WIĄZANIA LEKÓW Z
BIAŁKAMI
Ilona Górnicka
WIĄZANIA LEKÓW Z
BIAŁKAMI
Ilona Górnicka
Kompleks leku z białkiem jest zbyt duży, żeby
dyfundować z kompartmentu naczyniowego do
tkankowego. Tylko wolny lek jest transportowany
przez błony biologiczne, aby dotrzeć do miejsc
receptorowych w kompartmencie
wewnątrzkomórkowym.
Aktywny farmakologicznie jest tylko wolny lek, a jego
część związana z białkiem jest nieaktywna. Stanowi
ona swoisty magazyn leku, z którego łatwo dysocjuje
wolny lek zgodnie z zasadami odwracalnej reakcji
równowagi.
Najważniejsze białka w surowicy krwi
wiążące leki:
•
albuminy
•
α
1
– glikoproteina
Inne białka wiążące metale, związki
endogenne, takie jak steroidy i hormony
tarczycy, które mogą wiązać także leki,
lecz w mniejszym zakresie
ALBUMINA
•
Główne białko w surowicy krwi ( 60 %)
•
Łańcuch polipeptydowy złożony z 585 aminokwasów
•
Punkt izoelektryczny przy pH 4,9 dlatego we krwi
wykazuje ładunek ujemny
•
Odpowiada za ciśnienie osmotyczne krwi i transport
substancji endo-, egzogennych
•
W osoczu krwi ludzkiej występuje w stężeniu 3,5- 5,0
g/dl
•
Hipoalbuminemia występuje w różnych stanach
chorobowych np. oparzenia, choroby zapalne, choroby
wątroby i nerek
•
Wiąże przede wszystkim leki o charakterze kwasowym
α
1
- GLIKOPROTEINA
•
Stanowi łańcuch polipetydowy zbudowany z 204
aminokwasów
•
Występuje w niej znacząca część węglowodanowa
(41%)
•
Prawidłowe stężenie we krwi wynosi 80 mg/ml
•
Stężenie zwiększa się np. w chorobach zapalnych,
zawale serca, nowotworach, wstrząsach
pourazowych
•
Wiąże leki o charakterze zasadowym
•
Może ulegać wysyceniu nawet przez niektóre leki o
stężeniach terapeutycznych (lidokaina,
dizopyramid)
Stała wiązania
•
Reakcję wiązania leku z białkiem można opisać za
pomocą prawa działania mas Guldberga- Waagego:
białko + lek <=> kompleks lek-białko
K
a
= [PD] / [D] * [P]
K
a
- stała wiązania( asocjacji)
[P]- stężenie molowe białka
[D]- stężenie molowe wolnego leku
[PD]- stężenie molowe kompleksu lek- białko
•
Wiązanie leków z białkami krwi i tkanek
jest ważnym czynnikiem warunkującym
ich rozmieszczenie w organizmie i wpływa
na objętość dystrybucji V
d
, która określa
zależność między ilością leku w
organizmie, a stężeniem leku we krwi.
Objętość dystrybucji
•
Objętość dystrybucji jest to hipotetyczna
objetość płynów ustrojowych, w których po
homogenicznym rozmieszczeniu
wprowadzonej dawki dożylnej lek miałby
takie stężenie jak we krwi
V
d
= D/ C
o
D-podana dawka leku
C
o -
stężenie leku we krwi
Leki możemy podzielić na kilka typów pod względem rodzaju kinetyki
wiązania z białkami, dysocjacji jonowej i wartości stałych wiązania:
Leki I grupy:
•
Wiążą się z 2 różnymi i swoistymi
rodzajami miejsc wiążących w albuminie
tzw. warfarynowymi i
benzodiazepinowymi
•
Stała wiązania K= 10
4
– 10
6
l/mol
•
Proces wiązania wysycalny
•
Przykłady: warfaryna, diazepam
Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z
białkami, dysocjacji jonowej i wartości
stałych wiązania:
Leki II grupy:
•
Wiążą się z albuminą w 2 procesach: pierwszy jest
wysycalny, drugi nie
•
Stała wiązania K= 10
3
– 10
5
l/mol
•
Przykład: indometacyna
Leki III grupy:
•
Wiązanie z białkami w klinicznym zakresie stężeń jest
niewysycalne
•
Przykład: fenytoina
Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z
białkami, dysocjacji jonowej i wartości
stałych wiązania:
Leki IV grupy:
•
Leki niedysocjujące
•
Wiążą się z albuminą w sposób
niewysycalny
•
Nie są wypierane z wiązania przez inne
leki
•
Wolne kwasy tłuszczowe zmniejszają ich
wiązanie z białkami
•
Przykłady: glikozydy nasercowe
Leki możemy podzielić na kilka typów pod
względem rodzaju kinetyki wiązania z białkami,
dysocjacji jonowej i wartości stałych wiązania:
Leki V i VI grupy:
•
Leki zasadowe
•
Wiążą się wysycalnie z α
1
- glikoproteiną i
niewysycalnie z albuminą
•
Stałe wiązania K są wysokie ( w
przypadku procesu wysycalnego)
Wiązanie leków z białkami zależy od :
•
pH środowiska
•
Temperatury
•
Właściwości fizyko-chemicznych leku
( jego powinowactwa do białek krwi)
•
Stanu fizjologicznego ( wiek, płeć, ciąża)
wynika ze zmiany stężenia w osoczu
albumin i α
1
-glikoprotein, wolnych kw.
tłuszczowych
Dziękuję za uwagę