Problemy i
Problemy i
zagrożenia
zagrożenia
współczesneg
współczesneg
o świata
o świata
Najważniejsze problemy
Najważniejsze problemy
Głód, niedożywienie.
Głód, niedożywienie.
Terroryzm
Terroryzm
Przeludnienie
Przeludnienie
Kataklizmy
Kataklizmy
Zanieczyszczenia środowiska
Zanieczyszczenia środowiska
Nierówności społeczne
Nierówności społeczne
Choroby cywilizacyjne
Choroby cywilizacyjne
Analfabetyzm
Analfabetyzm
Globalizacja
Globalizacja
GŁÓD
GŁÓD
Na całym świecie, wg ONZ,
Na całym świecie, wg ONZ,
głodują 963 miliony ludzi,
głodują 963 miliony ludzi,
czyli co szósty mieszkaniec
czyli co szósty mieszkaniec
naszej planety. Najgorzej
naszej planety. Najgorzej
jest w Afryce na południe
jest w Afryce na południe
od Sahary oraz w Indiach i
od Sahary oraz w Indiach i
Chinach.
Chinach.
Jedną z głównych przyczyn
Jedną z głównych przyczyn
strasznego zjawiska jest
strasznego zjawiska jest
wzrost cen żywności na
wzrost cen żywności na
całym świecie - od 2006
całym świecie - od 2006
roku ziarno, nawozy i
roku ziarno, nawozy i
maszyny rolnicze zdrożały
maszyny rolnicze zdrożały
dwukrotnie.
dwukrotnie.
Według danych od 2007 roku liczba głodujących wzrosła o 40
Według danych od 2007 roku liczba głodujących wzrosła o 40
milionów, a od lat 2003-2005 - o 115 milionów. FAO ostrzega, że
milionów, a od lat 2003-2005 - o 115 milionów. FAO ostrzega, że
sytuacja może jeszcze bardziej się pogorszyć w związku z obecnym
sytuacja może jeszcze bardziej się pogorszyć w związku z obecnym
międzynarodowym kryzysem finansowym i gospodarczym.
międzynarodowym kryzysem finansowym i gospodarczym.
Przyczyną raptownego wzrostu liczby głodujących jest zanotowany
Przyczyną raptownego wzrostu liczby głodujących jest zanotowany
ostatnio wzrost cen żywności. Jak podkreśla się w raporcie na
ostatnio wzrost cen żywności. Jak podkreśla się w raporcie na
temat braku bezpieczeństwa żywnościowego na świecie,
temat braku bezpieczeństwa żywnościowego na świecie,
wprawdzie ceny podstawowych zbóż spadły o 50 procent w
wprawdzie ceny podstawowych zbóż spadły o 50 procent w
porównaniu z ich najwyższym poziomem, zanotowanym na
porównaniu z ich najwyższym poziomem, zanotowanym na
początku 2008 roku, jednak są obecnie wyższe o jedną piątą w
początku 2008 roku, jednak są obecnie wyższe o jedną piątą w
stosunku do października 2006 r.
stosunku do października 2006 r.
Dyrektor generalny FAO Jacques Diouf zwrócił uwagę na
Dyrektor generalny FAO Jacques Diouf zwrócił uwagę na
konferencji prasowej, że na największe ryzyko głodu narażone są
konferencji prasowej, że na największe ryzyko głodu narażone są
dzieci, kobiety w ciąży i karmiące.
dzieci, kobiety w ciąży i karmiące.
Ponadto przypomniał, że w niektórych krajach rozwijających się
Ponadto przypomniał, że w niektórych krajach rozwijających się
doszło do zamieszek na tle wzrostu cen.
doszło do zamieszek na tle wzrostu cen.
Najgorsza sytuacja panuje w krajach Afryki, leżących na południe
Najgorsza sytuacja panuje w krajach Afryki, leżących na południe
od Sahary - alarmuje FAO. Z powodu głodu cierpi tam co trzecia
od Sahary - alarmuje FAO. Z powodu głodu cierpi tam co trzecia
osoba - ogółem 236 milionów.
osoba - ogółem 236 milionów.
TERRORYZM
TERRORYZM
Terroryzm
Terroryzm
, metoda działania polegająca na
, metoda działania polegająca na
przemocy wobec pojedynczych osób aparatu władzy
przemocy wobec pojedynczych osób aparatu władzy
(terroryzm indywidualny) lub wobec
(terroryzm indywidualny) lub wobec
przypadkowych członków społeczeństwa, przez
przypadkowych członków społeczeństwa, przez
zamachy na urzędy, lokale publiczne, koszary
zamachy na urzędy, lokale publiczne, koszary
(terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy
(terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy
jest wymuszenie ustępstw legalnych władz (np.
jest wymuszenie ustępstw legalnych władz (np.
religijnych, politycznych, społecznych). Celem
religijnych, politycznych, społecznych). Celem
działania terrorystów jest również destabilizacja
działania terrorystów jest również destabilizacja
władzy przez zastraszenie ludzi biorących udział w
władzy przez zastraszenie ludzi biorących udział w
jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami
jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami
terrorystów są zabójstwa, zamachy bombowe,
terrorystów są zabójstwa, zamachy bombowe,
porwania. W XX w. terroryzm stał się jedną z
porwania. W XX w. terroryzm stał się jedną z
najczęstszych metod walki, a coraz większą liczbę
najczęstszych metod walki, a coraz większą liczbę
ofiar stanowią ludzie przypadkowi. Zamachy
ofiar stanowią ludzie przypadkowi. Zamachy
terrorystyczne bywały bezpośrednią przyczyną
terrorystyczne bywały bezpośrednią przyczyną
kataklizmów dziejowych, np. zamach sarajewski.
kataklizmów dziejowych, np. zamach sarajewski.
Od lat 60. XX w. liczba
Od lat 60. XX w. liczba
aktów terroru zaczęła
aktów terroru zaczęła
gwałtownie rosnąć.
gwałtownie rosnąć.
