Chemioterapia
przeciwbakteryjna-wiadomości
ogólne

Leki przeciwko
drobnoustrojom



Selektywna toksyczność

(Ehrlich)



IV główne mechanizmy

-hamowanie syntezy ściany komórkowej
-upośledzenie przepuszczalności błony
-blokowanie syntezy białek
-zaburzenie syntezy kwasów nukleinowych

ANTYBIOTYK –substancja pochodzenia

biologicznego zdolna do zniszczenia albo

zatrzymania rozwoju drobnoustrojów

Jakie to są leki?



Przeciwbakteryjne



Przeciwgrzybicze



Przeciwwirusowe



Przeciwpierwotniakowe



Przeciwrobacze

Definicja problemów i pojęć



Co to jest ANB?



Kiedy stosować ANB?



Jak długo stosować ANB?



Jakie są zasady skojarzonego
stosowania ANB?



Dlaczego występuje oporność na
ANB i jak z nią walczyć?



1928 –
Fleming
discovered
penicillin,
produced
by
Penicillium.



1940 –
Howard
Florey and
Ernst Chain
performed
first clinical
trials of
penicillin.

Figure 20.1

Jak to się zaczęło?

Table 20.1

Skąd pochodzą ANB?

Table 20.2

ZAKRES DZIAŁANIA

Działania leków
przeciwbakteryjnych



Szerokie spektrum



Nadkaźenia (superinfekcje)



Bakteriobójcze



Bakteriostatyczne

Mechanizmy działania

Figure 20.2

MECHANIZMY

Mechanizmy-2

Figure 20.4

PROBLEMY
CHEMIOTERAPII



Zakres działania



Typ działania



Siła działania



Oporność



Przetrwanie



Kryteria stosowania

HOST (Patient)

PATHOGEN

DRUG

Pharmacology

[PK-PD]

Pathogenesis

a. Resistance
b. Secondary products of
bacterial destruction

-Cidal/Static Effects

a. Selective toxicity
b. Effects on non-
pathogenic flora

Host may

Respond with:

a. Active Immunity
b. Passive Immunity
c. Overt Disease

a. Allergy
b. Toxicity

Microbes may Respond with:

1

Od czego zależy
skuteczność leczenia
zakażenia?

L

o

g

C

F

U

(

#

b

a

c

te

ri

a

)

BACTERIOSTATIC

TIME

BACTERIOCIDAL

-DRUG

*

PODZIAŁ ANB

BACTERIOSTATIC:
BACTERIOCIDAL:

•
Sulfonamides

•
Trimethoprim

•
Chlorampheni
col

• Tetracycline

•
Erythromycin

• Quinolones

• Penicillins

•
Cephalosporin
s

•
Aminoglycosid
es
(most)

LECZENIE



EMPIRYCZNE



OPARTE NA ANB-iogramie

DISK DIFFUSION ASSAY

*

Metody precyzyjne diagnozy

MIC

MBC

*

SIG

BIB

*

SYNERGISM

Sometimes limited

entry

Sometimes no killing at a given

concentration

 Two different action mechanisms

 Increased uptake of aminoglycoside

A

B

Oporność powstaje kiedy:



Stosujemy za niską

dawkę



Za duże odstępy

pomiędzy dawkami



Za krótkie leczenie



Zapobieganie oporności



Odpowiednie

dawkowanie i dobór

terapii



Leczenie skojarzone

PROBLEM-szczepy szybko
nabiwające oporność



MRSA



Pneumococci



Enterococci - VRE



Extended Spectrum Beta-
lactamases - ESBL

MRSA Sensitivity



Vancomycin – 100%



Teicoplanin – 100%



Linezolid – 100%



Netilmicin – 100%



Rifampicin – 99%



Fusidic acid – 80%



Trimethoprim – 50%



Gentamicin – 75%



Chloramphenicol – 100%



Moxifloxacin – 70%



Nitrofurantoin – 80%

Zasady optymalnej terapii
ANB



MBC

(stosunek MBC/MIC ≥32),

antybiotyk bakteriobójczy

staje się bakteriostatyczn



MIC



MAC



PAE



Eagle Phenomenon

Aminoglikozydy- większe dawki a rzadziej-lepsza
skuteczność i mniejsza toksyczność

Dobór ANB według;



Bacterial spectrum



Concentration at site



Administration/absorption



Proven efficacy



Duration of action



Toxicity



Excretion



Cost

Jak długo stosować?



Optymalne działanie leku należy
oczekiwać kiedy nastąpy stan
równowagi stężenia w osoczu
(steady-state-ss)



po 5 t1/2



Amoksycylina-po 1 dniu;
Doksycyklina po 5 dniach!!!

Kojarzenie ANB



Bakteriobójczy+Bakteriobójczy



Bakteriostatyczny + Bakteriostatyczny



Dodatek inhibitorów beta-laktamazy:

-kwas klawulanowy, sulbaktam,

tazobaktam



Bakteriobójczy +
Bakteriostatyczny

Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

TORTORA • FUNKE •

CASE

Profilaktyka zakażeń w

CHIRURGII

Kiedy, co i jak długo



Zabiegi „brudne”, neutropenia,
immunosupresja



Cefazolina, Ceftriakson, Cefuroksym,
Amoksycylina+ kwas klawulanowy



do 24 g po zabiegu

Należy zaprzestać

podawanie ANB
profilaktyki (24) g od
zakończenia
zabiegu!!

