„Wybrane obszary diagnozowania

pedagogicznego”

Publikacja Ewy Jarosz „Wybrane

obszary diagnozowania
pedagogicznego” jest pomyślana jako
pomoc dla studentów pedagogiki
wszystkich kierunków oraz specjalizacji w
realizacji przedmiotów: diagnostyka
pedagogiczna, diagnostyka
psychologiczna i diagnostyka opiekuńcza.

Część pierwsza skryptu –

„Diagnozowanie sytuacji dziecka w
rodzinie” - dotyczy ogólnych ustaleń
pojęciowych, perspektywy diagnozowania
i podstawowych zasad rozpoznawania
rodziny jako środowiska rozwoju i
wychowania jednostki, teoretycznych i
praktycznych kwestii związanych z
diagnozowaniem sytuacji socjalnej i
wychowawczej dziecka w rodzinie,
zjawiska domowej przemocy wobec
dziecka.

Część druga – „Diagnozowanie sytuacji
dziecka w szkole” - porusza praktyczne
zagadnienia związane z rozpoznawaniem
tzw. sytuacji szkolnej dziecka, problemy
dojrzałości szkolnej dziecka, praktyczne
aspekty diagnozy przystosowania dziecka
do warunków i wymogów szkoły, możliwości
i zasady wykorzystania sposobów
rozpoznawania sytuacji społecznej w grupie
rówieśniczej, diagnozowanie osiągnięć i
niepowodzeń szkolnych dziecka.

Autorka przedstawiła na podstawie

zagadnienia diagnostyki pedagogicznej
swoje spojrzenie na funkcjonowanie i
rozwój jednostki, dokonała wyboru
głównych obszarów. Obszary te dotyczą
rozpoznawania funkcjonowania dziecka w
podstawowych środowiskach
wychowawczych: rodzinie, szkole, grupie
rówieśniczej.

    

Praca składa się z dwóch części.

Pierwsza dotyczy diagnozowania dziecka
w rodzinie, druga porusza praktyczne
zagadnienia związane z rozpoznawaniem
sytuacji szkolnej dziecka. Po każdym
rozdziale zamieszczono bibliografię do
omawianych zagadnień.

CELE PRZEDMIOTU:



Uzyskanie przez studentów wiedzy o istocie i
znaczeniu diagnozowania dla potrzeb
praktyki.



Zapoznanie studentów z podstawowymi
metodami diagnozowania pedagogicznego i
rozwijanie umiejętności wykorzystania
narzędzi badawczych służących
diagnozowaniu.



Poznanie przez studentów prawidłowości
procedury diagnostycznej.

Diagnozowanie środowiska rodzinnego  niezbędną
umiejętnością dobrego pedagoga

Diagnoza to opis możliwie wszechstronny

cech i objawów badanego zjawiska
uzyskany w drodze obserwacji, badań
specjalnych i eksperymentów, mających
na celu zabranie danych dotyczących
badanego przedmiotu i jego otoczenia.

Diagnoza środowiska rodzinnego to bardzo
złożony proces.  Pod kątem rodziny
możemy badać dziecko w wielu aspektach
np. trudności dziecka w uczeniu się,
kłopoty wychowawcze. Możemy też badać
rodziców np. problem alkoholowy.  Już na
samym początku naszej działalności
musimy sobie zadać pytanie co chcemy
zbadać? Co stanie się przedmiotem naszej
obserwacji, jakie zjawisko.

Pierwszym krokiem jest zebranie

danych, ustalenie faktów następnie zaś
ustalenie diagnoz cząstkowych po czym
dochodzimy do oceny globalnej, konkluzji.

           W badaniach prowadzących do

zdiagnozowania rodziny posługujemy się
metodami. Jedną z metod jest wywiad,
czyli rozmowa kierowana, która prowadzi
do uzyskania jak największej informacji o
badanej osobie.

