Z przeprowadzonych badań wynika także, że typ szkoły do jakiej uczęszcza młodzież nie ma większego wpływu na jej plany edukacyjno-zawodowe, gdyż w obu rodzajach szkół na studia wyższe planuje udać się taki sam odsetek badanych (58%). Podobny procent uczniów w obu rodzajach szkół zaznaczył też pozostałe odpowiedzi (praca w kraju- 8% uczniów technikum, 0% uczniów liceum; praca za granicą- 19% uczniów technikum, 25% uczniów liceum; brak planów-15% uczniów technikum, 17% uczniów liceum). Rys 5
Spośród osób uczęszczających do liceum 53% planuje w przyszłości wyjazd za granicę do pracy, 5% nie zamierza nigdy wyjechać, a 42% nie wie. Natomiast spośród osób uczęszczających do technikum aż 77% ma w planach wyjazd za granicę do pracy, zaś ani jedna osoba nie zaznaczyła odpowiedzi przeczącej na to pytanie. 23% uczniów technikum nie wie czy wyjedzie kiedykolwiek za granicę do pracy.
Uczniowie, których członkowie rodziny lub bliscy znajomi pracują za granicą, również w większości planują wyjazd do pracy za granicę, bądź nie mają jeszcze takich planów. Żaden z uczniów, który ma wśród członków rodziny lub bliskich znajomych osoby pracujące za granicą nie odpowiedział, że planuje nigdy nie wyjeżdżać do pracy za granicę. Pozwala to wnioskować, że pobyt za granicą w celach zarobkowych rodziny lub bliskich znajomych wpływa pozytywnie na podejmowanie przez uczniów planów wyjazdu za granicę do pracy. Tab 5
Z danych podanych w tabeli można więc wywnioskować, że badani uczęszczający zarówno do liceum, jak i do technikum, za najważniejszy czynnik skłaniający do podjęcia pracy za granicą uznają wyższe zarobki. Badani deklarujący niski poziom życia, którzy uczęszczają do liceum za najważniejszy powód wyjazdu do pracy za granice uważają wyższe zarobki, natomiast badani deklarujący ten sam poziom życia, a uczęszczający do technikum, za najważniejszy powód uznają brak możliwości znalezienia jakiejkolwiek pracy w Polsce. Zauważyć też można, że fakt pracy za granicą członków rodziny lub bliskich znajomych jest bardziej istotny dla uczniów uczęszczających do liceum, jednak uczniowie uczęszczający do obu typów szkół, którzy deklarują niski poziom życia rodziny, nie przywiązują wagi do tego czynnika (ani jeden respondent deklarujący niski poziom życia nie zaznaczył tej odpowiedzi). tab 6
Na podstawie analizy danych z tabeli 7 można stwierdzić, że zarówno dla uczniów technikum i liceum ogólnokształcącego najistotniejsza przed wyjazdem byłaby wiedza na temat warunków pracy w kraju przyjmującym. Uczniowie technikum na drugim miejscu stawiają wiedzę na temat warunków mieszkalnych, a na trzecim przepisów prawa obowiązujących w kraju przyjmującym. Natomiast uczniowie technikum wiedzę na temat możliwości zapisania się na kurs języka używanego w kraju przyjmującym cenią na równi z wiedzą na temat warunków mieszkalnych. Można też zauważyć, że uczniowie niezależnie od wieku uważają wiedzę na temat warunków pracy w kraju przyjmującym za najważniejszą przed wyjazdem za granicę. tab 7
Analizując dane z tabeli 8 wywnioskować można, że uczniowie niezależnie od wieku
i rodzaju szkoły do jakiej uczęszczają chcieliby, aby w ich szkole było organizowanych więcej zajęć na temat pracy zagranicznej, prowadzonych przez doradcę zawodowego. Istotny jest również fakt, że uczniowie w zdecydowanej większości oczekują od szkoły działań przygotowujących do wyjazdu za granicę w celach zarobkowych. Natomiast uczniowie, którzy nie mają w tym zakresie żadnych oczekiwań w stosunku do szkoły, to głównie uczniowie z początkowych klas. tab 8
W tabeli 9 zobaczyć można, że niezależnie od szkoły do jakiej uczęszczają uczniowie, najpopularniejszym źródłem zdobywania przez nich informacji o zagranicznych rynkach pracy. jest Internet, na drugim miejscu znajduje się rodzina i znajomi, którzy pracują lub pracowali kiedyś za granicą, a na trzecim media. Co ciekawe, żaden z uczniów technikum nie zdobywa informacji o zagranicznych rynkach pracy poprzez doradcę zawodowego i Urząd Pracy. Ze źródeł tych korzystają tylko uczniowie liceum ogólnokształcącego. tab 9
Analizując dane zawarte w tabeli dostrzec można, że badani, którzy wśród członków swojej rodziny lub bliskich znajomych mają osoby pracujące za granicą nie wykazują wobec pracy za granicą postaw negatywnych. Postawy takie wykazują tylko uczniowie, którzy nie mają i nigdy nie mieli, bądź mieli w przeszłości osoby pracujące za granica wśród grona swoich bliskich. Co ciekawe postawy negatywne wykazują tylko uczniowie uczęszczający do liceum ogólnokształcącego. Uczniowie należący do tej grupy bardzo rzadko wykazują natomiast postawy obojętne, co świadczy o tym, że ich poglądy są dobrze sprecyzowane. Mimo, że uczniowie technikum nie wykazują w ogóle stosunku negatywnego względem pracy za granicą, to częściej niż uczniowie liceum wykazują stosunek obojętny do tej kwestii. rys 6 tab 10
Analizując dane zawarte w tabeli można zauważyć, że uczniowie najwcześniejszych badanych klas, czyli II technikum i II liceum nie uczestniczyli w zajęciach z doradcą zawodowym organizowanych przez szkołę, z czego zdecydowana większość z nich (76 % uczniów II klasy technikum i 95% uczniów klasy II liceum) stwierdza, że szkoła nie organizowała takich zajęć. Natomiast wśród uczniów starszych klas większość uczestniczyła w takich zajęciach. W obu typach szkół większość uczniów nie uczestniczyła w zajęciach z doradcą zawodowym, które dotyczyły tematyki pracy za granicą. Spośród uczniów liceum jest to 74% badanych, a wśród uczniów technikum 98%. Najwięcej uczniów uczestniczących w takich zajęciach uczęszczało do klasy III technikum.
