CEWNIKOWANIE

PĘCHERZA

MOCZOWEGO

CEWNIKOWANIE



Jest to zabieg polegający na
wprowadzeniu cewnika do pęcherza
moczowego przez cewkę moczową.
Zabieg wykonywany jest ze wskazań
diagnostycznych lub leczniczych.

PAMIĘTAJ…



Każda ingerencja –wprowadzenie
cewnika czy instrumentu do
pęcherza moczowego pociąga za
sobą niebezpieczeństwo
wprowadzenia infekcji. Dlatego
też wykonuje się je w
ostateczności, ściśle
przestrzegając zasad jałowości.

WSKAZANIA

DIAGNOSTYCZNE



Pobranie moczu do badania
bakteriologicznego



Przygotowanie do badania np.
cystoskopii



Sprawdzenie obecności moczu w
pęcherzu np. podejrzenie retencji lub
anurii



Sprawdzenie przyczyny trudności w
oddawaniu moczu (zwężenie, kamica)



Określenie diurezy godzinowej



Prowadzenie bilansu wodnego np. po  
zabiegu operacyjnym

WSKAZANIA LECZNICZE



Niemożność oddania moczu np. po
zabiegu operacyjnym, po porodzie



Płukanie pęcherza środkami leczniczymi



Założenie cewnika na stałe –
nietrzymanie moczu



Ciągłe płukanie pęcherza np. po
operacjach pęcherza, resekcji gruczołu
krokowego



Operacje urologiczne połączone z
otwarciem pęcherza



Uszkodzenia rdzenia kręgowego
-dysfunkcja pęcherza moczowego



Urazy narządów miednicy

CEWNIKOWANIE - NIEBEZPIECZEŃSTWA



Wprowadzenie infekcji



Uraz mechaniczny cewki moczowej



Uraz psychiczny, zawstydzenie pacjenta



Krwawienie z pęcherza przy szybkim
opróżnieniu przepełnionego przez dłuższy
okres pęcherza (

jednorazowo odprowadzić 600-800

ml moczu)



Odleżyny przy niewłaściwym
uszczelnieniu cewnika Foleya



Zadzierzgnięcie w przypadku nie
odprowadzenia napletka poza żołądź
prącia



Tworzenie się kamieni pęcherzowych



Zwężenie cewki moczowej

CEWNIKI



Cewniki produkowane są z różnych mas
plastycznych-silikon, lateks, poliuretan



Cewniki lateksowe należy wymieniać po
upływie około 10 dni



Cewniki powlekane silikonem, teflonem co
3 tygodnie



Cewniki z czystego silikonu

co 4-6 tyg.

NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE

RODZAJE CEWNIKÓW:

a) Nelatona; b) Couvelaire'a; c) Tiemanna;

d) Malecota; e) Pezzera; f) Foley'a

 

RODZAJE CEWNIKÓW



Cewnik Nelatona (rys. 1a) jest jednym z

najczęściej stosowanych prosto zakończonych

cewników, posiada jeden boczny otwór na

końcu. Wykonany jest z gumy lub miękkich mas

plastycznych. Używany jest do jednorazowego

cewnikowania, może być utrzymywany przez

kilka dni w pęcherzu, ale należy go wtedy

przymocować do skóry prącia lub sromu (u

kobiet).



Cewnik Couvelaire'a (rys.1b) jest prosty z

otworem na końcu i na boku. Często stosowany

jest u chorych z krwiomoczem, ponieważ jego

budowa pozwala na swobodny odpływ moczu

nawet ze skrzepami krwi. Z powodu jego

budowy pozwalającej na lepszy niż inne cewniki

odpływ moczu, jest bardzo przydatny do

płukania pęcherza.

RODZAJE CEWNIKÓW



Cewnik Tiemanna (rys. 1c) posiada zagiętą
końcówkę i stożkowate zakończenie, używa się
go u mężczyzn z powiększonym gruczołem
sterczowym (prostatą) lub u osób ze zwężoną
cewką moczową. Polecany jest w przypadkach
kiedy wprowadzenie prostego cewnika do
pęcherza jest utrudnione.



