Problemy demograficzne

współczesnego świata - zagrożenia

Problemy demograficzne

współczesnego świata - zagrożenia

Czynniki generujące zachowania

demograficzne ludzi

• Zasoby i produkcja żywności
• Poczucie bezpieczeństwa personalnego
• Możliwości aktywności profesjonalnej
• Poczucie dobrostanu (wynikające z

wartości HDI)

• Stan i ilość zasobów naturalnych (woda,

klimat, ukształtowanie terenu)

• Zasoby i produkcja żywności
• Poczucie bezpieczeństwa personalnego
• Możliwości aktywności profesjonalnej
• Poczucie dobrostanu (wynikające z

wartości HDI)

• Stan i ilość zasobów naturalnych (woda,

klimat, ukształtowanie terenu)

Zasoby i produkcja żywności

Pozornie problem wydaje się nie istnieć, gdyż całkowita produkcja żywności
na świecie pokrywa globalne zapotrzebowanie, a statystycznie nawet
wzrasta (według danych z początku lat 90. wzrost ten wyniósł 2% na
jednego mieszkańca ), to jednak nie udało się uniknąć problemu głodu.
Jednak produkcja żywności na świecie rozmieszczona jest w sposób bardzo
nierównomierny. Jest to z jednej strony zdeterminowane warunkami
naturalnymi, z drugiej zaś zależy od poziomu nowoczesności rolnictwa w
poszczególnych państwach świata.
W krajach Azji Południowo- Wschodnich takich jak Chiny, Indie, Pakistan,
Indonezja, Wietnam rolnictwo ma się bardzo dobrze, jego kondycji sprzyjają
czynniki środowiskowe, a także duża liczba rąk do pracy. Są jednak takie
obszary gdzie żywność stanowi towar deficytowy. Tyczy się to głównie
państw afrykańskich, o wysokim przyroście naturalnym, w których rolnictwo
w dalszym ciągu ma charakter bardzo prymitywny.
Dodatkowo kiepskie warunki przyrodnicze (nieurodzajne gleby,
niesprzyjający rolnictwu klimat) pogarszają jeszcze sytuację. Walka o żyzne
terytoria wywołuje nieraz konflikty plemienne, niejednokrotnie bardzo
krwawe (Rwanda, Somalia, Etiopia).

W krajach wysoko rozwiniętych bardzo często niedobory
środowiskowe niwelowane są przez odpowiednie technologie,
zabiegi, które umożliwiają zapewnienie samowystarczalności
żywnościowej. Na przykład w Holandii walczy się z morzem o
każdy skrawek ziemi, aby rozwijać rolnictwo i produkować
żywność, nie tylko na potrzeby mieszkańców ale i na eksport.
Kraje słabo rozwinięte, które skupiają aż 78% ludności świata,
często nie potrafią wykorzystać nawet posiadanego potencjału.
Najważniejszą organizacją światową do walki z głodem i
niedożywieniem jest FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych
ds. Wyżywienia i Rolnictwa). W gestii tej jednostki leży ocena
sytuacji żywnościowej świata, produkcji żywności a także
podejmowanie konkretnych działań w celu ograniczania
problemu. Priorytety działania oraz cele na kolejny okres
wyznaczane są co dwa lata w czasie sesji FAO.
Na podstawie badań zleconych przez tą organizację przyjmuje
się, że do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka
potrzeba w ciągu doby 2300- 2700 kalorii oraz ok. 80 g białka
( w tym ok. 30 g białka zwierzęcego). Odnosząc się do tej normy
państwa świata sklasyfikowane zostały do trzech grup.

kraje o żywieniu

obfitym i normalnym

kraje o wyżywieniu

skromnym, ale

wystarczającym

kraje o wyżywieniu

niedostatecznym

bądź głodowym

(spożycie białka powyżej 80

g, zaś wartość kaloryczna

posiłków przekraczająca

2600 kcal)

dobowe spożycie kalorii

kształtuje się na poziomie

2300- 2600, zaś białka 60-

80 g.

spożycie białka (poniżej 60

g/dobę) jak i kaloryczność

posiłków (poniżej 2200 kcal/

dobę)

wszystkie kraje

europejskie oraz Stany

Zjednoczone, Kanada,

Australia, Nowa

Zelandia, Japonia, Izrael,

Turcja, Singapur,

Hongkong, Korea

Południowa, KRL-D,

Argentyna, Maroko,

Egipt, czyli kraje wysoko

rozwinięte. Spośród

średnio rozwiniętych

normę żywieniową tej

grupy spełniają także

Zjednoczone Emiraty

Arabskie, Tunezja,

Maroko, Urugwaj, Liban,

Jordania, a także inne, o

gospodarce

monokulturowej.