Stosowali go
Stosowali go
fundamentaliści islamscy
fundamentaliści islamscy
(m.in. Hezbollah w
(m.in. Hezbollah w
Libanie), Palestyńczycy
Libanie), Palestyńczycy
(Organizacja Wyzwolenia
(Organizacja Wyzwolenia
Palestyny), Irlandczycy
Palestyny), Irlandczycy
(Irlandzka Armia
(Irlandzka Armia
Republikańska),
Republikańska),
Baskowie w Hiszpanii
Baskowie w Hiszpanii
(ETA) i in. Wspierany był
(ETA) i in. Wspierany był
przez szereg państw,
przez szereg państw,
również dawnego bloku
również dawnego bloku
sowieckiego, w których
sowieckiego, w których
szkolono terrorystów,
szkolono terrorystów,
dostarczano im broni i
dostarczano im broni i
materiałów
materiałów
wybuchowych.
wybuchowych.
Współcześnie terroryzm stał się często używaną formą walki
Współcześnie terroryzm stał się często używaną formą walki
"słabszych" obywateli wobec "silnego" państwa. Stosowany
"słabszych" obywateli wobec "silnego" państwa. Stosowany
jest na wszystkich kontynentach, we wszystkich rejonach
jest na wszystkich kontynentach, we wszystkich rejonach
świata. Terrorystyczne środki stosują m.in.: Tamilskie
świata. Terrorystyczne środki stosują m.in.: Tamilskie
Tygrysy na Sri Lance (realizując cele separatystyczno-
Tygrysy na Sri Lance (realizując cele separatystyczno-
narodowościowe), „Czerwone Brygady” we Włoszech, RAF w
narodowościowe), „Czerwone Brygady” we Włoszech, RAF w
Niemczech (o charakterze anarchistyczno-lewackim),
Niemczech (o charakterze anarchistyczno-lewackim),
Japońska Armia Czerwona (skrajnie lewicowy ekstremizm),
Japońska Armia Czerwona (skrajnie lewicowy ekstremizm),
"Nowy Ład" we Włoszech (neofaszystowski), Kurdyjska Partia
"Nowy Ład" we Włoszech (neofaszystowski), Kurdyjska Partia
Robotnicza w Turcji (lewicowo-narodowowyzwoleńcza).
Robotnicza w Turcji (lewicowo-narodowowyzwoleńcza).
Funkcjonują również grupy działające w Ameryce Łacińskiej
Funkcjonują również grupy działające w Ameryce Łacińskiej
(Sendero Luminosa w Peru, Tupamaros w Urugwaju i kilka
(Sendero Luminosa w Peru, Tupamaros w Urugwaju i kilka
innych w Kolumbii, Nikaragui i Wenezueli), też religijni
innych w Kolumbii, Nikaragui i Wenezueli), też religijni
fundamentaliści, np. ugrupowanie Przetrwanie świata w
fundamentaliści, np. ugrupowanie Przetrwanie świata w
Stanach Zjednoczonych, sekta Najwyższa Prawda w Japonii.
Stanach Zjednoczonych, sekta Najwyższa Prawda w Japonii.
Największym zagrożeniem pozostają grupy fundamentalistów
Największym zagrożeniem pozostają grupy fundamentalistów
islamskich działające głownie w państwach arabskich i w
islamskich działające głownie w państwach arabskich i w
rejonie Bliskiego Wschodu (np. irańscy Modżahedini Ludowi,
rejonie Bliskiego Wschodu (np. irańscy Modżahedini Ludowi,
Stowarzyszenie Braci Muzułmanów w Egipcie i Algierii,
Stowarzyszenie Braci Muzułmanów w Egipcie i Algierii,
Hezbollah i Dżihad w Libanie i Izraelu). Ugrupowania te poza
Hezbollah i Dżihad w Libanie i Izraelu). Ugrupowania te poza
działalnością wewnątrz państw stosują często terroryzm
działalnością wewnątrz państw stosują często terroryzm
międzynarodowy, w imię walki z wyznawcami innych religii.
międzynarodowy, w imię walki z wyznawcami innych religii.
PRZELUDNIENIE
PRZELUDNIENIE
Wzrost populacji ludzi w drugiej połowie XX w
Wzrost populacji ludzi w drugiej połowie XX w
był ogromny, bezprecedensowy. Od 1830 do 1930
był ogromny, bezprecedensowy. Od 1830 do 1930
roku przybyło 1mld ludzi. Przy obecnej stopie
roku przybyło 1mld ludzi. Przy obecnej stopie
przyrostu naturalnego (1.6% na rok) i przy
przyrostu naturalnego (1.6% na rok) i przy
obecnej strukturze wiekowej obecnie 1mld ludzi
obecnej strukturze wiekowej obecnie 1mld ludzi
przybędzie w ciągu zaledwie 11 lat. Statystycznie
przybędzie w ciągu zaledwie 11 lat. Statystycznie
uważa się, iż w 1998 roku ziemię zamieszkiwało
uważa się, iż w 1998 roku ziemię zamieszkiwało
6mld ludzi, wystarczy tylko zauważyć jedno, w
6mld ludzi, wystarczy tylko zauważyć jedno, w
1960 było nas "tylko" 3mld. Takie dane mogą
1960 było nas "tylko" 3mld. Takie dane mogą
tylko oznaczać jedno - przeludnienie, jednak
tylko oznaczać jedno - przeludnienie, jednak
reprezentują one tylko dane statystyczne.
reprezentują one tylko dane statystyczne.
Pokazują jednoznacznie, że przyrost ludności
Pokazują jednoznacznie, że przyrost ludności
postępuje przy określonych czynnikach w takim a
postępuje przy określonych czynnikach w takim a
nie innym tempie, jednak nie obrazują one
nie innym tempie, jednak nie obrazują one
zmian, jakie mogą nastąpić w jakości naszego
zmian, jakie mogą nastąpić w jakości naszego
życia,
życia,
Mapa świata pokazująca
Mapa świata pokazująca
gęstość zaludnienia
gęstość zaludnienia
Chiny, do niedawna
Chiny, do niedawna
najbardziej
najbardziej
zaludniony kraj
zaludniony kraj
świata, podjęły
świata, podjęły
walkę z
walkę z
przeludnieniem.
przeludnieniem.
