INNE SYNTETYCZNE

INNE SYNTETYCZNE

CHEMIOTERAPEUTYKI

CHEMIOTERAPEUTYKI

POCHODNE NITROIMIDAZOLU

POCHODNE NITROIMIDAZOLU

METRONIDAZOL TYNIDAZOL

METRONIDAZOL TYNIDAZOL



Preparaty przeciwbakteryjne, przecipierwotniakowe –

Preparaty przeciwbakteryjne, przecipierwotniakowe –

blokowanie syntezy DNA przez pośrednie metabolity,

blokowanie syntezy DNA przez pośrednie metabolity,

które powstają we wnętrzu komórki bakteryjnej

które powstają we wnętrzu komórki bakteryjnej

METRONIDAZOL

METRONIDAZOL



Zakres działania przeciwbakteryjnego:

Zakres działania przeciwbakteryjnego:

- działanie bakteriobójcze

- działanie bakteriobójcze

- najbardziej aktywny w leczeniu zakażeń

- najbardziej aktywny w leczeniu zakażeń

beztlenowcami (w tym

beztlenowcami (w tym

Bacteroides, Clostridium) ;

Bacteroides, Clostridium) ;

pałeczki G- i paciorkowce

pałeczki G- i paciorkowce

- pierwotniaki:

- pierwotniaki:

Trichomonas vaginalis, Giardia

Trichomonas vaginalis, Giardia

lamblia

lamblia

-aktywny wobec

-aktywny wobec

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori

-

-

profilaktyka zakażeń w chirurgii

profilaktyka zakażeń w chirurgii



FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:

-

-

dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego

dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego

- stosowany doustnie i dożylnie

- stosowany doustnie i dożylnie

- eliminowany głównie przez nerki, w postaci

- eliminowany głównie przez nerki, w postaci

nieczynnych metabolitów

nieczynnych metabolitów



DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

- metaliczny smak i suchość w ustach

- metaliczny smak i suchość w ustach

- obłożony język, zapalenie jamy ustnej

- obłożony język, zapalenie jamy ustnej

-

-

reakcję disulfiramową

reakcję disulfiramową

– zakaz picia alkoholu

– zakaz picia alkoholu

podczas leczenia

podczas leczenia

-

-

nudności, wymioty

nudności, wymioty

TINIDAZOL

TINIDAZOL



Zakres działania podobny do metronidazolu

Zakres działania podobny do metronidazolu



Jako lek przeciwbakteryjny jest stosowany

Jako lek przeciwbakteryjny jest stosowany

głównie w profilaktyce przedoperacyjnej zakażeń

głównie w profilaktyce przedoperacyjnej zakażeń

bakteriami beztlenowymi

bakteriami beztlenowymi



Leczenie zakażeń pierwotniakowych: lamblioza,

Leczenie zakażeń pierwotniakowych: lamblioza,

rzęsistkowica u dzieci

rzęsistkowica u dzieci

POCHODNE NITROFURANU

POCHODNE NITROFURANU

NITROFURANTOINA

NITROFURANTOINA

(FURAGINA)

(FURAGINA)

FURAZYDYNA

FURAZYDYNA

DZIAŁAJĄCE NA

UKŁ. MOCZOWY

DZIAŁAJĄCE NA

UKŁ. POKARMOWY

STOSOWANE

ZEWNĘTRZNIE

FURAZOLIDON
NIFUROKSAZYD
NIFURZYD

NITROFURAZON
(NITROFURAL)

• W komórce bakteryjnej ulegają przemianom do
cytotoksycznych metabolitów, prowadzących do
rozfragmentowania nici DNA bakteryjnego

FURAGINA

FURAGINA

, 5-NITRO-2-FURANYLO-

, 5-NITRO-2-FURANYLO-

PROPYLIDENO-AMINO-1-HYDANTOINA

PROPYLIDENO-AMINO-1-HYDANTOINA

N

N

O

O

2

N

C

H

C

H

C

H

N

O

O

DZIAŁAJĄCE NA UKŁ. MOCZOWY

DZIAŁAJĄCE NA UKŁ. MOCZOWY



NITROFURANTOINA

NITROFURANTOINA

-

Wysoka aktywnośc wobec

Wysoka aktywnośc wobec

E.coli

E.coli

-

Stosuje się wyłącznie w zakażeniach ukł. moczowego

Stosuje się wyłącznie w zakażeniach ukł. moczowego

-

Nie stosować u kobiet w ciąży

Nie stosować u kobiet w ciąży

-

Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego i szybko

Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego i szybko

eliminowana

eliminowana

-

ze względu na właściwości farmakokinetyczne (Biol.

ze względu na właściwości farmakokinetyczne (Biol.

okres półtrwania 20min) związki te nie nadają się do

okres półtrwania 20min) związki te nie nadają się do

ogólnego stosowania, nie osiągają bowiem odpowiednich

ogólnego stosowania, nie osiągają bowiem odpowiednich

stężeń we krwi i tkankach. Stężenia przeciwbakteryjne

stężeń we krwi i tkankach. Stężenia przeciwbakteryjne

uzyskuje się tylko w moczu. Leki te są bowiem prawie w

uzyskuje się tylko w moczu. Leki te są bowiem prawie w

całości wydalane przez nerki w postaci nie zmienionej.

całości wydalane przez nerki w postaci nie zmienionej.

-

Lek przenika do OUN i do krwi płodu

Lek przenika do OUN i do krwi płodu

-

Działania niepożądane to: nudności, wymioty,

Działania niepożądane to: nudności, wymioty,

skórne wysypki, reakcje neurologiczne: ból

skórne wysypki, reakcje neurologiczne: ból

zawroty głowy z oczopląsem , nitrofurantoina

zawroty głowy z oczopląsem , nitrofurantoina

barwi mocz na brunatno

barwi mocz na brunatno

DZIAŁAJĄCE NA UKŁ. POKARMOWY

DZIAŁAJĄCE NA UKŁ. POKARMOWY



FURAZOLIDON

FURAZOLIDON

-

Aktywny wobec bakterii powodujących zakażenie

Aktywny wobec bakterii powodujących zakażenie

przewodu pokarmowego w tym

przewodu pokarmowego w tym

E.coli, Salmonella,

E.coli, Salmonella,

Shigella, Proteus

Shigella, Proteus

-

Jest też aktywny wobec

Jest też aktywny wobec

H.pylori

H.pylori

-

Źle wchłania się z przewodu pokarmowego

Źle wchłania się z przewodu pokarmowego

-

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

reakcja disulfiramowa

reakcja disulfiramowa

,

,

nudności, wymioty, reakcje alergiczne

nudności, wymioty, reakcje alergiczne

-

Są inhibitorami monoaminooksydazy (MAO)-

Są inhibitorami monoaminooksydazy (MAO)-

zwiększają wrażliwość na niektóre aminy

zwiększają wrażliwość na niektóre aminy



NIIFUROKSAZYD

NIIFUROKSAZYD

-leczenie biegunki bakteryjnej tzw.biegunki zapalnej

-leczenie biegunki bakteryjnej tzw.biegunki zapalnej

z wysoką temperaturą i znacznym odczynem

z wysoką temperaturą i znacznym odczynem

ogólnym

ogólnym

-nie stosować w ciąży

-nie stosować w ciąży



NITROFURAL

NITROFURAL

,

,

SEMIKARBAZON 5-

SEMIKARBAZON 5-

NITRO-2-

NITRO-2-

FURALDEHYDU

FURALDEHYDU

O

O

2

N

C

H

N N

H

O

NH

2



NITROFURAZON (NITROFURAL)

NITROFURAZON (NITROFURAL)

-

Stosowana zewnętrznie

Stosowana zewnętrznie

-

Maści, zasypki, kremy 0,2%

Maści, zasypki, kremy 0,2%

-

Działają m.in.na

Działają m.in.na

Staphylococcus aureus,

Staphylococcus aureus,

Streptococcus, E.coli, Proteus i inne

Streptococcus, E.coli, Proteus i inne

-

Stosowana w tabletkach do odkażania jamy

Stosowana w tabletkach do odkażania jamy

ustnej

ustnej

-

w zwalczaniu rzęsistkowicy (globulki

w zwalczaniu rzęsistkowicy (globulki

dopochwowe)

dopochwowe)

