Dyplomacja wielostronna

narzędziem poszukiwań

rozwiązań sporów

międzynarodowych

Pojęcie dyplomacji

• Dyplomacja

to opierający się na

założeniach naukowych zespół metod
i środków służących realizacji polityki
zagranicznej państwa oraz sztuka
osiągania poszczególnych zadań i
celów, sztuka utrzymywania
stosunków między państwami i
organizacjami międzynarodowymi.

To także sztuka osiągania

kompromisów.

Środki dyplomatyczne

• Dyplomatyczne środki obejmują

szeroka gamę zachowań:

mediacje,
gotowość pośrednictwa w sporze,
udostępnienie terytorium dla stron w

sporze,

misje stałe i specjalne,
dyplomacje konferencyjną

(parlamentarną) i wiele innych
działań.

Rola negocjacji

• Negocjacje,

podobnie jak wojna są

najstarszym środkiem rozwiązywania
sporów międzynarodowych.

• Ich rola i znaczenie nic nie straciły ze

swej atrakcyjności, o czym mogą
świadczyć liczne podróże
dyplomatyczne polityków,
przedstawicieli państw
zaangażowanych w rozwiązanie
istniejących sporów i napięć.

Pojęcie negocjacji

międzynarodowych

• Negocjacje międzynarodowe

to proces

rozwiązywania sporu międzynarodowego,
lub innej sytuacji zagrażającej pokojowi,
środkami pokojowymi innymi niż procedura
sądowa czy arbitraż, z zamiarem
osiągnięcia przez zainteresowane strony
większego wzajemnego zrozumienia,
poprawy stosunków, pogodzenia się lub
rozwiązania sporu.

Źródło: A. Lall, Modern International Negotiation. Principles and Practice, Columbia

University Press, New York 1966, s. 5.

Negocjacje jako środek

rozwiązywania sporów

• Negocjacje międzynarodowe

są obecnie

uważane za najważniejszy środek
pokojowego rozwiązywania sporów i
konfliktów, który obok jednostronnych
działań państw może przyczynić się do
większej stabilizacji systemu
międzynarodowego i uczynienia go
bardziej

przewidywalnym, a tym samym

bezpieczniejszym.

Podmioty negocjacyjne

• Choć podstawowym podmiotem negocjacji

międzynarodowych nadal pozostaje państwo,
stopniowo pojawiają się nowe niepaństwowe
podmioty, które za zgodą rządów również
uzyskały prawo prowadzenia negocjacji
międzynarodowych.

• Są to:

organizacje międzynarodowe,
korporacje ponadnarodowe,
partie polityczne,
społeczności wyznaniowe.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja prewencyjna-

są to działania

państw lub organizacji międzynarodowych
mające zapobiegać powstawaniu sporów
lub w razie ich wystąpienia, ograniczać ich
zasięg.

•

dyplomacja społeczna (obywatelska)

-

oznacza działalność związaną z polityką

zagraniczną państwa, prowadzoną przez
różne pozarządowe organizacje, społeczne
fundacje, grupy.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja tajna -

oznacza utajnianie

układów zawieranych na niekorzyść
państw trzecich.

•

dyplomacja konferencyjna-

parlamentarna:

są to specyficzne formy i

metody prowadzenia dialogu i rokowań
między rządami i organizacjami
międzynarodowymi lub między samymi
rządami na zwoływanych ad-hoc
konferencjach międzynarodowych.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja ad hoc -

prowadzona

przy pomocy misji specjalnych na
różnych szczeblach- wysyłanych w
celu rozwiązania konkretnego
zadania.

•

dyplomacja bezpośrednia -

oznacza

realizację poszczególnych aspektów
polityki zagranicznej bezpośrednio
przez członków najwyższych władz
państwowych

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja gospodarcza -

działalność dyplomatyczna w
dziedzinie rozwoju stosunków
handlowo-gospodarczych z
zagranicą.

• dyplomacja kolektywna -

wspólne

działanie grupy państw w celu
osiągnięcia jakiegoś zamierzenia w
sferze polityki międzynarodowej.

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja kuluarowa -

polega na

nieformalnych rozmowach.

• dyplomacja międzynarodowa -

to

dyplomacja wielostronna, głównie
działalność przedstawicieli państw na
forum organizacji międzynarodowych.

•

dyplomacja nacisków

(czyli presja

dyplomatyczna)

Rodzaje dyplomacji

• dyplomacja dwustronna -

działalność

dyplomatyczna między dwoma
państwami.

• dyplomacja wielostronna-

działalność dyplomatyczna między
kilkoma uczestnikami stosunków
międzynarodowych.

Międzynarodowy charakter sporu

• Niegdyś spór międzynarodowy był

uważany za wewnętrzną sprawę
zwaśnionych państw.

• Współcześnie jest inaczej: spory i

konflikty międzynarodowe, zwłaszcza
te zagrażające międzynarodowemu
pokojowi i bezpieczeństwu, są
traktowane jako problem całej
społeczności międzynarodowej.

