WIRUS WŚCIEKLIZNY

Wścieklizna

(lyssa, rabies)

Rodzina: Rhabdoviridae

Rodzaj: Lyssavirus

Budowa:


wirion symetrii helikalnej,kształt pocisku karabinowego,torpedy

Nukleokapsyd zawiera jednoniciowy,jednosegmentowy RNA i związane z
nim wewnętrzne białka:

-Białko N-nukleoproteina

-Białko L-RNA zależna polimeraza

-Białko M1-fosfoproteina

Białka tworzą z RNA kompleks kontrolujący transkrypcję i replikację
wirusa.Nukleoproteina otacza i chroni RNA a Białko Ljest wirusową
transkryptazą RNA.Nukleokapsyd otacza podwójna otoczka zb.z Białka
M1(matrix) w którym jest osadzone Białko G dające wypustki na zew.

Wyróżniono 5 serotypów wirusa:

1.serotyp 1-wścieklizna(szczepy izolowane od psów i innych gatunków zw.)

2.serotyp 2-Lagos(nietoperze owocożerne)

3.serotyp 3-Makola(ryjówka nigeryjska i człowiek)

4.serotyp 4-Dunvenhage(szczepy wyst.u zwierząt i ludzi w Afryce)

5.serotyp 5-EBL (European bat lyssavirus)

podtypy; EBL1 i EBL2

WYSTĘPOWANIE:

-jest jedną z najstarszych i najgrozniejszych chorób wirusowych ludzi i
zwierząt

-pierwsze przypadki zachorowań opisano już w starożytnym Egipcie przed
2300r.p.n.e.

-obecnie występuje na wszystkich kontynentach,przy czym nasilenie jej
pojawiania sę podlega ciągłym zmianom

Największe znaczenie na całym świecie w przenoszeniu choroby ma pies,a w
Europie lisy,wilki i gryzonie, w Azji:wilk, szakal, w Afryce:szakal i hiena

WŁAŚCIWOŚCI WIRUSA:

-namnaża się in vitro po domózgowym zakażeniu zwierząt doświadczalnych
oraz zakażenie zarodków kurzych i hodowli kom.

Namnaża się w hodowli kom. Ciągłych nerki chomika, śródbłonka naczyń
królika oraz ludzkich kom. Diploidalnych.W zakażonych hodowlach wywołuje
zmiany cytopatyczne w postaci wewnątrzjądrowych ciałek wtrętowych

-wrażliwy na działanie eteru

-posiada właściwości hemoaglutynacyjne(szczególnie krwinki gęsie i 2
dniowe pisklaki)

C.D

-stosunkowo duża oporność na czynniki fizyczne i chemiczne a także
biologiczne

-dość oporny na inaktywację cieplną(4*C po 12 m-cach,18*C po 24
dniach,37*C po 120 h,60*C po 5 min,100*C po 2 min)

-oporny na wysychanie oraz działanie promieni UV, które niszczą zakazność
po 5 min,przy zachowaniu właściwości antygenowych

-światło słoneczne inaktywuje zarazek po 2h a ph 3-3,5 po 30 min

-bardzo oporny na procesy gnilne

-wrażliwy na działanie 2% formaliny w 80-90*C, fenolu alkoh. Etylowego,
roztworów mydła oraz IV rzędowych zasad aminowych

ZJADLIWOŚĆ:

-nie jest stała

-wyróżnia się szczepy terenowe określone jako wirusy zjadliwe,uliczne(wirus
de rues), oraz wirusy labolatoryjne.Te ostatnie poprzez seryjne domózgowe
pasaże na zwierzętach doświadczalnych zmieniają swoje właściwości.Przede
wszystkim mają ustalony nie dający się już skrócić mimo dalszego
pasażowania okres inkubacji(wirus fixa)

WIRUS

ULICZNY

WIRUS

USTALO

NY

Okres

wylęgania

po

zakażeniu

domózgow

ym

Od 15-30

dni

Od 4-6

dni

Obraz

kliniczny

podniece

nie

porażeni

e

Obecność

wirusa w

śliniankac

h

W

wysokim

stopniu

wyjątkow

o

Ciałke

Negriego

obecne

nieobecn

e

Zdolność

przesuwan

ia się

wzdłuż

nerwów

istnieje

W zaniku

antygeno

wo

Bez

różnic

Bez

różnic

Zródła i drogi zakażenia:

-pierwotne i zasadnicze zródło to
zwierzęta będące w okresie inkubacji
oraz chore.Zródłem dla psa i kota w
Polsce jest lis rudy lub inne zwierzęta
wolno żyjące oraz gryzonie.