Cewniki Malecota i Pezzera (rys. 1d i 1e)
używane są w celu zabezpieczenia
prawidłowego odprowadzenia moczu u osób po
zabiegach chirurgicznych. Wprowadzone przez
ranę operacyjną służą do stałego drenażu
moczu, który ułatwia właściwe gojenie.

RODZAJE CEWNIKÓW



Cewnik Foley'a (rys. 1f) jest najwygodniejszym

samoutrzymującym się cewnikiem służącym do

długotrwałego drenowania pęcherza moczowego.

Jest to cewnik prosty z dwoma bocznymi otworami

oraz balonikiem, który zabezpiecza cewnik przez

wysunięciem się z pęcherza. Balonik umieszczony

jest powyżej otworu bocznego cewnika, do środka

wstrzykuje się jałowy płyn, najlepiej wodę do

wstrzyknięć (roztwór NaCl nie nadaje się do tego -

sól może się krystalizować uniemożliwiając tym

samym usunięcie roztworu, a przez to wyciągnięcie

cewnika z pęcherza). Zawór do napełniania balonika

znajduje się obok wylotu cewnika.Cewnik Foley'a

najczęściej wykonany jest z lateksu lub silikonu,

może być też pokryty warstwą silikonową. Często

stosuje się go u chorych po niektórych zabiegach

chirurgicznych lub u osób w ciężkim stanie na

oddziale intensywnej terapii w celu monitorowania

pracy nerek.

Cewnik Foleya – rodzaj
giętkiego

cewnika

pęcherzowego

Cewniki w skali Charriere'a-Chrr, Benigue, French- Fr
1 stopień w skali Chrr  =1/3 mm
1stopień w skali Benigue= 1/6 mm
1 stopień w skali French=1/2 mm



Rozmiary cewnika skala French (Fr)-
określa obwód przekroju cewnika w
mm, aby przeliczyć ten rozmiar na
średnicę cewnika to : 1 F=0,33mm



Średnica cewnika o wymiarze 9F=3mm,
a 18 F - 6 mm.



Skala Charriere’a (Chrr)  - każdy
następny rozmiar ma  średnicę większą
o 1/3 mm, Dla kobiet rozmiary 14-20
Chrr



Dla mężczyzn 16-20 Chrr

CEWNIKOWANIE

ZASADY DO PRZESTRZEGANIA



Zabieg wykonujemy tylko na zlecenie
lekarza



Przestrzegać zasad antyseptyki
(odkażanie okolicy krocza i ujścia
cewki moczowej



Przestrzegać zasad aseptyki (jałowe:
cewnik, środek poślizgowy materiał
opatrunkowy, płyn do odkażania,
rękawice do cewnikowania)



Dostosować rodzaj i grubość cewnika
do stanu cewki moczowej



Nadanie poślizgu cewnikowi

ZASADY DO PRZESTRZEGANIA



Delikatne umiejętne wprowadzanie
cewnika



Przy zatrzymaniu moczu
jednorazowo nie upuszczać więcej
niż 600-800 ml moczu



Przy cewnikowaniu mężczyzny
zsunąć napletek poza żołądź



Przy cewniku na stałe obserwować
jego drożność



Worek na mocz umieszczać poniżej
pęcherza moczowego



Obserwować pacjenta podczas
zabiegu



Udokumentować wykonanie zabiegu

CEWNIKOWANIE KOBIET-

STRUKTURA CZYNNOŚCI

CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE

przygotowanie pielęgniarki:



Higieniczne mycie rąk



Sprawdzenie zlecenia lekarskiego

przygotowanie materiału, sprzętu,

otoczenia:



przygotowanie zestawu



przyniesienie sprzętu i ustawienie w
dostępnym miejscu



Zapewnienie warunków intymności

Przygotowanie pacjentki:



poinformowanie pacjentki o celu i
sposobie wykonania zabiegu



wykonanie toalety krocza u pacjentki

( samodzielna podmywa się sama)

CZYNNOŚCI WŁAŚCIWE



Nałóż jednorazowe rękawice



Ułóż pacjenta w pozycji grzbietowej z
odwiedzionymi nogami,



Wysuń koszulę spod pośladków



Połóż podkłady zabezpieczające łóżko



Pod pośladki podłóż płaską twardą
poduszkę



Ustaw sprzęt w okolicy stóp pacjenta



W pobliżu krocza postaw miski
nerkowate – na zużyte narzędzia,
materiały i na odprowadzony mocz



Otwórz basen



Zdejmij jednorazowe rękawice

CZYNNOŚCI WŁAŚCIWE

(c.d.)



