Cewnikowanie pęcherza

moczowego

Pielęgniarstwo rok II

Funkcje uk.moczowego

• Regulacja gospodarki wodno – elektrolitowej

organizmu,

• - regulacja równowagi kwasowo zasadowej

• - regulacja ciśnienia płynów organicznych (ciśnienia krwi)

• ZADANIEM UKŁADU MOCZOWEGO
JEST :

• Wydalanie nadmiernej ilości płynów i końcowych

produktów przemiany materii oraz substancji toksycznych

Długość cewki moczowej

• U MĘŻCZYZN : 20-25 cm

20 – 25 CM

• - U KOBIET : 2-4 cm

Co to jest cewnikowanie?

• To zabieg polegający na wprowadzenie

poprzez cewkę moczową do pęcherza

moczowego cienkiej plastikowej rurki

(CEWNIKA) i wytworzenia sztucznej

drogi odprowadzenia moczu.

Cewnikowanie

CELE :

• CELE DIAGNOSTYCZNE:

• Pobranie moczu do badania bakteriologicznego
• Przygotowanie do badania np. cystoskopii
• Sprawdzenie obecności moczu w pęcherzu np.

podejrzenie retencji lub anurii

• Sprawdzenie przyczyny trudności w oddawaniu

moczu

• Określenie diurezy godzinowej
• Prowadzenie bilansu wodnego np. po   zabiegu

operacyjnym

Cewnikowanie

• CELE LECZNICZE :

• Niemożność oddania moczu np. po zabiegu

operacyjnym, po porodzie

• Płukanie pęcherza środkami leczniczymi

• Założenie cewnika na stałe – nietrzymanie moczu

• Ciągłe płukanie pęcherza np. po operacjach pęcherza,

resekcji gruczołu krokowego

• Operacje urologiczne połączone z otwarciem pęcherza

• Uszkodzenia rdzenia kręgowego -dysfunkcja pęcherza

moczowego

• Urazy narządów miednicy

• Cewniki

• Cewniki w skali Charriere'a-Chrr,   Benigue,  French- Fr

• 1 stopień w skali Chrr  =1/3 mm

• 1stopień w skali Benigue= 1/6 mm

• 1 stopień w skali French=1/2 mm

•  

• Rozmiary cewnika skala French (Fr)- określa obwód cewnika w mm, aby przeliczyć

ten rozmiar na średnicę cewnika to : 1 F=0,33mm

• Średnica cewnika o wymiarze 9F=3mm

• Skala Charriere’a (Chrr)  - każdy następny rozmiar ma  średnicę większą o 1/3 mm

•  

•  

• Dla kobiet rozmiary 14-20 CHrr

• Dla mężczyzn 16-20 CHrr

•  

• Cewniki produkowane są z różnych mas plastycznych-silikon, lateks, poliuretan

• Cewniki lateksowe należy wymieniać po upływie około 10 dni

• Cewniki powlekane silikonem, teflonem co 3 tygodnie

• Cewniki z czystego silikonu co 4-6 tyg. 

RODZAJE CEWNIKÓW

PĘCHERZOWYCH

• Nelatona : nie powoduje urazów

• b) – Couvelair'a :

stosowany dla pacjentów z krwiomoczem

• c) – Tiemanna :

do cewnikowania mężczyzn z

powiększonym gruczołem krokowym lub ze zwężeniem cewki

• d) – Marciera

• e) - Pezzera

• f) – Foley'a

CEWNIK FOLEY'A

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE

PRZY ZAKŁADANIU

CEWNIKA

• Poinformowanie pacjenta o zabiegu.

• Warunki jałowości

• Warunki intymności

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PRZY

CEWNIKOWANIU W PĘCHERZU

MOCZOWYM

• Warunki jałowości

• Okresowe badanie moczu (BIAŁKOMOCZ, ROPOMOCZ,

ODCZYN),

• Okresowe wykonanie posiewu z antybiagramem

• Duża podaż płynów by zmniejszyć namnażanie

bakterii utrudnić wytrącenie soli wapnia, eliminować
inkrustacje

• WYMIANĘ CEWNIKÓW WYKONYWAĆ CO 10 – 14 DNI

CEWNIKOWANIE ZASADY DO

PRZESTRZEGANIA

• Zabieg wykonujemy tylko na zlecenie lekarza

• Przestrzegać zasad antyseptyki (odkażanie

okolicy krocza i ujścia cewki moczowej

• Przestrzegać zasad aseptyki (jałowe: cewnik,

środek poślizgowy materiał opatrunkowy, płyn

do odkażania, rękawice do cewnikowania)