Jest ona skuteczna,
Jest ona skuteczna,
ale nie drastyczna.
ale nie drastyczna.
ONZ pomaga
ONZ pomaga
przeciwdziałać
przeciwdziałać
zbyt dużej liczbie
zbyt dużej liczbie
urodzeń.
urodzeń.
KATAKLIZMY
KATAKLIZMY
Kataklizm to słowo zaczerpnięte z języka
Kataklizm to słowo zaczerpnięte z języka
greckiego i oznaczające powódź i potop. W
greckiego i oznaczające powódź i potop. W
naszych czasach słowo rozszerzyło swój
naszych czasach słowo rozszerzyło swój
katalog znaczeń. Kataklizm obejmuje grupę
katalog znaczeń. Kataklizm obejmuje grupę
zdarzeń powodujących znaczne zniszczenia
zdarzeń powodujących znaczne zniszczenia
materialne i powodująca zagrożenie dla życia
materialne i powodująca zagrożenie dla życia
ludzi i pozostałych elementów świata
ludzi i pozostałych elementów świata
ożywionego. Takimi zjawiskami mogą być
ożywionego. Takimi zjawiskami mogą być
huragany, wielkie pożary, powodzie,
huragany, wielkie pożary, powodzie,
trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów czy
trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów czy
susze. Do tej kategorii przypisywane są
susze. Do tej kategorii przypisywane są
również zniszczenia i zagrożenie
również zniszczenia i zagrożenie
spowodowane przez człowieka. Mogą one
spowodowane przez człowieka. Mogą one
mieć równie duży zasięg co te naturalne i być
mieć równie duży zasięg co te naturalne i być
równie gwałtowne.
równie gwałtowne.
Wybrane kataklizmy
Wybrane kataklizmy
Wulkany
Wulkany
Fale tsunami
Fale tsunami
Tornada i trąby powietrzne
Tornada i trąby powietrzne
Eksplozje bomb atomowych
Eksplozje bomb atomowych
WULKANY
WULKANY
Łącznie na świecie
Łącznie na świecie
znanych jest ok. 850
znanych jest ok. 850
czynnych wulkanów, z
czynnych wulkanów, z
których wiele znajduje
których wiele znajduje
się pod wodą.
się pod wodą.
Największym
Największym
skupiskiem aktywnych
skupiskiem aktywnych
wulkanów jest
wulkanów jest
Indonezja, gdzie 77
Indonezja, gdzie 77
spośród 167 wulkanów
spośród 167 wulkanów
miało erupcję w
miało erupcję w
czasach historycznych.
czasach historycznych.
TSUNAMI
TSUNAMI
Tsunami
Tsunami
– fala oceaniczna wywołana podwodnym
– fala oceaniczna wywołana podwodnym
trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź
trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź
osuwiskiem ziemi (lub cieleniem się lodowców),
osuwiskiem ziemi (lub cieleniem się lodowców),
rzadko w wyniku upadku meteorytu.
rzadko w wyniku upadku meteorytu.
Fale rozchodzą się pierścieniowo od miejsca ich
Fale rozchodzą się pierścieniowo od miejsca ich
wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami,
wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami,
poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h),
poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h),
może być nawet niezauważone, ponieważ długość tych
może być nawet niezauważone, ponieważ długość tych
fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość
fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość
nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w
nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w
strefie brzegowej może ona osiągnąć wysokość
strefie brzegowej może ona osiągnąć wysokość
kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne
kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne
miejscowości. Najczęściej występuje w basenie
miejscowości. Najczęściej występuje w basenie
Oceanu Spokojnego. Może osiągać brzeg jako łamiąca
Oceanu Spokojnego. Może osiągać brzeg jako łamiąca
się fala, ściana wody lub podobnym do przypływu
się fala, ściana wody lub podobnym do przypływu
zalaniem.
zalaniem.
· 30 września 2009 – Trzęsienie ziemi na
· 30 września 2009 – Trzęsienie ziemi na
Pacyfiku wywołało tsunami, które
Pacyfiku wywołało tsunami, które
uderzyło w archipelag wysp Samoa na
uderzyło w archipelag wysp Samoa na
Oceanie Spokojnym.
Oceanie Spokojnym.
· 26 grudnia 2004 – trzęsienie ziemi na
· 26 grudnia 2004 – trzęsienie ziemi na
Oceanie Indyjskim zniszczyło wybrzeża
Oceanie Indyjskim zniszczyło wybrzeża
kilku krajów Azji i Afryki, ok. 294 tys.
kilku krajów Azji i Afryki, ok. 294 tys.
zabitych.
zabitych.
· 17 lipca 1998 – trzęsienie ziemi u
· 17 lipca 1998 – trzęsienie ziemi u
wybrzeży Papui-Nowej Gwinei, 2200
wybrzeży Papui-Nowej Gwinei, 2200
zabitych.
zabitych.
· 1993 – trzęsienie ziemi u wybrzeży
· 1993 – trzęsienie ziemi u wybrzeży
Japonii, fala o wysokości 60 cm na
Japonii, fala o wysokości 60 cm na
otwartych wodach wzrosła do 30 metrów
otwartych wodach wzrosła do 30 metrów
zbliżając się do lądu.
zbliżając się do lądu.
· 27 marca 1964 – "trzęsienie
· 27 marca 1964 – "trzęsienie
wielkopiątkowe" wywołało tsunami, które
wielkopiątkowe" wywołało tsunami, które
zniszczyło zachodnie wybrzeże Ameryki
zniszczyło zachodnie wybrzeże Ameryki
Północnej.
Północnej.