-wirus pojawia się w ślinie 3-7dnia
przed wyst. Objawów klinicznych i
utrzymuje się aż do momentu zejścia
śmiertelnego

-w niewielkich ilościach może być
wydalany z moczem i kałem(lecz
szybko się inaktywuje w srodow.zew)

-w warunkach doświadczalnych można
uzyskać zakażenie drogą aerogenną i
pokarmową

- w warunkach naturalnych główną
drogą zakażenia zwierzęcia lub
człowieka jest wyłącznie droga
pozioma w wyniku pokąsania przez
zwierzę wydalające wirus ze śliną

PATOGENEZA:

-po ukąszeniu przez zwierzę wirus wścieklizny
osiąga OUN drogą włókien nerwów
obwodowych.Wprowadzony do rany wirus,
może pozostać przez pewnien czas nieaktywny
lub następuje jego pierwotna aplikacja w kom.
mięśni poprzecznie prążkowanych i tkance
łącznej w miejscu ukąszenia lub
powierzchownych zranien skóry.W przypadku
gdy to dotyczy zwierząt uodpornionych
przeciwko wściekliznie, wirus może być
zneutralizowany już w bramie wnikania
zarazków.

-w przypadku gdy nie został zneutralizowany
rozpoczyna on inwazję od włókien nerwowych
poprzez zakończenie nerwów czuciowych lub
ruchowych.Wnikanie wirusa do zakończeń
nerwowych odbywa się za pośrednictwem
glikoproteiny rozpoznającej swoiste receptory
gospodarza.Główny receptor dla wirusa to r.
Nikotynowo-acetylocholinowy.

-z miejsca ukąszenia wirus wędruje wzdłuż
włókien nerwowych do przynależnego odcinka
rdzenia kręgowego(z szybkością 3mm na dobę)

C.D

-po namnożeniu w zwojach międzykręgowych rozpoczyna dalszą wędrówkę
do OUN.Efektem wstępującego zakażenia neuronów jest ich postępująca
dysfunkcja.Wnika do neuronów poprzez endocytozę.Niskie ph w fagosomie
powoduje fuzję otoczki wirionu z materiałem błony kom.Z uwolnionej
rybonukleoproteiny wyzwala się RNA.Większość powstałych w neuronach
cząsteczek wirusa tworzy się w procesie pączkowania
wewnatrzcytoplazmatycznego.

-po osiągnięciu układu limbicznego w mózgu wirus ulega bardzo intensywnej
replikacji, której wynikiem jest zniesienie funkcji kontrolnych kory
mózgowej oraz zmiany w zachowaniu zwierzęcia i wzrostu jego
agresywności.Klinicznie manifestuje się to atakiem szału.W toku dalszej
wędrówki w OUN wirus dociera do kory nowej i wówczas zwierzę się
uspokaja, a choroba przechodzi w postać porażenną.

-po namnożeniu się wirusa w OUN dalsze rozprzestrzenianie się wirusa
odbywa się w kierunku odśrodkowym, wzdłuż nerwów obwodowych do
różnych narządów: kory nadnerczy,trzustki, skóry, rogówki, a przede
wszystkim do gruczołów ślinowych.W tych miejscach, a szczególnie w
śliniankach nast.. dalsza intensywna replikacja wirusa.Powstające w
gruczołach ślinowych wiriony uwalniają się przez pączkowanie błony
cytoplazmatycznej na szczycie kom nabłonkowych i w dużej ilości
przechodzą do śliny.

-podczas wędrówki wirusa do OUN nie dochodzi do indukcji swoistej
humoralnej i komórkowej odpowiedzi immunologicznej.Nast. Ograniczony
kontakt z ukł immunolog.Stąd też we wczesnym okresie zakażenia
uzasadnione jest stosowanie „szczepień z konieczności” łącznie z
podawaniem surowicy odpornościowej u ludzi pokąsanych przez zwierzęta
zarażone wirusem.