CHINOLONY

CHINOLONY

/inhibitory gyrazy/

/inhibitory gyrazy/

PODZIAŁ CHINOLONÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH

PODZIAŁ CHINOLONÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH

GENERACJA

WYBRANE LEKI

CECHY

CHARAKTERYSTYCZN

E

I genracja

(4-chinolony)

Kwas nalidiksowy

Kwas oksolinowy

Cinoksacyna

Kwas pipemidowy

Stosowane wyłącznie w

zakażeniach dróg

moczowych,

przestarzałe

II generacja

fluorowane

chinolony

Ciprofloksacyna

Ofloksacyna

Fenoksacyna

Norfloksacyna

Pefloksacyna

Fleroksacyna

Tzw.”klasyczne”

chinolony, stosowane

głównie w zakażeniach

tlenowymi bakteriami

GRAM-

III generacja

fluorochinolony

Lewofloksacyna

Sparfloksacyna

Tosufloksacyna

Gatifloksacyna

Podwyższona

aktywność wobec

bakterii GRAM+

IV generacja

fluorochinolony

Moksyfloksacyna

Podwyższona

aktywność wobec

bakterii GRAM+ i

beztlenowców

Mechanizm działania

Mechanizm działania



Związki te działają

Związki te działają

bakteriobójczo

bakteriobójczo



Gyraza jest enzymem niezbędnym zarówno w

Gyraza jest enzymem niezbędnym zarówno w

procesach naprawy (reperacji, koretkach) DNA, jak i w

procesach naprawy (reperacji, koretkach) DNA, jak i w

celu przybrania przez DNA konfiguracji podwójnej helisy.

celu przybrania przez DNA konfiguracji podwójnej helisy.



Zahamowanie aktywności enzymu prowadzi do

Zahamowanie aktywności enzymu prowadzi do

zniesienia replikacji DNA – nie zachodzi wbudowywanie

zniesienia replikacji DNA – nie zachodzi wbudowywanie

nukleotydów.

nukleotydów.



Następstwem jest nie tylko zahamowanie rozmnażania

Następstwem jest nie tylko zahamowanie rozmnażania

drobnoustrojów (niemożność podziału), lecz także

drobnoustrojów (niemożność podziału), lecz także

śmierć komórek przypuszczalnie wskutek całkowitego

śmierć komórek przypuszczalnie wskutek całkowitego

zahamowania metabolizmu w następstwie niemożności

zahamowania metabolizmu w następstwie niemożności

odczytania kodu DNA.

odczytania kodu DNA.

I generacja

I generacja

1.) zostały wprowadzone do leczenia jako

1.) zostały wprowadzone do leczenia jako

konkurenci nitrofurantoiny (w zakażeniach dróg

konkurenci nitrofurantoiny (w zakażeniach dróg

moczowych)

moczowych)

2.) leki dobrze i szybko wchłaniają się z przewodu

2.) leki dobrze i szybko wchłaniają się z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

3.) DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

3.) DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



nudności, wymioty, biegunki, bolesne skurcze

nudności, wymioty, biegunki, bolesne skurcze

jelit

jelit

4.) ZASTOSOWANIE:

4.) ZASTOSOWANIE:



ogranicza się do ostrych i przewlekłych stanów

ogranicza się do ostrych i przewlekłych stanów

zapalnych dróg moczowych

zapalnych dróg moczowych

POCHODNE FLUOROCHINOLONU

POCHODNE FLUOROCHINOLONU

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego

dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego



leki przenikają do większości tkanek, w tym również

leki przenikają do większości tkanek, w tym również

do OUN

do OUN



stężenia terapeutyczne są uzyskiwane we wszystkich

stężenia terapeutyczne są uzyskiwane we wszystkich

płynach ustrojowych

płynach ustrojowych



leki te w dużych stężeniach przenikają do ucha

leki te w dużych stężeniach przenikają do ucha

środkowego

środkowego



alkalizacja treści żołądkowej upośledza wchłanianie

alkalizacja treści żołądkowej upośledza wchłanianie

fluorochinolonów

fluorochinolonów

Zastosowanie kliniczne

Zastosowanie kliniczne



Norfloksacyna

Norfloksacyna

–

–

nadaje się jedynie do stosowania

nadaje się jedynie do stosowania

doustnego w leczeniu nieskomplikowanych zakażeń dróg

doustnego w leczeniu nieskomplikowanych zakażeń dróg

moczowych

moczowych



Ofloksacyna, cyprofloksacyna, lewofloksacyna,

Ofloksacyna, cyprofloksacyna, lewofloksacyna,

poza zakażeniami dróg moczowych, jest wskazana do

poza zakażeniami dróg moczowych, jest wskazana do

stosowania w zakażeniach bakteriami innych narządów

stosowania w zakażeniach bakteriami innych narządów

(dróg oddechowych, jelit, skóry i tkanek miękkich)

(dróg oddechowych, jelit, skóry i tkanek miękkich)



Moksyflokascyna

Moksyflokascyna

– jest szczególnie wskazana przy

– jest szczególnie wskazana przy

zakażeniach dróg oddechowych.

zakażeniach dróg oddechowych.



Cyprofloksacyna i ofloksacyna

Cyprofloksacyna i ofloksacyna

- stosowane do

- stosowane do

leczenia miejscowego przy zakażeniach oka

leczenia miejscowego przy zakażeniach oka



Cyprofloksacyna i ofloksacyna

Cyprofloksacyna i ofloksacyna

są skuteczne w

są skuteczne w

zwalczaniu nosicielstwa duru brzusznego

zwalczaniu nosicielstwa duru brzusznego

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



nudności

nudności



odczyny uczuleniowe

odczyny uczuleniowe



Fotodermatozy

Fotodermatozy



Zaburzenia ze strony OUN- bóle głowy,

Zaburzenia ze strony OUN- bóle głowy,

zaburzenia snu, stany pobudzenia,

zaburzenia snu, stany pobudzenia,

depresje

depresje



Fluorochinolony uszkadzają chrząstki

Fluorochinolony uszkadzają chrząstki

stawowe i ścięgna np.

stawowe i ścięgna np.

pęknięcia

pęknięcia

ścięgna Achillesa

ścięgna Achillesa

(tendiopatie)

(tendiopatie)

Interakcje

Interakcje



Przeciwbakteryjne działanie fluorochinolonów jest

Przeciwbakteryjne działanie fluorochinolonów jest

nasilone przez antybiotyki

nasilone przez antybiotyki

β

β

-laktamowe. Dlatego

-laktamowe. Dlatego

stosuje się je wspólnie z cefalosporyną w leczeniu

stosuje się je wspólnie z cefalosporyną w leczeniu

zakażeń wywołanych przez bakterie z rodzaju

zakażeń wywołanych przez bakterie z rodzaju

Pseudomonas.

Pseudomonas.



Zaburzenia wchłaniania inhibitorów gyrazy w wyniku

Zaburzenia wchłaniania inhibitorów gyrazy w wyniku

równoczesnego podawania leków neutralizujących HCl

równoczesnego podawania leków neutralizujących HCl

w żołądku zawierających magnez lub glin

w żołądku zawierających magnez lub glin



Zwłaszcza

Zwłaszcza

cyprofloksacyna

cyprofloksacyna

zmniejsza wydalanie

zmniejsza wydalanie

teofiliny, dlatego w celu uniknięcia przedawkowania

teofiliny, dlatego w celu uniknięcia przedawkowania

należy dawkę teofiliny zmniejszyć (wiąże się to z

należy dawkę teofiliny zmniejszyć (wiąże się to z

hamowaniem przez fluorohinolony niektórych

hamowaniem przez fluorohinolony niektórych

izoenzymów cytochromu P-450

izoenzymów cytochromu P-450

Leki antyseptyczne

Leki antyseptyczne

stosowane w zakażeniach

stosowane w zakażeniach

dróg moczowych

dróg moczowych

Metenamina(urotropina)

Metenamina(urotropina)

N

N

N

N

H

H

H

H

HEKSAMETYLENOTETRAAMINA



Metenamina w kwaśnym moczu

Metenamina w kwaśnym moczu

hydrolizuje, uwalniając formaldehyd.

hydrolizuje, uwalniając formaldehyd.