Otwórz jałowy pakiet



Nasącz waciki jałowym środkiem
odkażającym (np. Oktanisept - na
śluzówkę)



Jałowym narzędziem wyjmij cewnik z
opakowania ułóż go w jałowym
pakiecie



Pokryj końcówkę cewnika 2%
lidokainą



Nałóż jałowe rękawice



Wyjmij z pakietu serwetę okienkową
i połóż ją na krocze (uwaga na
rękawice)

U KOBIETY



Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem
wskazującym lewej ręki



Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z
pakietu i zmywaj wacikami krocze w kierunku
odbytu



Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym
na 5-6 cm do cewki moczowej (cewnik w pochwie –
brak moczu, odrzucić cewnik i założyć następny)



Gdy pojawi się mocz, nie wprowadzaj cewnika dalej



Trzymaj cewnik między palcem wskazującym i
kciukiem lewej ręki



Odprowadź mocz do miski nerkowatej



Usuń cewnik delikatnie ruchem półobrotowym



Odkaź ponownie ujście cewki moczowej drugim
narzędziem chwytnym

CZYNNOŚCI KOŃCOWE



Ułóż wygodnie pacjenta



Uporządkuj sprzęt



Umyj ręce



Udokumentuj wykonanie zabiegu

CEWNIKOWANIE MĘŻCZYZNY



Po przygotowaniu pacjenta i krocza jw.



Lekkie ściśnięcie prącia powoduje
otwarcie ujścia cewki. Ściągnięcie
napletka odsłania ujście cewki.



Palcami lewej ręki cofnij napletek aż do
rowka żołędzi



Odkaź żołądź i ujście cewki moczowej
kolejnymi gazikami z płynem
odkażającym



Unieś członek prostopadle do podłoża
(wyprostowanie cewki moczowej) i
wprowadź  nasmarowany cewnik ok.10
cm



Wyczuwalny opór pojawia się po dojściu
do części gruczołowej



Przesuń członek w kierunku spojenia
łonowego a następnie pociągnij lekko
do przodu i wsuwaj cewnik do
pojawienia się moczu

BRAK MOCZU MOŻE BYĆ

SPOWODOWANE:



Zbyt głębokim wprowadzeniem cewnika
do pęcherza.



Niedrożnością cewnika spowodowaną
skrzeplinami krwi, strzępkami tkanek
lub gęstą ropą.



Cewnik można udrożnić przez
odessanie lub wpuszczenie, za pomocą
strzykawki 10-20ml płynu. Jeżeli płyn
wypływa obok cewnika, to cewnik jest
w cewce, a nie w pęcherzu.

CZYNNOŚCI (c.d.)



Odprowadź mocz do miski nerkowatej



Usuń delikatnie cewnik ruchem
półobrotowym



Zmyj ponownie ujście cewki moczowej
jałowym wacikiem



Nasuń napletek na żołądź



Gdy cewnik wprowadzamy na stałe,
podłącz zestaw do odprowadzania
moczu



Do balonika wpuść ok 10ml Aqua



Wykonaj czynności końcowe

PŁUKANIE PĘCHERZA

MOCZOWEGO

CEL:



Wypłukanie z pęcherza strzępków
tkanek zmienionych chorobowo, krwi,
ropy



Wprowadzenie do pęcherza leków
działających bezpośrednio na błonę
śluzową.