• Dostosować rodzaj i grubość cewnika do stanu

cewki moczowej

• Nadanie poślizgu cewnikowi

Zasady przestrzegania

• Delikatne umiejętne wprowadzanie cewnika

• Przy zatrzymaniu moczu jednorazowo nie

upuszczać więcej niż 600-800 ml moczu

• Przy cewnikowaniu mężczyzny zsunąć napletek

poza żołądź

• Przy cewniku na stałe obserwować jego

drożność

• Worek na mocz umieszczać poniżej pęcherza

moczowego

• Obserwować pacjenta podczas zabiegu

• Udokumentować wykonanie zabiegu 

CEWNIKOWANIE

NIEBEZPIECZEŃSTWA

• Wprowadzenie zakażenia dróg moczowych
• Uraz mechaniczny cewki moczowej i pęcherza

moczowego

• Krawawienie
• Zaczopowanie światła cewnika przez złogi włóknika

lub skrzepliny w przypadku krwawień

• Tworzenie się kamieni ‘pęcherzykowych’ w

pęcherzyku moczowym

• Zwężenia cewki moczowej w wyniku uszkodzenia
• Zadzierzgnięcie w przypadku pozostawienia

napletka odprowadzonego poza żołądź prącia

• Spowodowanie zawstydzenia pacjenta

Zapobieganie

niebezpieczeństwom

• Każdorazowe cewnikowanie pęcherza moczowego powinno być

klinicznie uzasadnione

• Przestrzeganie zasad postępowania antyseptycznego i aseptycznego

podczas przygotowania zestawu i wykonywania zabiegu

• Prawidłowe dobieranie cewnika w zależności od celu wykonywania

zabiegu oraz średnicy cewki moczowej

• Delikatne wprowadzenie (niestosowanie siły)cewnika do cewki

moczowej i pęcherza moczowego

• Przy retencji moczu nieupuszczanie jednorazowo więcej niż 600-800 ml

moczu

• Po wykonaniu cewnikowania u mężczyzny nasunięcie na żołądź prącia

zsuniętego napletka

• Codzienne pielęgnowanie cewnika i systemu drenującego po założeniu

cewnika na stałe

• Zapewnienie pacjentowi intymności podczas zabiegu

Powikłania

Zakażenie dróg moczowych-cewki moczowej

,pęcherza,ciał jamistych, najądrza (GŁÓWNIE

OPORNYMI

NA

LECZENIE

SZCZEPAMI

SZPITALNYMI).

- Uszkodzenie cewki moczowej –stworzenie

fałszywej drogi przechodzenie moczu , odleżyna

- Krwawienia przy zbyt gwałtownym

odbarczeniu moczu.

POWIKŁANIA PRZY CEWNIKU

NA STAŁE – MOGĄ WYSTĄPIĆ:

- infekcja bakteryjna

- ostra infekcja dróg moczowych

- zapalenia nadjądrza

- ropień okołocewkowy

- zapalenie gruczołu krokowego

- zwężenie cewki moczowej

- erozja cewki

- odmiedniczkowe zapalenie nerek

- krwiomocz.

Utrudnienia

Zatkanie cewnika przez skrzepy

krwi lub przez włókniak.

-Inkrustacja balonika cewnika

CEWNIKOWANIE

Czynności przygotowawcze :
1.Higieniczne mycie rąk .
2.Sprawdzenie zalecenia lekarskiego
Przygotowanie zestawu :
-Jałowa pęseta w opakowaniu
-jałowe cewniki o różnych przekrojach

• W jałowym pakiecie (2 jałowe narzędzia chwytne – pensety, jałowa serweta z

okienkiem, 6 jałowych gazików,podkład,

• 2% lidokaina – środek znieczulający i ułatwiający wprowadzenie cewnika

• Jałowy środek poślizgowy-gliceryna, olej parafinowy

• Jałowe rękawiczki

• Jałowy płyn antyseptyczny do odkażania błon śluzowych np. 0,5 – 1,5% rivanol

• 2 miski nerkowate

• Podkłady gumowy i płócienny do zabezpieczenia łóżka

• Basen

• Pojemnik na mocz

• Płaska twarda poduszka

• Przy cewnikowaniu na stałe –zestaw do odprowadzenia moczu, roztwór do

uszczelnienia cewnika Foleya.

