Teoria i metodyka rekreacji

ruchowej

Termin rekreacji ruchowej:

Wg .T. Wolańskiej

„Wszelki ruch sportowo- campingowy,

uprawiany w czasie wolnym dla
odpoczynku, rozrywki, rozwoju
własnej osobowości, bez nastawienia
się przede wszystkim na osiągnięcie
maksymalnych wyników sportowych,
niezbyt męczących się a
przynoszących odprężenie, radość i
przyjemność „

Inne ujęcia rekreacji

ruchowej:

Zajęcia o treści ruchowo-sportowej lub

turystycznej, którym człowiek oddaje się z

własnej chcecie w czasie wolnym dla

odpoczynku, przyjemności i rozwoju własnej

osobowości.

Aktywny wypoczynek, masowa kultura

fizyczna, sortowanie, czynności związane z

ruchem i wysiłkiem fizycznym. Ma ona za

zadanie zapewnić biologiczna sprawność

organizmu, jednocześnie usprawnić psychiczne i

społeczne funkcjonowanie jednostki, poszerzając

sferę jej zainteresowań i możliwości.

Rekreacja ruchowa ma na

celu:

Uzupełnić braki w

kształtowaniu kultury

fizycznej człowieka,
Doskonalić poziom motoryki,
Podtrzymywać sprawność

wydolność fizyczną do późnej

starości
Kształtować poprawną

postawę ciała
Korygować nieprawidłowości

w postawie związane z

niewłaściwą pozycja

przyjmowaną w pracy ,szkole
Chronić przed negatywnymi

skutkami cywilizacji

technicznej

Funkcje rekreacji ruchowej:

Zdrowotna - profilaktyka i terapia chorób

cywilizacyjnych
Regeneracyjna - znoszenia negatywnych

skutków nadmiernego, jednostronnego wysiłku

fizycznego
Sprawnościowa - podnoszenie swojej

sprawności fizycznej
Estetyczna - utrzymanie lub korygowanie

sylwetki
Kompensacyjna - wyrównywanie braków

codziennego życia (szczególnie ruchu)
Antyinwolucyjna - przeciwdziałanie procesom

starzenia się
Społeczno - Afiliacyjna - uwalnianie od stresów,

napięć i obciążeń współczesnego życia
Autoekspresyjna - zaspokajanie potrzeby

samorealizacji

Podział rekreacji ruchowej ze względu na intensywność

wysiłku.
Relaksacyjne – spacery, wędkowanie, obserwacje przyrody
O średniej intensywności – jazda na łyżwach, żeglowanie,
gimnastykowanie
Ćwiczenia intensywne – biegi, pływanie, aerobik

Podział rekreacji ruchowej ze względu na formy

organizacyjne:
Indywidualne i zespołowe
„Sport dla wszystkich” – cechą charakterystyczną jest
udział w niej osób dorosłych w wieku produkcyjnym i
emerytalnym, rodzin, młodzieży. „Sport dla wszystkich” –
prawo każdego człowieka do sportu, do korzystania z
warunków do uczestnictwa w sporcie.
Dyscypliny sportu, różne formy aktywności ruchowej od
spontanicznych, niezorganizowanych zabaw i gier
ruchowych do zorganizowanych ćwiczeń fizycznych
wykonywanych regularnie.

Założenia metodyczne

stosowane w rekreacji

ruchowej

W założeniach metodycznych

uwzględniający aspekt społeczno

-wychowawczy należy wziąć pod

uwagę kształcenie postaw i potrzeb

rekreacyjnych. Może się to dokonać

poprzez uświadomienie

społeczeństwa o profilaktycznych

walorach rekreacji ruchowej lub

przez udział w atrakcyjnym, dobrze

zorganizowanych imprezach,

zachęcających do uczestnictwa w

nich.

W metodyce rekreacji

podstawowymi terminami

wymagającymi omówienia są:
formy,
metody,
środki.

1.Formy wykorzystywane w rekreacji:

Za formę można uznać rodzaj określonego

działania, które ma na celu doskonalenie pycho –

somatycznej funkcji organizmu, rozwój nawyków

ruchowych, udostępnianie możliwości wyżycia

się ruchowego, krzewienie rekreacji.