        Diagnozując rodzinę możemy posłużyć się na
przykład wywiadem z rodzicami. Powinien on
zawierać szczegółowe pytania podzielone na
grupy:

I grupa to pielęgnacja wzrostu dziecka:

- warunki materialne: praca i zarobki rodziców
- warunki mieszkaniowe: ile osób zamieszkuje,
podstawowy sprzęt, czy dziecko ma swój pokój,
swoje miejsce do zabawy czy nauki
-  umiejętność rodziców w zapobieganiu
zagrożeniom, higiena zdrowotna, żywienie
-  stan zdrowia rodziny, potrzeby

II grupa to wyrównywanie braków

organicznych dziecka:
- czy dziecko ma ruch

III grupa to nabywanie ról społecznych w

rodzinie:
- wdrażanie dziecka do życia
- obowiązki domowe – dziecko ma, nie ma,
ma w nadmiarze

IV grupa to stosunek dziecka do nauki:

- czy samodzielnie odrabia zadania
- czy ma trudności w szkole
- czy lubi swą szkołę
- jakie przedmioty sprawiają mu trudności
- jakie przedmioty lubi

V grupa to kształtowanie postaw

prospołecznych:

-  atmosfera rodzinna
- czy rodzice przebywają z dziećmi
- konflikty, awantury
- styl wychowawczy
- współdziałanie rodziców w wychowaniu

VI grupa to budzenie zainteresowań:

- czy jest księgozbiór



na jakie zajęcia dziecko uczęszcza

VII grupa to krąg wartości kulturowych:
- umiejętność dokonywania wyborów co

dobre a co złe

-  motywy postępowania

VIII grupa to wprowadzenie do

uczestnictwa w życiu kultury

Wszystkie pytania powinny być tak

skonstruowane, aby umożliwiły badanej
osobie swobodną i wyczerpującą
odpowiedź. Wywiad powinien więc
zawierać pytania otwarte.

Tylko po dokładnym zbadaniu struktury

rodziny, stosunków panujących w rodzinie,
po uzyskaniu wszelkich niezbędnych
danych możemy mówić o dalszych
procesach diagnozy. Diagnoza, aby była
prawdziwa  musi odznaczać się rzetelnością
badań.  

Diagnozowanie rodziny w aspekcie
trudności wychowawczych.
Na trudności wychowawcze składają się
problemy, jakie dziecko (małe, dorastające)
stwarza  rodzicom i nauczycielom w procesie
swojego psychofizycznego i społecznego
rozwoju.

          Sformułowana definicja zawiera dwa

ważne elementy:

· sytuację, która wymaga integracji

wychowawczej,

· przebieg rozwoju dziecka i jego

uwarunkowania.

Obydwa elementy są ze sobą ściśle

sprzężone i powinny być rozpatrywane
łącznie. Pozwala to uniknąć błędów w
ocenie wychowanka; zmniejsza
częstotliwość używania określeń ,, trudne
dziecko" czy ,, trudny uczeń'' , zwłaszcza
w sytuacjach, które nie dają ku temu
żadnych podstaw.

Ułatwiają prawidłowe ustalenie, co jest

rzeczywiście trudnością (problemem)
wychowawczą i wymaga skupienia na
sobie uwagi pedagogów, bądź rodziców.
Umożliwia tak ważne w procesie
wychowania diagnozowanie i prawidłowe
wytyczenie kierunków oraz rodzaju
działań zapobiegających  lub
korygujących braki czy nieprawidłowości.

Terminem „trudny uczeń” operuje się często
w przypadkach, kiedy przede wszystkim
dziecko napotyka trudności i doznaje
niepowodzeń  lub narażone  jest przez
dorosłych na wstrząsy, stresy, frustracje, a
także  wówczas, gdy mamy do czynienia ze
zjawiskami pozytywnymi z punktu widzenia
ogólnego rozwoju wychowanka, ale
stawiającymi rodziców i nauczycieli wobec
sytuacji nowych, nietypowych, wymagających
zmiany dotychczasowych metod
wychowawczych, niekiedy również zmiany w
stosunku do dziecka.

Przykładem mogą być uczniowie

wybitnie uzdolnieni, o wyraźnie i silnie
ukierunkowanych zainteresowaniach,
dociekliwi i krytyczni nie mieszczący się w
ramach codziennego życia szkoły.

Zbyt szerokie ujmowanie zjawiska trudności
wychowawczych jest szkodliwe, ponieważ
sprzyja deformowaniu rzeczywistości poprzez
nadmierne eksponowanie problemu. W
świadomości społecznej łatwo wykształca się
błędne przekonanie, że obecnie wychowanie
dzieci jest działalnością przekraczającą
możliwości rodziców i nauczycieli, niekiedy
pogłębia nastroje defetystyczne, niechęć do
posiadania potomstwa oraz, niechęć do
posiadania potomstwa oraz niechęć do zawodu
nauczyciela.