• Rękawiczki jednorazowe

c.d

• Jeżeli planujemy pozostawienie cewnika na stałe należy dodatkowo

przygotować :

• Przylepiec
• Jałowy worek do zbiórki moczu
• Strzykawkę z płynem np. 0.9 % NaCl ,wodą destylowaną) do

wypełnienia balonu cewnika

Zapewnienie warunków intymności :
- wykonanie cewnikowania w gabinecie zabiegowym
- Jeżeli zabieg wykonywany jest w łóżku pacjenta , rozstawienie

parawanu , zamnknięcie drzwi, ograniczenie liczby osób obecnych
podczas cewnikowania

Przygotowanie pacjenta
1. Poinformowanie pacjenta o celu i sposobie wykonania zabiegu .
2. .Wykonanie toalety krocza u pacjenta.

Czynności właściwe

1.Nałożenie jednorazowych rękawiczek
2.Ułożenie pacjenta w pozycji na plecach na stole zabiegowym
3.Wysunięcie koszuli spod pośladków pacjenta.
4.Podłożenie pod pośladki pacjenta poduszki
5.Podłożenie podkładu zabezpieczającego bieliznę pościelową
6.Pomoc pacjentowi w ugięciu kończyn dolnych w stawach kolanowych i

odwiedzeniu ud

7.Zdjęcie jednorazowych rękawiczek
8.Otworzenie jałowego zestawu do cewnikowania
9.Otworzenie opakowania z jałowym narzędziem chwytnym i wyjęcie jej
10.Posmarowanie jałowym środkiem poślizgowym końca cewnika
11. Odłożenie cewnika do jałowego zestawu
12.Odłożenie używanej pęsety na tacę
13.Zalanie wacików jałowym płynem antyseptycznym.

Technika cewnikowania

kobiety

Bezwzględna aseptyka!!!
U kobiet:
-Nałożenie jałowych rękawiczek
- Podłożenie jałowego podkładu pod pośladki
-Okrycie jałowymi serwetami lub jedną serwetą z otworem po środku okolicy krocza

• Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki

• Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj wacikami krocze

w kierunku odbytu

• Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na 5-6 cm do cewki moczowej

(cewnik w pochwie –brak moczu, odrzucić cewnik i założyć następny)

• Gdy pojawi się mocz, nie wprowadzaj cewnika dalej

• Trzymaj cewnik między palcem wskazującym i kciukiem lewej ręki

• Odprowadź mocz do miski nerkowatej

• Usuń cewnik delikatnie ruchem półobrotowym

• Odkaź ponownie ujście cewki moczowej drugim narzędziem chwytnym

• Ułóż wygodnie pacjenta

• Uporządkuj sprzęt

• Umyj ręce

• Udokumentuj wykonanie zabiegu

Cewnikowanie mężczyzny

Struktura czynności cewnikowana u mężczyzn jest zbliżona do

struktury czynności cewnikowana u kobiet, obowiązuje

powtórzenie czynności właściwych ,ominięcie podkładania

pod pośladki poduszki.

• Po przygotowaniu pacjenta krocza

• Lekkie ściśnięcie prącia powoduje otwarcie ujścia cewki.

Ściągnięcie napletka odsłania ujście cewki.

• Palcami lewej ręki cofnij napletek aż do rowka żołędzi

• Odkaź żołądź i ujście cewki moczowej kolejnymi gazikami z

płynem odkażającym

• Unieś członek prostopadle do podłoża (wyprostowanie cewki

moczowej) i wprowadź  nasmarowany cewnik ok.10cm

• Wyczuwalny opór pojawia się po dojściu do części gruczołowej

• Przesuń członek w kierunku spojenia łonowego a następnie

pociągnij lekko do przodu i wsuwaj cewnik do pojawienia się

moczu

Brak moczu może być

spowodowane:

• Brak moczu może być spowodowane:

• Zbyt głębokim wprowadzeniem cewnika do pęcherza.

• Niedrożnością cewnika spowodowaną skrzeplinami krwi,

strzępkami tkanek lub gęstą ropą.