· 1960 – trzęsienie ziemi w Chile
· 1960 – trzęsienie ziemi w Chile
wywołało jedną z najwyższych fal
wywołało jedną z najwyższych fal
tsunami, która dotarła do wybrzeży
tsunami, która dotarła do wybrzeży
Japonii .
Japonii .
· 10 lipca 1958 – największe
· 10 lipca 1958 – największe
zarejestrowane w historii tsunami
zarejestrowane w historii tsunami
zanotowano w
powstała w wyniku trzęsienia ziemi
powstała w wyniku trzęsienia ziemi
osiągnęła wysokość 524 m. Bezpośrednią
osiągnęła wysokość 524 m. Bezpośrednią
przyczyną uzyskania przez falę
przyczyną uzyskania przez falę
gigantycznych rozmiarów było osunięcie
gigantycznych rozmiarów było osunięcie
się gruntu wywołane trzęsieniem.
się gruntu wywołane trzęsieniem.
TORNADA
TORNADA
Tornada zaobserwowano na każdym
Tornada zaobserwowano na każdym
kontynencie oprócz Antarktydy, jednak
kontynencie oprócz Antarktydy, jednak
najwięcej tornad rocznie notuje się w
najwięcej tornad rocznie notuje się w
Stanach Zjednoczonych. Większość tornad
Stanach Zjednoczonych. Większość tornad
ma siłę wiatru nie większą niż 180 km/h i
ma siłę wiatru nie większą niż 180 km/h i
szerokość leja do 75 metrów i pozostaje w
szerokość leja do 75 metrów i pozostaje w
kontakcie z ziemią na tyle długo, by
kontakcie z ziemią na tyle długo, by
przemierzyć kilka kilometrów, ale niektóre
przemierzyć kilka kilometrów, ale niektóre
osiągają prędkość wiatru ponad 480 km/h,
osiągają prędkość wiatru ponad 480 km/h,
szerokość leja 1,5 km i przemierzają do 100
szerokość leja 1,5 km i przemierzają do 100
km dotykając ziemi. Siłę tornad mierzy się w
km dotykając ziemi. Siłę tornad mierzy się w
skali Fujity.
skali Fujity.
BOMBA ATOMOWA
BOMBA ATOMOWA
Broń jądrowa
Broń jądrowa
– rodzaj broni masowego rażenia
– rodzaj broni masowego rażenia
wykorzystującej wewnątrz jądrową energię
wykorzystującej wewnątrz jądrową energię
wydzielaną podczas łańcuchowej reakcji
wydzielaną podczas łańcuchowej reakcji
rozszczepienia jąder ciężkich pierwiastków (uranu i
rozszczepienia jąder ciężkich pierwiastków (uranu i
plutonu - broń atomowa) lub reakcji termojądrowej
plutonu - broń atomowa) lub reakcji termojądrowej
syntezy lekkich pierwiastków z wodoru - bomba
syntezy lekkich pierwiastków z wodoru - bomba
wodorowa – o sile wybuchu znacznie większej niż
wodorowa – o sile wybuchu znacznie większej niż
broni atomowej. Dzięki istnieniu tej broni powstało
broni atomowej. Dzięki istnieniu tej broni powstało
przekonanie o możliwości pokonania przeciwnika
przekonanie o możliwości pokonania przeciwnika
bez użycia ogromnych armii, do zadania dużych
bez użycia ogromnych armii, do zadania dużych
zniszczeń na obszarze przeciwnika wystarczy
zniszczeń na obszarze przeciwnika wystarczy
samolot bombowy, pocisk artyleryjski lub rakieta
samolot bombowy, pocisk artyleryjski lub rakieta
przenosząca atomowe głowice bojowe.
przenosząca atomowe głowice bojowe.
Siła rażenia jest daleko większa niż w
Siła rażenia jest daleko większa niż w
przypadku konwencjonalnego materiału
przypadku konwencjonalnego materiału
wybuchowego - największe bomby są zdolne
wybuchowego - największe bomby są zdolne
zniszczyć całe miasta. Bomby atomowe
zniszczyć całe miasta. Bomby atomowe
zostały zastosowane dwukrotnie w celach
zostały zastosowane dwukrotnie w celach
wojennych przez armię Stanów
wojennych przez armię Stanów
Zjednoczonych przeciwko japońskim miastom
Zjednoczonych przeciwko japońskim miastom
Hiroszima i Nagasaki, w trakcie II wojny
Hiroszima i Nagasaki, w trakcie II wojny
światowej. Od tego czasu użyto ich około
światowej. Od tego czasu użyto ich około
2000 razy, jedynie w ramach testów,
2000 razy, jedynie w ramach testów,
przeprowadzanych przez dziesięć państw
przeprowadzanych przez dziesięć państw
(USA, Związek Radziecki, Wielka Brytania,
(USA, Związek Radziecki, Wielka Brytania,
Francja, Chińska Republika Ludowa, Indie,
Francja, Chińska Republika Ludowa, Indie,
Pakistan, RPA wspólnie z Izraelem).
Pakistan, RPA wspólnie z Izraelem).
ZANIECZYSZCZENIA
ZANIECZYSZCZENIA
ŚRODOWISKA
ŚRODOWISKA
We współczesnym świecie
We współczesnym świecie
zanieczyszczenie środowiska naturalnego
zanieczyszczenie środowiska naturalnego
człowieka stało się poważnym problemem.
człowieka stało się poważnym problemem.
Przyczyniają się do tego wybuchy jądrowe,
Przyczyniają się do tego wybuchy jądrowe,
awarie tankowców, nowoczesny przemysł,
awarie tankowców, nowoczesny przemysł,
który wytwarza odpady trujące
który wytwarza odpady trujące
środowisko. Wielu ludzi jest alergikami,
środowisko. Wielu ludzi jest alergikami,
przez chemizację różnych dziedzin życia.
przez chemizację różnych dziedzin życia.