Wywiera on działanie bakteriobójcze na

Wywiera on działanie bakteriobójcze na

liczne bakterie

liczne bakterie



leki te są stosowane w zakażeniach dróg

leki te są stosowane w zakażeniach dróg

moczowych, najlepiej pod postacią

moczowych, najlepiej pod postacią

tabletek dojelitowych

tabletek dojelitowych



w czasie leczenia mocz należy

w czasie leczenia mocz należy

zakwaszać podając kwas

zakwaszać podając kwas

askorbinowy (500mg)

askorbinowy (500mg)

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



zaburzenia żołądkowo-jelitowe

zaburzenia żołądkowo-jelitowe



objawy podrażnienia pęcherza i dróg

objawy podrażnienia pęcherza i dróg

moczowych

moczowych

PRZECIWSKAZANIA:

PRZECIWSKAZANIA:



Nie łączyć z sulfonamidami

Nie łączyć z sulfonamidami



Nie stosować w niewydolności

Nie stosować w niewydolności

wątroby

wątroby

ŚRODKI PRZECIW

ŚRODKI PRZECIW

PRĄTKOM GRUŹLICY I

PRĄTKOM GRUŹLICY I

TRĄDU.

TRĄDU.



LEKI GŁÓWNE -

LEKI GŁÓWNE -

LEKI PIERWSZEJ LINII

LEKI PIERWSZEJ LINII

-

IZONIAZYD

IZONIAZYD

-

RIFAMPICYNA

RIFAMPICYNA

-

PIRAZYNAMID

PIRAZYNAMID

-

STREPTOMYCYNA

STREPTOMYCYNA

-

ETAMBUTOL

ETAMBUTOL



LEKI UZUPEŁNIAJĄCE -

LEKI UZUPEŁNIAJĄCE -

LEKI DRUGIEJ LINII

LEKI DRUGIEJ LINII

-

ETIONAMID

ETIONAMID

-

KANAMYCYNA I AMIKACYNA

KANAMYCYNA I AMIKACYNA

-

KAPREOMYCYNA

KAPREOMYCYNA

-

KWAS P-AMINOSALICYLOWY

KWAS P-AMINOSALICYLOWY

-

FLUOROCHINOLONY

FLUOROCHINOLONY

-

RIFABUTYNA I RIFAPENTYNA

RIFABUTYNA I RIFAPENTYNA

-

KLARITROMYCYNA

KLARITROMYCYNA

BAKTERIOBÓJCZ
E

BAKTERIOSTATYCZNE



Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc. Prądki

Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc. Prądki

gruźlicy (

gruźlicy (

Mycobacterium tuberculocic)

Mycobacterium tuberculocic)

należą do

należą do

bezwzględnych tlenowców. Leki działają tylko na prątki

bezwzględnych tlenowców. Leki działają tylko na prątki

aktywne metabolicznie.

aktywne metabolicznie.



Prątki wywołujące gruźlicę dzielą się na 3 populację:

Prątki wywołujące gruźlicę dzielą się na 3 populację:

1.) Prątki szybko dzielące się w środowisku

1.) Prątki szybko dzielące się w środowisku

zewnątrzkomórkowym przy dobrym dostępie tlenu.

zewnątrzkomórkowym przy dobrym dostępie tlenu.

Na te prątki najsilniej działa

Na te prątki najsilniej działa

izoniazyd,

izoniazyd,

słabiej

słabiej

streptomycyna i rifampicyna.

streptomycyna i rifampicyna.

2.) Wolniej dzieląca się populacja wewnątrz makrofagów.

2.) Wolniej dzieląca się populacja wewnątrz makrofagów.

Zabijana głównie przez

Zabijana głównie przez

pirazynamid

pirazynamid

, ale także rifampicynę

, ale także rifampicynę

i izoniazyd. Streptomycyna traci aktywność w środowisku

i izoniazyd. Streptomycyna traci aktywność w środowisku

przy małym pH.

przy małym pH.

3.)Prątki w zamkniętych masach serowatych lub włóknistych,

3.)Prątki w zamkniętych masach serowatych lub włóknistych,

dzielące się rzadko. Na tę populację działa głównie

dzielące się rzadko. Na tę populację działa głównie

rifampicyna, mniej skutecznie izoniazyd.

rifampicyna, mniej skutecznie izoniazyd.

Ze względu na trudny dostęp do prątków w ogniskach

Ze względu na trudny dostęp do prątków w ogniskach

gruźliczych (brak unaczynienia) chemioterapia musi

gruźliczych (brak unaczynienia) chemioterapia musi

trwać bardzo długo (na ogół 2 lata). Szybki rozwój

trwać bardzo długo (na ogół 2 lata). Szybki rozwój

oporności prątków na poszczególne chemioterapeutyki

oporności prątków na poszczególne chemioterapeutyki

powoduje że leczenie ma charakter skojarzony

powoduje że leczenie ma charakter skojarzony



faza początkowa

faza początkowa

ma na celu szybkie

ma na celu szybkie

ograniczenie liczby prątków, w tej fazie

ograniczenie liczby prątków, w tej fazie

prowadzi się leczenie co najmniej trzema

prowadzi się leczenie co najmniej trzema

lekami podstawowymi (faza bakteriobójcza)

lekami podstawowymi (faza bakteriobójcza)



faza stabilizacyjna

faza stabilizacyjna

utrwala proces

utrwala proces

zdrowienia, stosuje się w niej leczenie co

zdrowienia, stosuje się w niej leczenie co

najmniej dwoma lekami (faza wyjaławiająca)

najmniej dwoma lekami (faza wyjaławiająca)

Izoniazyd:

Izoniazyd:



jest najsilniej działającym lekiem

jest najsilniej działającym lekiem

tuberkulostatycznym, działa również na bakterie

tuberkulostatycznym, działa również na bakterie

znajdujące się wewnątrz komórki, nie działa

znajdujące się wewnątrz komórki, nie działa

jednak na prątki atypowe(Mycobacterium

jednak na prątki atypowe(Mycobacterium

avium)

avium)



Działa bakteriobójczo przez hamowanie syntezy

Działa bakteriobójczo przez hamowanie syntezy

ściany komórkowej prątków oraz hamowanie

ściany komórkowej prątków oraz hamowanie

enzymów oddechowych bakterii .

enzymów oddechowych bakterii .

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



dobrze wchłania się po podaniu

dobrze wchłania się po podaniu

doustnym

doustnym



z łatwością przenika do tkanek oraz

z łatwością przenika do tkanek oraz

do płynu mózgowo-rdzeniowego,

do płynu mózgowo-rdzeniowego,

dlatego nadaje się do leczenia gruźliczego

dlatego nadaje się do leczenia gruźliczego

zapalenia opon mózgowych

zapalenia opon mózgowych

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

a.) objawy neurotoksyczne:

a.) objawy neurotoksyczne:



bóle i zawroty głowy

bóle i zawroty głowy



oszołomienie

oszołomienie



obniżenie progu drgawkowego

obniżenie progu drgawkowego

b.) uszkodzenie wątroby

b.) uszkodzenie wątroby

c.) zaburzenia żołądkowo-jelitowe

c.) zaburzenia żołądkowo-jelitowe

d.) odczyny uczuleniowe

d.) odczyny uczuleniowe

PRZECIWSKAZANIA:

PRZECIWSKAZANIA:



ciężkie choroby wątroby i nerek

ciężkie choroby wątroby i nerek



padaczka

padaczka



w wielu chorobach psychicznych

w wielu chorobach psychicznych

Rifampicyna:

Rifampicyna:



Szeroki zakres działania, który obejmuje poza

Szeroki zakres działania, który obejmuje poza

prątkami gruźlicy także niektóre atypowe prątki

prątkami gruźlicy także niektóre atypowe prątki

oraz wywołyjący trąd –

oraz wywołyjący trąd –

Mycobacterium lerae.