OBJAWY KLINICZNE:

Są podobne u większości gatunków.

Okres inkubacji jest różny, zależy m.in. od :

-gatunku zwierzęcia

-wieku

-miejsca ukąszenia

-stanu odporności

-zjadliwości wirusa

Dla Ca, Fe okres inkubacji trwa 14-60dni

Bo 14-80 dni

Eq,Su,Ov,Cap 21-60 dni

Ptaki 14-60 dni

Króliki 9-90 dni

Lisy 12-109 dni

Klinicznie rozróżnia się dwie postacie wścieklizny: postać szałową z
objawami silnej agresji ze strony zwierzęcia i postać cichą-porażenną.Postać
szałowa wyst. Najczęściej u psów, kotów i koni,natomiast u bydła i innych
przeżuwaczy częściej wyst. postać cicha.

C.D

W klasycznej postaci szałowej wyróżnia się 3 stadia choroby:

1.stadium prodromalne(zwiastunowe, melancholii)

2.podniecenia(szałowe)

3.porażenia

-Stadium prodromalne: u kotów 1-2 dni psy: trwa kilka godzin do 3 dni

Zmienia się wówczas zachowanie, np. zwierzęta dotychczas płochliwe garną
się do ludzi, a uprzednio ufne stają się lękliwe i chowają w ciemne kąty. Koty
uporczywie miauczą,psy wykazują niepokój, chęć ucieczki, warczenie lub
szczekanie "bez powodu”zwierzęta tracą apetyt, pojawia się gorączka(lub nie
musi) i rozszerzenie źrenic, może wypadać III powieka ,a oczy nabierają
dziwnego wyglądu ("zdziwione", "osłupiałe", "złe", "dzikie", nieobecne",
"tępe"). Możliwe jest uporczywe lizanie miejsca pokąsania - świąd.

-Stadium pobudzenia: u kota 2-4 dni, u psa 1-7 dni

Objawy to: wystraszone spojrzenie z rozszerzonymi - często nierówno -
źrenicami, niekiedy zez

zwierze jest niespokojne,czasem „biega bez celu” , połyka przedmioty
niejadalne(kamienie,patyki), narasta tendencja do kąsania - mogą gryźć
pręty klatki wyłamując sobie zęby (zanik czucia bólu), ślinotok w wyniku
porażenia gardła i utrudnienia połykania, ochrypłe szczekanie niekiedy
przechodzące w wycie, agresja w stosunku do otoczenia, atakuje wszystkich i
wszystko wykazując przy tym nadzwyczajną siłę i sprawność, drżenia
mięśniowe, zaburzenia koordynacji tylnych kończyn (właściciel opisuje jako
"dziwny chód").

C.D

-Stadium porażenne: trwa od 1-4 dni

•Zwierzęta przestają przejawiać agresywność i przy postępujących
porażeniach dochodzi do śpiączki i śmierci. U wściekłych kotów, w
przeciwieństwie do psów, nie występuje porażenie żuchwy. Inne objawy to:
wypadanie języka, zaburzenia połykania tzw. "puste połykanie" , porażenie
mm oddechowych, u psów postępujące porażenia gardła, krtani, żuchwy -
która opada, kończyn, ogona, śpiączka, agonia, śmierć - z powodu
niewydolności oddechowej - co ma miejsce 2-14 dni od wystąpienia
pierwszych objawów

Postać cicha wścieklizny przebiega z pominięciem okresu napadu szału.

Po okresie zwiastunowym szybko dochodzi do porażeń gardła, krtani i
przełyku. Szybko też pojawia się porażenie kończyn tylnych. Zwierzę może
mieć nierównomierne źrenice, zbyt małe lub zbyt duże, może mieć zeza.
Dochodzi do objawów paraliżu i niedowładów. W tej formie wścieklizny
bardzo niebezpieczne okazać się mogą przypadkowe kontakty ludzi ze
zwierzętami dzikimi.

