MODEL PRACY Z UCZNIEM ZE
SPECJALNYMI POTRZEBAMI
EDUKACYJNYMI W PRZEDSZKOLU,
SZKOLE PODSTAWOWEJ, GIMNAZJUM
I SZKOLE PONADGIMNAZJALNEJ

Katarzyna Ćwirynkało

DLA KOGO MODEL?

Dla uczniów i wychowanków



mających trudności w realizacji standardów
wymagań zawartych w podstawie
programowej (niep. sensoryczna,
intelektualna, ograniczenia zdrowotne,
środowiskowe) oraz



szczególnie uzdolnionych.

POZNANIE, PLANOWANIE,
WSPIERANIE – DIAGNOZA, PROGRAM,
PRAKTYKA



Rozpoznawanie

SPE (specjalnych potrzeb

edukacyjnych)

prowadzone jest przez

Zespół

(nauczyciele, wychowawcy, specjaliści), który
systematycznie zbiera informacje, obserwuje,
rozpoznaje warunki, przebieg i wyniki uczenia się,
a następnie przygotowuje dla dziecka ofertę
edukacyjną lub edukacyjno-terapeutyczną:

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny
(IPET)

lub

Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia

,

która jest podstawą do opracowania

Planu

Działań Wspierających (PDW).



IPET i PDW realizowane są na zajęciach
obowiązkowych, dodatkowych i
nadobowiązkowych.

I. POZIOM DIAGNOSTYCZNY –
ROZPOZNAWANIE POTRZEB UCZNIA



2 typy działań diagnostycznych:



Wstępne (w celu zdobycia możliwie
kompletnej wiedzy o możliwościach
psychofizycznych i indywidualnych
potrzebach rozwojowych i edukacyjnych
ucznia)



Monitorujące (przeprowadzane po
określonym czasie w celu uzyskania
informacji pozwalających na dokonanie
efektywności podejmowanych działań)

POZIOM DIAGNOSTYCZNY

1.

Analiza dokumentacji (orzeczenie, opinia,
arkusze ocen, wyniki testów kompetencji,
sprawdzianów, egzaminów, badań
specjalistycznych, karta zdrowia, dane z
wywiadu środowiskowego)

2.

Przeprowadzenie i dokumentowanie
rozpoznania na poziomie przedszkola i
szkoły
2A –

Wielospecjalistyczna ocena poziomu

funkcjonowania ucznia

(uczeń z orzeczeniem

o potrzebie kształcenia specjalnego)
2B –

Rozpoznanie indywidualnych potrzeb

ucznia

(uczeń bez orzeczenia o potrzebie

kształcenia specjalnego)

2A –

WIELOSPECJALISTYCZNA OCENA

POZIOMU FUNKCJONOWANIA UCZNIA



Dotyczy uczniów z niepełnosprawnością (1. niesłyszący, 2. słabo
słyszący, 3. niewidomi, 4. słabo widzący, 5. z niepełnosprawnością
ruchową, w tym z afazją, 6. z autyzmem, w tym z zespołem
Aspergera, 7. z niepełnosprawnością sprzężoną) lub
niedostosowanych społecznie bądź zagrożonych niedostosowaniem
społecznym



Zespół (nauczyciele, specjaliści, ewentualnie wychowawcy grup)
rozpoznaje potrzeby dziecka (z których większość wiąże się z
niepełnosprawnością, niedostosowaniem) potrzebne do opracowania
IPET.



Diagnoza ma miejsce podczas zajęć obowiązkowych, dodatkowych i
nadobowiązkowych.



Dokonywana jest nie rzadziej niż raz w roku szkolnym, najczęściej
jednak 2-krotnie i każdorazowo w sytuacjach wymagających
interwencji.