Biorąc pod uwagę kryterium zadań ,można je

uporządkować następująco:

-formy organizacyjne
-formy upowszechniania rekreacji w środowisku
-formy dydaktyczne

Formy organizacyjne

Za formę tą uznajemy

stronę organizacyjną zajęć,
Np. zespół ćwiczebny, kurs
szkoleniowy, imprezę
rekreacyjna, wczasy,
wycieczkę.

Formy upowszechniania
rekreacji w środowisku

Sposoby wdrążenia

społeczeństwa do uprawiania

aktywnych form wypoczynku

.

Formy dydaktyczne

Treść realizowanych zajęć. Omawiając

formy rekreacji wymienia się Np. gry i
zabawy ruchowe, gimnastykę,
narciarstwo, taniec, mała turystykę.
Rozpatrując formy w tym ujęciu,
należałoby w nich wyróżnić:

Formy nauczania-ukierunkowane na
rozwój motorycznej sprawności
organizmu i kształtowanie określonych
umiejętności ruchowych
Formy prowadzenia zajęć –dostosowanie
do specyfiki grup oraz terenu, w którym
się odbywają
Formy samodoskonalenia- występują u
ludzi o dużym zasobie nawyków
ruchowych i świadomości celu działania.
Formy oceny i samokontroli -pozwalające
określić efekty stosowanych ćwiczeń,
koniecznie przy ustalaniu programu
usprawniającego.

2. Metody

-Metoda jest to sposób postępowania dla osiągnięcia

określonego celu.

-Głównym celem rekreacji ruchowej jest psycho

-motoryczny rozwój organizmu wyrażający się
umiejętnością pokonywania różnorodnych wysiłków
fizycznych oraz przystosowania organizmu do
zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego.

-Metody stosowane w rekreacji ruchowej pomagają

ćwiczącym w opanowaniu nawyków ruchowych,
umiejętności i zdolności do wykonywania coraz bardziej
złożonych ćwiczeń oraz dostarczają wiadomości w zakresie
ich zastosowania w codziennym życiu.

- W doborze metod uwzględniamy: stan zaawansowania

ćwiczącego, zainteresowania, potrzeby ,wiek i płeć
,charakter wykonywanej pracy

Wyróżniamy:
A .Metody oglądowe.

W czasie stosowania metody

oglądowej ćwiczący uzyskuje
wyobrażenie ruchu za pomocą
oddziaływania na analizator
wzroku. Dokonuje się to na
podstawie demonstracji
ćwiczenia, plansz ,filmu itp.
Stosuje się tę metodę zarówno w
nauczaniu ruchów prostych jak i
złożonych bądź gdy ćwiczenie jest
mało znane.

B .Metody słownego ujęcia

ruchu.

-Metoda słowna polega na

określeniu ćwiczenia za pomocą
opisu i objaśnienia.

-Wymaga ona myślenia obrazowego

oraz tworzenia wyobrażenia ruchu na
podstawie wiązania słowa z aparatem
kinestetyczno – ruchowym..

- Słowa pomagają w precyzji ruchu, w

określeniu tempa, dynamiki,
częstotliwości wykonywania ruchu,
określenie kierunków wykonywania
oraz ułatwia eliminacje błędów.

-Dzięki te metodzie łatwiej

zapamiętuje się ćwiczenie.

C .Metody działania praktycznego

-Wymagają aktywnej postawy ćwiczących
- Świadomości korzyści, jakie wynikają ze

stosowania zdobytych umiejętności w
praktycznym działaniu.

- Metoda ta należy do tzw. metod

aktywizujących, głównym celem jest samodzielne
opanowanie przez ćwiczących określonego
zadania ruchowego na podstawie literatury,
folderów, tablic poglądowych.

-Zaletą jej jest dowolność wyboru programu

usprawniającego lub nawet opracowanie przy
pomocy instruktora rekreacji programu
dostosowanego do możliwości ruchowych
własnego organizmu.

