Budowa

narządu

słuchu

Funkcje zmysłu słuchu

• główny zmysł obronny, jako jedyny umożliwia odbiór bodźców

docierających z odległych, często niewidocznych, źródeł,

niezależnie od ich położenia w przestrzeni;

• pozwala lokalizować potencjalnie niebezpieczne obiekty w

przestrzeni dzięki możliwościom oceny kierunku i odległości;

• w przypadku określonych dźwięków alarmuje cały organizm,

przygotowując go do podjęcia odpowiedniej akcji (zakodowany

ewolucyjnie mechanizm „walka lub ucieczka”);

• stanowi system naprowadzający dla zmysłu wzroku

• wraz z aparatem mowy umożliwia komunikację międzyludzka.

Ucho

Ucho – narząd słuchu występujący

jedynie u kręgowców. Najbardziej

złożone i rozwinięte uszy występują u

ssaków. Ucho odbiera fale

dźwiękowe, przekształca je w drgania

mechaniczne, a drgania w impulsy

nerwowe. Odpowiada także za zmysł

równowagi (błędnik).

Budowa ucha

Ucho składa się z trzech części:

ucha zewnętrznego,

ucha środkowego

ucha wewnętrznego

.

Ucho zewnętrzne i środkowe

odpowiadają głównie za słuch,

ucho wewnętrzne zawiera także

elementy odpowiedzialne za

równowagę.

Ucho zewnętrzne

Ucho zewnętrzne składa się z:

małżowiny usznej,

przewodu słuchowego

zewnętrznego

powierzchni zewnętrznej błony

bębenkowej

.

•Małżowina uszna – jest to fałd skórny rozpięty na
elastycznym rusztowaniu z tkanki chrzęstnej. Jej kształt
jest przystosowany do zbierania fal dźwiękowych i
kierunkowania ich do przewodu słuchowego
zewnętrznego.

•Przewód słuchowy zewnętrzny – kanał
doprowadzający fale dźwiękowe do błony bębenkowej, o
długości ok. 26-30 mm i średnicy ok. 7 mm. Jest on
zbudowany z tkanki chrzęstnej oraz kostnej które dzielą
kanał słuchowy zewnętrzny w stosunku 1:2. Pokryty jest
od wewnątrz skórą, zawierającą gruczoły woskowinowe,
której zadaniem jest wydzielanie woskowiny (wydzieliny
zapobiegającej dostaniu się zanieczyszczeń do przewodu
słuchowego), oraz włosków rozprowadzających
woskowinę. Na jego końcu znajduje się błona bębenkowa.

•transmisyjną:

zbieranie i skierowanie fal na określoną powierzchnię,

określenie kierunkowości źródła - słyszenie dwuuszne,

•ochronną: zabezpiecza błonę bębenkową (jej
sprężystość) przed wpływem zmiennych warunków
atmosferycznych,

•początkowych transformacji - przewód słuchowy:

pełni rolę rezonatora ze względu na swą geometrię,

podwyższa poziom ciśnienia o 5-10dB dla dźwięków w

zakresie 2-5,5 kHz

zwiększa ciśnienie akustyczne przy błonie bębenkowej

w porównaniu do

przeciwległego końca przewodu na skutek jego

zwężenia.

Funkcje ucha

zewnętrznego:

Ucho środkowe

Ucho środkowe to niewielka przestrzeń w

czaszce wypełniona powietrzem.

W skład ucha środkowego wchodzi:

błona bębenkowa,

trzy kosteczki słuchowe

trąbka Eustachiusza,

powierzchnia zewnętrzna okienka

owalnego

.

• Błona bębenkowa – błona oddzielająca przewód słuchowy
zewnętrzny od ucha środkowego, zamienia fale dźwiękowe w
drgania mechaniczne, pobudzając kosteczki słuchowe.

•Trzy kosteczki słuchowe – młoteczek, kowadełko,
strzemiączko. Młoteczek z jednej strony łączy się z błoną
bębenkową, a z drugiej strony łączy się z kowadełkiem,
kowadełko ze strzemiączkiem, a ono z kolei łączy się z błoną
okienka owalnego. Ich zadaniem jest wzmocnienie drgań błony
bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego.
Wzmocnienie jest osiągane dzięki temu, że powierzchnia
młoteczka łącząca się z błoną jest większa od powierzchni
strzemiączka, tworząc przekładnię wzmacniającą (do około 33
decybeli). Istotną rolę odgrywają tu też dwa mięśnie – napinacz
błony bębenkowej, który przy rozluźnieniu osłabia drgania zbyt
mocnych dźwięków oraz mięsień strzemiączkowy mający
analogiczną rolę.

•Trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza) – kanał łączący
ucho środkowe z gardłem, o długości ok. 35 mm. Normalnie
otwarta jest jedynie wąska część, ale jej przekrój może się
zwiększać w celu wyrównania ciśnienia powietrza w uchu.

•transmisyjna - przenoszenie energii z jednego ośrodka poprzez układ
kostny do drugiego, różniących się znacznie swymi właściwościami
(powietrze i ciecz o dużej lepkości),

•transformacyjne:

zamiana energii akustycznej na mechaniczną i mechanicznej na

zmiany ciśnienia w cieczy,

wywołanie wyraźnych wrażeń słuchowych przez stosunkowo małe

siły, co umożliwia konstrukcja układu 3 kosteczek (długość ramion
dźwigni),

15-to krotne zwiększenie ciśnienia na błonę okienka owalnego w

porównaniu do ciśnienia wywieranego na błonę bębenkową,
wynikające ze stosunku powierzchni błon obu okienek,

•ochronne:

wyrównywanie ciśnień po obu stronach błony bębenkowej przez

wykorzystanie trąbki słuchowej (Eustachiusza),

przed działaniem nagłych, silnych dźwięków o odpowiednio

długim czasie trwania, przez 2 mięśnie śróduszne (jeden zwiększa
sztywność błony bębenkowej, wciągając ją do środka ucha
środkowego, drugi osłabia połączenie ucha środkowego z
wewnętrznym, przez zmianę drgań strzemiączka).

Funkcje ucha środkowego:

Ucho wewnętrzne

To najbardziej skomplikowany odcinek

narządu słuchu. Składa się ono z

przestrzeni wewnątrz kości czaszki,

zwanych błędnikiem kostnym. W jego

wnętrzu mieści się błędnik błoniasty

wypełniony płynem. Część błędnika

przylegającego do ucha środkowego to

przedsionek. Łączą się z nim:

Ślimak,

kanały półkoliste.

•Przedsionek - wypełniony płynem, prowadzi do
niego okienko owalne. Jego funkcja to odbieranie
drgań mechanicznych, wzbudzanie drgań
cząsteczek mechanicznych.

•Ślimak – zwinięty kanał zawierający właściwy
narząd słuchu. Jego funkcja to odbieranie drgań
cieczy wzbudzanie impulsów nerwowych, które
nerwem słuchowym biegną do ośrodka słuchu.

•Kanał półkolisty – błędnik błoniasty,
wypełniony płynem i zawierający ziarenko
węglanu wapnia – otolit. Jest to narząd
równowagi. Jego funkcja to informowanie o
położeniu ciała w przestrzeni.

Funkcje ucha wewnętrznego:

•transmisyjna:

przenoszenie drgań mechanicznych z błony okienka owalnego na komórki

czuciowe przez zmianę ciśnienia perylimfy,

przepływ impulsów elektrycznych z receptorów do nerwu słuchowego

(narząd Cortiego), a następnie poprzez kolejne piętra systemu
nerwowego do mózgu,

•transformacyjna:

zamiana naprężeń zginających powstałych w błonie podstawnej na

detekcję impulsową o charakterze nieliniowym,

w czasie przetwarzania naprężeń, komórki rzęskowe dokonują

uśredniania sygnału ze stałą czasową ~ 0,01sek. i generują impulsy w
sposób losowy,

warunkowanie dynamiki całego systemu słuchowego przez błonę

podstawną,

analiza częstotliwości dźwięku (miejsce wychylenia błony podstawnej),

identyfikacja prostych i złożonych dźwięków, ich zapamiętywanie i

symbolika,

interferencja fal dźwiękowych, efekt maskowania i dudnienia i inne,

•ochronna:

położenie ucha wewnętrznego w grubych warstwach kości czaszki chroni

go przed uszkodzeniami mechanicznymi,

dzięki istnieniu okienka okrągłego może być oddana energia z ucha

wewnętrznego do środkowego.

Fizjologia słyszenia

1. Dźwięk dociera do przewodu słuchowego zewnętrznego.
2. Po dotarciu do błony bębenkowej wprawia ją w drgania

mechaniczne.

3. Łańcuch kosteczek słuchowych przekazuje drgania

mechaniczne do ślimaka.

4. Drgania mechaniczne wprawiają w ruch płyn zawarty w

ślimaku.

5. Ruch płynu powoduje ruch rzęsek słuchowych do

przodu i do tyłu. W ten sposób generowane są impulsy
elektryczne odbierane przez nerw słuchowy. Rzęski
słuchowe zgromadzone na jednym z końców ślimaka
odpowiadają za przekazywanie dźwięków o niskiej
częstotliwości, a te z drugiego końca — za
przekazywanie dźwięków o wysokiej częstotliwości.

6. Mózg odbiera impulsy elektryczne z nerwu słuchowego i

interpretuje je jako dźwięk.

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