Wydaje się, że każdy człowiek chciałby żyć
Wydaje się, że każdy człowiek chciałby żyć
w krystalicznie czystym środowisku,
w krystalicznie czystym środowisku,
jednak bardzo dużo ludzi nic nie robi, żeby
jednak bardzo dużo ludzi nic nie robi, żeby
tak było, nie zastanawiają się używając
tak było, nie zastanawiają się używając
środki chemiczne, które zanieczyszczają
środki chemiczne, które zanieczyszczają
środowisko, czy to ich nie zabije.
środowisko, czy to ich nie zabije.
W pewnym stopniu z wyżej
W pewnym stopniu z wyżej
wymienionym problemem
wymienionym problemem
wiąże się kolejny, jest nim
wiąże się kolejny, jest nim
zmiana klimatu. Klimat
zmiana klimatu. Klimat
ziemski staje się coraz
ziemski staje się coraz
cieplejszy, podnosi się
cieplejszy, podnosi się
poziom wody w morzach i
poziom wody w morzach i
oceanach, topnieją
oceanach, topnieją
lodowce. Jest to
lodowce. Jest to
wywoływane przez gazy
wywoływane przez gazy
cieplarniane, m.in. jest to
cieplarniane, m.in. jest to
wzrost stężenia dwutlenku
wzrost stężenia dwutlenku
węgla. Tak naprawdę to
węgla. Tak naprawdę to
wina człowieka, gdyż to on
wina człowieka, gdyż to on
sam do tego doprowadza
sam do tego doprowadza
przez spalanie benzyny w
przez spalanie benzyny w
samochodach, korzystanie
samochodach, korzystanie
z elektrowni, czy
z elektrowni, czy
wycinanie drzew.
wycinanie drzew.
RÓŻNICE
RÓŻNICE
SPOŁECZNE
SPOŁECZNE
Następny problem to zjawisko nędzy na
Następny problem to zjawisko nędzy na
świecie. Od dziesiątek lat nauki społeczne
świecie. Od dziesiątek lat nauki społeczne
wskazywały na geografię nędzy i niedostatku.
wskazywały na geografię nędzy i niedostatku.
Wskazywało się i nawet wciąż wskazuje na
Wskazywało się i nawet wciąż wskazuje na
"bogatą Północ" i "biedne Południe". Ten
"bogatą Północ" i "biedne Południe". Ten
podział świata na dwie sfery: bogactwa i
podział świata na dwie sfery: bogactwa i
dostatku oraz biedy i jej braku, wyznaczony
dostatku oraz biedy i jej braku, wyznaczony
został na podstawie analizy poziomu
został na podstawie analizy poziomu
dochodów ludzi, poziomu oraz struktury
dochodów ludzi, poziomu oraz struktury
wydatków, minimum biologicznego, czyli
wydatków, minimum biologicznego, czyli
minimum socjalnego. Dziś można jednak
minimum socjalnego. Dziś można jednak
wskazać wyraźnie rejony bogactw na Południu
wskazać wyraźnie rejony bogactw na Południu
oraz kręgi nędzy na Północy.
oraz kręgi nędzy na Północy.
Ubóstwo stanowi zatem obecnie problem
Ubóstwo stanowi zatem obecnie problem
społeczny w skali globalnej, którym powinny
społeczny w skali globalnej, którym powinny
zająć się nie tylko organizacje charytatywne
zająć się nie tylko organizacje charytatywne
oraz społeczne, ale przede wszystkim
oraz społeczne, ale przede wszystkim
państwo oraz jego wyspecjalizowane
państwo oraz jego wyspecjalizowane
instytucje. Najpierw jednak samo państwo
instytucje. Najpierw jednak samo państwo
nie powinno powodować u swoich obywateli
nie powinno powodować u swoich obywateli
skrajnej ekonomicznej "przepaści", ale
skrajnej ekonomicznej "przepaści", ale
również moralnej "zapaści". Aby zlikwidować
również moralnej "zapaści". Aby zlikwidować
ubóstwo konieczne są szczegółowo
ubóstwo konieczne są szczegółowo
opracowane programy pomocowe, wielkie
opracowane programy pomocowe, wielkie
nakłady finansowe i zaangażowanie na
nakłady finansowe i zaangażowanie na
przestrzeni wielu lat. Nie da się tego
przestrzeni wielu lat. Nie da się tego
problemu zwalczyć poprzez doraźną pomoc,
problemu zwalczyć poprzez doraźną pomoc,
dostawy żywności i innych środków.
dostawy żywności i innych środków.
CHOROBY
CHOROBY
CYWILIZACYJNE
CYWILIZACYJNE
Najważniejsze choroby
Najważniejsze choroby
cywilizacyjne:
cywilizacyjne:
AIDS
AIDS
Narkomania
Narkomania
Alkoholizm
Alkoholizm
Anoreksja
Anoreksja
Lekomania
Lekomania
Depresja
Depresja
Otyłość
Otyłość
AIDS
AIDS
Pierwsze zachorowania wykryto w roku 1986. Na
Pierwsze zachorowania wykryto w roku 1986. Na
świecie definicje tego nowego zespołu ustalono w
świecie definicje tego nowego zespołu ustalono w
1981 roku. Jak dziś wiadomo zachorowania
1981 roku. Jak dziś wiadomo zachorowania
zdarzały się już wcześniej.
zdarzały się już wcześniej.
Od 1986 roku do końca grudnia 1999 roku w
Od 1986 roku do końca grudnia 1999 roku w
Polsce zachorowało 839 osób, 470 zmarło. Na
Polsce zachorowało 839 osób, 470 zmarło. Na
świecie od początku epidemii z powodu AIDS
świecie od początku epidemii z powodu AIDS
zmarło około 16 milionów dorosłych i dzieci.
zmarło około 16 milionów dorosłych i dzieci.
Od początku epidemii do 31 grudnia 1999 roku
Od początku epidemii do 31 grudnia 1999 roku
zarejestrowano 6118 przypadków zakażenia HIV.
zarejestrowano 6118 przypadków zakażenia HIV.
Według danych szacunkowych ok.20000. Na
Według danych szacunkowych ok.20000. Na
świecie z HIV i AIDS żyje około 34 miliona osób.