Mycobacterium lerae.

*

*

Pyrazinamid

Pyrazinamid



działa na prątki gruźlicy położone

działa na prątki gruźlicy położone

wewnątrzkomórkowo

wewnątrzkomórkowo



jego działanie ograniczone do Myc. tuberculosis

jego działanie ograniczone do Myc. tuberculosis

zależy od pH i jest związane z przemianą do

zależy od pH i jest związane z przemianą do

kwasu pyrazynowego wewnątrz komórki

kwasu pyrazynowego wewnątrz komórki

bakteryjnej (aktywność jest większa przy niskich

bakteryjnej (aktywność jest większa przy niskich

wartościach pH)

wartościach pH)



lek dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego

lek dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego



dobrze przenika do OUN

dobrze przenika do OUN

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



objawy nadwrażliwości (zaczerwienienie,

objawy nadwrażliwości (zaczerwienienie,

nadwrażliwość na światło)

nadwrażliwość na światło)



uszkodzenia wątroby i bóle stawów

uszkodzenia wątroby i bóle stawów



lek hamuje wydalanie kwasu

lek hamuje wydalanie kwasu

moczowego, może ułatwiać

moczowego, może ułatwiać

występowanie ostrych napadów dny

występowanie ostrych napadów dny



drgawki

drgawki

Streptomycyna

Streptomycyna



*antybiotyk aminoglikozydowy

*antybiotyk aminoglikozydowy



Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, podawana w

Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, podawana w

iniekcjach

iniekcjach

Etambutol

Etambutol



jest skuteczny wobec prątków

jest skuteczny wobec prątków

atypowych

atypowych



działa

działa

bakteriostatycznie

bakteriostatycznie

,

,

prawdopodobnie hamując syntezę

prawdopodobnie hamując syntezę

kwasów nukleinowych

kwasów nukleinowych

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



po podaniu doustnym lek wchłania

po podaniu doustnym lek wchłania

się w ok. 80%

się w ok. 80%



lek źle przenika do płynu mózgowo-

lek źle przenika do płynu mózgowo-

rdzeniowego

rdzeniowego

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



pozagałkowe zapalenie nerwu

pozagałkowe zapalenie nerwu

wzrokowego

wzrokowego

, rozpoczynające się

, rozpoczynające się

zaburzeniami widzenia koloru

zaburzeniami widzenia koloru

zielonego

zielonego

PRZECIWSKAZANIA:

PRZECIWSKAZANIA:



chorzy z uszkodzeniem nerwu

chorzy z uszkodzeniem nerwu

wzrokowego

wzrokowego

Kwas p-aminosalicylowy

Kwas p-aminosalicylowy



działa bakteriostatycznie poprzez

działa bakteriostatycznie poprzez

kompetycyjny antagonizm z

kompetycyjny antagonizm z

kwasem p-aminobenzoesowym

kwasem p-aminobenzoesowym

(PABA), hamuje syntezę kwasu

(PABA), hamuje syntezę kwasu

foliowego

foliowego

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



dobrze wchłania się z przewodu

dobrze wchłania się z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



ze strony przewodu pokarmowego

ze strony przewodu pokarmowego



odczyny uczuleniowe

odczyny uczuleniowe



uszkodzenie nerek

uszkodzenie nerek



może hamować czynność gruczołu

może hamować czynność gruczołu

tarczowego

tarczowego

PRZECIWSKAZANIA:

PRZECIWSKAZANIA:



choroby przewodu pokarmowego

choroby przewodu pokarmowego



niewydolność i ostre wirusowe

niewydolność i ostre wirusowe

zapalenie nerek, uczulenia

zapalenie nerek, uczulenia

ZASTOSOWANIE:

ZASTOSOWANIE:



Obecnie rzadko stosowany, głównie

Obecnie rzadko stosowany, głównie

przy oporności prątków na inne leki,

przy oporności prątków na inne leki,

ponieważ jest źle tolerowany przez

ponieważ jest źle tolerowany przez

chorych

chorych

LEKI PRZECIWGRZYBICZE

LEKI PRZECIWGRZYBICZE

LEKI PRZECIWGRZYBICZE

LEKI PRZECIWGRZYBICZE

I)

I)

Inhibitory biosyntezy ergosterolu

Inhibitory biosyntezy ergosterolu

1.) Pochodne azolowe

1.) Pochodne azolowe

- do podawania doustnego:

- do podawania doustnego:

FLUKONAZOL

FLUKONAZOL

ITRAKONAZOL

ITRAKONAZOL

KETOKONAZOL

KETOKONAZOL

WORIKONAZOL

WORIKONAZOL

- do stosowania miejscowego

- do stosowania miejscowego

KLOTRIMAZOL

KLOTRIMAZOL

EKONAZOL

EKONAZOL

MIKONAZOL

MIKONAZOL

SERTAKONAZOL

SERTAKONAZOL

BIFONAZOL

BIFONAZOL

2.)Inhibitory epoksydazy skwalenowej

2.)Inhibitory epoksydazy skwalenowej

- pochodne amin allilowych:

- pochodne amin allilowych:

TERBINAFINA

TERBINAFINA

NAFTYFINA

NAFTYFINA

II )

II )

Polienowe leki przeciwgrzybicze

Polienowe leki przeciwgrzybicze

AMFOTERYCYNA B

AMFOTERYCYNA B

NYSTATYNA

NYSTATYNA

III)

III)

Natamycyna

Natamycyna

IV)

IV)

Gryzeofulwina

Gryzeofulwina

V)

V)

Flucytozyna

Flucytozyna

IV)

IV)

Cyklopiroksolamina

Cyklopiroksolamina

VII

VII

) Pentamidyna

) Pentamidyna

Występowaniu grzybic

Występowaniu grzybic

sprzyjają:

sprzyjają:



niektóre choroby (cukrzyca, choroby

niektóre choroby (cukrzyca, choroby

nowotworowe, wady immunologiczne)

nowotworowe, wady immunologiczne)



stosowanie niektórych leków (antybiotyki,

stosowanie niektórych leków (antybiotyki,

glikokortykosteroidy, leki cytostatyczne)

glikokortykosteroidy, leki cytostatyczne)



czynniki zawodowe (rolnictwo, weterynaria)

czynniki zawodowe (rolnictwo, weterynaria)



nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej

nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej

1.) Grzybice głębokie

1.) Grzybice głębokie



narządów wewnątrz., np. grzybice płuc,

narządów wewnątrz., np. grzybice płuc,



grzybice narządów płciowych,

grzybice narządów płciowych,



przewodu pokarmowego;

przewodu pokarmowego;

2.) Grzybice skóry- paznokci, stóp i rąk;

2.) Grzybice skóry- paznokci, stóp i rąk;

3.) Grzybice śluzówek- spożycie

3.) Grzybice śluzówek- spożycie

zakażonych pokarmów, np. chleb w

zakażonych pokarmów, np. chleb w

folii;

folii;



ASPERGILLOZY: zakażenia

ASPERGILLOZY: zakażenia

pleśniami;

pleśniami;



DROŻDŻYCE: zakażenia

DROŻDŻYCE: zakażenia

drożdżakami;

drożdżakami;

POCHODNE AZOLOWE

POCHODNE AZOLOWE

pochodne pochodne

pochodne pochodne

imidazolowe

imidazolowe

triazolowe

triazolowe

KLOTRIMAZOL FLUKONAZOL

KLOTRIMAZOL FLUKONAZOL

EKONAZOL ITRAKONAZOL

EKONAZOL ITRAKONAZOL

KETOKONAZOL

KETOKONAZOL

MIKONAZOL

MIKONAZOL

Pochodne imidazolu (ketokonazol,

Pochodne imidazolu (ketokonazol,

mikonazol,

mikonazol,

clotrimazol

clotrimazol

, ekonazol

, ekonazol

itp.)

itp.)