Dyplomacja wielostronna RP

•

Polem działania

dyplomacji wielostronnej

jest

całokształt spraw związanych z obecnością Polski
w organizacjach międzynarodowych zarówno
globalnych jak i regionalnych, o charakterze
politycznym, gospodarczym i społecznym a
także związanych z bezpieczeństwem.

•

Wraz ze wzrostem powiązań międzynarodowych
wszelkiego typu ciężar gatunkowy dyplomacji
wielostronnej ulega systematycznemu
zwiększeniu.

Dyplomacja wielostronna

• Procesy zachodzące w stosunkach

międzynarodowych stały się
bardziej skomplikowane i wzrosła
liczba podmiotów mających wpływ na
te stosunki.

• Dotyczy to szczególnie sfery

bezpieczeństwa międzynarodowego,
które jest rozpatrywane
wielopłaszczyznowo i
wielopodmiotowo.

Dyplomacja wielostronna

• Pojedyncze państwa nie są w stanie

samodzielnie rozwiązywać problemów
bezpieczeństwa, nawet jeżeli są to
supermocarstwa.

• Dlatego znacznie wzrosły oczekiwania w

stosunku do istniejących organizacji i instytucji
międzynarodowych.

• Stają się one podstawowymi instrumentami

realizacji zbiorowych interesów, wypracowują
metody osiągania konsensusu, kształtują się
różnie kultury wypracowania decyzji.

Dyplomacja wielostronna

• Wielostronna współpraca wymaga

uprawiania dyplomacji wielostronnej.

• Wraz ze wzrostem liczby płaszczyzn i

podmiotów dyplomacji wielostronnej
znacznie rozszerzyło się grono osób ją
uprawiających.

• Przestała to być wyłącznie domena

profesjonalnych służb dyplomatycznych, lecz
angażuje ona przedstawicieli innych profesji,
w tym także specjalistów wojskowych.

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja międzynarodowa

lub inaczej

wielostronna

odbywa się na forum organizacji międzynarodowych
lub poprzez kontakty i inicjatywy funkcjonariuszy
dyplomatycznych.

• Stałe przedstawicielstwa organów państwowych

znajdujące się poza granicami kraju mają za zadanie :

reprezentowanie i ochronę interesów państwa,
kształtowanie relacji z innymi członkami społeczności

międzynarodowej,

inicjowanie współpracy,
prowadzenie rokowań w kwestiach spornych.

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna jest metodą prowadzenia polityki

zagranicznej państw w grupie państw lub wobec grupy
państw.

• Taka grupa może zostać utworzona doraźnie w określonym

celu, zazwyczaj odbycia konferencji, dotyczących
uregulowania określonej kwestii o znaczeniu
międzynarodowym i wówczas mamy do czynienia z

„dyplomacją konferencyjną”

lub może mieć taka grupa

określony statut i strukturę organizacyjną oraz działać
zgodnie z ustalonymi zasadami i wówczas państwa
przekazują jej określone atrybuty suwerenności, na
podstawie których może działać w ich imieniu w stosunkach
z innymi podmiotami prawa międzynarodowego

(np.

Organizacja Narodów Zjednoczonych).

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna

to

działalność dyplomatyczna na forum
międzyrządowych organizacji
międzynarodowych, a zwłaszcza na
forum tych najważniejszych o
charakterze uniwersalnym, jak i
regionalnym oraz subregionalnym

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna,

która jest ogromnie

rozbudowana, realizuje się głównie na dwóch
płaszczyznach:

na płaszczyźnie powszechnych, o uniwersalnym zasięgu,

organizacji międzynarodowych

np. system Organizacji

Narodów Zjednoczonych,

na płaszczyźnie doraźnie zwoływanych

międzynarodowych konferencji i spotkań różnego
szczebla władz wykonawczych, ustawodawczych czy
sądowniczych, a także różnorodnych organów
państwowych

(policji, służb granicznych, wywia

dowczych, pożarniczych, geologicznych, ekologicznych).

Dyplomacja wielostronna

Źródłami prawa dyplomacji wielostronnej są:

• powszechne zasady prawa

międzynarodowego regulujące stosunki
międzynarodowe,

• normy ogólnego prawa dyplomatycznego,
• specjalne normy odnoszące się do

dyplomacji wielostronnej,

• prawo wewnętrzne państw stanowiące

ułatwienia oraz przywileje dla podmiotów
dyplomacji wielostronnej

Dyplomacja wielostronna

• Dyplomacja wielostronna

realizowana

jest zarówno przez stałe
przedstawicielstwa przy
organizacjach międzynarodowych,
jak również na konferencjach
międzynarodowych.

Bibliografia

• Orłowski T., Miejsce dyplomacji w strukturze

stosunków międzynarodowych końca XX wieku,
Warszawa 1998

• Wilk M., Dyplomacja, Łódź 2002
• Pietraś Z. J., Dyplomatyczne misje specjalne jako

instytucje prawa międzynarodowego, Lublin 1978

• Sutor J., Pokojowe załatwianie sporów

międzynarodowych, Warszawa 1979

• Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne

Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis , Warszawa
2010