świecie z HIV i AIDS żyje około 34 miliona osób.
niepokojące jest to, że na świecie obserwuje się
niepokojące jest to, że na świecie obserwuje się
wzrost nowych zakażeń w krajach biednych
wzrost nowych zakażeń w krajach biednych
Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Południowej,
Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Południowej,
Azji, krajach byłego Związku Radzieckiego.
Azji, krajach byłego Związku Radzieckiego.
W Afryce, szczególnie
W Afryce, szczególnie
Południowo -
Południowo -
Wschodniej i
Wschodniej i
Środkowej części około
Środkowej części około
36% populacji dorosłej
36% populacji dorosłej
zakażona jest wirusem
zakażona jest wirusem
HIV. W Republice
HIV. W Republice
Południowej Afryki
Południowej Afryki
szacunkowo każdego
szacunkowo każdego
dnia zostaje
dnia zostaje
zakażonych HIV 1500
zakażonych HIV 1500
osób. W regionie
osób. W regionie
KwaZulu Natal w RPA
KwaZulu Natal w RPA
jest 30 - 40% osób
jest 30 - 40% osób
zakażonych w
zakażonych w
populacji.
populacji.
NARKOMANIA
NARKOMANIA
Patologiczne zjawisko społeczne,
Patologiczne zjawisko społeczne,
uzależnienie spowodowane krótszym
uzależnienie spowodowane krótszym
lub dłuższym zażywaniem leków
lub dłuższym zażywaniem leków
(głównie przeciwbólowych środków
(głównie przeciwbólowych środków
narkotycznych) albo innych środków
narkotycznych) albo innych środków
uzależniających (narkotyki, leki
uzależniających (narkotyki, leki
uspokajające i psychotropowe).
uspokajające i psychotropowe).
Ograniczenie narkomanii jest trudne, gdyż
Ograniczenie narkomanii jest trudne, gdyż
zyski z handlu, produkcji, przemytu
zyski z handlu, produkcji, przemytu
narkotyków są ogromne. Kartele
narkotyków są ogromne. Kartele
narkotykowe działają sprawnie, posługując
narkotykowe działają sprawnie, posługując
się korupcją i przemocą. Poszczególne kraje
się korupcją i przemocą. Poszczególne kraje
w różny sposób odpowiadają na problem
w różny sposób odpowiadają na problem
narkomanii. Od kar długoletniego więzienia,
narkomanii. Od kar długoletniego więzienia,
a nawet śmierci dla handlarzy, jak w części
a nawet śmierci dla handlarzy, jak w części
państw azjatyckich, po próby legalizacji
państw azjatyckich, po próby legalizacji
ograniczonej sprzedaży narkotyków
ograniczonej sprzedaży narkotyków
miękkich (Holandia). Karalność dotyczy
miękkich (Holandia). Karalność dotyczy
czasami tylko handlarzy, producentów, a
czasami tylko handlarzy, producentów, a
niekiedy również kupujących na własne
niekiedy również kupujących na własne
potrzeby.
potrzeby.
Skala zjawiska
Skala zjawiska
wzrasta, obejmując
wzrasta, obejmując
coraz młodsze dzieci,
coraz młodsze dzieci,
sytuację utrudnia
sytuację utrudnia
fakt, iż
fakt, iż
wykrywalność
wykrywalność
uzależnienia we
uzależnienia we
wczesnym stadium
wczesnym stadium
jest sporadyczna ze
jest sporadyczna ze
względu na wielość
względu na wielość
stosowanych
stosowanych
środków, brak
środków, brak
wiedzy opiekunów.
wiedzy opiekunów.
ALKOHOLIZM
ALKOHOLIZM
Obecność alkoholu w życiu codziennym
współczesnego człowieka powoduje w
sposób nieuchronny pewną ilość szkód i
zagrożeń. Występują one we wszystkich
społeczeństwach. Wielkość tych szkód jest
związana z rozmiarami i stylem
konsumpcji napojów alkoholowych, ale
zależy również od skuteczności i zasięgu
działań profilaktycznych i naprawczych.
- Średnie spożycie napojów spirytusowych w Polsce w
okresie od czerwca 2002 do czerwca 2003 wzrosło o
25%;
- Największy wzrost spożycia tych napojów nastąpił
wśród uczniów, studentów i osób o niskich dochodach;
- 1,8 mln ludzi na świecie umarło w 2002 z powodu
alkoholu (wg Raportu WHO o stanie zdrowia na świecie
w 2002 roku) – co stanowi 3,2% wszystkich zgonów;
- Alkohol jest trzecim głównym czynnikiem ryzyka
zagrażającym zdrowiu w krajach rozwiniętych – do
których zalicza się również Polskę – za nikotyną i
nadciśnieniem tętniczym; (wg Raportu WHO o stanie
zdrowia na świecie w 2002 roku).
- Koszty związane z pomocą społeczną, służbą zdrowia,
ubezpieczeniami, wymiarem sprawiedliwości i
więziennictwa pochodne picia alkoholu oraz koszty
związane ze stratami w sektorze produkcyjnym
stanowią duże sumy całego dochodu społeczności
Europy (1-3%).
LEKOMANIA
LEKOMANIA
Zależność lekowa jest to stan wywołanym
Zależność lekowa jest to stan wywołanym
dłuższym stosowaniem leku. Lek powoduje
dłuższym stosowaniem leku. Lek powoduje
przestrojenie czynności psychicznych oraz
przestrojenie czynności psychicznych oraz
(lub) somatycznych do tego stopnia, że nagłe
(lub) somatycznych do tego stopnia, że nagłe
jego przerwanie stosowania wywołuje duże
jego przerwanie stosowania wywołuje duże
zaburzenia czynności organizmu zwane
zaburzenia czynności organizmu zwane
objawami abstynencji. Najczęściej i
objawami abstynencji. Najczęściej i
najszybciej wytwarza się zależność psychiczna
najszybciej wytwarza się zależność psychiczna
od leku, rzadziej i później zależność
od leku, rzadziej i później zależność
somatyczna, charakteryzująca się wybitnymi
somatyczna, charakteryzująca się wybitnymi
zmianami narządów obwodowych po
zmianami narządów obwodowych po
odstawieniu leku, np. zaburzeniami ciśnienia
odstawieniu leku, np. zaburzeniami ciśnienia
krwi, czynności serca, oddychania, układu
krwi, czynności serca, oddychania, układu
pokarmowego.
pokarmowego.