Wścieklizna może przebiegać też w formie nietypowej, objawiającej się
zapaleniem żołądka i jelit, lub skurczami oraz sporadycznie w postaci
zakażeń subklinicznych.Nie wszystkie stadia zawsze występują u zakażonego
zwierzęcia.

C.D:

-U bydła w początkowym stadium wścieklizna ma właśnie nietypowy
charakter i dość często jest nierozpoznawalna.W tym czasie obserwuje
sięobjawy niestrawności, obniżone łaknienie, atonię żwacza, wzdęcie,
zaparcie a niekiedy biegunkę.W pózniejszym okresie stwierdza się o różnym
nasileniu drgawki poszczególnych partii mięśni, parcie na odbytnicę,
ślinotok, ciągłe i ochrypłe ryczenie, ziewanie, przybieranie niefizjologicznych
postaw i porażenie kończyn tylnych.W postaci szałowej zwierzęta są
podniecone i niespokojne, atakują przeszkody, zapierają się o ziemię oraz
wykazują nadmierną pobudliwość na dzwięki i ruch.

-U koni obserwuje się niepokój oraz zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego podobne do chorób morzyskowych.Postać cicha przypomina
chorobę bornaską.Natomiast w postaci szałowej zwierzęta kąsają i kopią,
wpadają na ściany stajni.Stwierdza się drgawki mięśniowe oraz częste
oddawanie moczu.

Wścieklizna u ludzi!!!!!

Okres wylęgania się choroby zależy od ilości wirusów oraz odległości
miejsca ich wniknięcia do ośrodkowego układu nerwowego i waha się od 10
dni do 12 tygodni.
Przebieg kliniczny tej choroby u ludzi dzieli się podobnie jak u zwierząt na
okresy: zwiastunów, pobudzenia i porażeń. W okresie zwiastunów chorzy
mogą odczuwać różne dolegliwości w miejscu pokąsania, zwykle uczucie
mrowienia, pieczenia lub bólu. Często występują stany podgorączkowe, bóle
głowy, złe samopoczucie, nudności, wymioty. Po okresie zwiastunów
trwającym zwykle 1-4 dni, rozwija się pełny obraz kliniczny choroby, w
którym dominują zwykle objawy nadmiernego pobudzenia
psychoruchowego. Nawet niewielki bodziec w postaci głosu lub światła może
wywołać napad drgawek ze skurczami mięśni karku, mięśni przełykowych
lub oddechowych. W okresie tym charakterystyczne dla wścieklizny jest
pojawienie się skurczów mięśni przełykowych, a nawet uogólnionych
drgawek na widok lub odgłos lejącej się wody. Większość chorych umiera już
w tym okresie, zwykle w czasie napadu drgawek. W części przypadków, po
okresie pobudzenia występuje okres porażeń wiotkich i śpiączki. Niekiedy
obraz kliniczny wścieklizny u ludzi może być nieco odmienny, a mianowicie
okres pobudzenia może być słabo wyrażony lub w ogóle nie wystąpić i taką
postać kliniczną określamy mianem "cichej wścieklizny".

Zmiany anatomopatologiczne:

-silne wychudzenie zwłok

-na skórze w miejscu ukąszenia można znalezć obszerną ranę powstałą na
skutek drapania i gryzienia

-błony s\śluzowe są silnie przekrwione, mięśnie barwy ciemnoczerwonej

-krew jest płynna i ciemna

-znamiennym objawem jest obecność ciał obcych w żołądku.Błona śluzowa
żołądka i jelit cienkich wykazuje stany zapalne o charakterze nieżytowo-
krwotocznym

-przekrwienie i obrzęk opon mózgowych oraz istoty szarej mózgu

Leczenie:

Do dzisiaj nieznany jest lek przeciwko wściekliźnie. Jeśli nie wystąpiły
objawy choroby podejmuje się próbę zastosowania uodpornienia bierno-
czynnego polegającego na podaniu

surowicy

i serii

szczepionek

podawanych

w

mięsień naramienny

lub podskórnie Uodpornienie uzyskane na drodze

biernej ochrania chorego do momentu uzyskania odporności czynnej.
Chorym szczepionym wcześniej nie podaje się surowicy. Możliwość czynnego
uodpornienia organizmu możliwa jest dzięki długiemu okresowi wylęgania.
Chorego człowieka, u którego wystąpiły objawy izoluje się głównie w celu
zapewnienia mu spokoju; stosuje się leczenie objawowe. Do tej pory
odnotowano mniej niż 5 przypadków wyzdrowienia chorych ludzi, u których
pojawiły się symptomy choroby. Zwierzęta zwykle się usypia.