Realizacja potrzeb określonych przez Zespół wymaga często
dostosowania środowiska szkolnego i spójności logistycznej działań z
podmiotami pozaszkolnymi



Forma dokumentowania – arkusz, karta, zeszyt i in. (w zależności od
potrzeb, wypracowanego w placówce wzoru).

2B –

ROZPOZNANIE

INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA



Dotyczy uczniów bez orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego,



Mniejszy zakres działań diagnostycznych,



W diagnozie bierze się pod uwagę:



Warunki uczenia się,



Przebieg uczenia się,



Wyniki uczenia się.

IDENTYFIKACJA MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH I

TRUDNOŚCI EDUKACYJNYCH UCZNIA, W TYM

ROZPOZNANIE PRZYCZYN TRUDNOŚCI ORAZ

OKREŚLENIE SPE



Rodzaje wyników rozpoznania: grupa A
(korzystne), grupa B (niekorzystne), grupa C
(potrzeby)

PRACA ZESPOŁU

Wyniki diagnozy/rozpoznania

Wyniki rozpoznania

w zakresie:

A

Mocne strony

ucznia

B

Trudności

rozwojowe i

edukacyjne

C

Dostosowania

otoczenia, rodzaju

pomocy i wsparcia

Przyczyny trudności ucznia

Specjalne potrzeby edukacyjne

MONITOROWANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIA, EFEKTYWNOŚCI

UDZIELANEGO WSPARCIA



Uczniowie realizujący IPET – dokonanie
kolejnej wielospecjalistycznej oceny poziomu
funkcjonowania ucznia,



Uczniowie realizujący PDW – okresowa ocena
efektywności udzielanego wsparcia
dokonywana po upływie czasu zalecanego w
Karcie Indywidualnych Potrzeb Ucznia.

II – POZIOM PROGRAMOWY
(PLANOWANIE WSPARCIA)

A – IPET

B – PDW

A – FORMUŁOWANIE IPET

PRACA ZESPOŁU

Specjalne potrzeby edukacyjne

IPET

Cele terapeutyczne

Cele edukacyjne

Zasady pracy

pedagogicznej z

uczniem ze SPE

Procedury

osiągania celów

Podstawa

programowa

kształcenia

ogólnego

Dostosowanie

otoczenia, rodzaje

pomocy i wsparcia

Przewidywane

osiągnięcia

Zajęcia

obowiązkowe,

dodatkowe,

nadobowiązkowe

Efekt pracy / osiągnięcia ucznia



IPET uwzględniać powinien zalecenia zawarte w orzeczeniu
oraz zawierać:



Metryczkę z danymi dziecka



Rozpoznanie wynikające z orzeczenia



Opracowane wyniki rozpoznania z wielospecjalistycznej
oceny poziomu funkcjonowania ucznia



Zakres zintegrowanych działań nauczycieli, wychowawców,
specjalistów



Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych



Procedury osiągania celów



Wykaz zajęć nadobowiązkowych z załączonym ich
programem



Zakres współpracy z rodzicami



Sposób ewaluacji programu



Uwagi dodatkowe (np. informacje o korektach)



Informacja o zatwierdzeniu IPET przez Zespół, data i podpis
osoby przygotowującej program, zatwierdzenie przez

dyrektora, podpis rodzica/opiekuna lub adnotacja o
poinformowaniu rodziców/opiekunów

B – ZAŁOŻENIE I PROWADZENIE KARTY
INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA,
FORMUŁOWANIE PDW



Karta zawiera:



Imię i nazwisko dziecka



Nazwę szkoły/przedszkola, grupy, do której dziecko uczęszcza



Informację dotyczącą:

a)

Orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego
przygotowania przedszkolnego, orzeczenia o potrzebie
indywidualnego nauczania lub opinii poradni psychologiczno-
pedagogicznej,

b)

Stwierdzonej przez Zespół potrzeby objęcia dziecka pomocą
psychologiczną,



Zakres pomocy,



Zalecane formy, sposoby i okresy udzielania pomocy,



Ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okresy udzielania pomocy
– wymiar godzin,



Ocenę efektywności pomocy,



Terminy spotkań Zespołu,



Podpisy osób biorących udział w spotkaniach Zespołu.