Burkina Faso, Sudan,

Senegal, Surinam, Mali,

Brazylia

, Chiny,

Arabia Saudyjska, Libia,

Salwador

Kolumbia

Indonezja, Wenezuela,

, Rep.

Południowej Afryki.

ok. 30 krajów - Kenia,

Zair,

Etiopia, Angola, Rep.

Środkowoafrykańska,

Sierra Leone, Boliwia,

Rwanda, Somalia,

Najgorsza sytuacja

panuje w Mozambiku,

Bangladeszu, Rwandzie i

Malawi, dzienne

spożycie białka

zwierzęcego nie

przekracza 5 g.

Niedożywienie i głód sprawiają także, iż bardzo wiele chorób z łatwością się tu
rozprzestrzenia, jako że wycieńczone organizmy nie mają siły podjąć z nimi
walki.
Dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości kalorii to jednak nie wszystko,
równie ważne jest pamiętanie o odpowiednich właściwościach odżywczych
posiłków. Niedobory poszczególnych witamin skutkują bowiem wieloma
poważnymi schorzeniami, które ujawnią się jeszcze szybciej u osób
niedożywionych i głodujących.
Niedobory witaminy A wywołują choroby skórne (np. łuszczycę) oraz tzw.
kurzą ślepotę; witamin z grupy B- cały szereg chorób, w tym beri-beri,
choroby skórne, choroby układu nerwowego; witaminy C- szkorbut; witaminy
D- krzywicę. Ponadto braki witaminy K w organizmie zmniejszają krzepliwość
krwi. Witaminy to jednak nie wszystko, kolosalne znaczenie dla prawidłowego
funkcjonowania organizmu mają także niektóre pierwiastki, których braki
także objawiają się poprzez konkretne choroby. Niedobór magnezu skutkuje
spadkiem wytrzymałości organizmu; żelaza- niedokrwistością, fluoru-
próchnicą, a jodu- problemami z tarczycą.
Chorobami bezpośrednio związanymi z nieodpowiednią i zbyt ubogą dietą są
kwasiorkor oraz marazm. Ten pierwszy wystąpić może nawet wtedy, gdy
wartość kaloryczna posiłków spełnia normę wyżywienia normalnego. Jej
wystąpienie wywołane jest bowiem niedostateczną ilością spożywanego
białka. Skutki tej choroby są częstokroć nieodwracalne, polegają na
upośledzeniu dzieci, których organizmy nie miały skąd czerpać składników
niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Może to być zarówno upośledzenie
fizyczne jak i umysłowe. Marazm z kolei polega na ogólnym wycieńczeniu
organizmów, których masa jest zastraszająco niska.

Prognozy dotyczące stanu światowego wyżywienia
na najbliższe trzydzieści lat nie są zadowalające.
Jak podaje FAO nie jest możliwe całkowite
wyeliminowanie głodu i niedożywienia światowego
nawet do roku 2030. Problem planuje się jednak
ograniczać poprzez regularne dostawy żywności,
tak by liczbę osób cierpiących z powody głodu
zredukować do 449 mln (z obecnych 777 mln).
Przewiduje się pewną poprawę sytuacji w krajach
saharyjskich, w których ustawiczny niedostatek
żywności wynika ze skrajnie niekorzystnych
warunków naturalnych.
Niestety liczbę ofiar głodu na południu kontynentu
afrykańskiego szacuje się na ok. 13mln w ciągu
kilku najbliższych lat.

Poczucie bezpieczeństwa personalnego

Przemiany globalizacyjne są zazwyczaj rozpatrywane w trzech
płaszczyznach.

1. Globalizację utożsamia się z pojęciem globalności jako wynik

rozpowszechniania się nowych wartości, technologii, stylów życia
konkurencyjnych wobec lokalnych wartości i postaw. Oznacza to, że
zjawiska regionalne, pozostające nadal w realnym oddaleniu
przestrzennym od pozostałych, są poddane działaniu czynników
występujących w środowiskach lokalnych znajdujących się w zupełnie
innej części globu.