• Mechanicznym zagięciem cewnika

• Cewnik można udrożnić przez odessanie lub wpuszczenie, za

pomocą strzykawki 10-20ml płynu. Jeżeli płyn wypływa obok

cewnika, to cewnik jest w cewce, a nie w pęcherzu.

• Odprowadź mocz do miski nerkowatej

• Usuń delikatnie cewnik ruchem półobrotowym

• Zmyj ponownie ujście cewki moczowej jałowym wacikiem

• Nasuń napletek na żołądź

• Gdy cewnik wprowadzamy na stałe, podłącz zestaw do

odprowadzania moczu

• Wykonaj czynności końcowe

Zakładanie cewnika na

stałe do pęcherza

moczowego

• Z chwilą wypływu moczu wprowadzenie cewnika ok. 2, 5 cm głębiej

do pęcherza moczowego, aby stworzyć miejsce na balon cewnika.

• Wypełnienie płynem balonu cewnika z chwilą opróżnienia pęcherza

moczowego (przez wentyl wpustowy cewnika wprowadzić od 5 do 15
ml płynu w zależności od objętości balonu)

• Połączenie cewnika z zestawem do odprowadzenia moczu
• Ostrzyżenie owłosionej okolicy ud przed założeniem przylepca
• Skontrolowanie szczelności i drożności zestawu odprowadzającego

mocz

• Umieszczenie worka na mocz poniżej poziomu pęcherza moczowego

 

PŁUKANIE PĘCHERZA

MOCZOWEGO

Cel :

• Wypłukanie z pęcherza strzępków tkanek

zmienionych chorobowo, krwi, ropy

• Wprowadzenie do pęcherza leków działających

bezpośrednio na błonę śluzową.

• Profilaktycznie u pacjentów z cewnikiem na stałe
• Po zabiegach operacyjnych pęcherza moczowego

i gruczołu krokowego

 

PŁYNY DO PŁUKANIA

• Antybiotyki zgodne z antybiogramem
• 0,1% azotan srebra (zmniejsza obrzęk błony

śluzowej pęcherza)

• 1-1,5% Rivanol (działa odkażająco)
• 0,9% NaCl (mechaniczne oczyszczenie)

Sprzęt

• Taki jak do cewnikowania
• Zlecony środek do płukania o temp. 37 st.C. w miseczce z ciepłą wodą
• Jałowa strzykawka typu Janeta
• Jałowy dren do pobierania wprowadzanego płynu
• Załóż cewnik do pęcherza moczowego
• Włóż jałowy dren do pojemnika z płynem do płukania
• Zmontuj Janetę i  nabierz ok. 100ml płynu i podłącz ją z końcówką cewnika
• Powoli wprowadź płyn
• Obserwuj pacjenta, zaprzestań podawania płynu gdy wystąpi uczucie rozpiernia w

pęcherzu

• Zaciśnij na kilka sek. cewnik, aby płyn zadziałał w pęcherzu,
• Upuść wprowadzony płyn kierując koniec cewnika do miski nerkowatej 
• Obserwuj wypływający płyn
• Prowadź płukanie do uzyskania klarownych popłuczyn
• Jednorazowo wprowadzana objętość płynu zależy od odczuć pacjenta (30-40, 100-200 ml)

aby uniknąć bolesnych skurczów

• Gdy zachodzi konieczność pozostawienia w pęcherzu środków leczniczych, zamknąć

cewnik narzędziem zaciskającym

Dobowe wydalanie moczu

• Zbiórkę moczu przeprowadza się dokładnie w okresie 24 godzin. Na przykład: w

poniedziałek rano, o godzinie 7.oo pierwszą poranną porcję moczu należy
odrzucić, czyli oddać do muszli klozetowej. Każdą następną porcję oddanego
moczu należy w całości przenieść do specjalnego pojemnika, uprzednio starannie
umytego bez użycia detergentów. Czynność tę należy powtarzać aż do
następnego dnia. We wtorek rano, do godziny 7. oo oddany mocz jest ostatnią
porcją, którą należy przenieść do pojemnika. Pojemnik w czasie przeprowadzanej
zbiórki powinien znajdować się w chłodnym i zacienionym pomieszczeniu.
Po zakończeniu zbierania moczu należy dokładnie wymieszać całą zawartość
pojemnika, zmierzyć objętość, a następnie odlać próbkę (około 50-100 ml) do
mniejszego naczynia - tak jak w badaniu ogólnym moczu, i dostarczyć do
laboratorium. Na karteczce dołączonej do próbki moczu, zawierającej dane o
osobie badanej, należy bezwzględnie podać dokładny czas rozpoczęcia i
zakończenia zbiórki oraz całkowitą objętość zebranego moczu.
Jeżeli z jakiejś przyczyny choćby jedna porcja moczu oddana w czasie
dokonywanej zbiórki, nie została przeniesiona do pojemnika przeznaczonego do
zbierania moczu, badanie nie będzie dokładne i powinno być powtórzone innego
dnia.