KIERUNKI DZIAŁAŃ ZESPOŁU REALIZUJĄCEGO Z UCZNIEM

PDW

PRACA ZESPOŁU

Specjalne potrzeby edukacyjne

KARTA INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA

Podstawa założenia karty:

opinia, orzeczenie PPP / rozpoznanie pedagogiczne

Zakres, formy sposoby

zalecanej pomocy psychologiczno – pedagogicznej

Okresy udzielania pomocy

Ocena efektywności pomocy

PLAN DZIAŁAŃ WSPIERAJĄCYCH

Zajęcia obowiązkowe, dodatkowe, nadobowiązkowe

EFEKT PRACY / OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

FORMY PLANU DZIAŁAŃ
WSPIERAJĄCYCH

PRACA ZESPOŁU

Karta

ucznia

Plan Działań Wspierających dla ucznia (plan indywidualny)

LUB

Karta

ucznia 1

Karta

ucznia 2

Karta

ucznia 3

Karta

ucznia 4

Karta

ucznia 5

Plan Działań Wspierających dla grupy uczniów o jednorodnym

lub zbliżonym rozpoznaniu



W PDW powinny być określone wobec
ucznia/grupy uczniów:

a)

Cele do osiągnięcia

b)

Działania realizowane w ramach
poszczególnych form i sposobów udzielania
pomocy

c)

Metody pracy

d)

Działania wspierające rodziców

e)

W zależności od potrzeb, zakres
współdziałania z PPP, placówkami
doskonalenia nauczycieli, organizacjami
pozarządowymi oraz innymi instytucjami
działającymi na rzecz rodziny, dzieci i
młodzieży.

III – POZIOM PRAKTYCZNY –
WSPIERANIE



Transdyscyplinarny model realizacji IPET lub PDW:



Członkowie Zespołu dokonują jednej, wspólnej
diagnozy ucznia,



Rodzice są traktowani jako pełnoprawni
członkowie Zespołu,



Zespół spotyka się regularnie w celu wymiany
informacji, wiedzy,



W opracowaniu IPET/PDW biorą udział wszyscy
członkowie Zespołu,



Wszyscy członkowie wdrażają IPET/PDW,



Każdy członek Zespołu odpowiada za realizację
całego PDW.

ZASADY PRACY Z UCZNIEM ZE SPE

1.

Staraj się usamodzielniać dziecko.

2.

Dostosuj sposób komunikowania się do możliwości dziecka.

3.

Informuj ucznia o sposobie własnego rozumowania.

4.

Bądź dyskretny.

5.

Bądź konsekwentny w prezentowaniu wartości.

6.

Zachęcaj do działań twórczych.

7.

Inicjuj działania twórcze.

8.

Pobudzaj wyobraźnię.

9.

Utrzymuj porządek w swoim otoczeniu.

10.

Wsłuchuj się w racje ucznia.

11.

Podążaj za rozumowaniem ucznia.

12.

Podawaj i ćwicz z uczniem metody pracy potrzebne do wykonania zadania.

13.

Nie pospieszaj ucznia.

14.

Bądź gotowy do zmiany sposobu działania.

15.

Prezentuj swoje poczucie humoru z umiarem.

16.

Dawaj przykłady dobrych rozwiązań.

17.

Wykorzystuj na bieżąco zdarzenia do formułowania przykładów pożądanych
zachowań.

18.

Prezentuj przykłady różnych zachowań w takiej samej sytuacji.

19.

Pokazuj inne zachowania, jeżeli postępowanie ucznia wynika z przyjęcia przez niego
negatywnego elementu w systemie wartości.

20.

Nawiązuj kontakty z uczniem w sytuacjach trudnych.