Ale....

Dawniej ludzie mieli własne sposoby leczenia wścieklizny...oto kilka z nich
-pocałunek króla lub dotknięcie jego szaty( z pewnością pomoże:p)

-żucie sierści psa,który ugryzł,połknięcie jej lub posmarowanie nią rany

-wyciąg karalucha

-połknięcie świerszcza zawiniętego w słoninę

-odcięcie ugryzionego fragmentu ciała(wersja drastyczna)

Profilaktyka-szczepienia:

Pierwszą szczepionkę wynalazł i zastosował LOUIS PASTEUR w 1885r..Był
to chłopiec a wynik okazał się pozytywny.Oporność na wściekliznę mimo
stosowania od czasów Pasteura szczepień nie została dotychczas
wyjaśniona.Stwierdzone przeciwciała stanowią tylko pośredni dowód
odporności przeciwko tej chorobie.

Szczepienia przeciwko wściekliznie rozpoczął Pasteur używając wirusa
ustalonego.Zródło wirusa stanowiły rdzenie padłych królików na wściekliznę
po zarażeniu wirusem fixe, suszone na KOH przez 2-14 dni.Od tego czasu
wprowadzono różne modyfikacje szczepionki.

Do ciekawych należą:

 Szczepionka Hoges”a (1895r.), który do szczepień używał wrastających
dawek wirusa(wzrastającego rozcińczenia zawiesiny tkanki mózgowej owcy i
królika)
 Szczepionka Fermiego (1908), który użył fenolu jako środka osłabiającego
i konserwującego szczepionkę.Produkowana jest na tkance mózgowej i
płynie fizjologicznym
 Szczepionka Sempla (1911) jako zawiesina rdzenia królika w płynie
fizjologicznym oraz dodatek 0,5% fenolu.Produkowana na tkance mózgowej
owcy,kozy,bydła.Wprowadzona w Polsce w 1922r. I stosowana u ludzi do
dziś.
 Szczepionka Umeno-Doi i Kondo (1916) japońska, sporządzana z tkanki
mózgowej owcy i psa,zmieszana z płynem glicerynowym z dodatkiem fenolu.
 Szczepionka Korrbera i Kovesa (1933) na wzór szczepionki japońskiej i
zastosowana po praz pierwszy do masowych szczepień na Węgrzech.
 Szczepionka ze szczepu wirusa Flury (1948) adaptowanego do mózgu 1-
dniowych kurcząt.Szczep ten po 40-50 pasażach na zarodkach kurzych jest
stosowany do szczepień psów.
 Szczepionka krajowa Rabiesvac-20% zawiesina w płynie glicerynowo-
fenolowym tkanki mózgowej owiec zawiera żywy,osłabiony wirus
Fixe.Wprowadzona do kraju od 1948r. Do masowego uodparniania psów
 Rabisin-inaktywowany antygen z mózgu królika

Odczyny poszczepienne:

-mogą wystąpić po podaniu szczepionki.U psów wyróżnia się:
 odczyny miejscowe wczesne, zwykle w 2-3dni po zaszczepieniu(ból w
miejscu inekcji,obrzęk dochodzący nawet do wielkości pięści).Psy drapią się
lub nawet próbują wgryzać się w miejsce zastrzyku
 odczyny wczesne ogólne(niepokój,sztywność chodu, brak apetytu,
ślinienie, niekiedy zaburzenia wzroku i słuchu i spastyczne porażenie nóg)
 odczyny pózne wystepujące po 2-4 tygodniach (trudności w poruszaniu
się, sztywność chodu, niezborność ruchu, drżenia toniczno-kloniczne nóg,
karku i głowy, niekiedy niedowłady nóg)

UWAGA!!!

W Polsce obowiązuje coroczne szczepienie zwierząt towarzyszących!!!

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ...

KONIEC