2. Globalizację traktuje się jako proces kierujący się własną logiką, którego

teoretycy umieszczają między globalnością a uniwersalizmem.
Pojawiające się w wyniku tych przemian siły skłaniają jednostki, grupy i
instytucje do angażowania się w formy zachowań kulturowych i
uczestniczenia w wydarzeniach i procesach o charakterze globalnym,
które mimo istniejących różnic upodobniają je do innych grup, oraz jako
końcowy etap historycznej transformacji społeczno-ekonomicznej, której
efektem jest dominacja tzw. państw tworzących centrum
(utożsamianych z rozwiniętymi państwami Zachodu), mających coraz
większy wpływ na jakość i treść życia innych społeczeństw
zamieszkujących w tzw. półperyferiach (państwach rozwijających się) i
peryferiach (państwach zacofanych)

Przemiany globalizacyjne są zazwyczaj rozpatrywane w trzech
płaszczyznach.

1. Globalizację utożsamia się z pojęciem globalności jako wynik

2. Globalizację traktuje się jako proces kierujący się własną logiką, którego

• Globalizacja jest procesem nieuchronnym, któremu

nieustannie towarzyszy narastanie społecznego
rozwarstwienia, nasilenie się krytyki ze strony
słabszych społeczności wobec pojawiających się
zagrożeń i sprzeczności. Stąd też wynikiem tych
konfrontacji są dwa, a od pewnego czasu trzy
postawy wobec zachodzących procesów
globalizacyjnych.

• Dwie pierwsze są w wyraźnej opozycji, zwolennicy

globalizacji określani mianem globalistów

są

obiektem różnorodnych ataków ze strony
zdecydowanych przeciwników tej wersji globalizacji,
którzy mienią się antyglobalistami.

• Próbą wyjścia z impasu tych dwóch diametralnie

różnych postaw są zachowania określane mianem
alterglobalistycznych.

• Globalizacja jest procesem nieuchronnym, któremu

• Dwie pierwsze są w wyraźnej opozycji, zwolennicy

globalizacji określani mianem globalistów

są

obiektem różnorodnych ataków ze strony
zdecydowanych przeciwników tej wersji globalizacji,
którzy mienią się antyglobalistami.

• Próbą wyjścia z impasu tych dwóch diametralnie

różnych postaw są zachowania określane mianem
alterglobalistycznych.

Dotychczasowe radykalne stanowiska znalazły swoje
odzwierciedlenie w opublikowanej pod koniec 2000 r. przez
CIA prognozie pt.: Global Trends 2015... - Globalne Kierunki

2015. Dialog o przyszłości z pozarządowymi specjalistami.

Zakładała ona cztery alternatywne scenariusze wydarzeń :

1. globalizację patologiczną, szkodliwą (Pernicious

Globalization),

2. globalizację „z ludzką twarzą” (Inclusive Globalization),
3. regionalną rywalizację (Regional Competition) i
4. świat „bez hegemona” (Post-Polar World).

Pierwszy z nich prognozuje, że nastąpi dalsze pogłębianie
się różnic społecznych, rozwarstwienie społeczeństwa,

wzrost napięć społecznych zarówno w skali lokalnej, jak i
globalnej, wzrost zagrożenia terroryzmem i możliwościami
użycia broni letalnych, nasilenie przestępczością oraz

nieumiejętność działania w sytuacjach kryzysowych

Dotychczasowe radykalne stanowiska znalazły swoje
odzwierciedlenie w opublikowanej pod koniec 2000 r. przez
CIA prognozie pt.: Global Trends 2015... - Globalne Kierunki

2015. Dialog o przyszłości z pozarządowymi specjalistami.

Zakładała ona cztery alternatywne scenariusze wydarzeń :

1. globalizację patologiczną, szkodliwą (Pernicious

Globalization),

2. globalizację „z ludzką twarzą” (Inclusive Globalization),
3. regionalną rywalizację (Regional Competition) i
4. świat „bez hegemona” (Post-Polar World).

Pierwszy z nich prognozuje, że nastąpi dalsze pogłębianie
się różnic społecznych, rozwarstwienie społeczeństwa,

wzrost napięć społecznych zarówno w skali lokalnej, jak i
globalnej, wzrost zagrożenia terroryzmem i możliwościami
użycia broni letalnych, nasilenie przestępczością oraz

nieumiejętność działania w sytuacjach kryzysowych

Autorzy raportu przewidują trzy prawdopodobne fazy procesów
globalizacyjnych:

1. fazę stabilnego regresu,
2. fazę destabilizacji i
3. fazę patologicznej restrukturyzacji.

