I koncepcja nauki:

Arystoteles

• Unitaryzm,

indukcjonizm,
dedukcjonizm

• istota, przyczyna
• empiryzm genetyczny,

intuicja intelektualna,
abstrakcjonizm,
optymizm poznawczy

• racjonalizm

metodologiczny

• Cel: nieobalalne i

konieczne
poznanie prawdy

• metafizyka: wzór

dla nauki

Tu poznanie naukowe polega na
dowodzeniu twierdzeń ogólnych,
opisujących stany skutkowe na podstawie
zasad, które wyrażają stany przyczynowe.
Teoria naukowa ma postać systemu
apodyktyczno-dedukcyjnego (lub inaczej
kategoryczno-dedukcyjnego), gdzie
założeniami są ogólne pryncypia oraz
udowodnione dedukcyjnie twierdzenia.
Teza zasługuje na miano twierdzenia
naukowego, jeśli jest zdaniem: ogólnym,
koniecznym, bezpośrednio oczywistym,
albo z takiego zdania wynika,
zawierających terminy samozrozumiałe
albo za pomocą takich zdefiniowane. (Z.
Hajduk, Ogólna metodologia nauk, s. 187)

II koncepcja nauki:

Descartes, Bacon,

Galileusz, Newton

• Bacon: sprzeciw

wobec
Arystotelesa

• Wynalazki są

najcenniejszymi
owocami nauki.

• indukcja
• Eksperyment
• episteme a doksa

• Descartes,

Galileusz:

• matematyzacja

przyrody

• matematyka

wzorem dla nauki

Bacon:

umysłowi naukowca

trzeba raczej ołowiu

(pracowitości)

a nie skrzydeł

(czyli geniuszu)

Galileusz

księga przyrody jest

zapisana językiem kół

i trójkątów

[...] tu w punkcie wyjścia jest

przyjmowany systematyczny

obserwacyjny opis świata. W tym opisie

uwzględnia się dokonane pomiary,

wykonane w języku matematyki. W

punkcie dojścia następuje empiryczne

sprawdzanie tez naukowych przy

dopuszczaniu wstępnej hipotetyczności

wyników. Teorii naukowej nadal

przysługuje kwalifikacja prawdziwości i

nieobalalności (ze względu na

potwierdzenie doświadczalne) (Z.

Hajduk, Ogólna metodologia nauk, s.

188)

III koncepcja nauki:

pozytywizm i

neopozytywizm

A. Comte (1798 1857)

•

Sprzeciw wobec
metafizyki

•

twierdzenia oparte
na faktach

•

nie wolno szukać
przyczyn

•

punktem wyjścia
nauki jest
rejestrowanie
faktów

• Zadaniem nauki jest

ustalanie praw

• zdobyć wiedzę, by

przewidywać

• formułować hipotezy

kierownicze

• nauki przyrodnicze

stanową wzór
postępowania
naukowego

Koło Wiedeńskie: M.

Schlick (1881936), R.

Carnap (1891-1970), O.

Neutarh

• Schlick: zdanie

sensowne=
zdanie dające się
zweryfikować

• Carnap: indukcja,

weryfikacja,
konfirmacja
(potwierdzanie),
analityczne-
syntetyczne,
nauki
przyrodnicze
wzorem nauk

Znaczenie zdania jest więc w
pewnym sensie tożsame ze
sposobem, w jaki ustalamy jego
prawdziwość czy fałszywość, i
dane zdanie posiada znaczenie
tylko wtedy, gdy ustalenie takie
jest możliwe (R. Carnap,
Testability and Meaning
(1936), w: Filozofia jako
analiza języka nauki, s. 68).

Na czym polega metoda weryfikacji
jakiegoś zdania? Musimy tu wyróżnić dwa
rodzaje sprawdzania: sprawdzanie
bezpośrednie i sprawdzanie pośrednie.
Zdanie, które by orzekało coś o jakimś
aktualnym postrzeżeniu, np. zdanie
“Widzę w tej chwili czerwony kwadrat na
niebieskim tle” mogę sprawdzić
bezpośrednio na podstawie
odpowiedniego aktu percepcji. [...] Zdanie
P, które nie daje się sprawdzić
bezpośrednio, możemy sprawdzić jedynie
poprzez bezpośrednie sprawdzenie zdań,
które wydedukowalibyśmy ze zdania P i z
innych zdań, już zweryfikowanych
(Filozofia jako analiza języka nauki, s. 7)