N

N

Cl

1

3

, 1[(2-CHLORO-FENYLO)-DIFENYLO-METYLO]-IMIDAZOL;

POCHODNE AZOLOWE

POCHODNE AZOLOWE



Szeroki zakres działania przeciwgrzybiczego-

Szeroki zakres działania przeciwgrzybiczego-

działanie grzybostatyczne /hamują biosyntezę

działanie grzybostatyczne /hamują biosyntezę

ergosterolu-istotnego składnika błony komórkowej

ergosterolu-istotnego składnika błony komórkowej

grzybów/

grzybów/



Działanie leków azolowych rozpoczyna powoli,

Działanie leków azolowych rozpoczyna powoli,

dlatego nie nadają się do leczenia ostrych

dlatego nie nadają się do leczenia ostrych

zakażeń grzybiczych zagrażających życiu

zakażeń grzybiczych zagrażających życiu

(wyjątEk stanowi worikonazol)

(wyjątEk stanowi worikonazol)



Klotrimazol

Klotrimazol

, nie może być stosowany doustnie

, nie może być stosowany doustnie

z powodu znacznych działań niepożądanych

z powodu znacznych działań niepożądanych



Ketokonazol

Ketokonazol

jest stosowany w leczeniu

jest stosowany w leczeniu

układowym jak i powierzchniowym. Łatwo

układowym jak i powierzchniowym. Łatwo

wchłania się z przewodu pokarmowego. Słabo

wchłania się z przewodu pokarmowego. Słabo

przenika do OUN (przy zapaleniu opon trzeba je

przenika do OUN (przy zapaleniu opon trzeba je

podawać dokanałowo).

podawać dokanałowo).



Flukonazol

Flukonazol

– jest szczególnie aktywny

– jest szczególnie aktywny

przeciwko drożdżakom z rodzaju

przeciwko drożdżakom z rodzaju

Candida.

Candida.

Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego.

Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego.



Worikonazol

Worikonazol

– ma duże znaczenie przy

– ma duże znaczenie przy

zakażeniach grzybami z rodzaju

zakażeniach grzybami z rodzaju

Aspergillus.

Aspergillus.



Itrakonazol-

Itrakonazol-

bardzo

bardzo

skuteczny w aspergilozie.

skuteczny w aspergilozie.

Stosowany w grzybicach powierzchniowych jak i

Stosowany w grzybicach powierzchniowych jak i

układowych. Źle przenika do OUN, do tkanek

układowych. Źle przenika do OUN, do tkanek

dobrze.

dobrze.



Itrakonazol

Itrakonazol

wywołuje sinoniebieskie

wywołuje sinoniebieskie

zabarwienie macierzy paznokci, brązowe

zabarwienie macierzy paznokci, brązowe

zabarwienie moczu

zabarwienie moczu



Itrakonazol

Itrakonazol

szybko przenika do płytki

szybko przenika do płytki

paznokciowej i ulega w niej nagromadzeniu,

paznokciowej i ulega w niej nagromadzeniu,

umożliwia to stosowanie leku w grzybicy

umożliwia to stosowanie leku w grzybicy

paznokci

paznokci

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



Ketokonazol

Ketokonazol

hamuje biosyntezę steroidów w

hamuje biosyntezę steroidów w

komórkach makroorganizmu (ginekomastia,

komórkach makroorganizmu (ginekomastia,

itp.)

itp.)



Uszkodzenie wątroby (zapalenie wątroby)

Uszkodzenie wątroby (zapalenie wątroby)



Pochodne azolowe są teratogenne, dlatago ich

Pochodne azolowe są teratogenne, dlatago ich

podawanie systemowe jest przeciwskazane w

podawanie systemowe jest przeciwskazane w

ciąży.

ciąży.



Podwyższenie wartości pH soku żołądkowego,

Podwyższenie wartości pH soku żołądkowego,

np. przez leki neutralizujące kwas solny lub

np. przez leki neutralizujące kwas solny lub

blokujące receptory H2, zmniejsza wchłanianie

blokujące receptory H2, zmniejsza wchłanianie

leków azolowych

leków azolowych

Pochodne amin allilowych

Pochodne amin allilowych

TERBINAFINA

TERBINAFINA



hamuje aktywność epoksydazy skwalenowej, wskutek

hamuje aktywność epoksydazy skwalenowej, wskutek

czego następuje niedobór ergosterolu w błonie komórkowej

czego następuje niedobór ergosterolu w błonie komórkowej

grzybów, nie hamuje biosyntezy cholesterolu u ssaków.

grzybów, nie hamuje biosyntezy cholesterolu u ssaków.



duże stężenie lek osiąga w warstwie rogowej naskórka, w

duże stężenie lek osiąga w warstwie rogowej naskórka, w

łoju oraz paznokciach

łoju oraz paznokciach



skutecznie działa w grzybicach skórnych, a w grzybicy

skutecznie działa w grzybicach skórnych, a w grzybicy

paznokci jest skuteczniejsza od gryzeofulwiny

paznokci jest skuteczniejsza od gryzeofulwiny



Doustne podanie jest wskazane w leczeniu grzybic skóry i

Doustne podanie jest wskazane w leczeniu grzybic skóry i

błon śluzowych, niepoddających się w wystarczającym

błon śluzowych, niepoddających się w wystarczającym

stopniu leczeniu miejscowemu

stopniu leczeniu miejscowemu



lek nie działa na drożdżaki

lek nie działa na drożdżaki

NAFTYFINA

NAFTYFINA



Aktywna wobec grzybic skórnych lub błon

Aktywna wobec grzybic skórnych lub błon

śluzowych

śluzowych



Nie może być podawana doustnie, gdyż ulega

Nie może być podawana doustnie, gdyż ulega

prawie całkowitej inaktywacji w wątrobie

prawie całkowitej inaktywacji w wątrobie

Polienowe

Polienowe

leki

leki

przeciwgrzybicze

przeciwgrzybicze



W wyniku interakcji lipofilnej części leku za

W wyniku interakcji lipofilnej części leku za

sterolami błony komórkowej tworzy się kompleks

sterolami błony komórkowej tworzy się kompleks

(lek-błona), który zaburza prawidłowy gradient

(lek-błona), który zaburza prawidłowy gradient

jonów i związanych z tym procesów transportu.

jonów i związanych z tym procesów transportu.

Zmieniają wzajemne ułożenie steroli i fosfolipidów

Zmieniają wzajemne ułożenie steroli i fosfolipidów

błonowych.

błonowych.



Polienowe leki są toksyczne

Polienowe leki są toksyczne

Amfoterycyna B

Amfoterycyna B



Cechuje się dobrą skutecznością w

Cechuje się dobrą skutecznością w

przypadku grzybic wywołanych przez

przypadku grzybic wywołanych przez

drożdżaki np.Candida, Blastomyces

drożdżaki np.Candida, Blastomyces

oraz przez pleśnie

oraz przez pleśnie



nie działa na bakterie, riteksje i

nie działa na bakterie, riteksje i

chlamydia, jak również wirusy

chlamydia, jak również wirusy

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



Jest jedynym lekiem polienowym, który może

Jest jedynym lekiem polienowym, który może

być podawany pozajelitowo

być podawany pozajelitowo



w minimalnym stopniu wchłania się po

w minimalnym stopniu wchłania się po

podaniu doustnym

podaniu doustnym



w zakażeniach ogólnych musi być stosowany

w zakażeniach ogólnych musi być stosowany

dożylnie

dożylnie



stosunkowo źle przenika do tkanek, w

stosunkowo źle przenika do tkanek, w

niedostatecznym też stopniu do płynu

niedostatecznym też stopniu do płynu

mózgowo-rdzeniowego (w grzybiczym

mózgowo-rdzeniowego (w grzybiczym

zapaleniu opon musi być podawany do płynu

zapaleniu opon musi być podawany do płynu

mózgowo-rdzeniowego)

mózgowo-rdzeniowego)

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE



uszkodzenie nerek (nefrotoksyczne)

uszkodzenie nerek (nefrotoksyczne)



zakrzepowe zapalenie żył w miejscu wstrzyknięcia

zakrzepowe zapalenie żył w miejscu wstrzyknięcia



gorączka z dreszczami

gorączka z dreszczami



bóle głowy, mięśni i stawów

bóle głowy, mięśni i stawów



nudności i wymioty

nudności i wymioty



może powodować zmniejszenie zawartości

może powodować zmniejszenie zawartości

hemoglobiny we krwi

hemoglobiny we krwi

ZASTOSOWANIE:

ZASTOSOWANIE:



Stosuje się w ostrych przypadkach

Stosuje się w ostrych przypadkach

zakażeń grzybiczych zagrażających

zakażeń grzybiczych zagrażających

życiu, gdyż jej działanie

życiu, gdyż jej działanie

grzybobójcze następuje szybko

grzybobójcze następuje szybko



stosowanie miejscowe nie wywołuje

stosowanie miejscowe nie wywołuje

praktycznie objawów

praktycznie objawów

niepożądanych

niepożądanych

Nystatyna

Nystatyna



mechanizm i zakres działania są podobne

mechanizm i zakres działania są podobne

do amfoterycyny B.

do amfoterycyny B.



nie wchłania się z przewodu

nie wchłania się z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



stosowana wyłącznie miejscowo w

stosowana wyłącznie miejscowo w

zakażeniach powierzchniowych

zakażeniach powierzchniowych

drożdżakami ( Candida albicans) skóry i

drożdżakami ( Candida albicans) skóry i

błon śluzowych

błon śluzowych

Natamycyna

Natamycyna



Jest lekiem przeciwgrzybiczym i

Jest lekiem przeciwgrzybiczym i

przeciwdrożdżakowym

przeciwdrożdżakowym



miejscowo w okulistyce i drożdżycy

miejscowo w okulistyce i drożdżycy

pochwy, jamy ustnej i skóry

pochwy, jamy ustnej i skóry

Gryzeofulwina

Gryzeofulwina

a.) mechanizm działania:

a.) mechanizm działania:



uszkodzenie ściany wskutek

uszkodzenie ściany wskutek

zahamowania syntezy chityny

zahamowania syntezy chityny



hamowanie syntezy RNA

hamowanie syntezy RNA

b.) zakres ich działania jest wąski;

b.) zakres ich działania jest wąski;

działa wyłącznie na grzyby skórne

działa wyłącznie na grzyby skórne

(dermatofity)

(dermatofity)

FARMAKOKINETYKA:

FARMAKOKINETYKA:



lek po podaniu doustnym gromadzi się w

lek po podaniu doustnym gromadzi się w

unaczynionych nowo narastających

unaczynionych nowo narastających

warstwach skóry, które w ten sposób są

warstwach skóry, które w ten sposób są

chronione przed zakażeniem

chronione przed zakażeniem



Wchłanianie zależy od wielkości

Wchłanianie zależy od wielkości

cząsteczki (jest słabo rozpuszczalna w

cząsteczki (jest słabo rozpuszczalna w

wodzie). Wchłanianie można poprawić

wodzie). Wchłanianie można poprawić

przez mikrojonizację, jak również przez

przez mikrojonizację, jak również przez

podawanie pokarmów bogatych w

podawanie pokarmów bogatych w

tłuszcze.

tłuszcze.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



zaburzenia żołądkowo-jelitowe

zaburzenia żołądkowo-jelitowe



objawy uczuleniowe, nadwrażliwość na światło

objawy uczuleniowe, nadwrażliwość na światło



zmiany w obrazie krwi

zmiany w obrazie krwi



uszkodzenie nerek

uszkodzenie nerek



genotoksyczne

genotoksyczne

, zaleca się aby mężczyźni nie

, zaleca się aby mężczyźni nie

podejmowali prób poczęcia dziecka do 6

podejmowali prób poczęcia dziecka do 6

miesiąca po zaprzestaniu stosowania leku, oraz

miesiąca po zaprzestaniu stosowania leku, oraz

kobiety nie zachodziły przed upływem tego

kobiety nie zachodziły przed upływem tego

terminu w ciążę.

terminu w ciążę.

ZASTOSOWANIE:

ZASTOSOWANIE:



wyłącznie w dermatomikozach

wyłącznie w dermatomikozach

(skóry, włosów, paznokci), w

(skóry, włosów, paznokci), w

których środki stosowane

których środki stosowane

miejscowo są niewystarczające

miejscowo są niewystarczające

Flucytozyna

Flucytozyna



MECHANIZM DZIAŁANIA:

MECHANIZM DZIAŁANIA:

hamuje biosyntezę białek (ulega przemianie do 5-

hamuje biosyntezę białek (ulega przemianie do 5-

fluorouracylu i w tej postaci jest wbudowywana –jako

fluorouracylu i w tej postaci jest wbudowywana –jako

fałszywy metabolit- w RNA)

fałszywy metabolit- w RNA)



zakres działania ogranicza się wyłącznie do drożdżaków

zakres działania ogranicza się wyłącznie do drożdżaków

(z gatunku Candida) a także niektóre pleśnie (gatunki

(z gatunku Candida) a także niektóre pleśnie (gatunki

Aspergillus)

Aspergillus)



dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego

dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego



bardzo dobrze przenika do tkanek i płynu mózgowo-

bardzo dobrze przenika do tkanek i płynu mózgowo-

rdzeniowego

rdzeniowego



Przeciwwskazana w ciąży, możliwe działanie teratogenne

Przeciwwskazana w ciąży, możliwe działanie teratogenne

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



zaburzenia żołądkowo-jelitowe

zaburzenia żołądkowo-jelitowe



Leukopenia i trombocytopenia

Leukopenia i trombocytopenia



odczyny uczuleniowe

odczyny uczuleniowe

Cyklopiroksolamina

Cyklopiroksolamina



mechanizm działania jest złożony i

mechanizm działania jest złożony i

oprócz hamowania transportu lecytyny

oprócz hamowania transportu lecytyny

do wnętrza komórki, obejmuje również

do wnętrza komórki, obejmuje również

uszkodzenie błony komórkowej i utratę

uszkodzenie błony komórkowej i utratę

jonów K z wnętrza komórki

jonów K z wnętrza komórki



hamuje kaskadę kwasu arachidonowego,

hamuje kaskadę kwasu arachidonowego,

w związku z czym wykazuje właściwości

w związku z czym wykazuje właściwości

przeciwzapalne i przeciwuczuleniowe

przeciwzapalne i przeciwuczuleniowe

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

ZASTOSOWANIE KLINICZNE



dotyczy wyłącznie podań miejscowych

dotyczy wyłącznie podań miejscowych



do leczenia grzybic paznokci można

do leczenia grzybic paznokci można

stosować w postaci lakieru, dobrze

stosować w postaci lakieru, dobrze

przenika w głąb paznokcia

przenika w głąb paznokcia



korzystne wyniki uzyskuje się w

korzystne wyniki uzyskuje się w

drożdżycy skóry i pochwy, łupieżu

drożdżycy skóry i pochwy, łupieżu

pstrym, grzybicy paznokci

pstrym, grzybicy paznokci

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:



zaczerwienienie, pieczenie,

zaczerwienienie, pieczenie,

mrowienie

mrowienie

Pentamidyna

Pentamidyna



Stosowana w zapaleniu płuc wywołanych przez

Stosowana w zapaleniu płuc wywołanych przez

patogeny grzyba

patogeny grzyba

Pneumocystis carini.

Pneumocystis carini.

Jest to

Jest to

najczęstsze zagrażające życiu zakażenie przy

najczęstsze zagrażające życiu zakażenie przy

AIDS.

AIDS.



Podawana jest drogą dożylną lub wziewną

Podawana jest drogą dożylną lub wziewną



Po podaniu pozajelitowym u połowy pacjentów

Po podaniu pozajelitowym u połowy pacjentów

stwierdza się uszkodzenie nerek i trzustki

stwierdza się uszkodzenie nerek i trzustki

LEKI PRZECIWWIRUSOWE

LEKI PRZECIWWIRUSOWE



Wirusy rozwijają się wewnątrz komórek

Wirusy rozwijają się wewnątrz komórek

gospodarza, stąd brak chemioterapeutyków,

gospodarza, stąd brak chemioterapeutyków,

które niszczyłyby wirusa, a nie uszkadzały

które niszczyłyby wirusa, a nie uszkadzały

komórek organizmu.

komórek organizmu.