 

Współcześnie proces ogólnego

rozwoju dzieci i młodzieży przebiega w
warunkach z wielu przyczyn bardzo
złożonych . Dotyczy to wszystkich sfer
kształtowania się osobowości i
przygotowania młodego pokolenia do
życia. Wzmocnieniu ulegają wpływy
pozarodzinne i pozaszkolne, z którymi
wychowawcy muszą się liczyć, jeśli chcą 
być intelektualnymi i moralnymi
przewodnikami swoich wychowanków.

Wiele występujących u dzieci braków ma

swoje ewidentne uwarunkowania
genetyczne. Fakt ten powoduje, że władze
oświatowe wprowadzają coraz to więcej
zmian  w systemie kształcenia  i
wychowania młodego pokolenia.

Diagnozowanie rodziny ma tutaj bardzo

duże znaczenie. Tylko poprzez dobrze
postawioną diagnozę możemy stwierdzić
czy pojawiające się problemy
wychowawcze mają swoje uwarunkowania
genetyczne czy też są wynikiem innych
zaburzeń lub procesów rozwijających się
w dziecku.  

             

Klasyfikacja trudności
wychowawczych

 Rzeczywiste trudności wychowawcze ująć

można w następujące grupy:

· trudności wynikające z zaniedbań

wychowawczych oraz negatywnych
oddziaływań środowiska rodzinnego;

· trudności związane  z niepowodzeniami

szkolnymi dzieci i młodzieży;

· 

trudności spowodowane błędami

wychowawczymi, głównie w środowisku
rodzinnym;

· trudności wynikające z nieprawidłowego

funkcjonowania rodziny;

· trudności związane z psychofizycznym

rozwojem dziecka (przebyte choroby, tzw.
deficyty lub mikrodefekty  rozwojowe,
zaburzenia w sferze emocjonalnej -
nadpobudliwość lub zahamowania);

· trudności wzrostu;

· trudności  wyłaniające się w kontekście

rozbieżności dążeń, oczekiwań i ambicji
rodziców oraz dążeń i zainteresowań
dzieci.

Ujęcie sytuacji trudnych wychowawczo

w grupy nie oznacza, że nie ma między
nimi związków. Zachodzą tu wielorakie
sprzężenia zwrotne. Dokładna znajomość
mechanizmów powstawania zjawisk
wychowawczo niepożądanych pozwala na
podjęcie skutecznej działalności profilakty
cznej, terapeutycznej lub
resocjalizacyjnej.

Jednakże, aby takie działania podjąć

należy przeprowadzić dokładne
zdiagnozowanie środowiska rodzinnego
dziecka. To rodzina jest pierwszym i
podstawowym środowiskiem
wychowawczym.

Diagnozowanie rodziny w aspekcie 

potrzeb opiekuńczo- wychowawczych

Środowisko rodzinne możemy

diagnozować również pod kątem
niezaspokajania niezbędnych dla
prawidłowego rozwoju dziecka  zarówno
psychicznych, jak i fizycznych potrzeb.
Najczęściej przejawia się ono w głodzeniu
dziecka, braku dbałości o jego higienę,
ubranie, zdrowie, kształcenie.

Dziecko zaniedbywane charakteryzuje się

stosunkowo niskim wzrostem i wagą, w
porównaniu z rówieśnikami, apatią,
biernością, ma zniszczone, brudne,
niedostosowane do pory roku ubranie,
brakuje mu przyborów szkolnych

Analizując tę problematykę należy
pamiętać o wzajemnym przenikaniu się
patologicznych form zachowań i o ich
nakładaniu się. W efekcie tego zjawiska
dziecko nigdy nie jest krzywdzone
wyłącznie w jeden z sposobów np.
(maltretowanie emocjonalne czy bierne
formy prze mocy fizycznej stają się niekiedy
tożsame z zaniedbywaniem potrzeb
psychicznych oraz fizycznych dziecka itp.).

Potrzeba więc dokładnej diagnozy,

szczegółowych pytań otwartych
zastosowanych w wywiadzie, aby podjąć 
odpowiednie kroki pomocy dzieciom i ich
rodzicom.

Serdecznie dziękuję za

uwagę!!!

Serdecznie dziękuję za

uwagę!!!