W fazie pierwszej dokona się dalsza dezorganizacja istniejącego życia
społecznego, wyczerpywanie się dotychczasowych zasobów decydujących
o jego trwaniu i stopniowy upadek. Powyższe przejście będzie się
dokonywało w pewnej perspektywie czasowej zazwyczaj od jednej do kilku
dekad.
Etap drugi - destabilizacji będzie kontynuacją zmian zainicjowanych w
pierwszej fazie, gdzie nastąpi odrzucenie dotychczasowej struktury i
poszukiwanie nowej, pozwalającej na rozwiązanie istniejących problemów.
Jej konsekwencją będzie wyraźna polaryzacja społeczeństwa w zależności
od wyników rywalizacji i adaptacji do nowych warunków, na mniejszość,
która będzie niemal w nieograniczony sposób korzystać z
nagromadzonych zasobów oraz marginalizowaną i wykluczaną z wielu sfer
życia większość, pozbawioną możliwości samorealizacji.
W fazie trzeciej prognozowanych zmian dojdzie do utrwalenia
ujawnionych wcześniej elementów transformacji. Dokona się dalsza
reifikacja istniejących relacji społecznych, pogłębią się procesy
alienacyjne, populistyczne oraz relatywizacji moralnej (miniaturyzacja
moralna)

Autorzy raportu przewidują trzy prawdopodobne fazy procesów
globalizacyjnych:

1. fazę stabilnego regresu,
2. fazę destabilizacji i
3. fazę patologicznej restrukturyzacji.

Istotnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa personalnego i
strukturalnego jest dehumanizacja edukacji. Silna presja na osiągnięcie
sukcesu, konieczności funkcjonowania w warunkach ciągłej rywalizacji i
presji generacyjnej powoduje, że w skrajnych przypadkach dochodzi do
makiawelizacji zachowań. Dominuje podejście pragmatyczne i
prakseologiczne kosztem refleksji, dialogu i dyskursu.
Przemoc symboliczna, o której już w połowie lat sześćdziesiątych
ubiegłego wieku pisał P. Bourdieu.

Dokonuje się ona w sferze ciągłego

konstruowania habitusu, czyli systemu przyzwyczajeń, dyspozycji,
wartości nabytych w czasie ludzkiego życia pośredniczących pomiędzy
społeczeństwem a jednostką.
Pogłębiające się nierówności przyczyniają się do zaniku wartości
konstytuujących więzi społeczne. Jedną z przyczyn tego stanu jest tzw.
„pierwotny i wtórny efekt stratyfikacyjny”
Według R. Boudina obecny system kształcenia nie kompensuje różnic
będących pochodną odmiennych pozycji społecznych uczniów. Osiągnięcia
szkolne absolwentów w dużym stopniu przenoszą się i odzwierciedlają
pozaszkolne zróżnicowania społeczne. Również na wybór dalszej drogi
edukacyjnej ma wpływ tzw. tło społeczne - wzory kariery zawodowej,
motywacje i aspiracje edukacyjne. Im wyższy status społeczny określonej
klasy lub warstwy społecznej, tym wyższą rangę przypisuje ona celom
edukacyjnym, podejmowaniu ambitnych decyzji edukacyjnych. Sprzyja to
dalszemu zróżnicowaniu edukacyjnemu i utrwalaniu dystansów
społecznych osób należących do odmiennych klas społecznych.

Dokonuje się ona w sferze ciągłego

Zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy
pomimo podjętych poszukiwań. Raport ONZ z dnia 23.01.2004 r.
podaje, ze ponad 185 mln osób (około 6,2 %) spośród 2 mld 984
mln zdolnych do pracy w skali światowej jest bezrobotnych. Ponad
14 % stanowią ludzie młodzi. W Polsce wg. Głównego Urzędu
Statystycznego (XII.2003 r.) liczba bezrobotnych wyniosła około 3
mln 178 tyś. osób.
Przyczyny bezrobocia:

· wysoki przyrost naturalny;
· wyczerpywanie zasobów naturalnych;
· automatyzacja i komputeryzacja procesów produkcji;
· brak odpowiednich kwalifikacji bezrobotnych;
· niedorozwój gospodarczy;
· wadliwa organizacja rynku pracy;
· zły przepływ informacyjny o wolnych miejscach pracy oraz wolnej

sile roboczej;

· niskie stawki płacy;
· korzystne zasiłki dla bezrobotnych.

sile roboczej;

· niskie stawki płacy;
· korzystne zasiłki dla bezrobotnych.