Kolejna kwestia dotyczyła osób, które prowadzą z uczniami zajęcia dotyczące innych krajów i pracy za granicą. W obu szkołach uczniowie najczęściej wskazywali, ze nikt nie prowadzi z nimi takich zajęć (69% uczniów liceum i 85% uczniów technikum). Najczęściej zajęcia takie z uczniami prowadzą pedagodzy szkolni, szkolni doradcy zawodowi lub inni pracownicy szkoły (22% uczniów technikum i 15% uczniów liceum udzieliło takiej odpowiedzi). Spośród uczniów liceum nikt nie wskazał, aby zajęcia takie prowadził z nimi doradca zawodowy spoza szkoły. Wśród uczniów technikum odpowiedź tę zaznaczyło 9%, badanych.
Kolejne pytanie dotyczyło form zajęć dotyczących pracy za granicą. Nie wszyscy uczniowie udzielili odpowiedzi na to pytanie, gdyż wśród badanych byli tacy, którzy nie uczestniczyli w tego typu zajęciach. Jednak wśród uczniów, którzy na nie odpowiedzieli, najwięcej wskazało pogadankę, jako metodę prowadzenia z nimi zajęć z zakresu poradnictwa transnacjonalnego. Mniejsza liczba uczniów wskazała prezentację filmów edukacyjnych lub innych materiałów poświęconych tej tematyce. Tylko uczniowie technikum oprócz tych dwóch metod wskazali jeszcze testy oraz formy aktywizujące tj dyskusja lub praca w grupach, jednak byli oni nieliczni (obie formy wskazał 1 uczeń). tab 11
Z analizy danych zawartych w tabeli wynika, że w obu typach szkół uczniowie najczęściej stwierdzali, że spotkania z doradcą zawodowym odbywają się w rzadko (48% badanych w technikum i 50% w liceum). Również spory odsetek badanych wskazał, ze zajęcia takie w ogóle się nie odbywają- 35% badanych w technikum i 45% w liceum. 17% respondentów uczęszczających do technikum i 5 % uczęszczających do liceum nie wie jak często odbywają się takie zajęcia. Można zauważyć, że wśród uczniów II klasy technikum oraz II klasy liceum najwięcej odpowiedziało, że z ich klasą nigdy nie było prowadzonych zajęć z doradcą zawodowym. Kolejne roczniki w większości zaś wskazywały, że zajęcia z doradcą zawodowym obywały się rzadko. Żaden z respondentów nie określił częstotliwości spotkań z doradcą zawodowym jako częstą. tab 12
Wykres pokazuje, że uczniowie pamiętają najwięcej zajęć z zakresu warunków pracy za granicą oraz kultury innych krajów. Ogólnie rzecz biorąc odpowiedzi uczniów dotyczące tematyki zajęć odnoszących się do pracy za granicą i innych krajów są mało zróżnicowane. Żaden z badanych uczniów nie pamiętał, aby prowadzone były zajęcia na temat instytucji, do których można zwrócić się o pomoc w razie kłopotów po wyjeździe za granicą albo przepisów prawa obowiązujących w innych krajach. Fakt ten wydaje się niepokojący zważywszy, że są to kwestie istotne. rys 7
Podsumowując, większość badanych uczniów nie miało zajęć z zakresu poradnictwa transnacjonalnego. Ci z badanych, którzy mieli takie zajęcia wskazują, że były one przeważnie prowadzone przez pedagoga szkolnego, szkolnego doradcę zawodowego lub innego pracownika szkoły, odbywały się rzadko i miały głównie formę pogadanki. Najczęściej poruszanymi tematami były warunki pracy za granicą i kultura krajów do których można wyemigrować w celach zarobkowych.
Z analizy danych zawartych w tabeli wynika, że uczniowie uczęszczający do klasy II technikum najczęściej nie mają wyrobionego zdania na temat przydatności zajęć z zakresu poradnictwa transnacjonalnego. Wynikać to może z długiego okresu pozostającego do ukończenia szkoły, co wpływać może na niesprecyzowanie planów na przyszłość, a zatem niepewność, czy wiedza uzyskana podczas tego typu zajęć będzie dla nich przydatna. Pozostałe grupy uczniów w większości wskazują, że uważają zajęcia dotyczące pracy za granicą za przydatne. tab 13
Po przeanalizowaniu danych zawartych w tabeli zauważyć można, że 100% badanych uczniów w liceum ogólnokształcącym nie uczestniczyło w zajęciach z zakresu poradnictwa transnacjonalnego. Również większość uczniów technikum (88%) nie brało udziału w takich zajęciach. Uczniowie z technikum, którzy uczestniczyli w tego typu zajęciach nie zmienili swojego nastawienia wobec pracy za granicą w 9% przypadków, a zmienili tylko w 3%. Świadczyć to może o niskiej skuteczności zajęć z zakresu poradnictwa transnacjonalnego przeprowadzonych w tych szkołach lub o tym, że postawy badanej młodzieży są bardzo silne. tab 14