Formułowanie problemów
i hipotez badawczych

Ustalenie problematyki

Określenie i postawienie

problemu:



ustalenie problematyki, czyli

części wiedzy nieznanej, której
poznanie jest celem pracy
dyplomowej,



Bez dokładnego wskazania o co

w pracy chodzi, co trzeba w niej
rozwiązać, dalsze działania
wykonywane byłyby na ślepo

Określenie rozumienia tematu

dokonane w oparciu o literaturę
obejmuje:



co zamierzamy osiągnąć w

podjętym badaniu problemu
(cel/cele)



jakie widzimy zagadnienia do

rozważenia



jak chcielibyśmy je ustawić

(kolejność), może wysunąć na
pierwszy plan?

Ustawienie problemu może ulegać w

trakcie prac poprawianiu, uściślaniu, a
nawet nieznacznemu przekształceniu.

J.Pieter, podobnie jak wielu innych

autorów prac metodycznych uważa, że:

„[…] problem szlifuje się w ciągu całego

badania, wobec czego bliższą prawdy jest
reguła, że najpierw ustala się problem
tymczasowo i zarysowo, i że dopiero w
trakcie dalszych działań badawczych
następuje jego definitywne skrystalizowanie”

Formułowanie problemu



problem = przeszkoda, trudności

do pokonania



w pracy dyplomowej

„przeszkodą” jest luka w naszej
wiedzy o danym wycinku
rzeczywistości



rozwiązać problem = zapełnić tę

lukę ustalając, że dana
rzecz/zjawisko przedstawia się
tak, a nie inaczej

Formułować problem można na dwa

sposoby:



w postaci pytania (pytań),



bądź ująć go w formie hipotezy.

Te dwa sposoby determinują z kolei
dwie różne strategie dalszego badania
różniące się:



sposobem ujęcia problemu badawczego



rodzajem rozumowania, wnioskowania

Problem ujmowany w formie pytań
dotyczy:



określonej kategorii procesów,



przebiegu czynności,



cech osobowości,



opisu i klasyfikacji zjawisk, a

także zależności,



między nimi.



W takim przypadku zebrany materiał
opracowuje się przy pomocy postępowania
indukcyjnego, rozumowania
prowadzącego „od szczegółu do ogółu”



Indukcja, to proces wyciągania wniosków,
odnoszących się do całej grupy, z
obserwacji poczynionych na kilku jej
przedstawicielach,



Wnioski uzyskane w pracy przyjmują formę
twierdzeń stanowiących odpowiedź na
pytania zawarte w problemie badawczym

Formułowanie problemu w
formie hipotez



ich prawdziwość bada się poprzez

weryfikację,



potwierdzenie (nie zaprzeczenie!)

czyni z nich źródło wiedzy.

Ważne jest umiejętne postawienie
hipotezy, gdyż ukierunkowuje ona
dalsze prace badawcze, wskazuje
na konkretny przedmiot badań.

Czym jest hipoteza?



prawdopodobnym, przewidywanym i
oczekiwanym przez autora pracy jako
prawdziwe rozwiązaniem problemu,



powinna być adekwatną i najprostszą
odpowiedzią na problem.

Powstanie hipotezy zależy od:



posiadanej wiedzy,



wyników studiowania literatury,



wyników innych badań na dany temat.

Co oznacza przyjęcie hipotezy?



konieczność sprawdzenia jej w

rozumowaniu dedukcyjnym



Dedukcja jest odwrotnością

indukcji i polega na
wyprowadzeniu z jednego lub
kilku zdań (hipotez) ich
logicznego następstwa.



w języku potocznym, to

przechodzenie „od ogółu do
szczegółu”