Rozmiary lekomanii.
Rozmiary lekomanii.
W sumie ponad 80%
W sumie ponad 80%
dorosłych mieszkańców
dorosłych mieszkańców
USA zażywa w każdym
USA zażywa w każdym
tygodniu lek tego
tygodniu lek tego
samego typu, a połowa
samego typu, a połowa
z nich bierze leki na
z nich bierze leki na
receptę. Około 7%
receptę. Około 7%
ludności przyjmuje pięć
ludności przyjmuje pięć
lub więcej leków na
lub więcej leków na
receptę w każdym
receptę w każdym
tygodniu, a 25% - pięć
tygodniu, a 25% - pięć
lub więcej leków
lub więcej leków
różnego typu, w tym
różnego typu, w tym
leki na receptę.
leki na receptę.
ANOREKSJA
ANOREKSJA
Obok narkotyków i alkoholu wśród młodzieży
Obok narkotyków i alkoholu wśród młodzieży
są jeszcze dwa problemy: anoreksja i
są jeszcze dwa problemy: anoreksja i
bulimia. Dotykają one głównie dziewcząt,
bulimia. Dotykają one głównie dziewcząt,
które nie są zadowolone ze swojego wyglądu
które nie są zadowolone ze swojego wyglądu
i mają problemy związane ze swoją tuszą.
i mają problemy związane ze swoją tuszą.
Jednak wiele z nich nie zdawało sobie dotąd
Jednak wiele z nich nie zdawało sobie dotąd
sprawy, czym te choroby tak dokładnie są, i
sprawy, czym te choroby tak dokładnie są, i
teraz dla niektórych jest już za późno...
teraz dla niektórych jest już za późno...
Anoreksja jest zaburzeniem dotyczącym
Anoreksja jest zaburzeniem dotyczącym
jedzenia, podobnie jak bulimia. Efektem,
jedzenia, podobnie jak bulimia. Efektem,
czego jest głodzenie się, co doprowadza do
czego jest głodzenie się, co doprowadza do
wstrętu przed jedzeniem i znaczna utratą
wstrętu przed jedzeniem i znaczna utratą
wagi.
wagi.
Do obu tych chorób
Do obu tych chorób
(zwłaszcza wśród
(zwłaszcza wśród
młodzieży) doprowadzają
młodzieży) doprowadzają
w bardzo dużym stopniu
w bardzo dużym stopniu
media. Zarówno młode
media. Zarówno młode
dziewczyny jak i chłopcy,
dziewczyny jak i chłopcy,
oglądając różnego rodzaju
oglądając różnego rodzaju
czasopisma i telewizję,
czasopisma i telewizję,
widzą szczupłe ciała
widzą szczupłe ciała
modelek i modeli, które są
modelek i modeli, które są
oczywiście najpiękniejsze.
oczywiście najpiękniejsze.
Wtedy powstaje u nich
Wtedy powstaje u nich
pragnienie bycia bardzo
pragnienie bycia bardzo
chudym. Nie zwracają
chudym. Nie zwracają
uwagi na zdrowie, liczy się
uwagi na zdrowie, liczy się
dla nich tylko wspaniała,
dla nich tylko wspaniała,
szczupła sylwetka. A to
szczupła sylwetka. A to
wszystko zaczyna się od
wszystko zaczyna się od
niewinnego odchudzania.
niewinnego odchudzania.
OTYŁOŚĆ
OTYŁOŚĆ
Otyłość jest przewlekłą chorobą
Otyłość jest przewlekłą chorobą
spowodowana nadmierną podażą energii
spowodowana nadmierną podażą energii
zawartej w pokarmach w stosunku do
zawartej w pokarmach w stosunku do
zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego
zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego
jest magazynowanie nadmiaru w postaci
jest magazynowanie nadmiaru w postaci
tkanki tłuszczowej.
tkanki tłuszczowej.
Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze
Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze
strony układu sercowo-naczyniowego i
strony układu sercowo-naczyniowego i
innych narządów.
innych narządów.
Do 2015 roku trzech na
Do 2015 roku trzech na
czterech mieszkańców USA
czterech mieszkańców USA
będzie otyłych lub będzie
będzie otyłych lub będzie
miało nadwagę.
miało nadwagę.
Największej liczby
Największej liczby
grubasów nie mają jednak
grubasów nie mają jednak
bogate stany Ameryki.
bogate stany Ameryki.
Okazuje się, że do
Okazuje się, że do
niezdrowego jedzenia i
niezdrowego jedzenia i
stylu życia słabość ma
stylu życia słabość ma
amerykańskie Południe. W
amerykańskie Południe. W
stanie Missisipi ponad 30
stanie Missisipi ponad 30
proc. mieszkańców jest
proc. mieszkańców jest
otyła.
otyła.
Szczególnie przerażająco
Szczególnie przerażająco
wygląda otyłość u dzieci
wygląda otyłość u dzieci
poniżej piątego roku. W
poniżej piątego roku. W
ciągu ostatnich 20 lat liczba
ciągu ostatnich 20 lat liczba
małych grubasów podwoiła
małych grubasów podwoiła
się.
się.