Profilaktycznie u pacjentów z
cewnikiem na stałe



Po zabiegach operacyjnych pęcherza
moczowego i gruczołu krokowego

PŁYNY DO PŁUKANIA

 



Antybiotyki zgodne z antybiogramem



0,1% azotan srebra (zmniejsza obrzęk
błony śluzowej pęcherza)



1-1,5% Rivanol (działa odkażająco)



0,9% NaCl (mechaniczne oczyszczenie)

SPRZĘT



Taki jak do cewnikowania



Zlecony środek do płukania o temp.
37st.C w miseczce z ciepłą wodą (ok.
40st.C)



Jałowa strzykawka typu Janeta



Jałowy dren do pobierania
wprowadzanego płynu

CZYNNOŚCI WŁAŚCIWE



Załóż cewnik do pęcherza moczowego



Włóż jałowy dren do pojemnika z płynem do
płukania



Zmontuj Janetę i  nabierz ok. 100ml płynu i
podłącz ją z końcówką cewnika



Powoli wprowadź płyn



Obserwuj pacjenta, zaprzestań podawania
płynu gdy wystąpi uczucie rozpierania w
pęcherzu



Zaciśnij na kilka sek. cewnik, aby płyn
zadziałał w pęcherzu,



Upuść wprowadzony płyn kierując koniec
cewnika do miski nerkowatej 



Obserwuj wypływający płyn

CZYNNOŚCI WŁAŚCIWE

(c.d.)



Prowadź płukanie do uzyskania
klarownych popłuczyn



Jednorazowo wprowadzana objętość
płynu zależy od odczuć pacjenta (30-40,
100-200 ml) aby uniknąć bolesnych
skurczów



Gdy zachodzi konieczność
pozostawienia w pęcherzu środków
leczniczych, zamknąć cewnik
narzędziem zaciskającym

DOBOWA ZBIÓRKA

MOCZU ( DZM )



polega na zbieraniu każdej porcji
moczu oddanego przez pacjenta do
naczynia miareczkowanego przez 24
godziny. Celem jest tu m. in. ocena
dobowej ilości wydalanej przez
pacjenta, a także uzyskanie moczu
do badań analitycznych, np. na
poziom elektrolitów, końcowych
produktów przemiany materii – np.
jonów amonowych kwasu
moczowego czy klirans kreatyniny.

ZASADY DZM:

- zaczynamy od pustego pęcherza – po

pierwszym moczu oddanym z nocy.
- zbieramy mocz do naczynia
miareczkowanego
- każda porcja oddanego moczu musi być
przelana do naczynia
- ilość moczu ma być dokładnie mierzona
- ostatnie oddanie moczu do DZM to
godzina 7 dnia następnego – mocz z nocy
- opisać słój – nazwisko, imię, data i
godzina
- słój powinien być przykryty i postawiony
w dostępnym miejscu
- chorego należy poinformować o zbiórce
moczu i wykonaniu tej czynności
- udokumentować DZM

POJEMNIKI SŁUŻĄCE DO

DZM

BILANS PŁYNÓW



polega na zapisywaniu ilości
płynów dostarczonych do
organizmu pacjenta i ilości
płynów wydalonych.
Najczęściej obejmuje 24
godziny.

ZASADY PROWADZENIA

BILANSU PŁYNÓW



umycie higieniczne rąk (przed i
po zabiegu),



poinformowanie chorego o
zabiegu,



przygotowanie zestawu,



przygotowanie karty bilansu
płynów,



przygotowanie chorego do
współdziałania i prowadzenia
bilansu płynów,

ZASADY (c.d.)



zapisanie przyjętych przez chorego
płynów w postaci przyjmowanych
płynów, pokarmów stałych, oraz
wytworzonych w wyniku procesów
metabolicznych przez organizm (300
ml/dobę) z oznaczeniem godziny
podania i objętości płynów,



zapisanie wydalonych przez chorego
płynów w formie potu, w postaci
moczu, z kałem oraz przez drogi
oddechowe, a także objętości płynów
pochodzących z drenaży, przesięków
do opatrunków z oznaczeniem
godziny,

ZASADY (c.d.)



uwzględnienie stanów
zwiększających zapotrzebowanie
organizmu na wodę tj. wysokiej
temperatury otoczenia, dużej
wilgotności powietrza, stanów
gorączkowych, przyśpieszonej
czynności oddychania, wymiotów,
biegunek,



podsumowanie po 24 godzinach
objętości przyjętych płynów i
wydalonych z organizmu i określenie
bilansu (dodatni, ujemny lub
zerowy),



uporządkowanie zestawu po zabiegu,



Udokumentowanie wykonania
zabiegu.

RÓŻNE WORKI I UCHWYTY

DO ZBIÓRKI MOCZU

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