-Stosowanie tej metody wpływa na uzyskiwanie

coraz większej samodzielności w rozwiązywaniu
zadań ruchowych oraz uczy pełniej rozumieć
własny organizm i jego potrzeby.

3.Środki działania

-Środki ułatwiają, umożliwiają, a czasem nawet

warunkują osiągniecie zamierzonego celu.

-Głównym środkiem wykorzystywanym w rekreacji

ruchowej jest ruch.

- Kształtowanie cech motorycznych dokonuje się za

pomocą rożnych form ćwiczeń Np. .gimnastyki, gier
i zabaw, atletyki terenowej. Są to środki działania,
które w rekreacji ruchowej mogą być stosowane w
formie ściślej lub dowolnie modyfikowane i
przekształcone oraz dostosowane do potrzeb
rożnych kategorii odbiorców.

-Środki umożliwiające realizacje form ruchowych to:

tereny rekreacyjne ,obiekty ,urządzenia ,sprzęt

.

Metodyka rekreacji ruchowej

obejmuje proces:

1.Nauczania:

-Charakter planowy, kierowany i

zorganizowany. W ukierunkowanym

procesie nauczania ćwiczeń

ruchowych instruktor wyposaża

uczestników zajęć w zasób

wiadomości, umiejętności oraz

nawyków ruchowych opierając się

aktywnym współudziale ćwiczących.

-Zwięzły opis i objaśnienie ćwiczenia

aktywizują u ćwiczących proces

myślenia oraz wywołują wyobrażenia

ruchu. Dokładny i prawidłowy pokaz

sprzyja jego wykonaniu.

-W każdej grupie ćwiczebnej należy

kłaść duży nacisk na wprowadzanie w

pracy zasad: świadomości,

aktywności, dostępności i
atrakcyjności ćwiczeń.

-

Wybór metody powinien być uwarunkowany stopniem

trudności nauczanego ruchu oraz poziomem usprawnienia
ruchowego grupy. W każdym zorganizowanym nauczaniu
należy opierać się na zasadach, czyli ogólnych normach
postępowania, warunkujących osiągnięcie zamierzonych
celów dydaktycznych.

-Komendy nie mogą sprawić wrażenia bezwzględnego

rozkazu.

-Zauważone błędy, które mogą zagrażać bezpieczeństwu

ćwiczących lub wyraźnie nie sprzyjają poprawnemu
opanowaniu ćwiczenia, nie mogą być omawiane
indywidualnie, lecz należy je poprawiać ogólnie, stosując
Np. powtórny pokaz ćwiczenia lub dokładniejsze
omówienie sposobu wykonania i ewentualne wskazanie
występujących błędów.

Do podstawowych i najczęściej stosowanych w praktyce

rekreacji ruchowej zasad należą następujące:
Świadomości
Aktywności
Poglądowości
Systematyczności
Dostępności
Stopniowania trudności
Utrwalania
Atrakcyjności

Sprawny przebieg procesu nauczania zależy od:

Treści przedmiotu nauczania
Doboru materiału ćwiczebnego
Dostosowanie metod i treści zajęć i rodzaju grupy
ćwiczebnej
Rodzaju wykorzystywanych środków działania

2.Proces organizowania

-

Dobra organizacja zajęć to jeden z

podstawowych warunków osiągnięcia

efektów dydaktycznych.

-

Wszystko, co zwiększa zainteresowanie

ćwiczeniami, sprzyja większej frekwencji
na zajęciach, pozwala na utrzymanie ładu

i zaangażowania ćwiczących

.

-

W czasie prowadzenia zajęć ruchowych z

grupą niejednorodną, np. w rodzinnych
zespołach ćwiczebnych, usprawnienie
procesu dydaktycznego dokonuje się przez
podział na zastępy i podzastępy a w nich
różnicowanie ćwiczeń, metody nauczania

oraz stopnia natężenia wysiłku

.

Uatrakcyjnienie zajęć przez bodźce, Np. w

formie częstych zmian:
Miejsca ćwiczeń ( hala sportowa, boisko,

tereny rekreacyjne)
Sprzętu do zajęć i przyborów do ćwiczeń
Ustawień ( rzędy, szeregi, kolumny, koła)
Pozycji wyjściowej do ćwiczeń ( parterowe,

średnie, wysokie)
Tempa i dynamiki ćwiczeń
Elementów współzawodnictwa.