Wiele chorób wywołanych przez wirusy jest

Wiele chorób wywołanych przez wirusy jest

wyleczona samoistnie

wyleczona samoistnie



Zakażenia wirusowe zagrażające życiu

Zakażenia wirusowe zagrażające życiu

( zapalenie mózgu lub zakażenie ludzkim

( zapalenie mózgu lub zakażenie ludzkim

wirusem nabytego niedoboru odporności – HIV)

wirusem nabytego niedoboru odporności – HIV)

muszą być podjęte próby zwalczenia chorób za

muszą być podjęte próby zwalczenia chorób za

pomocą leków.

pomocą leków.



Obecnie znane leki działająco przeciwwirusowo

Obecnie znane leki działająco przeciwwirusowo

hamują namnażanie się wirusów

hamują namnażanie się wirusów

, nie potrafią

, nie potrafią

ich inaktywować lub zwalczyć

ich inaktywować lub zwalczyć



Najlepszym zabezpieczeniem

Najlepszym zabezpieczeniem

przed

przed

zakażeniem wirusowym jest

zakażeniem wirusowym jest

aktywna

aktywna

immunizacja

immunizacja

Fazy rozwoju wirusa:

Fazy rozwoju wirusa:

a.) wiązanie wirusa z komórką;

a.) wiązanie wirusa z komórką;

b.) wniknięcie wirusa do wewnątrz komórki;

b.) wniknięcie wirusa do wewnątrz komórki;

c.) replikacja wirusa wewnątrz komórki: (namnażanie):

c.) replikacja wirusa wewnątrz komórki: (namnażanie):



Transkrypcja DNA

Transkrypcja DNA





RNA;

RNA;



Translacja RNA

Translacja RNA





białko;

białko;



integracja DNA wirusa z genami gospodarza;

integracja DNA wirusa z genami gospodarza;



produkcja składników wirusa;

produkcja składników wirusa;

d.) uwalnianie nowych wirusów z uszkodzonych

d.) uwalnianie nowych wirusów z uszkodzonych

komórek;

komórek;

LECZENIE

LECZENIE

polega na hamowaniu

polega na hamowaniu

poszczególnych faz rozwoju wirusa;

poszczególnych faz rozwoju wirusa;

Mechanizmy działania leków p/wirusowych:

Mechanizmy działania leków p/wirusowych:

a.) Przeciwdziałają wiązaniu (faza 1) i przenikaniu wirusa do

a.) Przeciwdziałają wiązaniu (faza 1) i przenikaniu wirusa do

wnętrza komórki (faza 2);

wnętrza komórki (faza 2);



Amantadyna

Amantadyna

b.) Przeciwdziałają namnażaniu się wirusa (faza 3);

b.) Przeciwdziałają namnażaniu się wirusa (faza 3);



antymetabolity zasad purynowych,

antymetabolity zasad purynowych,



zw. karbonylowe,

zw. karbonylowe,



poch. guanidyny;

poch. guanidyny;

c.) Pobudzają wytwarzanie

c.) Pobudzają wytwarzanie

interferonu

interferonu

- substancji białkowej

- substancji białkowej

produkowanej przez komórki zakażone wirusem- interferon

produkowanej przez komórki zakażone wirusem- interferon

zapobiega replikacji wirusa w obrębie komórki;

zapobiega replikacji wirusa w obrębie komórki;

Leki wirusostatyczne (wybór)

Punkt uchwytu działania

Nazwa międzynarodowa

Inhibitory fuzji

ENFUWIRTYD

Analogi naturalnych nukleozydów lub
nukleotydów działające na wirusy Herpes

ACYKLOWIR
WALACYKLOWIR
FAMCYKLOWIR
GANCYKLOWIR
CYDOFOWIR

Analogi naturalnych nukleozydów lub
nukleotydów działające na HIV

ABAKAWIR
LAMIWUDYNA
TENOFOWIR
ZIDOWUDYNA

Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej
transkryptazy

EFAWIRENZ
NEWIRAPINA

Inhibitory proteaz

AMPRENAWIR
RYTONAWIR
LOPINAWIR

Inhibitory neuramidazy

OSELTAMIWIR (Tamiflu)
ZANAMIWIR

Inne

AMANTADYNA (Viregyt K)
RYBAWIRYNA

AMANTADYNA,

AMANTADYNA,

1-TRICYKLO[3.3.1.13,7]-

1-TRICYKLO[3.3.1.13,7]-

DEKANOAMINA;

DEKANOAMINA;

przeciwdziała fazie 1 (wiązaniu się wirusa z

przeciwdziała fazie 1 (wiązaniu się wirusa z

komórką)

komórką)

NH

2

a.) hamuje adsorpcję i przenikanie wirusa do wnętrza komórki

a.) hamuje adsorpcję i przenikanie wirusa do wnętrza komórki

b.) jej działanie ogranicza się do wirusów grypy A

b.) jej działanie ogranicza się do wirusów grypy A

c.) jako lek przeciwwirusowy stosowana jest głównie

c.) jako lek przeciwwirusowy stosowana jest głównie

zapobiegawczo (epidemia grypy), ma jednak działanie

zapobiegawczo (epidemia grypy), ma jednak działanie

lecznicze jeśli zostanie podana w ciągu pierwszych 24h po

lecznicze jeśli zostanie podana w ciągu pierwszych 24h po

wystąpieniu objawów grypy.

wystąpieniu objawów grypy.

d.) działania niepożądane: (wynikające z działania

d.) działania niepożądane: (wynikające z działania

antycholinergicznych)

antycholinergicznych)



drżenie mięśniowe

drżenie mięśniowe



niezborność ruchowa

niezborność ruchowa



zaburzenia mowy

zaburzenia mowy



niepokój, bezsenność

niepokój, bezsenność



halucynacje, stany depresyjne

halucynacje, stany depresyjne

e.) w lecznictwie lek stosowany jest gł. jako lek

e.) w lecznictwie lek stosowany jest gł. jako lek

przeciwparkinsonowy

przeciwparkinsonowy

Rybawiryna

Rybawiryna



Jedyny lek działający zarówno na DNA jak

Jedyny lek działający zarówno na DNA jak

i RNA wirusów

i RNA wirusów



lek dobrze wchłania się z przewodu

lek dobrze wchłania się z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Stosowana w leczeniu ciężkich zakażeń

Stosowana w leczeniu ciężkich zakażeń

wirusem RS

wirusem RS

(

(

syncytialny wirus oddechowy)

syncytialny wirus oddechowy)

oraz

oraz

gorączki Lassa (

gorączki Lassa (

zakażenie arenawirusami)

zakażenie arenawirusami)

Oseltamiwir

Oseltamiwir



Jest prolekiem

Jest prolekiem



Dobrze wchłania się z przewodu

Dobrze wchłania się z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



W wystarczającym stopniu penetruje do

W wystarczającym stopniu penetruje do

płuc i jest wolno wydalany

płuc i jest wolno wydalany



Stosowany w zakażeniach wirusami typu A

Stosowany w zakażeniach wirusami typu A

i B

i B

ANALOGI NUKLEOZYDÓW

ANALOGI NUKLEOZYDÓW

a.) leki przeciwwirusowe należące do grupy analogów

a.) leki przeciwwirusowe należące do grupy analogów

nuklozydowych nie zabijają wirusów, a jedynie uniemożliwiają

nuklozydowych nie zabijają wirusów, a jedynie uniemożliwiają

ich namnażanie się. W tej sytuacji warunkiem wyleczenia z

ich namnażanie się. W tej sytuacji warunkiem wyleczenia z

zakażenia jest zabicie wirusów przez układ odpornościowy

zakażenia jest zabicie wirusów przez układ odpornościowy

gospodarza, a leki z grupy analogów nukleozydowych

gospodarza, a leki z grupy analogów nukleozydowych

ułatwiają to dzięki niedopuszczeniu do zwiększenia liczby kopii

ułatwiają to dzięki niedopuszczeniu do zwiększenia liczby kopii

wirusa.

wirusa.

b.) mają złożony mechanizm działania:

b.) mają złożony mechanizm działania:



z jednej strony ulegają one (w zakażonych komórkach)

z jednej strony ulegają one (w zakażonych komórkach)

fosforylacji i następnie wbudowaniu w nowo tworzony łańcuch

fosforylacji i następnie wbudowaniu w nowo tworzony łańcuch

DNA co powoduje automatyczne zakończenie jego budowy

DNA co powoduje automatyczne zakończenie jego budowy



z drugiej strony powstałe trifosforany są silnymi inhibitorami

z drugiej strony powstałe trifosforany są silnymi inhibitorami

wirusowej polimerazy DNA, działanie to odznacza się dużą

wirusowej polimerazy DNA, działanie to odznacza się dużą

swoistością, co oznacza że aktywność polimerazy DNA

swoistością, co oznacza że aktywność polimerazy DNA

makroorganizmu jest hamowana przez stężenia dużo większe.

makroorganizmu jest hamowana przez stężenia dużo większe.