Możliwości aktywności profesjonalnej

Rodzaje i typy bezrobocia

Rodzaje bezrobocia:
· jawne – charakterystyczne dla gospodarki wolnorynkowej;
· ukryte – gdzie zmniejszenie liczby pracowników w przedsiębiorstwie nie wpływa na

zmniejszenie produkcji. Sytuacja charakterystyczna w gospodarce centralnie

planowanej.

Typy bezrobocia:
· bezrobocie frykcyjne (frykcja = niedopasowanie) - występuje w sytuacji ciągłego

tworzenia i likwidowania miejsc pracy, napływu i odpływu siły roboczej szukającej

lepszych warunków pracy. Na skutek nieodpowiedniej informacji bezrobotni tracą

czas na znalezienie czekającej pracy;

· bezrobocie strukturalne – pojawia się na skutek upadku lub rozwoju pewnych

branż

i gałęzi gospodarczych. Wymaga od bezrobotnych zmiany zawodu, kwalifikacji czy
miejsca zamieszkania;
· bezrobocie koniunkturalne – załamanie produkcji i aktywności gospodarczej w

kraju;

· bezrobocie technologiczne – wynika z postępu technicznego (maszyny zastępują
pracę człowieka);
· bezrobocie sezonowe – pojawia się na skutek różnic aktywności gospodarczej
w poszczególnych porach roku;
· bezrobocie globalne - charakteryzujące się nadwyżką podaży siły roboczej nad
popytem na siłę roboczą.

Rodzaje bezrobocia:
· jawne – charakterystyczne dla gospodarki wolnorynkowej;
· ukryte – gdzie zmniejszenie liczby pracowników w przedsiębiorstwie nie wpływa na

zmniejszenie produkcji. Sytuacja charakterystyczna w gospodarce centralnie

planowanej.

Typy bezrobocia:
· bezrobocie frykcyjne (frykcja = niedopasowanie) - występuje w sytuacji ciągłego

tworzenia i likwidowania miejsc pracy, napływu i odpływu siły roboczej szukającej

lepszych warunków pracy. Na skutek nieodpowiedniej informacji bezrobotni tracą

czas na znalezienie czekającej pracy;

· bezrobocie strukturalne – pojawia się na skutek upadku lub rozwoju pewnych

branż

i gałęzi gospodarczych. Wymaga od bezrobotnych zmiany zawodu, kwalifikacji czy
miejsca zamieszkania;
· bezrobocie koniunkturalne – załamanie produkcji i aktywności gospodarczej w

kraju;

Następstwa bezrobocia:

· niewykorzystanie potencjału siły roboczej;
· niższa produkcja w gospodarce;
· pogorszenie poziomu życia bezrobotnych;
· marginalizacja – odsunięcie od życia społecznego;
· kryzys psychiczny;
· utrwalanie patologii społecznych;
· popadanie w konflikt z prawem13;
· frustracja i niezadowolenie społeczne;
· niechęć wobec rządzących;
· migracja.
•

„Badania przeprowadzone na zamówienie Parlamentu
Europejskiego dowodzą, że absolwenci pozostający ponad 2 lata
bez pracy aż w 38 % popadają w konflikt z prawem, a co 8 nigdy
nie podejmuje trwałego zarobkowania oraz ma kłopoty z
założeniem rodziny” (K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski,
Społeczeństwo i polityka, Warszawa 2003, str. 530.

•

Raport z 2001 roku przygotowany przez dyrektora generalnego
Międzynarodowej Organizacji Pracy – Juana Somavię podaje, że na
świecie jest 1 mld 200 mln ludzi żyjących za mnij niż 1 $ dziennie

Następstwa bezrobocia:

Europejskiego dowodzą, że absolwenci pozostający ponad 2 lata
bez pracy aż w 38 % popadają w konflikt z prawem, a co 8 nigdy
nie podejmuje trwałego zarobkowania oraz ma kłopoty z
założeniem rodziny” (K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski,
Społeczeństwo i polityka, Warszawa 2003, str. 530.