W zakresie organizacji zajęć wchodzą

czynności mające na celu:
Usprawnienie przebiegu procesu

dydaktycznego
Uatrakcyjnienie zajęć
Utrzymanie porządku
Zapewnienie bezpieczeństwa w czasie ćwiczeń
Prawidłowe rozplanowanie czasu zajęć
Wytworzenie przyjemnej atmosfery i

właściwego nastroju w czasie ćwiczeń

Odpowiednie rozplanowanie czasu zajęć:

Cześć pierwsza - kształcąca lub
ogólnorozwojowa, powinna obejmować około ¼
całości czasu zajęć
Cześć główna – wykorzystujemy na opanowanie
nowego zadania ruchowego, przeznaczając na
ten cel około polowy czasu globalnego
Cześć końcowa- realizujemy ćwiczenia
uzupełniające, stwarzając atmosferę radość i
emocji.

3.Kierowanie w rekreacji ruchowej

-To celowe i świadome działanie zmierzające do

osiągnięcia określonych efektów, oparte na
prawidłowym doborze metod i środków działania.

-Wymaga od specjalisty zasadniczych kwalifikacji

zawodowych oraz znajomości zasad i praw
rządzących procesami rozwoju życia osobistego i
społecznego.

-Efekty pracy animatora zależą od stopnia

zaangażowania praktycznego i emocjonalnego
związanego z umiłowaniem zawodu, a także
entuzjazmu w pracy i przyjaznym stosunkiem do
grupy.

Efektywne kierowanie

Wyzwalanie tkwiących w uczestnikach osobistych
osobistych społecznych wartości,
Wykorzystywanie charakterystycznych dla
człowieka dążeń do doskonalenia się i
uzyskiwania coraz większych sukcesów
Utrwalenie zainteresowań i postaw
rekreacyjnych
Rozwijanie świadomości o rekreacji ruchowej i jej
roli w życiu człowieka.

Animator – Instruktor - Trener:

Powinien mieć pogodne usposobienie,być

inteligentny i kulturalny

Posiadać łatwość w nawiązywaniu

kontaktów

Opanowanie zasad kierowania grupą

Umiejętność prowadzenia propagandy i

dar przekonywania

Znajomość zarządzeń i przepisów

dotyczących organizacji zajęć

bezpieczeństwa uczestników i zasad

higieny

Ceni się właściwa postawę moralna i

etyczna, jego zainteresowania społeczne

i intelektualne i umiejętności

wychowawcze oraz praktyczne

Dużą uwagę zwraca się u animatora na:

sprawność fizyczna, odwagę,

zdecydowanie w działaniu ,sylwetkę

,estetyczny wygląd oraz odpowiedni strój

do wykonywania zajęć.

Powinien posiadać wiadomości

zawodowe i ogólne ,oraz swoisty talent

pedagogiczny

4.Krzewienie rekreacji ruchowej

Upowszechnianie modelu aktywnego wypoczynku
Rozwijanie zainteresowań
Rozbudzanie potrzeb do ruchu
Przekazywanie wzorów kreatywnego spędzania

czasu wolnego
Ukierunkowanie ludzkich postaw i zachowań
Krzewienie rekreacji ruchowej u dzieci:
Pokonać bariery zwiane z niechcenia do wysiłku

obawa ośmieszenia
Zmian postaw i zwyczajów spędzania czasu

wolnego.
Krzewienie rekreacji ruchowej dorosłych:
Jest to wychowanie do starości
Pomoc ludziom w nabywaniu zainteresowań i

aspiracji które pomogą w czasie emerytury

dopomogą w realizacji trybu i życia sprzyjającego

wydłużeniu młodości i dającego satysfakcje.

Kategorie czasu popularyzowania aktywnego

wypoczynku:

Długofalowe

Kształcenie do szeroko pojętej kultury fizycznej z myślą o

przyszłym społeczeństwu dokonywane są przez:
nauczycieli, rodziców ,przyjaciół i grupy rówieśnicze przez
instytucje ,palcówki specjalistyczne i organizacje
społeczne.

