Rynek usług transportowych.

Popyt i Podaż. Elastyczność

popytu.

Joost Platje

Ekonomika Transportu

Popyt i Podaż

• Terminologia rynku:
• Popyt = ilość dóbr lub usług, które

kupiec chcę kupić po określonej cenie w

określonym momencie czasu.

• Podaż = ilość dóbr lub usług, które

sprzedawca chcę sprzedać po

określonej cenie w określonym

momencie czasu.

• Cena równowagi = cena, przy której

ilość podaży równa jest ilości popytu.

Dlaczego krzywa popytu ma

negatywne nachylenie?

•Efekt

dochodow
y oraz
efekt
substytucji

Krzywa podaży jest zazwyczaj

skierowana do góra.

• Wzrost ceny powoduje, iż produkcja i

sprzedaż są bardziej atrakcyjne, gdyż
spodziewane zyski rosną.

• Rosnące koszty alternatywne. Aby

produkować więcej pierogów, coraz
więcej produkcji innego dobra musi
być poświęcone

Rosnące koszty

alternatywne

• Załóżmy, że istnieje prosta ekonomia z

czteroma uczestnikami: Marcin, Joost, Daniel i
Jacek.

• Jacek, który jest bezrobotnym, nie ma prawie

żadnych kosztów alternatywnych, gdyż ma w
tygodniu 168 godzin wolnego i jest znudzony.

• Marcin, zdolny naukowiec, zarabia 8 zł na

godzinę pracując 40 godzin tygodniowo nad
modelami matematycznymi, by obliczyć sens
życia.

Rosnące koszty

alternatywne

• Joost, nauczyciel ekonomii, stara się

40 godzin w tygodniu nauczyć
studentów zasad działania
mechanizmu rynkowego jako sposobu
na rozwiązanie problemu alokacji,
zarabiając 12 zł za godzinę.

• Daniel jest reprezentantem firmy

sprzedającej jedzenie dla niemowląt i
zarabia 45 zł za godzinę.

STUDIUM PRZYPADKU –

EFEKT CHOROBY NA CENĘ

MIĘSA

• Co stałoby się z ceną wołowiny w

przypadku wybuchu choroby
wściekłych krów, lub z ceną
wieprzowiny w przypadku pryszczycy.

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA

POPYTU

• Elastyczność popytu mierzy jak silnie

konsumenci reagują na zmianę ceny
- jak silna jest ich odpowiedź - jak
bardzo spadnie wielkość popytu, gdy
cena wzrośnie.

• Jeśli cena wzrośnie szybciej niż

spadnie wielkość popytu, całkowite
przychody (cena x ilość) wzrosną.

Transport - Popyt

• Potrzeby transportowe wynikają z:
• Ruchliwości społecznej i komunikacji

ludności.

• Globalizacji, integracji gospodarczej,

międzynarodowego podział pracy.

• Ilości i zakresu informacji

przepływających w społeczeństwie

gospodarującym.

• Zapotrzebowania na różne formy

zagospodarowaniu czasu wolnego.

Transport - Popyt

• Źródła potrzeb transportowych:

– Różnice geograficzne.
– Specjalizacja produkcji.
– Inne korzyści skali, w tym: rozwój wiedzy, nauki

i techniki, automatyzacja, wytwarzanie

artykułów precyzyjnych, operowanie znaczną

masą dóbr, marketing i badanie rynków.

– Cele polityczne i militarne.
– Stosunki społeczne.
– Imprezy kulturalne.
– Rozmieszczanie ludności.

Popyt na transport

• Wielkość eksportu i importu.
• Organizacja obrotu materiałowego, w tym

towarowego.

• Organizacja transportu.
• Konfiguracja wzajemna układów

przestrzennych miejsc produkcji i miejsc
zapotrzebowania na ładunki.

• Naturalne i ekonomiczne cechy oraz

właściwość ładunków stanowiących o
konieczności organizacji procesu
transportowego.

