obciążeń.
Kolejne elementy polityki deflacyjnej państwa zakładają oparcie
Kolejne elementy polityki deflacyjnej państwa zakładają oparcie
rozwoju na MSP, polityce innowacji, rozwoju nauki, zaniechanie
rozwoju na MSP, polityce innowacji, rozwoju nauki, zaniechanie
administracyjnej polityki cen (gaz, energia), restrukturyzacja i
administracyjnej polityki cen (gaz, energia), restrukturyzacja i
prywatyzacja gałęzi.
prywatyzacja gałęzi.