•

Raport z 2001 roku przygotowany przez dyrektora generalnego
Międzynarodowej Organizacji Pracy – Juana Somavię podaje, że na
świecie jest 1 mld 200 mln ludzi żyjących za mnij niż 1 $ dziennie

Poczucie dobrostanu (wynikające z wartości HDI)

• Wskaźnik Rozwoju Społecznego (ang. Human Development Index,

HDI, czasem tłumaczone jako Wskaźnik Rozwoju Ludzkiego) – syntetyczny
miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju
poszczególnych krajów. Stąd też czasem określa się go jako Wskaźnik
Rozwoju społeczno-ekonomicznego. System ten wprowadzony został przez
ONZ dla celów porównań międzynarodowych. Wskaźnik został opracowany
w roku 1990 przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa. Od 1993
wykorzystuje go w swoich corocznych raportach oenzetowska agenda ds.
rozwoju (UNDP). Pomimo popularności uważa się go za mniej miarodajny
aniżeli Wskaźnik Ubóstwa Społecznego.

• Wskaźnik Ubóstwa Społecznego – HPI (ang. Human Poverty Index) –

miernik powołany przez ONZ, opisujący w zakresie społecznego rozwoju
intelektualno-ekonomicznego. Powszechnie uważa się go za bardziej
miarodajny niż PKB, czy Wskaźnik Rozwoju Społecznego

– bowiem w

przypadku HPI brane są pod uwagę nie tylko zarobki w odniesieniu do
struktury demograficznej, ale porównanie ze stopniem ubóstwa, i
poziomem rozwoju intelektualnego: analfabetyzmem czy
długoterminowym brakiem zatrudnienia.

• Wyróżnia się HPI-1 i HPI-2, które stosuje się zależnie od ogólnego poziomu

rozwoju badanego państwa lub społeczności.

• Wskaźnik Rozwoju Społecznego (ang. Human Development Index,

• Wskaźnik Ubóstwa Społecznego – HPI (ang. Human Poverty Index) –

miernik powołany przez ONZ, opisujący w zakresie społecznego rozwoju
intelektualno-ekonomicznego. Powszechnie uważa się go za bardziej
miarodajny niż PKB, czy Wskaźnik Rozwoju Społecznego

– bowiem w

• Wyróżnia się HPI-1 i HPI-2, które stosuje się zależnie od ogólnego poziomu

rozwoju badanego państwa lub społeczności.

Wskaźnik HDI na świecie (2008)

0.950 i więcej

0.900–0.949

0.850–0.899

0.800–0.849

0.750–0.799

0.700–0.749

0.650–0.699

0.600–0.649

0.550–0.599

0.500–0.549

0.450–0.499

0.400–0.449

0.350–0.399

poniżej 0.350

niedostępne

Do obliczenia syntetycznego miernika HDI wykorzystywane są następujące mierniki
podstawowe:

• średnia długość życia,
• ogólny wskaźnik skolaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania,
• wskaźnik umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania,
• PKB per capita w USD, liczony według parytetu nabywczego waluty (PPP $).

Liderzy HDI na świecie

2007 – Islandia

2006 – Norwegia
2005 – Norwegia
2004 – Norwegia
2003 – Norwegia
2002 – Norwegia
2001 – Norwegia
2000 – Norwegia

1999 – Kanada
1998 – Kanada
1997 – Kanada
1996 – Kanada

1995 – Norwegia

1990 – Kanada
1985 – Kanada

1980 – Szwajcaria

Do obliczenia syntetycznego miernika HDI wykorzystywane są następujące mierniki
podstawowe:

Liderzy HDI na świecie

–

–

–

–

–

–

–

–

Ranking HPI-2

Miejsc
e

Kraj

HPI-2

Prawdopodobieńs
two śmierci przed
60. rokiem życia
(%)

Procent
funkcjonalny
ch
analfabetów

Długotrwałe
bezrobocie
(%)

Ludność
żyjąca
poniżej
50%
średniego
dochodu
(%)

