ODMIANA NAZW

MIEJSCOWYCH

Trudności w odmianie nazw miejscowych dotyczą

przede wszystkim określenia liczby i rodzaju
gramatycznego, np.

Dlaczego nie zaznaczyłeś

Bieszczad/Bieszczadów

na mapie Polski? (obie formy poprawne)

1.

Rodzaj

gramatyczny

trudno

określić

w

nazwach

pluralia

tantum,

tj.

Pieniny,

Bieszczady, Sudety.

2.

Liczbę

natomiast dla nazw zakończonych na –e:

Międzylesie, Końskie oraz na –y: Kasprowy,
Rydutowy,

A jest to istotne przy doborze końcówek

przypadków

zależnych

przy

odmianie

(szczególnie dopełniacza)

Odmiana nazwy zależy od jej budowy oraz

liczby, w której występuje. Wyróżniamy
nazwy niezłożone i złożone.

NAZWY NIEZŁOŻONE

Mogą mieć fleksję

przymiotnikową lub
rzeczownikową oraz występować
w liczbie pojedynczej lub
mnogiej.

I. Nazwy w liczbie pojedynczej
1. Deklinacja przymiotnikowa-

wszystkie

nazwy rodzime tożsame z przymiotnikiem, np. Biała, Mokra, Sucha
lub mające budowę przypominającą przymiotnik, np. Kasprowy,
Limanowa, Zakopane.

a) nazwy zakończone na –y odm. się jak przymiotniki rodz. męskiego
Kasprowy> Dawno już nie widziałem Cię na Kasprowym.
b) nazwy zakończone na –a odm. się jak przymiotniki rodz. żeńskiego
Biała> W Białej dziś będzie koncert starej punkowej kapeli.
c) nazwy zakończone na –e odm. się jak przymiotniki rodz. nijakiego:
Zakopane> Długo myślałem o Zakopanem i tej ostatniej imprezie

w górach, na której się poznaliśmy

WYJĄTKI

: Mimo budowy podobnej do przymiotników nazwy:

Częstochowa, Wschowa, Jabłonna, Jeziorna, Włoszczowa

,

odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego, np.

I miejsce w konkursie na najczystsze miasto Polski przyznano

Jeziornie!!!

(NIE Jeziornej)

2. Deklinacja rzeczownikowa:
a) nazwy zak. na spółgł. (twarda, prócz k, g,

ch, l-odmiana twardotematowa; miękka,
stwardniała, k, g, ch, l oraz niektóre nazwy na
–m i -w-odmiana miękkotematowa.

PROBLEMATYCZNY DOPEŁNIACZ: „a” czy

„u”

-końcówka –a dla większości niezłożonych

nazw poslkich, np. Brzescia, Krakowa,
Lublina, Torunia i kilkunastu nazw obcych, np.
Berlina, Paryża.

-końcówka –u dla większości nazw obcych, np.

Bostonu, Insbrucku, Iranu, Kamerunu, Kairu,
Londynu, Madrytu

b) rodz. żeński-wszystkie nazwy rodzime

zak na –a, np. Mszana, Polska, Ochota
oraz nieliczne nazwy rodzime zak. na
spółgł. miękką, stwardniałą, np.
Bydgoszcz, Chodzież, Radość, Żmudź
(twardą-Gołdap, Kołbiel, Panew).

PROBLEMATYCZNY DOPEŁNIACZ „i”

czy „ii”

-nazwy zak. na –ea , -ua, -oja, -eja mają

końcówkę w dopełniaczu

–i,

np. Judea-

Judei, Papua-Papui, Zawoja-Zawoi,
Chaldeja-Chaldei

-nazwy rodzime zak. na –ia mają również w

dopełniaczu końcówkę-i, np. Jastarnia-
Jastarni a obce

–ii

: dania-Danii, Gambia-

Gambii, Kalifornia-Kalifornii

c) Rodzaj nijaki-twardotematowe

odmienne nazwy rodzime i obce
(spolszczone) zak. na –o (prócz-
ko, go, cho), np. Grodno, Krosno,
Drezno (

WYJĄTEK-Lenino,

Borodino-nieodmienne

) oraz

miękkotematowe nazwy rodzime
zak. na –e: Kociwie, Opole,
Podhale +obce i rodzime zak. na –
ko, -go, -cho, np. Brzesko, Busko,
Kongo, Maroko, Jerycho.

TRUDNOSCI Z DOPEŁNIACZEM

NAZW NIEZŁOŻONYCH W

LICZNIE MNOGIEJ.

-końcówka –ów dla większości:

Andy-Andów, Sudety-Sudetów

-forma bezkońcówkowa: Ateny-

Aten, Druskienniki-Druskiennik,
Inflanty-Inflant, Palmiry-Palmir,
Saloniki-Salonik, Suwałki-
Suwałk, Teby-Teb

NAZWY ZŁOŻONE

1)Złożenia:

Białobrzegi, Białogóra,

Czarnolas, Tarnobrzeg, Tarnopol

2) Zrosty:

Babimost, Białystok,

Jasnepole, Krasnystaw,
Rzeczpospolita

3) Zestawienia

: Czechowice-

Dziedzice, Golub-Dobrzyń,
Kędzierzyn-Koźle, Biała
Podlaska, Sucha Beskidzka,
Żelazowa Wola

PROBLEMATYCZNY DOPEŁNIACZ „a” czy „u”
-a-

w l. poj. odmienne nazwy rodzime i zak. na

–burg: Międzyborów-Międzyborowa,
Hamburg-Hamburga

-u-

w

l. poj. Jeżeli człon określany złożenia lub

zrostu jest rzeczownikiem pospolitym:

bród (brodu) > Krasnybród-Krasnegobrodu
chód (chodu) > Międzychód-Międzychodu
staw (stawu) > Krasnystaw-Krasnegostawu

WYJĄTKI: Międzychłód-Międzychłoda
Tarnobrzeg-Tarnobrzega

W zrostach i zestawieniach

odmieniamy 2 człony (

WYJĄTEK-

Babimost-Babimostem, NIE
Babimmostem

), np. Białystok-

Białegostoku.

Biała Podlaska-D. Białej Podlaskiej , bo

są to 2 przymiotniki (

NIE

Białej

Podlaski)

Wysokie Mazowieckie-N. Wysokiem

Mazowieckiem (jak Zakopanem)

NAZWY NIEODMIENNE

NAZWY OBCE

1)Zak. na akcentowane i

nieakcentowane –u, -o, np. Baku,
Borneo, Monte Cassino, Chile,
Tokio

2) Zak. na –e, np. Chile, Miednoje,

Saint-Tropez

3) Zak. na –i, np. Batumi, Capri,

Delhi, Haiti