Dobowe wydalanie moczu

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE:

-

NOWORODKI - OK. 20-50 ml

- NIEMOWLĘTA DO KOŃCA 1 R.Ż - OK. 400-500 ml

- DZIECI DO KOŃCA 5 R.Ż. - OK. 600-800 ml

- DZIECI DO KOŃCA 10 R.Ż - OK. 800-1000 ml

- DOROŚLI -OK. 1500-1800 ml

Badanie moczu

- BARWA MOCZU,

- CIĘŻAR WŁAŚCIWY,

- OBECNOŚĆ BIAŁKA,

- OBECNOŚĆ CUKRU,

- OSAD : NABŁONKI, KRWINKI BIAŁE, KRWINKI CZERWONE,

WAŁECZKI,

- BADANIE BAKTERIOLOGICZNE, MOCZ NA POSIEW, ODPORNOŚĆ

BAKTERII NA ANTYBIOTYKI,

- PRÓBA BIOLOGICZNA – OBECNOŚĆ PRĄTKÓW GRUŹLICY

Badanie moczu

WIELE CHORÓB POWODUJE ZMIANY W SKŁADZIE

JAKOŚCIOWYM I ILOŚCIOWYM MOCZU:

- OBECNOŚĆ CZERWONYCH KRWINEK MOŻE

WSKAZYWAĆ NA ZAPALENIE NEREK,

- OBECNOŚĆ CUKRU ŚWIADCZY O ZBYT WYSOKIM POZIOMIE

CUKRU WE KRWI,

- BILIRUBINA CZYLI BARWNIK ŻÓŁCI POWODUJE

BRĄZOWE ZABARWIENIE MOCZU I WYSTĘPUJE

PRZY PODWYŻSZONYM POZIOMIE JEJ WE KRWI,

- ŚLADY KRWI W MOCZU MOGĄ TOWARZYSZYĆ

RÓŻNORODNYM SCHORZENIOM

Kontrola bilansu wodnego

• Aby prawidłowo funkcjonować organizm musi stale sprawować

kontrolę nad bilansem płynów. O tym jak ważne jest zachowanie
równowagi między ilością wody traconej i dostarczanej do organizmu
świadczyć może fakt, że już ubytek 1 czy 2 jej procent jest dla ustroju
zauważalny i może negatywnie wpływać na jego działanie.

• W utrzymaniu równowagi wodnej w organizmie człowieka biorą

udział narządy: wydalnicze, przewodu pokarmowego, oddechowe,
skóra i jej gruczoły. Woda jest dostarczana do ustroju w postaci
płynów, pokarmów; jest pozyskiwana w niektórych reakcjach
chemicznych zachodzących w komórkach, w wyniku zagęszczania 

kału

 w skutek jej 

resorpcji

 ze światła jelita oraz zagęszczania moczu

pierwotnego (resorpcja z kanalików nerkowych do krwi). Straty wody
następują podczas pocenia się, parowania z dróg oddechowych,
wydalania moczu i kału, zużywania w procesach metabolicznych.

• Nasz organizm traci w ciągu doby przeciętnie 2,5 l wody i

dlatego powinniśmy mu dostarczyć taką samą jej ilość.

• Szacuje się, że dorosły człowiek potrzebuje 1 ml wody na

1kcal spożytej energii. Należy jednak pamiętać aby ilość
dostarczanych płynów każdorazowo dostosowywać do
aktualnych potrzeb organizmu. Powinno się wypijać ich
więcej w upalne dni, podczas choroby i wysiłku fizycznego (w
ekstremalnych przypadkach nawet 10 l na dobę).
Odwodnieniu organizmu sprzyja stosowanie diet
odchudzających, picie dużych ilości alkoholu, kawy i herbaty.

Dziękuję za uwagę 