Szwecja

6,3

6,7

7,5

1,1

6,5

Norwegia

6,8

7,9

0,5

6,4

Holandia

8,1

8,3

10,5

1,8

7,3

Finlandia

8,1

9,4

10,4

1,8

5,4

Dania

8,2

10,3

9,6

0,8

5,6

Niemcy

10,3

8,6

14,4

5,8

8,4

Szwajcaria

10,7

7,2

15,9

1,5

7,6

Kanada

10,9

8,1

14,6

0,5

11,4

Luksembu

11,1

9,2

1,2

6,0

A ustria

11,1

8,8

1,3

7,7

Zasoby naturalne Ziemi

Zasoby odnawialne i nieodnawialne

Do odnawialnych bogactw przyrody należy między innymi woda która krąży i
nieustannie odnawia się w tak zwanym cyklu hydrologicznym. Parująca znad mórz woda
transportowana jest atmosferą w kierunku lądu, gdzie spada w postaci deszczu lub
śniegu, a następnie z powrotem przemieszcza się ku morzu. Odnawialnym bogactwem
naturalnym może być również dobrze uprawiana gleba, ponieważ wierzchnie warstwy
litej skały ulegają ciągłemu wietrzeniu, dzięki czemu warstwa gleby niejako „przyrasta”
od dołu. Podobnie, właściwie zarządzane lasy zabezpieczają stałe dostawy drewna.
Nieodnawialne zasoby przyrody tworzyły się wiele milionów lat. Powstają tak powoli, że z
perspektywy długości ludzkiego życia ich zapasy są skończone, wyczerpywane. Do
surowców nieodnawialnych należą między innymi paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa,
gaz ziemny), które potrzebowały wielu milionów lat na powstanie z materii organicznej.
Wydobyte z wnętrza ziemi są albo spalane i zamieniane na energię, albo są surowcem
do produkcji różnych tworzyw, np. plastiku i farb, nie nadających się do powtórnego
przetworzenia. Za nieodnawialne uważa się również metale, chociaż nie są one spalane
jak paliwa, to jednak raz użyte, z punktu widzenia środowiska, do którego miałyby
wrócić, są niczym więcej niż złomem. W ciągu ostatnich dwudziestu lat ludzie stali się
bardziej świadomi ogromnego marnotrawstwa surowców naturalnych. W wielu krajach
znaczną część surowców wykorzystuje się powtórnie. Aluminiowy i żelazny złom staje się
głównym źródłem surowców dla stale rozwijającego się przemysłu. Powtórne
wykorzystanie metali pomaga również zaoszczędzić energię. Uzyskanie tony aluminium
z aluminiowego złomu wymaga 1/20 energii, która potrzebna by była do uzyskania tej
samej ilości aluminium z boksytu. Inne nieodnawialne zasoby to surowce skalne. Można
się obawiać, że za ok. 100 lat wyczerpią się niektóre z nieodnawialnych zasobów Ziemi.

Zasoby te dzielą się na materię żywą,
materię nieożywioną, oraz energię.

•

Do materii żywej należy cały dostępny
człowiekowi świat żywych roślin, zwierząt oraz
pozostałych organizmów (wirusy, bakterie itd.).

•

Do materii nieożywionej należą substancje we
wszelkich formach materii, a więc w postaci
gazowej, ciekłej lub stałej, a w szczególności
powietrze, wody, minerały oraz substancje
pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego.

•

Do zasobów naturalnych w postaci energii należą
wszelkie przejawy energii dostępne człowiekowi,
a w szczególności energia wód wynikająca z
grawitacji (rzeki, wodospady), wpływu Księżyca
(pływy) oraz kondensacji pary wodnej (opady),
energia geotermalna, ciepło i światło ze Słońca.

Zasoby te dzielą się na materię żywą,
materię nieożywioną, oraz energię.

•

Do materii żywej należy cały dostępny
człowiekowi świat żywych roślin, zwierząt oraz
pozostałych organizmów (wirusy, bakterie itd.).

•

Document Outline

Slide 1
Czynniki generujące zachowania demograficzne ludzi
Zasoby i produkcja żywności
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Poczucie bezpieczeństwa personalnego
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Możliwości aktywności profesjonalnej
Rodzaje i typy bezrobocia
Slide 15
Poczucie dobrostanu (wynikające z wartości HDI)
Wskaźnik HDI na świecie (2008)
Slide 18
Ranking HPI-2
Zasoby naturalne Ziemi
Zasoby odnawialne i nieodnawialne
Slide 22

Problemy demograficzne współczesnego świata zagrożenia

Document Outline