Krótkofalowe

Odbywa się w formie doraźnej tj. stwarzanie klimatu do

budzenia się zainteresowań, wciągania i wdrażania do
uczestnictwa w zorganizowanych lub indywidualnych
zajęciach ruchowych. Tworzenie warunków do ich
realizacji w rożnych środowiskach a także przestawienie
społeczeństwa z formacji konsumpcyjnej na aktywną .

Krzewienie rekreacji ruchowej dokonywana
jest za pośrednictwem:

-środków masowego przekazu
-szkół, placówek wychowawczych, organizacji

młodzieżowych, rodziny

-instytucji zaspokajanych potrzeby rekreacyjne

ludności.

Techniki i reguły przekazywania treści:

-naśladowanie- przejmowanie wzorców osobowych
-przekonywanie do nowych zachowań
-manipulowanie-wywoływanie sytuacji

sprzyjających określonemu postępowaniu

Proces wychowania do rekreacji wg.

Czajkowskiego:

Rozbudzanie zainteresowań i postaw
rekreacyjnych
Kształtowanie potrzeb i postaw
Zapoznanie z szerokim wachlarzem nowych form
rekreacyjnych rekreacyjnych stworzenie
możliwości ich stosowania
Kształtowanie i utrwalanie umiejętności i
nawyków aktywnego wypoczynku, wzmacnianie
motywacji w tym kierunku.
Wyrabianie umiejętności właściwej oceny i
decyzji wyboru form rekreacyjnych, korzystnych
korzystnych punktu widzenia dobra jednostki i
społeczeństwa.

5.Poradnictwo

Może mieć charakter bezpośredniej porady lub
pośredniego oddziaływania za pomocą środków masowego
przekazu, głównie przez TV, radio, wydawnictwa

Porady bezpośrednie dzielimy na:
- Porady i informacje ogólne na temat możliwości udziału

w zorganizowanych formach aktywnego wypoczynku.

Udziela się informacji o rodzajach zespołów ćwiczebnych,

formach prowadzonych zajęć, miejscu i terminie zajęć oraz
warunkach udziału w zespole. A ponadto informuje się o
możliwościach właściwego spędzania weekendów i
urlopów dla osób indywidualnych indywidualnych ich
rodzin.

-Wskazówki dotyczące najwłaściwszych form działania

indywidualnych indywidualnych zakresie profilaktyki
zdrowotnej.

Zadaniem osoby udzielającej

poradę jest:
określenie poziomu sprawności
fizycznej i wydolności organizmu za
pomocą pomiarów i badań
lekarskich, testów oraz wywiadu
wskazanie najbardziej
właściwszych form zajęć
ruchowych, określenie
częstotliwości ćwiczeń oraz stopnia
natężenia wysiłku
ustalenie sposobu dokonywania
samokontroli w zakresie
uzyskiwanych efektów
usprawniających
udostępniane pomocy
dydaktycznych oraz udzielanie
pomocy w zakresie zakupu
odpowiedniego sprzętu sportowo-
turystycznego.

Punkty poradnictwa :

Powinny być zlokalizowane przy ogólnodostępnych ośrodkach
rekreacyjnych

Właściwie wyposażone (przyrządy do badań diagnostycznych)

:aparat do mierzenia ciśnienia ,spirometr ,cyklometr ,waga
,stoper ,kozetka ,przybory do testów oraz niektóre urządzenia i
przybory gimnastyczne ułatwiające instruktaż i demonstracje
ćwiczeń.

Poradnictwem dla animatorów są Punkty Konsultacyjne -

-ich celem jest świadczenie pomocy ,
-udzielanie porad w zakresie organizacji imprez rekreacyjnych

,zespołów ćwiczebnych ,

-udostępnianie materiałów pomocniczych i sprzętu do ćwiczeń:;
-udzielanie informacji w zakresie metodyki prowadzenia zajęć ,
-pomoc w samokształceniu oraz dokształcaniu na kursach

specjalistycznych.