WIĄZANIA LEKÓW Z
BIAŁKAMI

Ilona Górnicka

Kompleks leku z białkiem jest zbyt duży, żeby

dyfundować z kompartmentu naczyniowego do
tkankowego. Tylko wolny lek jest transportowany
przez błony biologiczne, aby dotrzeć do miejsc
receptorowych w kompartmencie
wewnątrzkomórkowym.

Aktywny farmakologicznie jest tylko wolny lek, a jego

część związana z białkiem jest nieaktywna. Stanowi
ona swoisty magazyn leku, z którego łatwo dysocjuje
wolny lek zgodnie z zasadami odwracalnej reakcji
równowagi.

Najważniejsze białka w surowicy krwi
wiążące leki:

•

albuminy

•

α

1

– glikoproteina

Inne białka wiążące metale, związki

endogenne, takie jak steroidy i hormony
tarczycy, które mogą wiązać także leki,
lecz w mniejszym zakresie

ALBUMINA

•

Główne białko w surowicy krwi ( 60 %)

•

Łańcuch polipeptydowy złożony z 585 aminokwasów

•

Punkt izoelektryczny przy pH 4,9 dlatego we krwi
wykazuje ładunek ujemny

•

Odpowiada za ciśnienie osmotyczne krwi i transport
substancji endo-, egzogennych

•

W osoczu krwi ludzkiej występuje w stężeniu 3,5- 5,0
g/dl

•

Hipoalbuminemia występuje w różnych stanach
chorobowych np. oparzenia, choroby zapalne, choroby
wątroby i nerek

•

Wiąże przede wszystkim leki o charakterze kwasowym

α

1

- GLIKOPROTEINA

•

Stanowi łańcuch polipetydowy zbudowany z 204
aminokwasów

•

Występuje w niej znacząca część węglowodanowa
(41%)

•

Prawidłowe stężenie we krwi wynosi 80 mg/ml

•

Stężenie zwiększa się np. w chorobach zapalnych,
zawale serca, nowotworach, wstrząsach
pourazowych

•

Wiąże leki o charakterze zasadowym

•

Może ulegać wysyceniu nawet przez niektóre leki o
stężeniach terapeutycznych (lidokaina,
dizopyramid)

Stała wiązania

•

Reakcję wiązania leku z białkiem można opisać za
pomocą prawa działania mas Guldberga- Waagego:

białko + lek <=> kompleks lek-białko

K

a

= [PD] / [D] * [P]

K

a

- stała wiązania( asocjacji)

[P]- stężenie molowe białka
[D]- stężenie molowe wolnego leku
[PD]- stężenie molowe kompleksu lek- białko

•

Wiązanie leków z białkami krwi i tkanek
jest ważnym czynnikiem warunkującym
ich rozmieszczenie w organizmie i wpływa
na objętość dystrybucji V

d

, która określa

zależność między ilością leku w
organizmie, a stężeniem leku we krwi.

Objętość dystrybucji

•

Objętość dystrybucji jest to hipotetyczna
objetość płynów ustrojowych, w których po
homogenicznym rozmieszczeniu
wprowadzonej dawki dożylnej lek miałby
takie stężenie jak we krwi

V

d

= D/ C

o

D-podana dawka leku
C

o -

stężenie leku we krwi

Leki możemy podzielić na kilka typów pod względem rodzaju kinetyki
wiązania z białkami, dysocjacji jonowej i wartości stałych wiązania:

Leki I grupy:

•

Wiążą się z 2 różnymi i swoistymi
rodzajami miejsc wiążących w albuminie
tzw. warfarynowymi i
benzodiazepinowymi

•

Stała wiązania K= 10

4

– 10

6

l/mol

•

Proces wiązania wysycalny

•

Przykłady: warfaryna, diazepam

Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z
białkami, dysocjacji jonowej i wartości
stałych wiązania:

Leki II grupy:

•

Wiążą się z albuminą w 2 procesach: pierwszy jest
wysycalny, drugi nie

•

Stała wiązania K= 10

3

– 10

5

l/mol

•

Przykład: indometacyna

Leki III grupy:

•

Wiązanie z białkami w klinicznym zakresie stężeń jest
niewysycalne

•

Przykład: fenytoina

Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z
białkami, dysocjacji jonowej i wartości
stałych wiązania:

Leki IV grupy:

•

Leki niedysocjujące

•

Wiążą się z albuminą w sposób
niewysycalny

•

Nie są wypierane z wiązania przez inne
leki

•

Wolne kwasy tłuszczowe zmniejszają ich
wiązanie z białkami

•

Przykłady: glikozydy nasercowe

Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z białkami,
dysocjacji jonowej i wartości stałych wiązania:

Leki V i VI grupy:

•

Leki zasadowe

•

Wiążą się wysycalnie z α

1

- glikoproteiną i

niewysycalnie z albuminą

•

Stałe wiązania K są wysokie ( w
przypadku procesu wysycalnego)

Wiązanie leków z białkami zależy od :

•

pH środowiska

•

Temperatury

•

Właściwości fizyko-chemicznych leku
( jego powinowactwa do białek krwi)

•

Stanu fizjologicznego ( wiek, płeć, ciąża)
wynika ze zmiany stężenia w osoczu
albumin i α

1

-glikoprotein, wolnych kw.

tłuszczowych

Dziękuję za uwagę