Leki przeciwbakteryjne
wpływające na syntezę ściany
komórkowej



Penicyliny

Beta-laktamy



Cefalosporyny



Karbapenemy



Vancomycin

Mechanizmy wytwarzania się
oporności



-lactamase activity



Hydrolyzes cyclic amide bond of -lactam

ring



Usually acquired by transfer of plasmids



Decreased permeability to drug



Altered penicillin binding proteins



May require greater antibiotic
concentrations

Inhibitory -laktamazy



Clavulanic acid: product of streptomyces clavuligerus



Irreversibly binds -lactamases and inactivates them



Augmentin: amoxicillin + clavulanic acid



Timentin: ticarcillin + clavulanic acid



Unasyn: ampicillin + sulbactam



Often used for otitis media, sinusitis, human and animal bites

Allergic Reactions



Acute (< 30 min)



Urticaria, angioedema, bronchoconstriction, GI, shock



Accelerated (30 min-48 hrs)



Urticaria, pruritis, wheezing, mild laryngeal edema, local inflammatory reactions



Delayed (> 2 days)



Skin rash



Oral glossitis, flurred tongue, black and brown tongue, cheilosis, severe stomatitis with
loss buccal mucosa

Działania uboczne ANB



Uczulenia i działania toksyczne



Uczulenia: wstrząs anafilaktyczny/zespół

Choigne



Leczenie uczuleń:



Umiarkowane: Difenhydramina 25-50 mg

IV/IM/PO



Poważne (wstrząs anafilaktyczny): Adrenalina

0.03-0.05 mg i.m. i.v.



Testy skórne: benzylpenicilloyl-polylysine ???

(fałszywie + i -, możliwość wstrząsu po

teście)

Działania toksyczne ANB



Disulfiram-like effect



Cefamandole, cefoperazone when ingested
with alcohol block second step in oxidation and
aldehyde accumulation



Bleeding



Cefamandole, cefoperazone- anti-vitamin K
effects



Renal, hepatic dysfunction

Działania toksyczne ANB -2



Epigastric distress



Nausea, vomiting, pain, diarrhea



Cholestatic jaundice



When estolate form is used



Ototoxicity



High doses



Nalizm

Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

TORTORA • FUNKE •

CASE

Racjonalizm w stosowaniu
antybiotyków

Dlaczego potrzebne jest racjonalne
podejście do antybiotyków?
Od historii do teraźniejszości



Obraz epidemiologiczny świata zmienił się radykalnie po
odkryciu i upowszechnieniu: szczepionek, antybiotyków

i insektycydów [przełom XIX i XX].



Wielu badaczom wydawało się że, ludzkość zostanie
uwolniona od chorób zakaźnych i zakażeń. Do końca lat
siedemdziesiątych XX w – trwa okres „euforii i
entuzjazmu”.

Uwaga naukowców skierowała się na choroby niezakaźne



Intensywna gospodarka, niszczenie środowiska,

nadużywanie leków przeciwdrobnoustrojowych,

zakłóciły równowagę mikrobiologiczną świata.



Pojawiają się nowe choroby [AIDS, SARS] w tempie -

1/rok.

Dlaczego potrzebne jest racjonalne
podejście do antybiotyków?
Sytuacja aktualna



Linie lotnicze przewożą ponad 2 biliony osób rocznie
– umożliwiając gwałtowne rozpowszechnianie się
czynników etiologicznych infekcji.



Nawrót chorób, które były opanowane - cholera,
gruźlica, meningokokowe zapalenie opon m - rdz.,
błonnica



Zakażenia szpitalne nowego typu - wywołane przez
drobnoustroje względnie chorobotwórcze lub
saprofityczne oporne na antybiotyki.



Szerzą się choroby drogą naruszania ciągłości tkanek
– procedury inwazyjne.



Obserwuje się stale narastąjącą ewolucję oporności
drobnoustrojów na leki.

Dlaczego konieczne jest racjonalne
podejście do antybiotyków?



1929 – odkrycie penicyliny; w 1946 r w UK było 14%

S. aureus opornych; w 1959 - 59%; w 1990 - w

szpitalach 95%.

Szczepy wielooporne! MRSA, ESBL, HLAR, VRE, MBL



Przyczyny szerzenia się oporności: zbyt duża

konsumpcja leków, błędy w terapii [antybiotyk, dawka,

czas ]



Rezultaty oporności: większe ryzyko niepowodzenia

terapeutycznego, wydłuża się czas kuracji pacjenta

oraz czas jego zakaźności, większe koszty leczenia.

Dlaczego konieczne jest
racjonalne podejście do
antybiotyków?



Problem spadku skuteczności antybiotyków przybrał
wymiar globalny. Brak radykalnych działań
interwencyjnych może doprowadzić do sytuacji
sprzed ery antybiotykowej.



Dokument WHO z 2001 i dyrektywa Unii Europejskiej

z 2002 zobowiązują kraje członkowskie do

wprowadzenia programów ograniczających
powstawanie i szerzenie się drobnoustrojów
antybiotykoopornych



W Polsce w 2004 został powołany Narodowy
Program Ochrony Antybiotyków

Jak realizować zasadę
racjonalnego stosowania
antybiotyków?



Zespóły ds. Szpitalnej Polityki Antybiotykowej



Opracowywanie Receptariusza Szpitalnego



Wprowadzanie szybkich testów diagnostycznych w
podstawowej opiece zdrowotnej (Bakteria czy wirus?
Gr+/-)