DEPRESJA
DEPRESJA
Depresja jest chorobą polegającą na
Depresja jest chorobą polegającą na
zaburzeniu nastroju i stanu emocjonalnego
zaburzeniu nastroju i stanu emocjonalnego
człowieka. Mimo iż schorzenie to towarzyszy
człowieka. Mimo iż schorzenie to towarzyszy
człowiekowi od zarania dziejów (opisywana
człowiekowi od zarania dziejów (opisywana
była już w Starożytności), to spotyka się
była już w Starożytności), to spotyka się
określenia, że jest to choroba XXI wieku czy
określenia, że jest to choroba XXI wieku czy
też choroba cywilizacyjna. Powodem tych
też choroba cywilizacyjna. Powodem tych
określeń jest to, że dotyka coraz większą
określeń jest to, że dotyka coraz większą
liczbę społeczeństwa. Według badań
liczbę społeczeństwa. Według badań
Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
w rankingu najgroźniejszych chorób zajmuje
w rankingu najgroźniejszych chorób zajmuje
ona wysokie, bo aż czwarte miejsce.
ona wysokie, bo aż czwarte miejsce.
ANALFABETYZM
ANALFABETYZM
Problem ten dotyczy głównie Afryki, Azji i
Problem ten dotyczy głównie Afryki, Azji i
Ameryki Łacińskiej. Analfabeta nie jest w
Ameryki Łacińskiej. Analfabeta nie jest w
stanie uczestniczyć w życiu społecznym i
stanie uczestniczyć w życiu społecznym i
gospodarczym swojego kraju. Wiele państw
gospodarczym swojego kraju. Wiele państw
rozwijających się gdy ma problemy
rozwijających się gdy ma problemy
finansowe, najpierw odcina dotacje i pomoc
finansowe, najpierw odcina dotacje i pomoc
dla szkół i nauczycieli. Ogromne środki
dla szkół i nauczycieli. Ogromne środki
wydaje się tam przede wszystkim na obronę
wydaje się tam przede wszystkim na obronę
i wojsko. Analfabetyzmowi towarzyszy
i wojsko. Analfabetyzmowi towarzyszy
najczęściej bieda, która stanowi największą
najczęściej bieda, która stanowi największą
przeszkodę w pokonaniu tego problemu.
przeszkodę w pokonaniu tego problemu.
Według statystyk UNESCO istnieje obecnie na
Według statystyk UNESCO istnieje obecnie na
świecie około 950 milionów kobiet i mężczyzn,
świecie około 950 milionów kobiet i mężczyzn,
którzy nie opanowali elementarnych
którzy nie opanowali elementarnych
kulturowych umiejętności w zakresie czytania
kulturowych umiejętności w zakresie czytania
i pisania. Jeszcze bardziej przeraża, że ponad
i pisania. Jeszcze bardziej przeraża, że ponad
135 milionów dzieci nie chodzi w ogóle do
135 milionów dzieci nie chodzi w ogóle do
szkół, wśród nich zaś ponad 60% stanowią
szkół, wśród nich zaś ponad 60% stanowią
dziewczęta. Kiedy jest wyż demograficzny, a
dziewczęta. Kiedy jest wyż demograficzny, a
mamy z nim właśnie do czynienia, to jeszcze
mamy z nim właśnie do czynienia, to jeszcze
przez najbliższe 15 lat w krajach
przez najbliższe 15 lat w krajach
rozwijających się będziemy mieli problem z
rozwijających się będziemy mieli problem z
budową odpowiedniej liczby szkół dla tych
budową odpowiedniej liczby szkół dla tych
dzieci.
dzieci.
GLOBALIZACJA
GLOBALIZACJA
W skrócie, globalizacja to przyspieszenie
W skrócie, globalizacja to przyspieszenie
zmian gospodarczych i kulturowych, wraz
zmian gospodarczych i kulturowych, wraz
ze wszystkimi tego skutkami. Plusy i
ze wszystkimi tego skutkami. Plusy i
minusy tego procesu, rozkładają się
minusy tego procesu, rozkładają się
nierównomiernie na poszczególne obszary
nierównomiernie na poszczególne obszary
naszego globu. Pozytywne zmiany dotyczą
naszego globu. Pozytywne zmiany dotyczą
przeważnie tzw.” cywilizowanego świata”,
przeważnie tzw.” cywilizowanego świata”,
czyli Europy, Ameryki Północnej i inny
czyli Europy, Ameryki Północnej i inny
bogatszych państw jak np. Japonia lub
bogatszych państw jak np. Japonia lub
Korea Południowa, a negatywne efekty
Korea Południowa, a negatywne efekty
globalizacji dotykają kraje trzeciego świata,
globalizacji dotykają kraje trzeciego świata,
które w efekcie wyzyskiwania ich biednieją
które w efekcie wyzyskiwania ich biednieją
jeszcze bardziej.
jeszcze bardziej.
Kraje najbiedniejsze opierają swoją
Kraje najbiedniejsze opierają swoją
gospodarkę na produkcji i eksporcie
gospodarkę na produkcji i eksporcie
surowców. Przyczyna tego jest prosta:
surowców. Przyczyna tego jest prosta:
nie mają możliwości robić nic innego.
nie mają możliwości robić nic innego.
Nie mają żadnych fabryk, gdyż nie są
Nie mają żadnych fabryk, gdyż nie są
atrakcyjne dla zagranicznych
atrakcyjne dla zagranicznych
inwestorów. Na dodatek ceny skupu
inwestorów. Na dodatek ceny skupu
cały czas spadają, co spowodowane
cały czas spadają, co spowodowane
jest konkurencją bogatszych państw.
jest konkurencją bogatszych państw.
Globalizacja sprzyja szerzeniu się
Globalizacja sprzyja szerzeniu się
chorób.
chorób.
Omówione zagadnienia to
Omówione zagadnienia to
tylko część problemów przed
tylko część problemów przed
którymi stoi świat w XXI
którymi stoi świat w XXI
wieku. Wszystkie są jednak
wieku. Wszystkie są jednak
bardzo ważne i nie powinny
bardzo ważne i nie powinny
być lekceważone.
być lekceważone.
ZAKOŃCZENIE
ZAKOŃCZENIE
Dziękuję, za
Dziękuję, za
poświęconą uwagę.
poświęconą uwagę.