Przyjmując kryterium ruchliwości

komunikacyjnej ludności, można

wyodrębnić potrzeby transportowe:

– Systematyczne i

obligatoryjne -
codzienne dojazdy
do pracy i szkół,
przejazdy o
charakterze
służbowym,
związane z pełnioną
funkcją lub
stanowiskiem,
przejazdy w celach
zaopatrzeniowych.

Przyjmując kryterium ruchliwości

komunikacyjnej ludności, można

wyodrębnić potrzeby transportowe:

– Niesystematyczne o charakterze

incydentalnym, związane z
koniecznością ochrony zdrowia,
leczeniem, załatwianiem spraw
urzędowych, indywidualnie prowadzonymi
obserwacjami i badaniami naukowymi itp.

– Fakultatywne – kulturalne potrzeby;

udział w życiu społecznym, politycznym,
rodzinnym, towarzyskim; rekreacja, sport,
turystyka.

ZMIANY ZE STRONY PODAŻY –

TRANSPORT SAMOCHODOWY

• Przemiany w latach

90-tych:

• 1989-1994 – żywiołowe

zmiany i bardzo duża

swoboda decyzyjna

jednostek

gospodarczych.

• 1995 – obecny –

zaczynają dominować

procesy regulacyjne

ze strony struktur

państwowych i silna

formacja stosunków

gospodarczych.

1989-1994

Organizacja i zarządzania

• Rozpad struktur centralnego

kierowanie tzw. zarobkowym

transportem samochodowym.

• Podział dużych, wielozakładowych

przedsiębiorstw transportu

samochodowego (publicznego i

branżowego) na średnie i małe

jednostki gospodarcze pracujące

przede wszystkim dla potrzeb

własnego regionu.

1989-1994

Rynek usług

transportowych

• Pojawienie się wielu

prywatnych

przewoźników

samochodowych,

posiadających po

jednym lub po kilka

pojazdów ciężarowych,

dostawczych czy

autobusów, którzy

zaczęli kształtować

stawki ekonomiczne

praktycznie we

wszystkich segmentach

rynku.

1989-1994

Rynek usług

transportowych

• Wchodzenie na ogólny rynek

przewozów różnych jednostek
organizacyjnych z tzw. transportem
własnym przedsiębiorstw
przemysłowych, budowlanych,
rolnych czy handlowych, co
przyspieszyło procesy dekoncentracji
dużych przedsiębiorstw transportu
samochodowego.

Aktywność ekonomiczna w

okresie transformacji

• Transformacja – formalne i nieformalne zasady

gry oraz struktury kierowania (governance)

zmieniają się.

• Formalne zasady gry zmieniają się szybciej od

nieformalnych zasad gry  transformacja

wolniejsza.

• Stary system rozpadł się, a nowy system jeszcze

nie jest dobrze ukształtowany  niepewność.

• Stare zwyczaje i sposoby myślenia / działania +

duża niepewność + grupy interesu  nowy

system nie zawsze bardziej wydajny; nowe

struktury organizacyjne nie zawsze lepsze.

Aktywność ekonomiczna w

okresie transformacji

• Dla firm państwowych czas jest

potrzebny żeby się dostosowywać do
nowych warunków.

• Rynek jeszcze nie ukształtowany 

trudności ze zrobieniem interesu dla
firm państwowych, przyzwyczajone
do starego systemu.

Aktywność ekonomiczna w

okresie transformacji

• Rynek zbytu szybko rośnie,

brak zasad gry oraz

egzekwowanie zasad gry

jest trudne  raj dla

małych firm.

• Kiedy (byłe) firmy

państwowe się

restrukturyzują?

• Czy małe firmy są w stanie

spełnić nowe standardy w

obliczu wejście do UE?

• Czy firmy są w stanie

wprowadzić logistyczne

rozwiązania?