1.) Acyklowir

1.) Acyklowir

a.) pochodna guanozyny

a.) pochodna guanozyny

b.) działa na wirus:

b.) działa na wirus:



opryszczki

opryszczki



ospy wietrznej

ospy wietrznej



wirusy półpaśca

wirusy półpaśca

c.) acyklowir tylko w ok. 20% wchłania się z przewodu pokarmowego, co wystarcza

c.) acyklowir tylko w ok. 20% wchłania się z przewodu pokarmowego, co wystarcza

jednak do uzyskania odpowiednio dużych stężeń w surowicy

jednak do uzyskania odpowiednio dużych stężeń w surowicy

d.) lek doskonale przenika do tkanek, w tym również do płynu mózgowo-rdzeniowego

d.) lek doskonale przenika do tkanek, w tym również do płynu mózgowo-rdzeniowego

e.) działania niepożądane:

e.) działania niepożądane:



zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny we krwi

zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny we krwi



nudności, wymioty

nudności, wymioty



zahamowanie czynności krwiotwórczej szpiku

zahamowanie czynności krwiotwórczej szpiku

f.)

f.)

acyklowir jest niesłusznie stosowany miejscowo w opryszczce skóry, w

acyklowir jest niesłusznie stosowany miejscowo w opryszczce skóry, w

tym warg i błon śluzowych, skuteczność acyklowiru w tym wypadku nie

tym warg i błon śluzowych, skuteczność acyklowiru w tym wypadku nie

przewyższa skuteczności zwykłych maści cynkowych, a leczenie jest

przewyższa skuteczności zwykłych maści cynkowych, a leczenie jest

nieporównywalnie bardziej kosztowne.

nieporównywalnie bardziej kosztowne.

2.) Walacyklowir

2.) Walacyklowir



jest to prolek ulegający w trakcie

jest to prolek ulegający w trakcie

pierwszego przejścia wątrobowego

pierwszego przejścia wątrobowego

całkowitemu rozkładowi do acyklowiru oraz

całkowitemu rozkładowi do acyklowiru oraz

L-waliny

L-waliny



jedyną zaletą jest fakt niemal całkowitego

jedyną zaletą jest fakt niemal całkowitego

wchłaniania acyklowiru z proleku po

wchłaniania acyklowiru z proleku po

podaniu doustnym.

podaniu doustnym.



wskazania jak dla acyklowiru

wskazania jak dla acyklowiru

3.) Famcyklowir

3.) Famcyklowir



jest to prolek ulegający po doustnym podaniu

jest to prolek ulegający po doustnym podaniu

przemianie do czynnego metabolitu

przemianie do czynnego metabolitu

pencykloviru

pencykloviru



przy doustnym podaniu dostępność biologiczna

przy doustnym podaniu dostępność biologiczna

77%

77%



podobnie jak acyklowir, jest analogiem

podobnie jak acyklowir, jest analogiem

guanozyny, zakres działania jak acyklowir

guanozyny, zakres działania jak acyklowir



pencyklowir jest również skuteczny przeciw

pencyklowir jest również skuteczny przeciw

WZW B

WZW B

4.) Gancyklowir

4.) Gancyklowir



jak acyklowir

jak acyklowir



źle wchłania się z przewodu pokarmowego,

źle wchłania się z przewodu pokarmowego,

w leczeniu zakażeń musi być stosowany w

w leczeniu zakażeń musi być stosowany w

postaci wlewów dożylnych

postaci wlewów dożylnych



najważniejszym objawem toksycznym jest

najważniejszym objawem toksycznym jest

uszkodzenie czynności krwiotwórczej szpiku

uszkodzenie czynności krwiotwórczej szpiku



trombocytopenia

trombocytopenia

7.) Cydofowir

7.) Cydofowir

a.) jest analogiem cytozyny odznaczający się dużą

a.) jest analogiem cytozyny odznaczający się dużą

aktywnością przeciw CMV (cytomegalowirus)

aktywnością przeciw CMV (cytomegalowirus)

b.) jest stosowany głównie u chorych na AIDS

b.) jest stosowany głównie u chorych na AIDS

c.) jest bardzo toksyczny, działania niepożądane obejmują

c.) jest bardzo toksyczny, działania niepożądane obejmują

praktycznie wszystkich leczonych:

praktycznie wszystkich leczonych:



uszkodzenie nerek

uszkodzenie nerek



uszkodzenie szpiku

uszkodzenie szpiku



odczyny gorączkowe

odczyny gorączkowe



zakażenia bakteryjne

zakażenia bakteryjne



duszność

duszność



nudności z wymiotami

nudności z wymiotami

Interferony

Interferony

a.) łącząc się swoiście z receptorami wewnątrzkomórkowymi hamuje procesy

a.) łącząc się swoiście z receptorami wewnątrzkomórkowymi hamuje procesy

transkrypcji i translacji (nie hamuje adhezji i wnikania wirusów do wnętrza

transkrypcji i translacji (nie hamuje adhezji i wnikania wirusów do wnętrza

komórki), w związku z tym mechanizmem działanie przeciwwirusowe rozwija

komórki), w związku z tym mechanizmem działanie przeciwwirusowe rozwija

się stopniowo, z okresem utajenia, jednak może utrzymywać się przez długi

się stopniowo, z okresem utajenia, jednak może utrzymywać się przez długi

czas

czas

b.) lek wpływa na procesy immunologiczne i zapalne, hamuje podziały i

b.) lek wpływa na procesy immunologiczne i zapalne, hamuje podziały i

namnażanie komórek, a także ich różnicowanie, m.in. przez hamowanie

namnażanie komórek, a także ich różnicowanie, m.in. przez hamowanie

wytwarzania przez komórki niektórych białek i enzymów.

wytwarzania przez komórki niektórych białek i enzymów.

c.) jako białko interferon musi być podawany pozajelitowo

c.) jako białko interferon musi być podawany pozajelitowo

d.) lek źle przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego

d.) lek źle przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego

e.) interferony są białkami o małej masie cząsteczkowej, istnieją 3 typy

e.) interferony są białkami o małej masie cząsteczkowej, istnieją 3 typy

interferonów:

interferonów:



α

α



β

β



γ

γ

f.) interferon

f.) interferon

α

α

znalazł zastosowanie kliniczne

znalazł zastosowanie kliniczne

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

a.) jest oczywiste, że jako białko - lek często wywołuje objawy

a.) jest oczywiste, że jako białko - lek często wywołuje objawy

nadwrażliwościowo-uczuleniowe

nadwrażliwościowo-uczuleniowe



gorączka i dreszcze

gorączka i dreszcze



bóle stawowe i mięśniowe

bóle stawowe i mięśniowe



bóle głowy

bóle głowy



uczucie ogólnego rozbicia

uczucie ogólnego rozbicia

b.) częstym objawem jest limfocytopenia

b.) częstym objawem jest limfocytopenia

c.) zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:

c.) zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego:



jadłowstręt

jadłowstręt



nudności, wymioty i biegunki

nudności, wymioty i biegunki



utratę masy ciała

utratę masy ciała

d.) upośledzenie czynności szpiku jest zależne od dawki i jest

d.) upośledzenie czynności szpiku jest zależne od dawki i jest

odwracalne

odwracalne